ตามกฎของธรรมชาติที่ควบคุมดวงจิตทั้งหลาย
ที่ยังไม่หลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด ทำสิ่งใดไว้ต้องได้ผลของการกระทำ ถ้าปรารถนาจะได้รับความดี จึงต้องทำดี
เพื่อจะได้มีความสุข นี้คือเหตุที่ต้องทำความดี
ทำไมจึงต้องทำความดี
.... ตอนที่ ๑๒๖ ความดีที่เติมจนเต็ม
...ตอนที่ ๑๓๕ ทำดีขนาดไหนถึงจะเต็ม*****
มีสิ่งใดเป็นเครื่องวัดความดี ทำขนาดนั้นขนาดนี้ถึงจะเต็ม บางคนสร้างวัดวา ศาลาใหญ่โต บางคนรักษาศีล ภาวนา สิ่งใดที่บอกได้ว่าเป็นความดีที่เต็ม
...ตอนที่ ๕๗ ทำความดีทำไมยังไม่ได้ดี
ทำความดีมาตั้งนาน ทำบุญทำทาน ช่วยงานวัดงานวา รักษาศีล สวดมนต์ บางคนก็ออกบวช แต่ความดียังไม่ปรากฏ เป็นเพราะเหตุอันใด พุทธองค์จะไขปัญหาคาใจ ให้พวกเราได้ฟังกัน
...ตอนที่ ๕๐ ความดีที่ทำหายไปไหน
ทำบุญทำทาน จะให้ทำไปถึงไหน รักษาศีล ทำสมาธิ ทำแล้วทำอีก ยังต้องทำใหม่ แล้วความดีที่ทำหายไปไหน เมื่อไหร่จะสิ้นสุดของการทำความดี ถ้าปรารถนาอยากรู้ พุทธองค์จะไขปัญหาที่คาใจ
...ตอนที่ ๘๙ ยึดดี ถือดี อวดดี
เมื่อได้ทำความดี จะได้ความดี มามากหรือน้อย ถ้าเราต้องการที่จะทำดีต่อไป เราอย่าไปยึดดี อย่าถือความดีไว้ จะทำให้มือไม่ว่าง ไม่สามารถทำความดีต่อไปได้ จะทำให้หนักและ เป็นทุกข์ ความดีที่ดี อย่างแท้จริง เขาจะไม่เอามาอวดใคร เดี๋ยวจะถูกแย่งความดีไป จะมาทุกข์ใจ เพราะได้ทำความดี ให้สูญเสียไปแล้ว จึงไม่ควรอวดดี
มารคือผู้ขวางความดี มีเหตุที่พึงระวัง จากบุคคลอันเป็นที่รัก จากลาภยศสรรเสริญ และกิเลตัณหาที่อยู่ในจิตในกายของตน ให้พึงระวังจะเป็นช่องทางขัดขวางในการสร้างและทำความดีของเราได้
.… ตอนที่ ๒๑ ทำดีแต่ยังไม่ได้ดี
การทำดีแล้วยังไม่เจอสิ่งที่ดี ทำดีไปแล้ว ทำมากขนาดไหน ทำเพราะเหตุใด ทำเพื่ออะไร ทำดีแล้วทอนความดี กลับไปด้วยหรือเปล่า ถ้าทำความดียังไม่ถึง ความเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๑ อย่าพึ่งเรียกว่าตนทำดี ทำดีจนถึงความเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๔ ถึงจะเป็นการทำความดีที่แท้จริง
… ตอนที่ ๗๒ ท้อกับบททดสอบความดี
ทำความดีแล้ว มีอุปสรรคปัญหา มีสิ่งที่เข้ามาให้เป็นทุกข์ จะต้องพิจารณาอย่างไร จะได้ไม่ท้อถอย ในการสร้างความดี สร้างบุญบารมีต่อไป อุปสรรคปัญหา ต้องพบเจอเป็นธรรมดา ตราบใด ที่ยังมีเรา ยังยึดติด ลุ่มหลง ปล่อยวางยังไม่ได้ ยังต้องสอบ ในสิ่งที่ติดอยู่เป็นธรรมดา จนกว่า เราสร้างความดี มีบุญบารมี สามารถสลายตัวตนได้ บททดสอบทั้งหลาย จึงจะไม่มีผล ให้เราเป็นทุกข์อีกต่อไป
