ΙΣΤΟΡΙΚΑ

1989

1989 είκοσι χρονιά πριν από σήμερα. Και βέβαια δεν μιλάμε για την «εποχή των παγετώνων», γιατί συχνά έτσι νομίζει ακόμη και ένας 18/χρονος, όταν του μιλάς για μια εποχή μόλις πριν να έχει γεννηθεί ό ίδιος.

Το 1989 όμως έγιναν γεγονότα τόσο μεγάλα και τόσο απρόσμενα γρήγορα. Άλλαξε ή ιστο­ρία της Ευρώπης και του κόσμου τόσο «εύκολα», με την επιστροφή στο αυταπόδεικτα δίκαιο, ώστε να φτάνουμε σήμερα να ξεχνούμε, να μη γνωρίζουμε πώς ήταν ή μισή Ευρώπη, πριν μόλις είκοσι χρόνια.

Το 1989 άρχισε ή κατάρρευση του μεγαλύτε­ρου τότε κράτους στον κόσμο, πού εκτείνονταν στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βόρεια Ασία, ή τελευταία «αυτοκρατορία», ή Ένωση Σοβιε­τικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (15 Σοβιετι­κές Δημοκρατίες), ή περιβόητη ΕΣΣΔ με πρωτεύουσα τη Μόσχα, και τούς καταναγκα­σμένους με την απειλή των τανκς δορυφόρους της (Ανατολική Γερμανία, Βουλγαρία, Ουγγα­ρία, Πολωνία, Ρουμανία, Τσεχοσλοβακία. Ή Αλβανία προσχώρησε στην Κίνα μετά τη διέ­νεξη Κίνας - ΕΣΣΔ).

Ένα απέραντο στρατόπεδο συγκέντρωσης, χωρισμένο από τον ελεύθερο κόσμο με το «σι­δηρούν παραπέτασμα», πού σήμαινε χιλιόμε­τρα από συρματοπλέγματα και τόννους μπετόν, με αποκορύφωμα το τείχος του αίσχους στο Βερολίνο, να χωρίζει την πόλη, την Ευρώπη στα δύο, το ένα μισό να μη βλέπει και να μη φαίνεται (φωτο1).

Ή ΕΣΣΔ ιδρύθηκε από τον Λένιν στα 1922 βασισμένη στο περιβόητο σύνθημα «Προλετά­ριοι όλου του κόσμου ενωθείτε» (2). Κύριο γνώ­ρισμα σε όλη την έκταση της, μάλιστα στην εποχή του Σταλινισμού, ήταν ό απέραντος φόβος, ή τρομερή καταπίεση. Κύρια επιδίωξη ή άντιθεΐα, το ξερίζωμα με πρωτοφανείς διωγ­μούς της θρησκείας, της όποιας πίστεως πού δεν ήταν το Κόμμα, μάλιστα σε λαούς στην πλειοψηφία τους χριστιανούς ορθόδοξους. Γκρέμισμα εκκλησιών, κατάργηση θεσμών και συμβόλων, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι εξόριστοι, φυλακισμένοι, απάνθρωπα βασανι­σμένοι, σκοτωμένοι, μάρτυρες. Για 70 χρόνια με κυρίαρχα όπλα την απειλή, τη βία, το ψέμμα και την άπατη, ή κυρίαρχη ιδεολογία φάνταζε αήττητη. Ακόμη και στην αρχή του '89 δεν περιμέναμε παρά ίσως έναν αργό, μακροχρόνιο θάνατο.

Ή αρχή του τέλους ξεκίνησε όταν δεν μπορούσε πια ν' αποκρύβει στις μακρές ουρές των κατοίκων της Μόσχας, πού περίμεναν για ένα κομ­μάτι ψωμί ή για 50 γραμμάρια τυρί το μήνα, ή σκανδαλιστική αφθονία και ποικιλία αγαθών στο Δυτικό κόσμο. Όταν δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί πώς ή Ρωσσία, ό πρώην σιτο­βολώνας της Ευρώπης, παρά την καταναγκαστική εργασία όλων, έπρεπε να περιμένει από τον Καναδά και να παρα­καλεί τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αποστολή αγορασμέ­νων σιτηρών. Όταν απλά αποκαλύφθηκε ότι το εργο­στάσιο, πού κατασκεύαζε βίδες και έδινε σταθερή δου­λειά στους εργάτες του, στο τέλος ξανάστελνε τις ίδιες βίδες στο χυτήριο για να επα­ναληφθεί ό κύκλος της δήθεν παραγωγής. Ή αποθέωση της πιο τρομαχτικής άπατης στον αιώνα των πιο συγκλονι­στικών ανακαλύψεων.

Ή κατάρρευση της οικονο­μίας ήταν αναπόφευκτη. Και ύστερα ήρθαν τα γεγονότα. Ενδεικτικά σημειώνουμε:

Στις 2 Μαΐου Ούγγροι στρα­τιώτες αρχίζουν απομακρύ­νουν (3), χωρίς καμία άδεια, τα συρματοπλέγματα στα σύ­νορα τους με την Αυστρία. Χι­λιάδες Ανατολικογερμανοί διαφεύγουν μέσω Ουγγαρίας προς τη Δυτική Γερμανία, χωρίς αποσκευές, χωρίς σχέ­δια, με μόνο εφόδιο μια ιδέα, μια λέξη: «ελευθερία» (4). Ό Σοβιετικός ηγέτης, Μιχαήλ

Γκορμπατσόφ, είχε πάρει τη μοιραία απόφαση ότι δεν θα έστελνε τανκς αν ένα κράτος-δορυφόρος επέλεγε τη μη απόλυτη υποταγή στην κυ­ριαρχία της ΕΣΣΔ. Ήλπιζε όμως ότι τα κράτη θα παρέμε­ναν σε επιλογές συμβατές με τον μαρξισμό και θα εξακο­λουθούσαν να είναι ουσιαστι­κοί σύμμαχοι της ΕΣΣΔ. Ά ν πράγματι έτσι πίστευε, έκανε λάθος!

Στις 17 Μαΐου ή Πολωνική Κυβέρνηση αναγνωρίζει επί­σημα την Εκκλησία.

Τον Αύγουστο του 1989 στις Βαλτικές χώρες, Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, μικρά παι­διά ανεμίζουν τις εθνικές ση­μαίες τους, προσβλέποντας με απαντοχή στην εθνική ανεξαρτησία τους (5). Ή πανί­σχυρη ΕΣΣΔ αρχίζει να καταρρέει.

