Embedded Files
Izarrak elementu kimikoen fabrikak dira; esate baterako , Eguzkiak 695 milioi tona helio sortzen ditu segundoko, hidrogenotik.
Horrez gain, Eguzkia baino izar handiagoek C(karbonoa), Si (silizioa), Al ( aluminioa) eta Fe (burdina) sortzen dituzte.
Gainerako elementu kimikoak supernoben leherketetan sortzen dira.
Hidrogenoa da Unibertsoko elementu ugariena, eta hidrogenotik sortu dira gainerako elementu kimikoak. Fusio nuklearraren bitartez.
Hidrogenoaren nukleoan protoi bat dago karga positiboko partikula bat. Zeinu bereko kargak aldaratu egiten direnez, nukleoak elkarrengandik urrun egoten dira. Izarren barrualdean tenperatura altu-altua denez, hidrogenoaren nukleoak 1000 km/s abiaduran higitzen dira.
Abiadura horretan, nukleoek elkarrekin talka egiten dute, kargen aldarapen elektrikoari aurre eginda. Hori dela-eta, nukleoak fusionatu egiten dira, eta nukleo handiagoak osatzen dituzte. Nukleoak elkartuta, elementu kimikoak eratzen dira.
Burdina da izarretan eratzen den azken elementu egonkorra. Burdina eratu ondoren, labe nuklearra gelditu egiten da, eta ez da energiarik ateratzen labe horretatik. Grabitatearen eraginez, izarren trilioika tona materia milaka kilometro erortzen dira, nukleorantz. Grabitazio-kolapso azkar horrek sortutako presio handiak eta tenperatura altuak berehala fusionatzen dute nukleoa, eta horrela sortzen dira taula periodikoko gainerako elementu kimikoak: urrea, zilarra, uranioa…
Fusioan sortutako energia leherketa handi bat (supernoba) eragiten du, eta espazioan zehar zabaltzen da izarraren ia masa guztia, elementu sintetizatuekin batera.
Google Sites
Report abuse