สิ่งที่ดีที่เห็นในภายนอก ที่สมมุติว่าดี อาจจะมีสิ่งที่ไม่ดี ที่ซ่อนอยู่ภายใน การทำความดี ถ้าทำด้วยความลุ่มหลง จะเป็นความดีที่แท้จริงยังไม่ได้ ทะยานอยากทำดี ก็ไม่ได้ดี การทำความดีภายนอก ต้องไม่ให้มีกิเลส ตัณหา มาปนเปื้อน ไม่ให้ผิดศีล ผิดธรรม จึงจะเป็นความดีทั้งภายนอก ทั้งภายใน
การทำดีความดี ช่วยเหลือผู้ใด ถ้าไม่รู้จักประมาณกำลังของตน ทำแล้วต้องมานั่งบ่น ทำแล้วต้องเป็นทุกข์ ทำความดีไม่ถูกวิธี จึงเป็นการทำดีไม่ได้ดี การทำดีที่เป็นหมัน
… ตอนที่ ๘๓ อย่ายึดติดในความดี ***
ทำอย่างไร ถึงจะไม่ยึดดี หลงดี
การกระทำสิ่งใด ถ้าหวังให้ได้มาเพื่อสิ่งใด ย่อมนำมาซึ่งความยึดติด ถ้าทำแค่สักว่าทำตามเหตุตามปัจจัย ทำไม่หวังเพื่อสิ่งใด ย่อมไม่ยึดติดในสิ่งใด ย่อมไม่ลุ่มหลงในอะไรอีกต่อไป แม้แต่ความดี
… ตอนที่ ๑๘๙ ทำปัจจุบันให้ดีก็พอ
ธรรมชาติของจิต สิ่งใดที่ผ่านไปแล้ว ชอบเก็บเอามาคิดให้ว้าวุ่น สิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น ชอบไปปรุงแต่งอยากให้เป็นเช่นนั้น เช่นนี้ จนจิตใจไม่สงบ ทำให้เป็นทุกข์อยู่ภายใน การฝึกจิตให้อยู่กับปัจจุบัน ระลึกรู้ถึงความไม่เที่ยงแท้ ไม่ยึดถือในสิ่งใด จึงจะพบความสงบสุขอย่างแท้จริง
พระยาธรรมิกราช พุทธโอวาทกึ่งพุทธกาล
39 อย่าเอาความผิดพลาดในอดีตมาตัดรอนความดีในปัจจุบัน
อย่านึกถึงอดีตที่เราได้ผิดพลาดไปแล้ว มาทำให้ปัจจุบันต้องเป็นทุกข์
การที่เราต้องการความสุข ไม่ต้องการความทุกข์ ในการกระทำทั้งหลายนั้น จะเป็นการคิด การพูด การทำสิ่งทั้งหลายทางกาย ต้องกระทำให้เกิดประโยชน์ ไม่ให้มีโทษ ไม่ให้ความดีเปื้อนฝุ่น เปื้อนโคลน ทำดีให้บริสุทธิ์ จึงจะไม่มีความทุกข์ปนกลับมาทีหลัง เดี๋ยวจะรู้สึกว่าทำดีแล้วไม่ได้ดี
การสร้างความดี แล้วเจอแต่สิ่งไม่ดี เข้ามาในชีวิต ทำให้เราท้อถอย ในการทำความดี เหตุมาจากเราเคยสร้างกรรมชั่วเอาไว้ เมื่อสร้างความดีเมื่อไหร่ ผลของกรรมชั่ว จะเข้ามาให้ผล ต้องชดใช้ ดังนั้น ไม่ควรทำความชั่วเลย เพราะจะเป็นกับดัก ในการทำความดี เมื่อสร้างความดีเมื่อไหร่ ก็จะตกหลุมตกบ่อ ตกกับดักที่ตนขุดเอาไว้
… ตอนที่ ๕๙ แสงสว่างของการทำความดี
