Η ΕΙΡΩΝΕΙΑ

ΜΗΝ ΕΙΡΩΝΕΥΕΣΑΙ!

Στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο της Δ' Βασιλειών (κεφ. β' 23-24) αναφέρεται ένα μικρό στιγμιότυ­πο ατό τη ζωή του προφήτη Ελισαίου, πολύ χαρακτηριστικό και διδακτικό.

Ό προφήτης είχε φύγει από την Ιεριχώ και ταξίδευε προς την πόλη της Βαιθήλ. Πριν φθάσει όμως στον προορισμό του, έξω από την πόλη τον είδε μία ομάδα παιδιών από τη Βαιθήλ και καθώς τον έβλεπαν να ανεβαίνει άρχισαν να τον ειρωνεύονται:

-«Ανάβαινε, φαλακρέ, ανάβαινε»! του φώναζαν.

Ό Ελισαίος αρχικά έδειξε μακροθυμία και υπομονή και δεν αντέδρασε στις συνεχείς ειρωνείες των παιδιών. Στη συνέχεια όμως, όταν είδε ότι αυτά δεν σταματούσαν τις ύβρεις, γύρισε προς το μέρος τους και τα κοίταξε με ένα επιτιμητικό βλέμμα μήπως και τα βοηθήσει να συνέλθουν. Δυστυχώς ό­μως αυτά χωρίς ντροπή συνέχισαν να προκαλούν τον προφήτη με τα χλευα­στικά λόγια τους. Και όπως μας πλη­ροφορεί ή Αγία Γραφή, τελικά τα παιδιά αυτά τιμωρήθηκαν αυστηρά από τον δί­καιο Θεό για την ασέβεια τους.

Πόσο άσχημη διαγωγή έδειξαν αυτά τα παιδιά! Έτσι λοιπόν υποδέχονταν έναν ξένο και μάλιστα ηλικιωμένο άν­θρωπο; Ειδωλολάτρες οι κάτοικοι της Βαιθήλ, φαίνεται ότι ούτε οι ίδιοι σέβον­ταν τούς ανθρώπους του Θεού, ούτε τα παιδιά τους. Γι' αυτό και χωρίς ανα­στολές εξαπέλυαν τις ειρωνείες και ύ­βρεις κατά του προφήτου 'Ελισαίου.

Ή ασέβεια και ή αναίδεια των κακο­μαθημένων αυτών παιδιών φάνηκε και από τον τρόπο με τον όποιο τον ειρω­νεύονταν. Κορόιδευαν τον προφήτη 'Ελισαίο αποκαλώντας τον φαλακρό. Ο­ποιαδήποτε ειρωνεία πικραίνει τον κά­θε άνθρωπο. Πολύ περισσότερο όμως ό άνθρωπος πληγώνεται όταν τον κο­ροϊδεύουν για κάποια φυσικά του ελατ­τώματα. Τί φταίει κάποιος αν εκ γενετής παρουσιάζει μία αδυναμία ή κάποια φυ­σική έλλειψη; Δεν έχουμε λοιπόν καν­ένα δικαίωμα να χλευάζουμε κάποιον πού είναι ανάπηρος ή διανοητικώς κα­θυστερημένος ή έχει οποιαδήποτε άλλη αδυναμία. Όποιος ειρωνεύεται έναν τέ­τοιο άνθρωπο, στην ουσία εμπαίζει τον ίδιο τον Θεό, πού επέτρεψε να υπάρ­χει αύτη ή αδυναμία στον συνάνθρωπο μας.

Δεν είναι μικρό σφάλμα το να ειρω­νεύεται κανείς τα φυσικά ελαττώματα του άλλου. Δεν φανερώνει μόνο κακή διάθεση προς τον συνάνθρωπο μας αλλά και ασέβεια προς τον δημιουργό Θεό. Γι’ αυτό και αποτελεί σοβαρό α­μάρτημα, πού τιμωρείται αυστηρά, Όπως είδαμε και στην παραπάνω διδα­κτική ιστορία. Ποτέ λοιπόν δεν πρέπει να εκφραζόμαστε με λόγια υποτιμητικά για τούς άλλους. Και φυσικά ποτέ να μην τούς μιλάμε άσχημα, να μην ειρω­νευόμαστε και να μη βρίζουμε κανέναν για οποιονδήποτε λόγο.