Στις 9 Νοεμβρίου γκρεμίζε­ται το τείχος του αίσχους (6,7). Στην Τσεχοσλοβακία ανάβουν κεριά στη μνήμη των ηρώων και των αγίων τους (8). Στο Βουκουρέστι μετά από συγκλονιστικά αιματηρά γεγονότα, σηκώνουν το βά­ρους 7 τόννων άγαλμα του Λένιν (9), πού φάνταζε αμετα­κίνητο, ενώ χιλιάδες εργάτες σ' όλες τις χώρες της ΕΣΣΔ χάνουν τη δουλειά τους, όταν αμέτρητα εργοστάσια κατασκευής αγαλμάτων και προ­τομών των θεοποιημένων Στάλιν και Λένιν κλείνουν.

Μερικούς μήνες μετά, στην Κόκκινη Πλατεία, στη Μόσχα, δίπλα στο Μαυσωλείο του Λένιν έχουμε μια συγκλονι­στική διαδήλωση διαμαρτυ­ρίας με θλίψη, με δάκρυα, με διαγραμμένα τα είδωλα και τη δραματική επιγραφή στα πλα­κάτ της πορείας: «Προλετά­ριοι όλου του κόσμου συγχωρείστε μας» (10).

Και λίγο αργότερα ξανά στη Μόσχα, στην Κόκκινη Πλα­τεία, Λιτανεία του Σταύρου. Κλήρος και λαός, νέα παιδιά, μετά από τόσα χρόνια υψώ­νουν τον κρυμμένο μέχρι χθες Τίμιο Σταυρό με δέος και συ­ναίσθηση. Παιδιά μεγαλωμένα στην πιο σκληρή αθεΐα. Οι γενναίες Ρωσσίδες μπάμπουσκες (11), οι μάρτυρες γονείς και συγγενείς τους έδωσαν τη μάχη και νίκησαν για να μας βεβαιώνουν αυτά τα παιδιά τους, τα παιδιά του '89, ποιος παραμένει ό αήττητος ρυθμι­στής της ιστορίας (12).

Το 1989 δεν είναι ένα ακόμη έτος είναι ολόκληρο έπος.

Δύο χρόνια αργότερα, ανή­μερα Χριστούγεννα, ή σημαία της ΕΣΣΔ, πού τα είχε μετα­τρέψει σε Σταλινούγεννα, ύπεστάλη! (Από την "ΔΡΑΣΗ")

ΑΣΤΙΓΞ- Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝ

Τον περασμένο Μάρτιο(2009) ή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας διορ­γάνωσε εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή με θέμα: «Άστιγξ - ένας μεγάλος φιλέλλην». Ομιλητής ήταν και ό κ. Μώρις Α μπνεϋ-Αστιγξ, απόγονος του τιμωμένου φιλέλληνα, ό όποιος παρουσίασε τη ζωή και τη δράση του. Ας θυμηθούμε λίγη ιστορία.

Ό Φράνκ Άμπνεϋ-Αστιγξ ήταν γιός του στρατηγού Καρόλου Αστιγξ. Υπηρέτησε στο βρεταννικό ναυτικό, όπου διακρίθηκε στα θέματα της πυροβολικής. Πήρε μέρος στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ. Ήλθε στην 'Ύδρα το 1822 με ενθουσιασμό, μαζί με τον Αμερικανό φιλέλληνα φίλο του Γε­ώργιο Ζάρβις, για να βοηθήσει την επανάσταση και κατετάγη στο ναυτικό. Πίστευε ότι απαραίτητη προϋπόθεση της επιτυχίας του ελληνικού στόλου ήταν ό εκσυγχρονισμός του με ατμήλατα πλοία. Γι' αυτό, όταν πληροφορήθηκε ότι ό λόρ­δος Βύρων διέθετε σεβαστό χρηματικό ποσό για τον ελληνικό αγώνα, του απη­ύθυνε σχετικές επιστολές με τις απόψεις του. Στο μεταξύ, τον Μάιο τού 1823 το Εκτελεστικό Σώμα διόριζε τον Αστιγξ «αρχηγό της πυροβολικής οπλοφορίας διά την εκστρατεία της νήσου Κρήτης» υπό τις διαταγές του αρμοστή της νήσου Εμμανουήλ Τομπάζη, ενώ δεν αποδέ­χεται τις εισηγήσεις του για ανανέωση των πολεμικών μέσων, πού τη θεωρούσε πολυδάπανη. Ό Αστιγξ επιμένει, και το 1824 υπέβαλε σχετικό υπόμνημα στην ελληνική κυβέρνηση, δηλώνοντας ότι δια­θέτει ό ίδιος 7.000 λίρες και ότι θα επιστατούσε στην κατασκευή ατμοκίνητου πολεμικού πλοίου. Έτσι παραγγέλλεται το 1824 ή «Καρτερία», το πρώτο ελληνικό ατμοκίνητο πολεμικό σκάφος. Υπεγράφη πρωτόκολλο για παραγγελία 5 ακόμη σκαφών αξίας 150.000 λιρών από τούς Άγγλους φιλέλληνες και επιβάλλεται εκβιαστικά ως αρχηγός του ατμοκίνητου ελληνικού στόλου ό ναύαρχος Κόχραν. Ή παραγγελία όμως καθυστερούσε επικίν­δυνα λόγω του «σκανδάλου του Λονδί­νου». Ή επιτροπή των τριτεγγυητών (Λόρδος Έλλις κ.ά.) διαχειρίζονταν τα χρήματα εν αγνοία των Ελλήνων, αγό­ραζαν άχρηστα υλικά και πλήρωναν ύποπτες αμοιβές και προμήθειες. Ό Κό­χραν μάλιστα αγόρασε για ναυαρχίδα του την ημιολία «Μονόκερως» και την εξό­πλισε με πολυτέλεια (για την κάβα μόνο πληρώνει 2.500 λίρες). Οι 150.000 λίρες καταξοδεύονται. Με όλα αυτά θα κατηγορη­θεί ότι «ατιμάζει την αγγλική βιομηχανία και σπείρει εμπόδια στην ανεξαρτησία της Ελλάδος» και παύεται από τα καθήκοντα του, από τον Καποδίστρια. Επιστρέφει στην Αγγλία και δημοσιεύει μάλιστα μία απολογία για τις ευθύνες του.