การที่ต้องการให้ใคร คนใดคนหนึ่ง เขาสร้างความดี เราต้องทำความดีให้เขาเห็นเป็นแบบอย่าง เพื่อจะมีพลังความดีค้ำหนุน ให้เขาศรัทธาว่า สิ่งที่เราแนะนำไปนั้น จะไม่ผิดทาง หลงทาง ฉะนั้นทำตนให้ดีก่อน ค่อยบอกสอนคนอื่นให้เขาทำตาม จึงจะสามารถชี้ทาง นำทาง ให้เขาเหล่านั้น เข้าถึงความดีได้ด้วย พลังบุญบารมีของเรา
… ตอนที่ ๗๖ ความดีไม่ได้มีไว้อวด
การมีสิ่งที่ดี ที่ประเสริฐ ปรารถนาให้คนอื่น ได้รู้ตามเห็นตาม จึงต้องแสดงออกมา เพื่อให้มีความศรัทธา ในสิ่งที่บอก ไม่เจตนาให้ลุ่มหลง จึงไม่ใช่การแสดง โอ้อวด เช่นกับ องค์สัมมาพระพุทธเจ้าทรงแสดงปาฏิหาริย์ เพื่อให้คนศรัทธา ในสิ่งที่แนะนำสั่งสอน จะได้มีความเชื่อ ประพฤติปฏิบัติตาม ทางที่ชี้บอก จะได้พ้นความทุกข์ตาม
ตอนที่ ๗๔ ความดีไม่ได้แบ่งชายหรือหญิง
การสร้างความดี ไม่ได้จำกัดไว้ที่เพศใด แต่ขึ้นอยู่กับการทำหน้าที่ของตน ให้เข้าสู่หนทางแห่งความดี เข้าถึงความหลุดพ้น เข้าถึงคำว่า องค์อรหันต์ทั้งหญิง และชาย
... ตอนที่ ๔๘ การทำความดีที่เที่ยงแท้**
ทำความดีอย่างไร ให้เป็นความดีที่เที่ยงแท้
ทำดีเหมือนกัน แต่ทำไปหวังได้ ในผลไม่เหมือนกันทำเพื่อหวังในลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ในมนุษย์ สวรรค์ บาดาล ยังไม่ใช่ความดีที่เที่ยงแท้ เพราะยังมีการเกิดการดับอยู่ตลอดเวลา การสร้างความดีเพื่อหวังนิพพาน จนเข้าถึงความเป็นอริยบุคคล ตั้งแต่โสดาบันขึ้นไป จึงจะเป็นความดีที่เที่ยงแท้ เป็นความดีที่ไม่เสื่อมถอย ไปทำความชั่วอีก
… ตอนที่ ๑๑๗ จะทำดีกับพ่ออย่างไร เมื่อท่านจากโลกนี้ไปแล้ว
จะทำความดีกับพ่อได้อย่างไร เมื่อท่านได้จากโลกนี้ไปแล้ว
สำหรับลูกที่ยังมีพ่ออยู่ในโลก คงทำให้ท่านมีความสุขในวันพ่อ แต่สำหรับผู้ที่เป็นลูกที่พ่อได้จากโลกนี้ไปแล้ว ก็สามารถทำดีกับท่านได้ เพราะการตายนั้น ตายเพียงแค่ร่างกาย ดวงจิตไม่ได้ดับสูญไปด้วย การทำบุญ ทำทาน สวดมนต์ รักษาศีล ภาวนา ส่งกุศลความดี แผ่บุญบารมีไปให้ท่าน ไม่ว่าจะตกไปอยู่ในภพภูมิใด ก็สามารถที่จะได้รับความสุขเสมอ
ความดีเปรียบได้กับสีขาว แต่สีขาวแบบไหน ที่ขาวอย่างแท้จริง ขาวที่สุด เมื่อหลงว่าสีขาวที่มีอยู่ เป็นสีขาวแล้ว จึงไม่แสวงหาสีขาวที่ขาวยิ่งกว่า ดียิ่งกว่าอีก เช่นเดียวกับคนหลงดี ว่ามีดีแล้ว จึงไม่สร้างไม่ทำความดี ไม่รับความดีเข้ามาอีก จึงเรียกว่าเป็นคนหลงดี จึงทำให้ไม่หลุดพ้นจากความทุกข์
… ตอนที่ ๖๔ ทำได้ก็จะดี แต่ทำดียังไม่ได้**
รู้ว่าทำได้ก็จะดี แต่ที่ทำดียังไม่ได้ เป็นเพราะเหตุใด