Ίσως κάποιοι παρουσιάσουν μία έν­σταση: Αυτές οι αυστηρές τιμωρίες αφο­ρούν την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι δυνατόν και σήμερα, στη μετά Χριστόν εποχή, να τιμωρούνται αυστη­ρά όσοι κακολογούν τούς άλλους; Την απάντηση μάς τη δίνει ό ίδιος ό Κύριος Ιησούς Χριστός, πού υπογράμμισε τη σοβαρότητα αυτής της άσεβους συμπε­ριφοράς με τούς έξης κατηγορηματικούς λόγους: «Ός δ' αν είπη τω άδελφω αυ­τού ρακά, ένοχος έσται τω συνεδρίω- ός δ' αν είπη μωρέ, ένοχος έσται εις την γέ­ενναν του πυρός» (Ματθ. ε' 22). Εκείνος δηλαδή πού θα πει περιφρονητικά στον αδελφό του «ανόητε» είναι ένοχος και καταδικαστέος. Κι εκείνος πού με μίσος και κακία θα πει στον αδελφό του «βλά­κα» είναι ένοχος βαρύτερου εγκλήμα­τος αξίου να τιμωρηθεί με τη γέεννα του πυρός στον Άδη.

Ας προσέξουμε λοιπόν! Τα λόγια μας και ή συμπεριφορά μας προς τούς άλ­λους να είναι απαλλαγμένα από οργή και μίσος, από εμπάθεια, από ειρωνεία και κάθε είδους κακία. Να μιλούμε με ευ­γένεια και σεβασμό προς όλους, μάλι­στα προς τούς ανθρώπους πού έχουν κάποια φυσική αδυναμία και αξίζουν περισσότερο τη στοργή και τη συμπά­θεια μας.

Ιδιαιτέρως ας προσέξουν οι γονείς. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν όπως ακούν και τους γονείς τους στο σπίτι. Αν οι μεγάλοι ειρωνεύονται και χλευά­ζουν ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή φωνάζουν, βρίζουν και μιλούν άσχημα, δίνουν κακό παράδειγμα και ατά παι­διά. Και τότε έχουν ευθύνη. Αντίθετα αν οι γονείς σέβονται και τιμούν ό ένας τον άλλον, φέρονται προς όλους και μάλι­στα στους τυχόν ανάπηρους αδελφούς μας με ευγένεια και αξιοπρέπεια, τότε μεταδίδουν γνήσιο και θεάρεστο ήθος στα παιδιά τους, το οποίο σφραγίζει αν­εξίτηλα τη ζωή όλης της οικογένειας. ■

(Από τον «ΣΩΤΗΡΑ»)

Όταν μάς ειρωνεύονται οι άλλοι, όχι για λάθη πού κάναμε, αλλά γιατί εκκλησιαζόμαστε ανελλιπώς, γιατί έχου με πολλά παιδιά, γιατί «πηγαίνουμε με το σταυρό στο χέρι», γιατί νηστεύουμε και τα όμοια, δεν υπάρχει λόγος να λυπούμαστε. Συνήθως παίρνουμε στάση άμυνας. Δεν τούς ανεχόμαστε να λένε σε βάρος μας πικρόλογα. Ή υποτιμητική τους συμπεριφορά προς εμάς πάρα πολύ μας στοιχίζει. ’Άλλα παθήματα τα υπομένουμε ευκολότερα, αλλά τις ειρωνείες του κόσμου δεν μπορούμε να τις αντέξουμε. Αλλά γιατί δυσκολευόμαστε να υπομείνουμε τις ειρωνείες του κόσμου; Διότι ερεθίζουν το πάθος της φιλοδοξίας, το πιο βαθύρριζο πάθος πού φωλιάζει στις καρδιές μας. Θέλουμε να προστατεύσουμε την τιμή μας. Κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην πέσει το κύρος μας. Κάποιες φορές προχωρούμε και στην αντεπίθεση. Προσπαθούμε να βάλουμε στη θέση τους αυτούς πού μάς προσέβαλαν. Αλλά μπορούν να θεωρηθούν νίκες οι θυμώδεις αντιδράσεις μας στα πικρόλογα των άλλων; Όταν αντιδρούμε από εγωισμό η από πληγωμένη φιλαρέσκεια, δεν είμαστε νικητές, αλλά ηττημένοι.