Το Μεσολόγγι έχει ήδη πέσει και δεν υπάρχει πλοίο έτοιμο να βοηθήσει τον αγώνα. Έτσι επισπεύδεται ή ναυπήγηση της «Καρτερίας». Ό Ικανότατος Αστιγξ, δραστήριος και έντιμος, προετοιμάζει το πλοίο αγοράζοντας με δικά του χρήματα τα ναυτιλιακά όργανα και τούς χάρτες και δίνει ιδιαίτερη σημασία στον πυροβο­λικό εξοπλισμό του. 'Ως κυβερνήτης του φροντίζει για την καλή επάνδρωση του, ερχόμενος σε αντίθεση με τους Υδραίους, επειδή δεν προτίμησε ναυτικούς από τις δικές τους τάξεις. «Ήλθα να πολεμήσω και όχι να ρίξω βόμβας εις τον αέρα... θα προσλάβω χρησίμους».

Ό Αστιγξ, εκτός από τη συμμετοχή του σε χερσαίες επιχειρήσεις, θα μεγαλουργήσει με την «Καρτερία» με ηρωισμό και αυτα­πάρνηση σε πολλές ναυτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο των ετών 1826-1828, προξε­νώντας σημαντική φθορά στον εχθρό. Έδρασε στο Φάληρο, Παγασητικό, στο Τρίκκερι, στο Μεσολόγγι κ.ά. Από τις επι­τυχίες του σημειώνεται ό αποκλεισμός της Ερέτριας το 1827 και ό βομβαρδισμός του 'Ωρωπού, όπου κυρίευσε δύο τουρκικά πλοία. Τον Σεπτέμβριο του 1827 ανατί­ναξε στον κόλπο της Ιτέας την Τουρκική ναυαρχίδα και κατέστρεψε 9 από τα 11 Τουρκικά πλοία, ενώ αχρήστευσε τα πυ­ροβολεία της ξηράς. Ή νίκη του αυτή αποκατέστησε την Ελληνική κυριαρχία στον Κορινθιακό, αποτελώντας κύρια αφορμή της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου και σηματοδοτώντας την αρχή της ανε­ξαρτησίας της Ελλάδος. Κατέλαβε το Βασιλάδι και ανατίναξε την Τουρκική πυριτιδαποθήκη του. Το 1828 οργανώ­νοντας μια επίθεση κατά του Αιτωλικού ό ήρωας κυβερνήτης πληγώθηκε και πέ­θανε κατά τη μεταφορά του στη Ζάκυνθο, σε ηλικία 34 ετών. Μεταφέρθηκε και τοπο­θετήθηκε βαλσαμωμένος στην κρύπτη της Εκκλησίας τού Ορφανοτροφείου Αιγίνης. Ή κηδεία του έγινε τον επόμενο χρόνο στον Πόρο, όπου μεταφέρθηκε ή σορός του με την «Καρτερία», στην οποία επέ­βαινε ό Καποδίστριας, και με την συνο­δεία μοίρας πολεμικών πλοίων. Τον επικήδειο εκφώνησε ό Σπυρίδων Τρικού­πης. Στο ναύσταθμο του Πόρου στήθηκε κενοτάφιο προς τιμή του.

Ό στρατηγός Γκόρντον, πού έγραψε την βιογραφία του, λέει: «Αν υπήρχε κά­ποιος πραγματικά ανιδιοτελής και χρήσι­μος Φιλέλληνας, αυτός ήταν ό Αστιγξ. Δεν έλαβε ποτέ του αμοιβή. Ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για να κρατήσει μάχιμη και δυνατή την "Καρ­τερία", το μοναδικό πλοίο του Ελληνικού Ναυτικού πού τηρούσε τούς κανόνες της ναυτικής πειθαρχίας».

Οι παραπάνω εκδηλώσεις προς τιμήν του φλογερού φιλέλληνα Αστιγξ είναι χρησιμότατες. Μας υπενθυμίζουν την πο­λύτιμη και θυσιαστική προσφορά του στην πολύτιμη ελευθερία μας σε εποχές πού δυστυχώς σπανίζουν οι εκτός άλλα και εντός της Πατρίδας μας φιλέλληνες. Αλλά και έπικαίρως μας επισημαίνουν κάτι το αυτονόητο, αλλά όχι τόσο σύνη­θες. Ότι τα σκάνδαλα — βλέπετε δεν ήταν σπάνια φαινόμενα ανέκαθεν — διορ­θώνονται μόνο με την ανιδιοτέλεια και την εντιμότητα ενός γνησίου φιλελληνι­σμού.

Και αυτό δεν είναι το κυρίως ζητούμενο για την πολύπαθη Ελλάδα μας;

Σ. Π.(Από την "ΔΡΑΣΗ")

Ή αυτοκριτική του Έρντογάν

Μιλώντας ό Έρντογάν σέ τοπικό συνέδριο του κυβερνώντος «Κόμματος Δικαιοσύνης καί Αναπτύξεως» στην περιοχή Ντούζτζε, αναρωτήθηκε: «Επί χρόνια στη χώρα αυτή έγιναν κάποια πράγματα. Εκδιώχθηκαν όσοι είχαν διαφορετική εθνική ταυτότητα. Μήπως βγήκαμε κερδισμένοι; Θά πρέπει νά τό σκεφθούμε... Άλλά κανείς δέν κάθησε νά σκεφθεί με ψυχραιμία. Αυτό, στήν πραγματικότητα, ήταν αποτέλεσμα φασιστοειδούς αντιλήψεως. Στό λάθος αυτό υποπέσαμε καί εμείς κάποιες φορές, άλλά άν σκεφθεί κανείς μέ ψυχραιμία, αντιλαμβάνεται καί ομολογεί τί λάθη κάναμε» (Έφημ. «Εστία», 25.5.2009, σελ. 1).

Τόν Νοέμβριο, λέει ή ίδια είδηση, ό υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Βεζντί Γκιονούλ, είχε προκαλέσει αντιδράσεις μέ τίς δηλώσεις του ότι ήταν αναγκαίος ό διωγμός τών μειονοτήτων. Είπε: «Έάν σήμερα εξακολουθούσαν νά ζουν στό Αιγαίο οί Έλληνες καί σέ διάφορα σημεία της Τουρκίας οί Αρμένιοι, θά ήταν ή Τουρκία σήμερα τό ίδιο εθνικό κράτος;» (έφημ. «Εστία», ό.π.).