การที่จะทำความดีได้ ในระดับใดระดับหนึ่ง ต้องมีการสั่งสมความดีขึ้นมา จนมีกำลังมากพอที่จะสร้าง จะทำความดีระดับนั้น ถ้าเราไปยังไม่ถึงความดีจุดนั้น ก็ไม่ควรเพ่งโทษตนเอง ตั้งเป้าหมายไว้ก็ให้ปล่อยวาง ทำในปัจจุบันให้ดี ทำเรื่อยๆ ไม่ต้องเอาเป้าหมาย มาทำให้ตนเป็นทุกข์และหมดแรง
การกระทำทั้งหลาย ที่สร้างความสุขให้กับผู้อื่นและให้เราได้รับความสุขนั้น เรียกว่าการทำดี การไม่เบียดเบียนผู้อื่นและไม่ให้เราต้องรับผลของการกระทำ ก็เรียกว่าการทำความดี เหมือนกัน ดังนั้นการทำดีจึงไม่ต้องแบ่งเวลาไปทำ สามารถทำได้ทุกการกระทำ ไม่ว่านั่งอยู่ นอนอยู่ ยืนอยู่ เดินอยู่ ได้ทุกเวลา แม้แต่ทุกลมหายใจเข้าหายใจออก เราสามารถทำดีได้ เมื่อเราได้คิดดี พูดดีและทำดีให้ถึงพร้อมแล้ว ความพ้นทุกข์ก็จะเข้าเยือนเราเอง ให้เราได้รับมีความสุขทุกเวลา
… ตอนที่ ๒๐ ทำดีอย่างไรเพื่อให้ได้ดี
เมื่อได้ตั้งใจที่จะสร้าง จะถางทางแห่งความดีแล้วนั้น จงตั้งใจ ไม่ต้องรอให้ใครชม สร้างไปด้วยความอดทน ไม่ย่อท้อ ต่อบททดสอบทั้งหลาย ที่จะมาพิสูจน์ว่า เราเป็นคนดีจริงมากน้อยขนาดไหน ถ้าเราดีจริงแล้วไซร้ เราจะได้รับปริญญาธรรม ตามระดับชั้นของความดี
… ตอนที่ ๑๓๕ ทำดีแต่เจตนาไม่ดีจะส่งผลอย่างไร
การทำความดีแต่มีเจตนาที่ไม่ดี จะส่งผลอย่างไร ให้แก่ผู้กระทำเช่นนั้น
การกระทำใดๆ จะถือเจตนาเป็นใหญ่เป็นประธาน มุ่งเจตนาไปทางใด ก็จะส่งผลการกระทำไปทางนั้น ทำความดีด้วยเจตนาที่ดี ก็จะส่งผลให้ได้รับความดี ทำดีแต่เจตนาไม่ดีก็จะส่งผลให้ไม่ได้รับความดี ทำความชั่วเจตนาทำชั่วก็จะได้รับผลของการกระทำความชั่ว ทำความชั่วแต่ไม่ได้เจตนาก็จะได้รับผลแห่งความชั่วเบาบางลงไป การกระทำทั้งหลายขึ้นอยู่ที่เจตนา
…… ตอนที่ ๖๔ ทำความดี ละเว้นความชั่ว
การสร้างความดี จะเป็นเล็กน้อย หรือ สร้างความดีที่ยิ่งใหญ่ เมื่อถึงเหตุ ถึงปัจจัย จะมีบททดสอบ ในการทำดี จะสอบผ่าน หรือไม่ อยู่ที่สติปัญญาว่า รู้เท่าทันเหตุทันปัจจัย จึงจะสามารถผ่านการทดสอบไปได้ และ ยังสามารถสร้างความดียิ่งๆ ขึ้นไป ไม่เป็นผู้พ่ายแพ้ ในบททดสอบ หมดหวังในการสร้างความดี และเพ่งโทษความดีว่า ทำดีแล้วไม่ได้ดี
ตอนที่ ๑๔๐ ทำความดีแต่ไม่ละความชั่ว
การที่สร้างบุญ แต่ยังไม่เลิกสร้างบาป ชีวิตจะพบกับความสุขได้ไหม
การกระทำใดที่ทำไปแล้ว ผลการกระทำย่อมส่งผลมาให้เราได้รับทั้งหมด การกระทำทั้งความดีและความชั่ว ย่อมให้ได้รับผลทั้งความสุขและความทุกข์ แม้จะเป็นการกระทำเพียงเล็กน้อยแค่คำพูด ความคิด ย่อมมีผลให้ได้รับผลกรรมทั้งนั้น ขึ้นว่ากรรมไม่ดีจึงไม่ควรกระทำเลย
