4 - Bài Thơ Quá Thần Phù Hải Khẩu

4. Bài thơ QUÁ THẦN PHÙ HẢI KHẨU :

過神符海口 QUÁ THẦN PHÙ HẢI KHẨU

神符海口夜中過， Thần Phù hải khẩu dạ trung qu 奈此風清月白何。 Nại thử phong thanh nguyệt bạch hà.

夾岸千峰排玉筍， Giáp ngạn thiên phong bài ngọc duẩn,

中流一水走青蛇。 Trung lưu nhất thủy tẩu thanh xà.

江山如昨英雄逝， Giang sơn như tạc anh hùng thệ,

天地無情事變多。 Thiên địa vô tình sự biến đa.

胡越一家今幸睹， Hồ Việt nhất gia kim hạnh đổ,

四溟從此息鯨波。 Tứ minh tòng thử tức kình ba !

* Chú Thích :

- THẦN PHÙ HẢI KHẨU 神符海口 : là Cửa biển Thần Phù. Theo Nam Ông Mộng Lục 南翁夢錄, Vua Lý Thái Tông mang quân Nam tiến để đánh dẹp Chiêm Thành, đến cửa biển này gặp gió to sóng dữ, không đi được; may nhờ một đạo sĩ có phép thuật cao cường dẹp yên sóng dữ. Khi ban sự trở về, đạo sĩ mất ở dọc đường. Vua cho lập đền thờ ở cửa biển, phong hiệu là "Áp Lãng Chân Nhân 壓浪真人" (Chân nhân dẹp yên được sóng dữ) và đặt tên nơi đây là cửa biển Thần Phù.

- NẠI... HÀ 奈...何 : Phải làm sao đây ? Biết nói sao đây ?!

- PHONG THANH NGUYỆT BẠCH 風清月白 : Ta nói là Gió mát trăng thanh.

- GIÁP NGẠN 夾岸 : Hai bên bờ.

- NGỌC DUẨN 玉筍 : là Măng non mới mọc.

- GIANG SƠN NHƯ TẠC 江山如昨 : Núi sông như mới ngày hôm qua.

- HỒ VIỆT 胡越 : Tên các nước thuộc Trung Quốc. Hồ chỉ các nước nhỏ ở phía bắc, Việt chỉ các nước nhỏ ở phía nam, nên HỒ VIỆT ý chỉ hai nơi rất xa nhau. Tác giả ngụ ý khi hoà hợp thì xa cũng hoá gần.

- TỨ MINH 四溟 : là Tứ Phương Chi Hải 四方之海, là Biển của bốn phương; ta nói là Bốn Bể, có nghĩa là khắp nơi khắp chốn.

- KÌNH BA 鯨波 : Sóng do con cá kình lội mà tạo nên, ở đây mượn ý để chỉ các chiến thuyền lướt sóng như cá kình cá voi; và Chiến Thuyền Lướt Sóng hàm ý chỉ chiến tranh.

* Nghĩa Bài Thơ :

QUA CỬA BIỂN THẦN PHÙ

Trong đêm đi ngang qua cửa biển Thần Phù, trong cảnh gió mát trăng thanh nầy, ôi, phải biết nói sao đây ?! Giáp hai bên bờ là hàng ngàn ngọn núi vươn lên như những búp măng mới mọc, và ở giữa là một dòng chảy lấp loáng dưới ánh trăng như một con rắn xanh. Sông núi vẫn như ngày hôm qua, nhưng những người anh hùng thì đã khuất. Trời đất vô tình trước sự biến hóa đổi thay. May mắn là đã nhìn thấy được hôm nay Hồ Việt đã chung lại một nhà, bốn biển từ đây cũng đã chấm dứt sóng kình (chấm dứt chuyên can qua).

* Diễn Nôm :

QUA CỬA BIỂN THẦN PHÙ

Thần Phù cửa biển giữa đêm qua,

Gió mát trăng thanh biết phải là ?

Núi đá hai bờ như duẩn ngọc,

Nước xanh một dãi tựa thanh xà.

Giang sơn còn đó anh hùng mất,

Trời đất vô tình thế sự đa.

Hồ Việt nay đà chung một mái,

Thanh bình bốn biển hết can qua !

Lục bát :

Thần Phù cửa biển trong đêm,

Nói sao gió mát êm đềm trăng thanh.

Đôi bờ ngàn núi như tranh,

Giữa trôi lấp lánh rắn xanh một dòng.

Giang sơn đó, đâu anh hùng ?

Sự đời biến đổi vô chừng thoáng qua.

Nay mừng Hồ Việt một nhà,

Từ nay chinh chiến can qua chẳng còn !

Đỗ Chiêu Đức