Τόν Έρντογάν πιέζουν τώρα οί ακροδεξιοί της Τουρκίας ν' ανακαλέσει τίς πιό πάνω δηλώσεις του. Έτσι ό Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρχηγός τοϋ κόμματος «Εθνικής Δράσεως», είπε: «Ή ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά», του Έρντογάν, «πού χειροκροτήθηκε άπό τόν Ελληνικό τύπο, ώς ιστορική αυτοκριτική καί ομολογία, είναι βέβαιο ότι θά εκτιμηθεί καί στήν Αρμενία (...). Ό πρωθυπουργός επιχειρεί νά καταδικάσει τό τουρκικό έθνος καί την ένδοξη (sic) ιστορία του (!...) μέ μιά βαρειά συκοφαντία καί κατηγορία περί φασισμού καί γιά τό λόγο αυτό πρέπει νά ζητήσει συγγνώμη άπό τό τουρκικό έθνος, λέγοντας ότι πρόκειται γιά κάτι που είπε άθελα του καί κατά λάθος. Έάν δέν τό κάνει, πρέπει νά ξεκαθαρίσει σέ ποιά περίοδο της ιστορίας μας καί σέ ποιες εθνικές ταυτότητες αναφέρεται, άν εννοεί τούς Έλληνες πού εγκατέλειψαν την Τουρκία στό πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών, άν επεκτείνεται καί υιοθετεί τά ψεύδη τών Αρμενίων γιά τά γεγονότα του 1915. Αν σιωπήσει, τό τουρκικό έθνος θά τόν καταδικάσει γιά πάντα ενώπιον της εθνικής συνειδήσεως, ώς πρωθυπουργό πού υιοθετεί τό σύνολο τών ψευδών (sic) καί τών Ισχυρισμών τών Αρμενίων καί τών Ελλήνων»!...

Έξαλλου ό αντιπρόεδρος τού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της Τουρκίας, πρέσβυς έπί τιμή Όνούρ Όϊμέν, σχολίασε: «Δέν γνωρίζω κάποιον πού έχει έκδιωχθεΐ λόγω της εθνικής του καταγωγής. Δέν κατάλαβα τί εννοούσε ό πρωθυπουργός (!) Μπορεί νά έχουν γίνει λάθη στό παρελθόν της Τουρκίας, άλλά δέν είναι σωστό νά κατηγορείται γιά φασισμό ή χώρα».

Πώς νά χαρακτηρίσει κανείς τόν Μπαχτσελί, ό όποιος θεωρεί ψεύδη καί ισχυρισμούς όσα ή Ιστορία έχει καταγράψει ήδη ώς γενοκτονία καί έθνοκάθαρση καί τίποτε δέν μπορεί νά παραποιήσει τά ήδη πανθομολογούμενα ιστορικά γεγονότα; Ή του τ. πρέσβυ Όϊμέν τήν ... άγνοια, έστω κι άν έμμεσα δέχεται ότι «έχουν γίνει λάθη στό παρελθόν» άπό τήν Τουρκία; Νά τούς πει συνειδητούς υποκριτές, ψευδολόγους, αφόρητα ανιστόρητους; Φαίνεται ότι τίποτε άπό αυτά δέν τούς αγγίζουν...

Κατά πόσον ή αυτοκριτική του Έρντογάν είναι ειλικρινής καί αποτέλεσμα συνειδησιακής κρίσεως δέν γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε όμως πολύ καλά, όπως καί οί υψηλοί προστάτες του Αμερικανοί καί Βρεταννοί, ότι στήν Β. Κύπρο γίνεται έδώ καί 35 χρόνια έθνοκάθαρση· ότι 500 Όρθόδοξοι ναοί μετατράπηκαν σέ τζαμιά ή αποθήκες ή σταύλους ζώων ή κατεδαφίστηκαν. Ότι στήν Τουρκία οί Κούρδοι είναι ύπό απηνή διωγμό. Ότι στήν Τουρκία δραστηριοποιούνται οί «Γκρίζοι λύκοι». Ότι οί περιουσίες Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως έχουν δημευθεί. Ότι τό 1955 έγινε ένα κατευθυνόμενο φοβερό πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Κωνσταντινουπόλεως καί τής Σμύρνης. Ότι ή Θεολογική Σχολή τής Χάλκης παραμένει αυθαίρετα κλειστή έδώ καί τέσσερις σχεδόν δεκαετίες. Ότι στή βόρεια Κύπρο - μέλος τής Ε.Ε. - σταθμεύουν, παρά πάσαν άρχή δικαίου, 40.000 Τούρκοι στρατιώτες, ότι... Όλα αυτά άν δέν είναι καθαρός φασισμός, τί είναι;(Από την"ΔΡΑΣΗ")

Ο ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ

Tον εσφαξαν τών Γρεβενών τον άφοβο Δεσπότη,

τον εσφαξαν τον αξιον του Γένους στρατιώτη.

Θρήνησε, μάνα, θρήνησε κι άλλη μεγάλη μίτρα,

που την αίματοκύλισαν της λευτεριάς, τά φύτρα.(Γ.Σουρής)

Η φύση πανηγύριζε, μά ό λαός θρηνούσε εκείνη τήν όκτωβριάτικη μέρα του 1911, πού ό μαρτυρικός δεσπότης τούς ευλογούσε όλους γιά στερνή φορά άπ' τό θρόνο του, καθώς εξερχόταν νεκρός στους δρόμους των Γρεβενών. Τόν συνόδευαν οι μητροπολίτες Καστοριάς, Σισανίου καί Σιατίστης, Σερβίων καί Κοζάνης, εξήντα ιερείς, σαράντα διδάσκαλοι, φωτογράφοι καί πλήθος πολύ, κι ας είχε απαγορεύσει ή τουρκική κυβέρνηση νά προσκληθούν όλοι οι Χριστιανοί. Ένα χρόνο αργότερα, δροσεροί οί κλώνοι της λευτεριάς θά άνθιζαν στό χώμα πού σκέπασε τόν Αιμιλιανό, αναστημένοι καί από τή δική του θυσία.