… ตอนที่ ๑๐๒ อยากสร้างความดีเป็นตัณหาไหม
… ตอนที่ ๑๕๐ ทำความดีแล้วมีคนไม่เห็นด้วย
การทำความดีแต่คนรอบข้างไม่เห็นด้วย จะคิดอย่างไรเพื่อไม่ให้เป็นทุกข์
การทำความดีไม่ว่าเล็กน้อย หรือความดีมากหน่อย ย่อมมีอุปสรรค มีบททดสอบความดีอยู่ในนั้น เมื่อมีผู้ทักท้วงก็ให้พิจารณาทบทวน ดูว่าความดีที่เราทำเบียดเบียนใครอยู่หรือเปล่า ใช้ความอยากในการทำความดีอยู่หรือไม่ หรือมีสิ่งใดที่ยังบกพร่องอยู่ ก็ให้ปรับเปลี่ยนให้ถูกต้อง ให้เป็นการทำความดีที่ดียิ่งๆขึ้นไป
… ตอนที่ ๑๕๑ เอาอะไรมาวัดความดี*****
จะเอาอะไรมาตัดสิน ว่าสิ่งที่เราทำเป็นความดี
การทำความดี ต้องทำด้วยความบริสุทธิ์ใจ ไม่มีสิ่งใดแอบแฝงอยู่ในนั้น ทำไปโดยไม่ปรารถนาสิ่งใดตอบแทน ทำไปแล้วไม่เบียดเบียนใคร แม้แต่ตัวเราเอง ทำไปแล้วไม่ยึดถือเอาไว้ ให้ปล่อยวาง จะได้ไม่กลายเป็นการยึดดี หลงดี ให้การทำความดีนำไปสู่ความทุกข์ จึงจะเป็นการทำความดีอย่างแท้จริง
… ตอนที่ ๑๐๘ ดูที่ตรงไหนใครดีใครชั่ว
สังเกตุยังไง ว่าใครดีใครเลว ดูยังไง ให้เราดูว่าบุคคลผู้นั้น เขามีศึลห้าอยู่ หรือเปล่า แต่ไม่ใช่ศีลสมมติ ศีลที่ยังไม่บริสุทธิืจริงๆ ให้ดูที่การกระทำ ชอบสร้างประโยชน์ หรือสร้างโทษเบียดเบียนผู้อื่น เพ่งโทษคนนั้นคนนี้ หาเรื่องเขาไปทั่ว แค่นี้ก็พอจะแยกแยะ ว่าใครดีใครเลวได้แล้ว
การจะสร้างความดี จะปลูกความดีนั้น ต้องรู้จักวิธีทำ วิธีปลูกอย่างถูกต้อง ไม่อย่างนั้นความดี จะไม่ออกดอก ออกผล ไม่ได้ผลดก ผลดีกลับมา ให้ได้รับความสุขในการทำดี จงศึกษาวิธีการทำ ก่อนลงมือกระทำเถิด จะได้ทำดีแล้วได้ดี
การทำความดี คือการสร้างประโยชน์ให้แก่ตน และบุคคลอื่นให้มีความสุข ไม่เบียดเบียนผู้หนึ่งผู้ใดให้เป็นทุกข์ แม้จะเป็นความดีเพียงเล็กน้อย ก็เป็นความดี ดังนั้นจึงไม่ควรเพ่งโทษกล่าวโทษผู้ที่ได้ทำความดี ทำให้บุคคลอื่นลังเลสังสัย ในการเดินทางสร้างความดี เป็นการปิดทางความดี
... ตอนที่ ๑๖๑ ความดียังไม่เข้มแข็ง
พระยาธรรมิกราชทูลถามพระพุทธองค์ ว่าเหตุใด ทำความดีมามากมาย ยังมีคลื่นกระแสความทุกข์รบกวนได้ พระพุทธองค์จะทรงตอบยังไง ใครปรารถนาจะรู้ ลองไปฟังดู
การสร้างความดี ต้องมีบททดสอบ ถ้าบารมีไม่เพียงพอ ความดีทั้งหลาย ที่เพียรสร้างอาจจะถูกลบล้างไปได้ การจะผ่านบททดสอบทั้งหลาย ให้พึงระลึกไว้ ทำดีแล้วให้ปล่อยวาง ทำแล้วไม่ยึดถือความดีไว้ เพียงสร้างความดีไปเรื่อยๆก็พอ ทำแล้วเหมือนไม่ทำ บททดสอบที่มีมา จะผ่านไปได้อย่างสบาย เมื่อถึงเหตุถึงปัจจัย ความดีทั้งหลาย จะส่งผลให้ได้รับความสุข อย่างแน่นอน
