Η ΕΙΡΩΝΕΙΑ
ΜΗΝ ΕΙΡΩΝΕΥΕΣΑΙ!
Στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο της Δ' Βασιλειών (κεφ. β' 23-24) αναφέρεται ένα μικρό στιγμιότυπο ατό τη ζωή του προφήτη Ελισαίου, πολύ χαρακτηριστικό και διδακτικό.
Ό προφήτης είχε φύγει από την Ιεριχώ και ταξίδευε προς την πόλη της Βαιθήλ. Πριν φθάσει όμως στον προορισμό του, έξω από την πόλη τον είδε μία ομάδα παιδιών από τη Βαιθήλ και καθώς τον έβλεπαν να ανεβαίνει άρχισαν να τον ειρωνεύονται:
-«Ανάβαινε, φαλακρέ, ανάβαινε»! του φώναζαν.
Ό Ελισαίος αρχικά έδειξε μακροθυμία και υπομονή και δεν αντέδρασε στις συνεχείς ειρωνείες των παιδιών. Στη συνέχεια όμως, όταν είδε ότι αυτά δεν σταματούσαν τις ύβρεις, γύρισε προς το μέρος τους και τα κοίταξε με ένα επιτιμητικό βλέμμα μήπως και τα βοηθήσει να συνέλθουν. Δυστυχώς όμως αυτά χωρίς ντροπή συνέχισαν να προκαλούν τον προφήτη με τα χλευαστικά λόγια τους. Και όπως μας πληροφορεί ή Αγία Γραφή, τελικά τα παιδιά αυτά τιμωρήθηκαν αυστηρά από τον δίκαιο Θεό για την ασέβεια τους.
Πόσο άσχημη διαγωγή έδειξαν αυτά τα παιδιά! Έτσι λοιπόν υποδέχονταν έναν ξένο και μάλιστα ηλικιωμένο άνθρωπο; Ειδωλολάτρες οι κάτοικοι της Βαιθήλ, φαίνεται ότι ούτε οι ίδιοι σέβονταν τούς ανθρώπους του Θεού, ούτε τα παιδιά τους. Γι' αυτό και χωρίς αναστολές εξαπέλυαν τις ειρωνείες και ύβρεις κατά του προφήτου 'Ελισαίου.
Ή ασέβεια και ή αναίδεια των κακομαθημένων αυτών παιδιών φάνηκε και από τον τρόπο με τον όποιο τον ειρωνεύονταν. Κορόιδευαν τον προφήτη 'Ελισαίο αποκαλώντας τον φαλακρό. Οποιαδήποτε ειρωνεία πικραίνει τον κάθε άνθρωπο. Πολύ περισσότερο όμως ό άνθρωπος πληγώνεται όταν τον κοροϊδεύουν για κάποια φυσικά του ελαττώματα. Τί φταίει κάποιος αν εκ γενετής παρουσιάζει μία αδυναμία ή κάποια φυσική έλλειψη; Δεν έχουμε λοιπόν κανένα δικαίωμα να χλευάζουμε κάποιον πού είναι ανάπηρος ή διανοητικώς καθυστερημένος ή έχει οποιαδήποτε άλλη αδυναμία. Όποιος ειρωνεύεται έναν τέτοιο άνθρωπο, στην ουσία εμπαίζει τον ίδιο τον Θεό, πού επέτρεψε να υπάρχει αύτη ή αδυναμία στον συνάνθρωπο μας.
Δεν είναι μικρό σφάλμα το να ειρωνεύεται κανείς τα φυσικά ελαττώματα του άλλου. Δεν φανερώνει μόνο κακή διάθεση προς τον συνάνθρωπο μας αλλά και ασέβεια προς τον δημιουργό Θεό. Γι’ αυτό και αποτελεί σοβαρό αμάρτημα, πού τιμωρείται αυστηρά, Όπως είδαμε και στην παραπάνω διδακτική ιστορία. Ποτέ λοιπόν δεν πρέπει να εκφραζόμαστε με λόγια υποτιμητικά για τούς άλλους. Και φυσικά ποτέ να μην τούς μιλάμε άσχημα, να μην ειρωνευόμαστε και να μη βρίζουμε κανέναν για οποιονδήποτε λόγο.