Όταν εξελέγη Μητροπολίτης Γρεβενών, ό χριστιανικός πληθυσμός της περιοχής δοκιμαζόταν σκληρά. Ήταν ακόμη πολύ νωπές οι μνήμες της εξέγερσης του Ίλιντεν καί της αγριότητας των Βουλγάρων πάνω από 22 χωριά τελείως κατεστραμμένα, 40.000 άστεγοι, ή μισή σοδειά καμένη καί τά περισσότερα ζώα λεία τών κομιτατζήδων. Άλλά καί ό απολογισμός του ένοπλου αγώνα πού ακολούθησε ήταν σκληρός. Δέν είναι, λοιπόν, παράξενο πού ό πληθυσμός υποδέχτηκε μέ ανακούφιση τό Νεοτουρκικό κίνημα καί τό Σύνταγμα, ελπίζοντας σ' ένα ειρηνικό μέλλον. Κι ό ίδιος ό Αιμιλιανός, στήν αρχή πίστεψε στά απατηλά κηρύγματα τών Νεότουρκων. Γρήγορα όμως αποκαλύφθηκε τό δόλιο προσωπείο τους μέ τόν αφοπλισμό τών Ελλήνων, τήν κατάργηση τών εκκλησιαστικών καί εκπαιδευτικών προνομίων, τόν εμπορικό αποκλεισμό, τίς απελάσεις Ελλήνων υπηκόων, τήν κατάρτιση τουρκικών συμμοριών, τίς εκτελέσεις ιερέων, δασκάλων, προκρίτων, παλιών οπλαρχηγών καί άλλων. Παράλληλα, οί Ευρωπαϊκές Δυνάμεις στόχευαν μέ μεταρρυθμιστικές επεμβάσεις στή διασφάλιση τών δικών τους συμφερόντων στή Βαλκανική. Στή δέ Δυτική Μακεδονία ό Ελληνισμός ειχε νά άντιμετρηθεϊ καί μέ τή ρουμανική προπαγάνδα, πού συμπράττοντας μυστικά μέ τους Τούρκους, προσπαθούσε νά προσεταιριστεί τους Βλάχους.

Τόν κίνδυνο αφελληνισμού της Μακεδονίας διείδε πρώτος ό Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ' καί μετέβαλε την εκκλησιαστική πολιτική του γιά την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας από αμυντική σε άνακτητική. Τοποθέτησε σέ νευραλγικές μητροπόλεις καί επισκοπές προικισμένους καί κατά κανόνα νέους στήν ηλικία ιεράρχες, γιά νά αντιμετωπίσουν τή βουλγαρική καί ρουμανική διείσδυση. Αλέξανδρος Θεσσαλονίκης, Γερμανός Καστοριάς καί αργότερα Αμασείας, Ιωακείμ Μοναστηρίου, Χρυσόστομος Δράμας, ό μετέπειτα Σμύρνης, Φώτιος Κορυτσάς, Αιμιλιανός Πέτρας, Ειρηναίος Χαλκιδικής, Θεοδώρητος Νευροκοπίου, Κωνσταντίνος Σερρών, Στέφανος Εδέσσης, Γρηγόριος Στρωμνίτσης, ό μετέπειτα Κυδωνιών, Ειρηναίος Μελενίκου, Παρθένιος Δοϊράνης, ανήκουν όλοι στή χορεία εκείνη.

Ό από Πέτρας Αιμιλιανός αναλαμβάνοντας καθήκοντα Μητροπολίτου ήταν μόλις 33 ετών. Γεννημένος τό 1877 στά Πέρματα, ένα ελληνικό τουρκόφωνο χωριό του Ικονίου, από ευσεβείς καί φιλοπάτριδες γονείς, τόν Χαράλαμπο καί τή Θεανώ, ανάμεσα σέ άλλα οκτώ αδέλφια, έμαθε τά πρώτα γράμματα στήν ιδιαίτερη πατρίδα του. Στή Μεγάλη του Γένους Σχολή αργότερα καί φοιτητής στή Θεολογική Σχολή της Χάλκης, νεοχειροτονηθείς στή Μητρόπολη Κυζίκου, πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης καί ενεργό μέλος της Όργάνωσης Θεσσαλονίκης , Επίσκοπος Πέτρας στή Μητρόπολη Μοναστηρίου· άπ' όπου περνά καταθέτει τή μαρτυρία του. Χαρακτηριστικό είναι πώς όταν κάποτε οι Βούλγαροι ετοιμάζονταν νά επιτεθούν, Δεκαπενταύγουστο ανήμερα, στό ναό της Κλαμπουτίστης, γιά νά εγκαταστήσουν Βούλγαρο παπά, ό Αιμιλιανός έσπευσε νά κλειστεί ολονυχτίς στό ναό μέ τούς λίγους Χριστιανούς του χωριού. Κι απαντούσε στους Τούρκους αστυνομικούς πού τόν καλούσαν καί στους Βούλγαρους πού μαζεμένοι ωρύονταν άπ' εξω: «Μόνο νεκρός βγαίνω από μέσα!».

Στά Γρεβενά τοποθετείται ώς Μητροπολίτης, όταν οί Τούρκοι απαίτησαν τή μετάθεση του προκατόχου του Άγαθαγγέλου. Σύσσωμος τότε ό λαός τών Γρεβενών ξεχύθηκε νά υποδεχτεί μέ πανηγυρισμούς τόν νέο ποιμενάρχη του κι άς ξεσηκώθηκαν άπ' τίς πρώτες κιόλας μέρες οί λυμαινόμενοι τόν Ελληνισμό. Παρεμποδίζουν οί Τούρκοι τίς περιοδείες του στά χωριά μέ την πρόφαση ότι εισηγείται στους χωρικούς νά μην παραδώσουν τά όπλα τους. Κι ό καϊμακάμης (υποδιοικητής) Γρεβενών τόν ψέγει ότι δήθεν διέταξε τούς ιερείς νά μή δηλώνουν γάμους καί γεννήσεις. Τόνι απειλούν μέ πρόστιμα. Κι άπό τήν άλλη οί Ρουμάνοι αρπάζουν άποθρασυμένοι όποια εκκλησία ή σχολείο θέλουν, αφήνοντας τούς Έλληνόπαιδες στό ύπαιθρο ή εξαναγκάζοντας τους νά παρακολουθούν τό ρουμανικό σχολείο. Πράος καί φιλήσυχος ό Δεσπότης, μά συνάμα ανυποχώρητος κι ακέραιος. Περιέρχεται τά χωριά της επαρχίας του, λειτουργεί, κηρύττει, παρηγορεί, στηρίζει. Όργανώνει μέ προσοχή εθνικές ομάδες. Δηλώνει νομοταγής, μά δέν παύει νά εργάζεται μέ ζήλο γιά τήν ελευθερία. Διαμαρτύρεται, άξιοι κι επιτυγχάνει τήν ίδρυση καί συντήρηση ελληνικών σχολείων κι ορθόδοξων ναών.

Μπήκε έτσι ό Όκτώβρης του 1911. Πρωτομηνιά λειτούργησε στό Σνίχοβο (σήμερα Δεσπότης). Κι έφυγε κατά τό μεσημέρι άπό κει μέ τό διάκονο Δημήτριο Άναγνώστου καί τόν αγωγιάτη Αθανάσιο Φασούλα. Τήν έπαύριο, Κυριακή, θά λειτουργούσαν στους Γριντάδες (σήμερα Αιμιλιανός), μία ώρα δρόμο μέ τό υποζύγιο. Ειδοποιημένοι, βγήκαν οί κάτοικοι σέ προϋπάντηση καί τόν έβλεπαν νά κατεβαίνει τήν πλαγιά, ώσπου κρύφτηκε ή συνοδεία μέσα στό ρουμάνι της χαράδρας πού χώριζε τά δυό χωριά. Αυτό τό πέρασμα φοβούνταν οί χωρικοί κι ήθελαν νά τόν εμποδίσουν, μά στάθηκε αδύνατο νά τόν μεταπείσουν. Περνούσε ή ώρα κι ή συνοδεία δέν ανέβαινε πρός τούς Γριντάδες.