… ตอนที่ ๑๕๔ ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
การสร้างความดี มีสี่ย่างก้าว คือมี ศีล ธรรม สมาธิ ปัญญา เป็นการก้าวไปของดวงจิต ที่จะออกจากความทุกข์ ก้าวที่จะพ้นการเวียนว่ายตายเกิด พ้นจากวัฏสงสาร เข้าสู่พระนิพพาน การสร้างความชั่ว ก็มีสี่ย่างก้าวเช่นกัน คือมี หลง อยาก ยึด เบียด เป็นการก้าวสู่การเวียนว่ายตายเกิด ก้าวไปในวัฏสงสาร เป็นการก้าวไปในทางที่ผิด จึงพ้นทุกข์ไม่ได้เลย
… ตอนที่ ๖๔ ทำได้ก็จะดี แต่ทำดียังไม่ได้**
รู้ว่าทำได้ก็จะดี แต่ที่ทำดียังไม่ได้ เป็นเพราะเหตุใด
การที่จะทำความดีได้ ในระดับใดระดับหนึ่ง ต้องมีการสั่งสมความดีขึ้นมา จนมีกำลังมากพอที่จะสร้าง จะทำความดีระดับนั้น ถ้าเราไปยังไม่ถึงความดีจุดนั้น ก็ไม่ควรเพ่งโทษตนเอง ตั้งเป้าหมายไว้ก็ให้ปล่อยวาง ทำในปัจจุบันให้ดี ทำเรื่อยๆ ไม่ต้องเอาเป้าหมาย มาทำให้ตนเป็นทุกข์และหมดแรง
… ตอนที่ ๑๘๓ สร้างความดีจากสิ่งสมมติ
การมีสิ่งสมมติทั้งหลาย ที่เป็นเราเป็นของเรา นำมาสร้างความดี ให้เกิดประโยชน์แก่ตนและผู้อื่น เพื่อเป็นการสละ ละวางเสียซึ่งความยึดติด ในสิ่งที่มี ที่เป็น สามารถนำสิ่งสมมติ มาทำให้เกิดวิมุตติหลุดพ้นแก่ตนได้ จึงเป็นผู้ที่มีปัญญาอย่างแท้จริง
การทำความดีอย่างไร ที่เรียกว่าดีจนเกินไป การทำความดี จนเกินกำลังของตน ทำความดี จนผู้รับความดีที่ทำให้รับไว้ไม่ไหว ดีจนเกินไป จนทำความดีต่อไม่ได้ อย่างนี้แหละ ที่เขาเรียกว่า ดีเกินไป
… ตอนที่ ๖๙ ทำดีแต่มีคนไม่เห็นด้วย
การตั้งใจสร้างความดี แต่มีผู้ไม่เห็นด้วย จะให้ทำอย่างไร เพื่อไม่ให้เป็นการเบียดเบียน ทำให้บุคคลผู้นั้นเป็นทุกข์ การมีผู้มาทักท้วง ก็ควรพิจารณาตรึกตรอง ใช้สติและปัญญา ว่ามีสิ่งใดบกพร่องหรือเปล่า ใช้ทางสายกลางในการกระทำความดี แล้วทำดีต่อไป แล้วจะปรากฎผลความดี ให้บุคคลอื่นเข้าใจเอง
การจะทำความดีที่เข้มแข็ง จะต้องใช้สติปัญญา พิจารณาตรึกตรอง วัดดูกำลังของตน ว่าพอทำไหว สามารถรับบุญบารมีนั้นได้หรือเปล่า ทำไปโดยไม่เบียดเบียนตนและผู้อื่น จะทำให้ได้รับความสุขในสิ่งที่ทำ ทำแล้วจึงปรารถนาที่จะทำอีก จึงจะเป็นการทำความดีที่ได้ดี