Ίσως κάποιοι παρουσιάσουν μία ένσταση: Αυτές οι αυστηρές τιμωρίες αφορούν την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι δυνατόν και σήμερα, στη μετά Χριστόν εποχή, να τιμωρούνται αυστηρά όσοι κακολογούν τούς άλλους; Την απάντηση μάς τη δίνει ό ίδιος ό Κύριος Ιησούς Χριστός, πού υπογράμμισε τη σοβαρότητα αυτής της άσεβους συμπεριφοράς με τούς έξης κατηγορηματικούς λόγους: «Ός δ' αν είπη τω άδελφω αυτού ρακά, ένοχος έσται τω συνεδρίω- ός δ' αν είπη μωρέ, ένοχος έσται εις την γέενναν του πυρός» (Ματθ. ε' 22). Εκείνος δηλαδή πού θα πει περιφρονητικά στον αδελφό του «ανόητε» είναι ένοχος και καταδικαστέος. Κι εκείνος πού με μίσος και κακία θα πει στον αδελφό του «βλάκα» είναι ένοχος βαρύτερου εγκλήματος αξίου να τιμωρηθεί με τη γέεννα του πυρός στον Άδη.
Ας προσέξουμε λοιπόν! Τα λόγια μας και ή συμπεριφορά μας προς τούς άλλους να είναι απαλλαγμένα από οργή και μίσος, από εμπάθεια, από ειρωνεία και κάθε είδους κακία. Να μιλούμε με ευγένεια και σεβασμό προς όλους, μάλιστα προς τούς ανθρώπους πού έχουν κάποια φυσική αδυναμία και αξίζουν περισσότερο τη στοργή και τη συμπάθεια μας.
Ιδιαιτέρως ας προσέξουν οι γονείς. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν όπως ακούν και τους γονείς τους στο σπίτι. Αν οι μεγάλοι ειρωνεύονται και χλευάζουν ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή φωνάζουν, βρίζουν και μιλούν άσχημα, δίνουν κακό παράδειγμα και ατά παιδιά. Και τότε έχουν ευθύνη. Αντίθετα αν οι γονείς σέβονται και τιμούν ό ένας τον άλλον, φέρονται προς όλους και μάλιστα στους τυχόν ανάπηρους αδελφούς μας με ευγένεια και αξιοπρέπεια, τότε μεταδίδουν γνήσιο και θεάρεστο ήθος στα παιδιά τους, το οποίο σφραγίζει ανεξίτηλα τη ζωή όλης της οικογένειας. ■
(Από τον «ΣΩΤΗΡΑ»)
Όταν μάς ειρωνεύονται οι άλλοι, όχι για λάθη πού κάναμε, αλλά γιατί εκκλησιαζόμαστε ανελλιπώς, γιατί έχου με πολλά παιδιά, γιατί «πηγαίνουμε με το σταυρό στο χέρι», γιατί νηστεύουμε και τα όμοια, δεν υπάρχει λόγος να λυπούμαστε. Συνήθως παίρνουμε στάση άμυνας. Δεν τούς ανεχόμαστε να λένε σε βάρος μας πικρόλογα. Ή υποτιμητική τους συμπεριφορά προς εμάς πάρα πολύ μας στοιχίζει. ’Άλλα παθήματα τα υπομένουμε ευκολότερα, αλλά τις ειρωνείες του κόσμου δεν μπορούμε να τις αντέξουμε. Αλλά γιατί δυσκολευόμαστε να υπομείνουμε τις ειρωνείες του κόσμου; Διότι ερεθίζουν το πάθος της φιλοδοξίας, το πιο βαθύρριζο πάθος πού φωλιάζει στις καρδιές μας. Θέλουμε να προστατεύσουμε την τιμή μας. Κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην πέσει το κύρος μας. Κάποιες φορές προχωρούμε και στην αντεπίθεση. Προσπαθούμε να βάλουμε στη θέση τους αυτούς πού μάς προσέβαλαν. Αλλά μπορούν να θεωρηθούν νίκες οι θυμώδεις αντιδράσεις μας στα πικρόλογα των άλλων; Όταν αντιδρούμε από εγωισμό η από πληγωμένη φιλαρέσκεια, δεν είμαστε νικητές, αλλά ηττημένοι.