Άργά τό απόγευμα ακούστηκαν κάποιοι πυροβολισμοί. Καθυστερημένα, νωχελικά σά βούρκος κινήθηκαν οι αρχές. Έπρεπε νά χαθούν τά ίχνη μιας δολοφονίας, πού βάραινε πασιφανώς τίς τουρκικές αρχές καί τό ρουμανικό κατεστημένο. Τέσσερις μέρες ζητούσαν άδεια οι Χριστιανοί ν' αναζητήσουν τόν Δεσπότη. Ή παράδοση λέει ότι τά σεπτά λείψανα ανακάλυψε κατά θεία υπόδειξη ένας βοσκός. Είδε τή νύχτα σάν καντήλι ένα φως μές στό δάσος. Κι όταν πλησίασαν οι χωριανοί, αντίκρισαν τά τρία μαρτυρικά λείψανα. Φαίνεται πώς τούς δύο τούς βασάνισαν φρικτά επί ώρες, γιά ν' αποσπάσουν ίσως ομολογίες. Έλειπαν κι όλα τά έγγραφα πού έφεραν πάνω τους οί μάρτυρες. Τόν αγωγιάτη τόν σκότωσαν γιά νά ναι ή πράξη τους αμάρτυρη.

Θρηνούσε ό λαός στήν κηδεία του τόν Δεσπότη πού μέσα σέ δεκάξι μόνο μήνες χαλύβδωσε τίς ψυχές τών τρομοκρατημένων κατοίκων, αντιμετώπισε τή βουλγαρική απειλή, ανέτρεψε τά δόλια σχέδια του Νεοτουρκικού Κομιτάτου καί εξουδετέρωσε τή ρουμανική προπαγάνδα καί τίς μεθοδεύσεις τών δήθεν μεταρρυθμιστών Ευρωπαίων. Τόν θρηνούσε, αλλά καί τόν μακάριζε πού θυσιάστηκε χάριν της πίστεως καί της πατρίδος. Τέτοιο ήταν τό φρόνημα του, γιατί τέτοιο ήταν τό φρόνημα τών φωτισμένων ποιμένων του. Κι ό Άγιος Σισανίου, ενώπιον του σεπτού σκηνώματος, ευχήθηκε σ' όλους τούς έν Χριστώ αδελφούς του τέτοιο ηρωικό κι ένδοξο θάνατο νά χουν.Έσπερος (Από την ¨ΔΡΑΣΗ")

Βοηθήματα:• Μητροπολίτου Γρεβενών Σεργίου Σιγάλα, Αιμιλιανός, ό έθνομάρτυς Μητροπολίτης Γρεβενών (1877-1911), Γρεβενά 2008• Ί. Κ. Μαζαράκης-Αίνιάν, Ό Μακεδόνικος Αγώνας, έκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1981• Συμπόσιο «Ό Μακεδόνικος Αγώνας», Ιδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου - Μουσείο Μακεδόνικου Αγώνα, Θεσσαλονίκη 1987

Αφιέρωμα στον Αμερικάνο πρόεδρο Μπαράκ Όμπάμα

Αυτό τό κείμενο τό αφιερώνουμε στον Αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Όμπάμα και τούς συμβούλους του, ο όποιος θέλη­σε νά εγκαινιάσει τις επισκέψεις του στην Ανατολή από τήν Τουρκία. Δηλαδή από τόν σφαγέα των λαών. Ανοίξαμε λοιπόν πρόχειρα μερικές σελίδες Ελλη­νικής και Ευρωπαϊκής Ιστορίας και αντιγράφουμε μόνο δέκα Ιστορικά γεγο­νότα. Βεβαίως κανείς δεν πρόκειται νά θέσει τις σελίδες αυτές υπ' όψη του Αμερικανού προέδρου. Αυτό όμως δεν έχει και πολλή σημασία.

1. Ό Τούρκος ιστορικός του 16ου αι. Χότζα Σαδετίν στο βιβλίο του «Διάδημα ιστοριών» γράφει ότι τό 1453, πού έπεσε ή Πόλη, στρατιώτες τού Μωάμεθ «μέ τήν καρδίαν πλήρη χαράς όρμησαν εντός τής πόλεως καί συλλαμβάνοντες τάς οικογε­νείας των απίστων (Σ.Σ. τών Χρι­στιανών) των οποίων έκυρίευον τάς περιουσίας, ένέσπειραν τόν κλαυθμόν καί τόν όδυρμόν. Ενήργησαν συμφώνως πρός τό ρητόν "σφάξατε τούς ενηλίκους καί αιχμαλωτίσατε τους μικρούς"».

2. Ιστορική μαρτυρία από τήν κατάλη­ψη τής Βουδαπέστης εκ μέρους των Τούρκων τό 1529 αναφέρει ότι στις 8 Σεπτεμβρίου ο αστρολόγος του Σουλτά­νου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς έγραψε: «Οι γενίτσαροι ήθελαν τη λεία τους. Δεν ήρθαμε τόσο μακριά γιά τό τίποτε και δε θα φύγουμε με άδεια χέρια", φώναζαν. Και πριν περάσει πολλή ώρα, ή Βουδαπέστη είχε στρωθεί με κομμένα κεφάλια, χέρια, πόδια. Έσφαξαν τούς γέρους και τούς άσχη­μους και πήραν σκλάβους τόν ανθό τής νιό­της και τής ομορφιάς».

3. Τό 1547 ο Σουλτάνος Σελήμ ο Β' έστει­λε στη Βενετία ένα θρασύτατο τελεσίγραφο γεμάτο φρίκη, γραμμένο σε άθλια ελληνικά, τό όποιο φανέρωνε σε όλο τό μεγαλείο τα ...«ευγενή» αισθήματα τής Τουρκικής ψυχής! Ζητούσε νά του παραδώσουν οι Ενετοί τήν Κύπρο, προειδοποιώντας: «Νά τό ήξεύρητε, θέλω χύσει τό εδικό σας αίμα μέ τή μάχαιρα μου τήν άκονισμένην καί κοπτερά (...). Άπό εμένα θέλετε είστε χαλασμένοι καί τροπιασμένοι». Κατέληγε δε ζητώντας τό «ρένιο» (= Βασίλειο) τής Κύπρου, και πρόσθετε: Διαφο­ρετικά «δέν θέλετε λείψει άπό χαλασμό καί τρομάρα του ιδικού σας στάδου (= κράτους) καί θέλω σας κάμω τόν πλέον τροπιασμένο θάνατο, όπου νά ημπορέσω»!...