การกระทำทั้งหลาย ที่สร้างความสุขให้กับผู้อื่นและให้เราได้รับความสุขนั้น เรียกว่าการทำดี การไม่เบียดเบียนผู้อื่นและไม่ให้เราต้องรับผลของการกระทำ ก็เรียกว่าการทำความดี เหมือนกัน ดังนั้นการทำดีจึงไม่ต้องแบ่งเวลาไปทำ สามารถทำได้ทุกการกระทำ ไม่ว่านั่งอยู่ นอนอยู่ ยืนอยู่ เดินอยู่ ได้ทุกเวลา แม้แต่ทุกลมหายใจเข้าหายใจออก เราสามารถทำดีได้ เมื่อเราได้คิดดี พูดดีและทำดีให้ถึงพร้อมแล้ว ความพ้นทุกข์ก็จะเข้าเยือนเราเอง ให้เราได้รับมีความสุขทุกเวลา
การละความชั่ว มาสร้างความดี เมื่อใด ที่มีความคิด ว่าเราทำดีแล้ว ทำมากแล้ว ดีกว่าคนอื่นแล้ว ให้รู้ว่า เริ่มจะเข้าสู่ความยึดดี ติดในความดี เอาความดีมาถือไว้ เริ่มหนัก เริ่มจะทำดีต่อไปไม่ไหว จึงควรปล่อยความดีที่ทำไว้ เพื่อจะไม่ให้เกิดทิฐิ มานะ อัตตาตัวตนขึ้นมา จะเป็นการติดดี หลงดี
การทำความดี มี ๒ รูปแบบ แบบที่ ๑ ทำความดี ที่ยังยึดติด ลุ่มหลง ในความดีที่ทำ ยังผลให้เกิดในสวรรค์ แบบที่ ๒ ทำความดี เพื่อชำระกิเลส ดับตัณหา สลายกรรมดี และสลายกรรมชั่ว เพื่อสลายตัวตน เป็นความดีอันสูงสุด
...ตอนที่ ๓๐๖ ระดับการทำความดี*****
บุคคลผู้มีปัญญาธรรม มีเป้าหมาย ให้ถึงความสำเร็จ 4 ระดับ คือ พระโสดาบัน พระสกิทาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์ เป็นสิ่งที่จะต้องทำให้ถึงสำหรับดวงจิต ที่ต้องการพ้นจากความทุกข์
การทำความดี ตามธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ท่านสอนให้ทำความดีเพื่อสิ่งใด เมื่อรู้และเข้าใจ การสลายความดี จึงไม่ได้ยากอะไร แล้วทำไมต้องสลายความดี อันนี้ควรจะไปฟังดูเอง
...ตอนที่ ๑๕๓ สิ่งที่ทำให้ความดีไม่ดับสูญ
ความดีที่ทำไปแล้ว เกิดผลแห่งความดี มาค้ำหนุนดวงจิตให้เกิดสุขขึ้นมา แต่ท้ายที่สุดก็หมดไป ต้องสร้างต้องทำความดีใหม่ จะมีวิธีการใด ที่ทำความดีแล้ว จึงจะไม่หมดไป พระยาธรรมิกราชถาม พระพุทธองค์เป็นผู้ตอบ เราทั้งหลายเป็นผู้ฟัง
...ตอนที่ ๑๕๔ ความดีอันบริสุทธิ์
ทำความดีตามกำลังของตน ทำจากจิตที่สงบ ทำอย่างไม่ยึดติด ยึดถือ ปล่อยวาง ทำอย่างไม่ลังเลสงสัยในสิ่งที่ทำ ทำอยู่ในทางสายกลาง เป็นการทำความดีที่สมบูรณ์และบริสุทธิ์
สิ่งดีๆ
… ตอนที่ ๕ เหตุที่ดีทำให้พบกับสิ่งที่ดี
การที่เรารอคอยว่าเมื่อไหร่ จะมีใครมาสร้างความดี ความสุขให้เรานั้น เป็นเรื่องยาก
แต่การที่เราสร้างความดีให้เกิดความสุขแก่เรานั้น ทำได้เลยไม่ต้องรอสิ่งใด
