Vô Đề 1 - Lý Thương Ẩn

1. CHÚ THÍCH :

     - Tinh Thần 星辰 : Từ kép chỉ chung Các Vì Sao trên trời.

     - Họa lâu 畫樓 : Lầu các có chạm trổ vẽ vời đẹp đẽ.

     - Thái Phụng 綵鳯 : Chim phượng có màu sắc rực rỡ.

     - Linh Tê 靈犀 : Một loại Tê Giác, sừng có tuỷ trắng thông từ đầu nầy qua  đầu kia, còn gọi là Linh Tê; thường mượn ý để chỉ trai gái vì qúa yêu nhau nên tâm ý tương thông; người nầy biết được người kia đang nhớ thương mình và ngược lại.

     - Cách Tọa Tống Câu 隔坐送鈎 : Câu là một loại cống nhỏ bằng đồng, bằng bạc hoặc bằng vàng, dùng để múc rượu. Cách Tọa Tống Câu là một trò chơi trên bàn rượu : người ngồi ngang mặt tìm cách giấu cái cống nhỏ nầy vào tay  áo, người ngồi đối diện đoán xem cống ở bên tay áo nào. Ai thua thì bị phạt rượu. 

     - Phân Tào Xạ Phúc 分曹射覆 : PHÂN TÀO là Chia nhóm; XẠ là Đoán, PHÚC là Đậy; nên XẠ PHÚC là Đoán cái mà người ta đậy lại. Nhưng trên bàn rượu của văn nhân thi sĩ, đây là trò chơi thanh nhã, họ đậy bằng THƠ và đoán cũng bằng THƠ. Ví dụ : Nhóm A ra câu " Duyên Thiên 天 chưa thấy nhô đầu dọc ". Nhóm B đoán được đó là chữ PHU 夫, nhưng không nói thẳng là chữ PHU, mà  đọc thành câu " Đại trượng PHU tứ hải vi gia " chẳng hạn để trả lời.

    - Ta Dư 嗟余 : TA là Than, DƯ là Ta; nên TA DƯ là Than cho tấm thân ta.

    - Lan Đài 蘭臺 : là Bí Thư Tỉnh, năm Long Sóc đời Đường Cao Tông đổi lại thành LAN ĐÀI, nơi làm việc của Lý Thương Ẩn, vì lúc bấy giờ Lý đang giữ chức Bí Thư Tỉnh Hiệu Thư Lang.

2. NGHĨA BÀI THƠ :

           Đêm hôm qua các vì sao trên trời lắp lánh, cũng đêm hôm qua gió lốc thổi từng cơn. Ở phía tây của họa lâu và ở phía đông của Quế đường, hai ta đã gặp nhau. Rất tiếc là thân ta không có được đôi cánh đẹp như chim phượng để bay đến gặp nhau thường xuyên; cũng may là lòng ta như Linh Tê có được sự cảm thông nhau sâu sắc. Còn nhớ lúc ban đầu gặp gỡ, ta đã cùng chơi trò dấu câu để uống rượu đang khi hâm nóng rượu xuân, và lại chia nhóm mà đố thơ uống rượu dưới ánh hồng lạp nồng nàn. Đáng tiếc cho ta là cuộc vui chóng tàn, khi nghe tiếng trống điểm canh năm, ta không thể không lên ngựa để đến Lan Đài làm việc, cởi trên mình ngựa mà thân ta còn vất vưởng như cánh cỏ bồng lơ lửng.

       Lý Thương Ẩn yêu một người con gái qúy tộc, và trân trọng tình yêu đó một cách bình đẳng giữa nam và nữ, quyến luyến nhau trong cuộc vui ngắn ngủi với người yêu. Tình cảm lãng mạn mà chân thành tha thiết. Trong thời buổi phong kiến trọng nam khinh nữ, xem giới nữ chỉ là công cụ để mua vui, thì tình cảm chân thành của Lý đối với người yêu quả là Quý Hóa !

3. DIỄN NÔM :

                                   VÔ ĐỀ

                      Đêm qua sao sáng gió lùa song,

                      Gặp gỡ lầu tây phía Quế đông.

                      Thân chẳng muôn màu đôi cánh phượng,

                      Ý như linh giác nhất tâm thông.

                      Cùng ai chuốc chén xuân vừa thắm,

                      Chia nhóm đố thơ nến rực hồng.

                      Chỉ tiếc canh tàn quan hối thúc,

                      Lan Đài lưng ngựa tựa bồng bông !

      Lục bát :

                      Đêm qua sao sáng gió lùa,

                      Phiá tây lầu Quế đông vừa gặp nhau.

                      Hận không cánh phượng muôn màu,

                      Linh tê tâm ý thông nhau bóng hình.

                      Đoán câu chuốc rượu xuân tình,

                      Câu thơ đối đáp nến xinh rực hồng.

                      Tiếc thay canh lụn hừng đông,

                      Lan Đài cởi ngựa cỏ bồng lắc lư !

                                                          Đỗ chiêu Đức