4. Τό 1571 οι Τούρκοι καταλαμβάνοντας τήν Κύπρο έκαναν πάρα πολλές σφαγές και αποκεφαλισμούς. Μόνο στην Αμμόχωστο σκότωσαν 20.000 και πάρα πολλούς έξαν-δραπόδισαν.

5. Τό 1822 έγιναν από τούς Τούρκους οι φοβερές σφαγές τής Χίου. Ό Βαχίτ πασάς, διοικητής τού νησιού, κάνοντας τόν ανατρι­χιαστικό απολογισμό στα απομνημονεύματα του γράφει: «Σεμνύνομαι δέ απέναντι του άνισου τούτου αριθμού νά αντιτάξω: Τών μέν προϊσταμένων ιερέων, επισήμων καί άλλων Ανταρτών τάς κεφάλας 1.109. Τελειωθέντων εν στόματι μαχαίρας 25.000, άνευ προσθήκης. Σκλαβωθέντων παίδων καί κορών 5.000». Αυτά αποτελούσαν τό σέμνωμα, τό καμάρι, τήν περηφάνεια τού Βαχίτ πασά!...

6. Τό 1915 Τούρκοι στρατιώτες και επίση­μοι φωτογραφίζονται κρατώντας κομμένα κεφάλια Αρμενίων και έχοντας πλάι τους πυραμίδες κομμένων κεφαλών.

7. Τό 1922 επαναλαμβάνεται τό ίδιο με τούς Έλληνες τής Μικράς Ασίας. Άλλ' έχει ανακαλυφθεί πια ή φωτογραφική τέχνη και δεν χρειάζονται περιγραφές. ⁵ Υπάρχουν σχετικά φωτογραφικά άλμπουμ!... Άλλωστε ο George Horton, Πρόξενος και Γενικός πρόξενος των ΗΠΑ στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια, τα γράφει με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο του «The Blight of Asia (History) 1927» (Ή κατάρα τής Ασίας — Χρονικό τής Μικρασιατικής κατα­στροφής).

8. Τό 1974 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο, με τό πράσινο φως των Άγγλο-Αμερικανών, δήθεν ως ελευθερωτές (;) εμπνεόμενοι από τό πνεύμα τού γνήσια σύγχρονου τουρκικού ποιήματος «Τό μίσος», τό όποιο στους... βαθυστόχαστους στίχους του αναφέρει και τα ακόλουθα: «Χίλια κεφάλια γκιαούρηδων δε θα μπορέ­σουν νά ξεπλύνουν αυτό τό μίσος». Κι έγινε ο στίχος ...ηρωική πράξη!

9. Ή Τουρκάλα γιατρός Άρμαζάν Καράλ έδωσε στην Τουρκική εφημερίδα «Ντεμο-κράτ» τήν ακόλουθη προσωπική μαρτυρία: «Ταξιδεύαμε μετά τήν ειρηνική επιχείρηση (sic) (του Αττίλα) με πορθμείο (από τήν Κερύνεια τής Κύπρου). Όταν φθάσαμε στο λιμάνι τής Μερσίνας (Νότια Μ. Ασία), ο λαός υποδεχόταν με έξαλλες εκδηλώσεις και χαρά τούς Τούρκους στρατιώτες. Αυτοί τσαλαπατώντας μας έβγαιναν από τό πλοίο. 'Ένας στρατιώτης κρατούσε ένα κιβώτιο, πού ανέδιδε απαίσια αποφορά. Τόν ρώτησα: "Τι είναι αυτό πού κρατάς;". Μου απάντη­σε: "έκοψα 40 αυτιά από τούς γκιαούρηδες και τα πηγαίνω στη μάνα μου. Αλλιώς δε θα μου χαλάλιζε τό γάλα πού μου έδωσε" (!). Ό στρατιώτης ήταν από τήν πόλη Μαρτίν. Αργότερα, πολλές φορές ακούστηκαν αυτά τα λόγια».

Ή σημερινή Κυβέρνηση τής Κύπρου ερευνώντας γιά τη «διακρίβωση τής τύχης των αγνοουμένων», ας λάβει υπόψη και αυτή τήν αυθεντική τουρκική μαρτυρία.

10. Κλείνουμε τό αφιέρωμα μας στον Πρόεδρο Όμπάμα και τούς συμβούλους του με τό πολύ πρόσφατο ιστορικό γεγο­νός.

Τό 1995 Τούρκοι «μουτζαχεντίν», πού πολεμούσαν στη Βοσνία, έκοβαν κεφάλια Ορθοδόξων Σέρβων — άμαχων πολλές φoρές — τα έμπηγαν σε κοντάρια και τα ύψωναν πάνω από τα χαρακώματα τους. Θα πείτε ίσως· μήπως και οι «ευγενείς» Βρετανοί δεν βομβάρδιζαν τούς Σέρβους τήν περίοδο των Χριστουγέννων με βόμ­βες, στις όποιες έγραφαν Happy Christmas (Καλά Χριστούγεννα); Αυτή όμως είναι μία άλλη ιστορία...

Αυτά μόνο, κ. Όμπάμα, σε πολύ γενικές γραμμές. Και βέβαια όλοι γνωρίζουν ότι ο «φαιός λύκος» δεν μένει απλώς ο ίδιος· μάλλον αποθρασύνεται... Τό αποδεικνύει ή συμπεριφορά του προς τούς Κούρδους τής Τουρκίας.

Ό Κλόντ Σεϊσόν είπε κάποτε προς Τούρκο διπλωμάτη: «Εσείς οι Τούρκοι, όπου και νά πήγατε δεν αλλάξατε ποτέ».

ν. π. β.

• Τα ανωτέρω στοιχεία από τό άρθρο «Τα κομμένα κεφάλια...» τής έφημ. «Ή σημερινή» (Λευκωσία, Κύπρος), της 16.1.1996.