การจะทำกับข้าวให้อร่อย ต้องรู้สูตร รู้วิธีการทำ กับข้าวจึงจะเป็นกับข้าว ได้รสชาติตามที่ต้องการ การจะเป็นนักบวชที่ดี ซึ่งมีพระพุทธเจ้า เป็นผู้บอกสูตร บอกทาง การออกบวชประพฤติปฏิบัติตาม ที่พระพุทธองค์ ท่านสอนสั่ง จึงจะทำให้เป็นนักบวชที่ดี เป็นผู้มีศีล มีธรรม มีสมาธิ มีปัญญา สามารถนำพาตน ให้พ้นจากความทุกข์
พระพุทธเจ้าเป็นผู้ตรัสรู้ธรรม นำดวงจิตให้พ้นจากความทุกข์ ผู้ที่นำคำสอนของพระองค์ มาปฏิบัติตาม เรียกว่าชาวพุทธ สิ่งใดที่เป็นเหตุของทุกข์ จะไม่ยุ่งเกี่ยว จะไม่กระทำ จะทำแต่ความดี ด้วยการ ทำทาน รักษาศีล เจริญสมาธิ เจริญปัญญา นำพาตนให้พ้นจากความทุกข์ จึงจะเรียกว่าเป็นชาวพุทธที่ดี
ผู้ที่เป็นผู้นำ ต้องรู้แจ้ง ในที่สิ่งที่นำ เข้าใจถ่องแท้ ในสิ่งที่ทำ มีสติและปัญญา จึงจะนำพาให้ผู้อื่น ที่ปฏิบัติตาม ไปในทางที่ถูกต้อง เข้าถึงความสำเร็จ จึงจะเรียกว่าเป็นผู้นำที่ดี
หากปรารถนา มีชีวิตที่ดี ต้องทำความดี ประพฤติตน อยู่ในกรอบความดี ศีลจะรักษา กรรมไม่ดีในอดีตส่งผลมา ก็จะทำอะไรเราไม่ได้ เมื่อชำระจิตใจ จนหมดจากกิเลส ตัณหา ชีวิตจึงจะพานพบแต่สิ่งที่ดี
การกระทำอันใดที่ได้กระทำลงไปแล้ว ไม่ว่าอยู่ในที่ลับหรือที่แจ้ง ต่อหน้าหรือลับหลัง
ได้หว่านเมล็ดพันธุ์ลงไปแล้ว ในไม่ช้าไม่นานหรอก เมล็ดพันธ์นั้นก็จะงอกเงยงอกงาม
ขึ้นมาเป็นดอกเป็นผลให้เราได้เก็บกิน จะรสหวานหรือขม ขึ้นอยู่กับชนิดเมล็ดพันธุ์ของพืช
ที่เราได้หว่านลงไป ฉะนั้นสิ่งใดที่ไม่ดี หากเรากระทำลงไปแล้ว จะทำให้เรามีความทุกข์เป็นผล
กลับมาอย่างแน่นอน หากคิดดี พูดดี ก็จะทำให้เราได้ความสุขจากคำพูดเช่นเดียวกัน
… ตอนที่ ๖๗ ความชั่วแม้เล็กน้อยไม่ควรทำ
การคบความชั่ว ผลจะทำให้ได้รับความทุกข์ จะเป็นความชั่วมาก หรือชั่วน้อย ก็จะได้รับทุกข์เช่นเดียวกัน แตกต่างแค่ทุกข์มาก ทุกข์น้อย เท่านั้นเอง
ดังนั้น อย่าคบความชั่ว อย่าทำความชั่วเลย
… ตอนที่ ๑๑๓ ทำความชั่วเพื่อหวังความสุข
เมื่อหวังสิ่งใด ถ้าจะให้ได้มาต้องเบียดเบียนซึ่งตนและผู้อื่นนั้น หวังเพื่อความสุขให้ได้มาย่อมไม่มี เพราะการกระทำสิ่งไม่ดี จะหวังให้มีความดีนั้นย่อมเป็นไปไม่ได้ ทำเหตุเช่นใด พึงได้ผล ตามเหตุที่ทำ ดังนั้นอย่าพึงสร้างกรรมไม่ดี เพื่อหวังความสุขเลย
คนที่ป่วยเมื่อรู้ว่าตนป่วยจึงหาทางรักษา คนป่วยแต่ไม่คิดว่าตนป่วย นั้นน่าเวทนา ไม่ได้รับการรักษาให้หายป่วยเลย คนที่คิดว่าตนฉลาดทำมาหากิน หลงยึดติดในทรัพย์สิน ลาภยศ ตำแหน่งที่มี จึงไม่ได้สั่งสมบุญสร้างบารมี ไม่ต่างจากคนป่วย ที่ไม่รู้ว่าตนป่วยเลย