Πνευματικώς ωφελούμαστε περισσότερο, αν μάθουμε να υπομένουμε τις ειρωνείες του κόσμου. Τότε αποκομίζουμε μεγάλη ωφέλεια. Πρωτίστως διότι ελευθερωνόμαστε από το βασανιστικό πάθος της φιλοδοξίας. Το πάθος αυτό θέλει να ακούει συνεχώς επαίνους. Αλλά οι έπαινοι δεν το θεραπεύουν. Απεναντίας το τρέφουν, με αποτέλεσμα να φουντώνει ακόμη περισσότερο. Ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακος από την πλουσιότατη πείρα του μάς προτρέπει να δεχόμαστε με ευχαρίστηση τούς «καυτήρες» των ονειδισμών ως φάρμακο και γιατρικό για την ασθένεια της ψυχής μας. Διότι οι ονειδισμοί μάς εξαγνίζουν. Όσο καλό και καρποφόρο και παχύ κι αν είναι το έδαφος της ψυχής, όταν του λείπει το πότισμα με το νερό της ατιμίας, θα χορταριάσει και θα βλαστήσει αγκάθια ύπερηφανείας, πορνείας και αφοβίας (Λόγος Δ' 24). Οι τιμές και τα εγκώμια αυξάνουν τη χολή των παθών (Λόγος Δ' 103). Αντί να μάς κάνουν καλύτερους, μάς κάνουν χειρότερους. ’Ενώ οι παρατηρήσεις, οι ταπεινώσεις και οι εξουθενώσεις των άλλων καθαρίζουν την ψυχή μας από τα πάθη. Επίσης, όταν υπομένουμε τις ειρωνείες του κόσμου, γινόμαστε μιμητές του Χριστού και μαθητεύουμε στο Πάθος του Κυρίου μας. Εφόσον ό Χριστός ονειδίστηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να ονειδιζόμαστε κι εμείς. «Οι όνειδισμοί των όνειδιζόντων σε έπέπεσον έπ’ έμέ» (Ψαλμ. ξη' 10). Εφόσον ό Χριστός διώχθηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να διωκόμαστε κι εμείς. «Εί έμέ έδιωξαν, και ύμάς διώξουσι» (Ίω. ιε' 20).
Εφόσον ό Χριστός υβρίστηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να υβριζόμαστε κι εμείς. Οι γλώσσες του κόσμου δεν θα σταματήσουν να ειρωνεύονται. Αλλά ένώπιον του Θεού τα ειρωνικά σχόλιά τους δεν λογίζονται ως ύβρεις, άλλ’ ως παράσημα. Στην ατελεύτητη αιωνιότητα δεν θα μετρήσουν ως ειρωνείες, άλλ’ ως διάσημα. Θα γίνουν ό φωτοστέφανος με τον οποίο θα στεφανώσει ό αγωνοθέτης Κύριος τούς αγωνιστές του καλού αγώνα.
Ό άγιος Συμεών ό νέος θεολόγος προτρέπει να τρέχουμε στους ονειδισμούς, όπως τρέχουν τα διψασμένα ελάφια στις πηγές των υδάτων. «Εφόσον γνωρίζετε ότι ό Θεός τιμά τούς δούλους Του πού δέχονται ατιμώσεις και τούς δοξάζει μέσα από τις ύβρεις, να τρέχετε βιαστικά μέσω όλων αυτών προς την αθάνατη πηγή σαν διψασμένα ελάφια». Είναι δείγμα μεγάλης αρετής να υπομένει ό χριστιανός υβριστικούς λόγους χωρίς να λυπάται. «Τούτο (εστί) δείγμα μεγίστης αρετής, το φέρειν ύβριν άλύπως», παρατηρεί ό ερμηνευτής Όλυμπιόδωρος. Και αναφέρει ως παράδειγμα τον πολύαθλο Ιώβ, ό όποιος υπέμεινε αλυσίδα ταπεινώσεων. Από τη μια στιγμή στην άλλη έχασε την περιουσία του, το σπίτι του, τα παιδιά του, γέμισε με πληγές και ζούσε στην κοπριά, ακούγοντας πικρούς λόγους ακόμη κι από τη σύζυγο κι από τούς φίλους του. Αλλά υπέμεινε τούς ονειδισμούς και μνημονεύεται ως τύπος Χριστού.
Ή θεοπρεπής αντιμετώπιση των ονειδισμών αποτελεί κριτήριο γνησιότητος των χριστιανών. Όσοι υπομένουν ονειδισμούς για τη χριστιανική τους ιδιότητα, είναι πανευτυχείς και μακάριοι. «Εί όνειδίζεσθε έν όνόματι Χριστού, μακάριοι» (Α' Πέτρ. δ' 14). Μη λησμονούμε τον μακαρισμό του Κυρίου μας: «Μακάριοι είστε εσείς οι μαθητές μου, όταν σάς χλευάσουν οι άνθρωποι και σάς καταδιώξουν και εξαιτίας μου πουν κάθε είδους ψεύτικες κακολογίες και κατηγορίες εναντίον σας» (Ματθ. ε' 11). Όπως ό θείος Λυτρωτής βάσταξε τον επονείδιστο σταυρό Του, έτσι κι εμείς να σηκώνουμε τον δικό μας σταυρό, «τον όνειδισμόν αύτου φέροντες» (Εβρ. ιγ' 13). Να είμαστε έτοιμοι να ύβρισθούμε και να περιφρονηθούμε γι’ Αυτόν, όπως υβρίστηκε και περιφρονήθηκε Εκείνος. (Από τον «ΣΩΤΗΡΑ»)