• Τό άρθρο αυτό γράφτηκε πριν από τήν επίσκεψη του Όμπάμα στην Τουρκία (Από την "ΔΡΑΣΗ')

"ΕΚΛΑΙΓΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΣ"

Αφού άκουσε 400 χρόνων στεναγμούς και σκούπισε ποτάμια πικρών δακρύων, άπλωσε επιτέλους τα ευλογημένα χέρια της ή Πανακήρατος Κόρη και άρχισε νά σκορπίζει τό κατάμαυρο σύννεφο της σκλαβιάς από τόν τόπο πού μέ­ρα - νύχτα γονάτιζε μπροστά της και τήν ικέτευε με άπειρο πόνο ψυχής νά δώσει ένα τέλος στο φριχτό του μαρτύριο.

Έτσι ξεκίνησε ή τιτανο­μαχία! Τη μεγάλη μέ­ρα της μεγάλης εορτής Της, του Ευαγ­γελισμού! Και σαν μέσα από τό αίματοποτισμένο χώμα ξεπήδησαν ξάφνου σε κάθε γωνιά τής σκλαβωμένης γης οι μυθικές εκείνες μορφές πού έκοβαν με τό γιαταγάνι τό ψωμί και πίναν τό κρασί τους αρω­ματισμένο με τούς καπνούς του ντουφεκιού: Διάκος, Ανδρούτσος, Μπό­τσαρης- Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης,Μιαούλης, Κανάρης, Κουντουριώτης· Μπουμπουλίνα, Υψηλάντης, Νικητα­ράς, Παπαφλέσσας, Τζαβέλλας και τό­σοι άλλοι, μικροί και μεγάλοι, γνωστοί και άγνωστοι, φανεροί και αφανείς. Και πάνω απ’ όλους, αετός και λιον­τάρι, βροντή και κεραυνός, στρα­τιώτης και στρατηγός, κριτής και προφήτης, αρχάγγελος τής λευ­τεριάς, ο γέρος στη γνώση, γε­ρός κι ακούραστος και νιος στην αντοχή, εκδικητής όλων των άδικοσκοτωμένων, ευλογημένος του ουρανού, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Μία γενιά τιτάνων! Έσυραν τό σπαθί κι αν­τίκρισαν κατάματα τόν θάνατο! Ατρόμητοι, εί­παν καθείς στον εαυ­τό του τόν λόγο του Κα­νάρη: «Κωνσταντή, θα πεθάνεις»! Θα πεθάνεις! Αυτό ήταν τό πιο μεγάλο, τό ακριβό μυστικό του απίστευτου ηρω­ισμού τους. Μεγαλόφρονες, εμπνευ­σμένοι, γενιά ηρώων!

Και δεν ήταν, νά πεις, τέλειοι και α­ψεγάδιαστοι. Είχαν κι αυτοί τα πάθη τους και τόν κακό τους εαυτό. Κι ώρες -ώρες αυτοί οι ίδιοι γκρέμιζαν με τα ίδια τους τα χέρια τα όσα λίγο πριν με αί­μα είχαν χτίσει και με φωτιά!

Αυτές οι ώρες ήταν δύσκολες, μαρτυ­ρικές. Ό Γέρος έπαθε από πολλούς και ιστορεί τέτοιες πολλές. Αποξαρχής έβαλε με τό μάτι του σημάδι τήν Τριπολιτσά. Του αντιτάχθηκαν, φοβήθη­καν. Γύρευαν νά χτυπήσουν στις ά­κρες, τα κάστρα τα μικρά. Αυτός α­κλόνητος! «Τό φίδι τό χτυπάνε στο κεφάλι», τούς φώναζε. Εγώ θα πάω στην Τριπολιτσά, άμή και μοναχός μου.

Αργά - αργά κατάλαβαν.Τόν ακολούθησαν. Αλλά στις πρώτες μάχες κιό­τεψαν, πήραν νά φεύγουν μακριά, τόν άφησαν μό­νο στα βουνά. Μόνο! Τελείως μόνο! Άνθρωπος όμως ήταν και αυτός. Κά­ποια στιγμή τόν πήρε τό παράπο­νο:

«Έκατσα έως πού έσκαπέτισαν με τα μπαϊράκια τους, άπεκατέβηκα κάτου. Ήταν μια εκκλησία εις τόν δρόμον, ή Παναγία στο Χρυσοβίτσι, και τό καθησιό μου ήταν όπού έκλαιγα τήν Ελ­λάς»!

Έπειτα μπήκε μέσα στην εκκλησιά. Γονάτισε. Ξέχυσε τόν πόνο του στην αγκαλιά τής Παναγιάς: «Παναγία μου!», φώναξε. «Βοήθησε και τούτη τη φορά τούς Έλληνες δια νά εμψυχωθούν»! Λένε πώς άκουσε τη φωνή της νά του δίνει θάρρος. Κι όταν βγήκε, ήταν λιον­τάρι πάλι. Και δυο στροφούλες παρα­κάτω ξεπετάγονται μπροστά του οχτώ αρματωμένοι: ο ξάδερφος του Αντώ­νης Κολοκοτρώνης κι εφτά ανίψια του. Έτσι, γράφει, «γινήκαμε εννιά, και τό άλογο μου δέκα»!

Μ' αυτούς τούς λίγους πάλεψε. Και σύντομα μαζεύτηκαν πολλοί. Και γίνη­καν ποτάμι, πού αδάμαστο κι ορμητι­κό έπνιξε τόν τύραννο.

Πέρασαν και περνούν τα χρόνια κι οι καιροί. Από τις στάχτες της αναστήθη­κε ξανά ή Ελ­λάδα. Και δυο σχεδόν αιώνες τώρα προχωρεί τό δρόμο της. Πώς προχωρεί; Συχνά φαντάζει χαλασμένη από παντού. Σβη­σμένη από τόν χάρτη των ε­θνών, προσκυ­νημένη. Finis Graeciae (Ελλάδα τέλος), όπως, χρόνια τώρα, γράφουν μερικοί. Παν­τού συντρίμμια. Μανία καταστροφής. Νόμοι άνομοι... Και πολλών «τό καθησιό μας είναι» και πάλι νά κλαίμε «τήν Ελλάς»! Θαρρούμε πώς μείναμε και μείς μονάχοι!

Μονάχοι; Εδώ μπροστά μας είναι ή Παναγιά! Γλυκιά όπως πάντα και σπλαχνική. Με απλωμένα τα χέρια της τα προστατευτικά. Ας γονατίσου­με λοιπόν και πάλι. Κι ας ξεχύσουν οι ψυχές μας του Γέρου τόν πόνο ξανά σε προσευχή: «Παναγία μου! Βοή­θησε και τούτη τη φορά τούς Έλληνες δια νά εμψυχωθούν»! (Από τον "ΣΩΤΗΡΑ")■