Πνευματικώς ωφελούμαστε περισσότερο, αν μάθουμε να υπομένουμε τις ειρωνείες του κόσμου. Τότε αποκομίζουμε μεγάλη ωφέλεια. Πρωτίστως διότι ελευθερωνόμαστε από το βασανιστικό πάθος της φιλοδοξίας. Το πάθος αυτό θέλει να ακούει συνεχώς επαίνους. Αλλά οι έπαινοι δεν το θερα­πεύουν. Απεναντίας το τρέφουν, με αποτέλεσμα να φουντώνει ακόμη περισσότε­ρο. Ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακος από την πλουσιότατη πείρα του μάς προτρέ­πει να δεχόμαστε με ευχαρίστηση τούς «καυτήρες» των ονειδισμών ως φάρμακο και γιατρικό για την ασθένεια της ψυχής μας. Διότι οι ονειδισμοί μάς εξαγνίζουν. Όσο καλό και καρποφόρο και παχύ κι αν είναι το έδαφος της ψυχής, όταν του λείπει το πότισμα με το νερό της ατιμίας, θα χορταριάσει και θα βλαστήσει αγκάθια ύπερηφανείας, πορνείας και αφοβίας (Λόγος Δ' 24). Οι τιμές και τα εγκώμια αυξάνουν τη χολή των παθών (Λόγος Δ' 103). Αντί να μάς κάνουν καλύτερους, μάς κάνουν χειρότερους. ’Ενώ οι παρα­τηρήσεις, οι ταπεινώσεις και οι εξουθενώσεις των άλλων καθαρίζουν την ψυχή μας από τα πάθη. Επίσης, όταν υπομένουμε τις ειρωνείες του κόσμου, γινόμαστε μιμητές του Χριστού και μαθητεύουμε στο Πάθος του Κυ­ρίου μας. Εφόσον ό Χριστός ονειδίστηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να ονειδιζόμαστε κι εμείς. «Οι όνειδι­σμοί των όνειδιζόντων σε έπέπεσον έπ’ έμέ» (Ψαλμ. ξη' 10). Εφόσον ό Χριστός διώχθηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να διωκόμαστε κι εμείς. «Εί έμέ έδιωξαν, και ύμάς διώξουσι» (Ίω. ιε' 20).

Εφόσον ό Χριστός υβρίστηκε από τούς ανθρώπους, είναι αναμενόμενο να υβριζόμαστε κι εμείς. Οι γλώσσες του κόσμου δεν θα σταματήσουν να ειρωνεύονται. Αλλά ένώπιον του Θεού τα ειρωνικά σχόλιά τους δεν λογίζονται ως ύβρεις, άλλ’ ως παράσημα. Στην ατελεύτητη αιωνιότητα δεν θα μετρήσουν ως ειρωνείες, άλλ’ ως διάσημα. Θα γίνουν ό φωτοστέφανος με τον οποίο θα στεφανώσει ό αγωνοθέτης Κύριος τούς αγωνιστές του καλού αγώνα.

Ό άγιος Συμεών ό νέος θεολόγος προτρέπει να τρέ­χουμε στους ονειδισμούς, όπως τρέχουν τα διψασμένα ελάφια στις πηγές των υδάτων. «Εφόσον γνωρίζε­τε ότι ό Θεός τιμά τούς δούλους Του πού δέχονται ατιμώσεις και τούς δοξάζει μέσα από τις ύβρεις, να τρέχε­τε βιαστικά μέσω όλων αυτών προς την αθάνατη πηγή σαν διψασμένα ελάφια». Είναι δείγμα μεγάλης αρετής να υπομένει ό χριστιανός υβριστικούς λόγους χωρίς να λυπάται. «Τούτο (εστί) δείγμα μεγίστης αρετής, το φέρειν ύβριν άλύπως», πα­ρατηρεί ό ερμηνευτής Όλυμπιόδωρος. Και αναφέρει ως παράδειγμα τον πολύαθλο Ιώβ, ό όποιος υπέμεινε αλυσίδα ταπεινώσεων. Από τη μια στιγμή στην άλλη έχασε την περιουσία του, το σπίτι του, τα παιδιά του, γέμισε με πληγές και ζούσε στην κοπριά, ακούγοντας πικρούς λόγους ακόμη κι από τη σύζυγο κι από τούς φίλους του. Αλλά υπέμεινε τούς ονειδισμούς και μνημο­νεύεται ως τύπος Χριστού.

Ή θεοπρεπής αντιμετώπιση των ονειδισμών αποτελεί κριτήριο γνησιότητος των χριστιανών. Όσοι υπομένουν ονειδισμούς για τη χριστιανική τους ιδιότητα, είναι πανευτυχείς και μακάριοι. «Εί όνειδίζεσθε έν όνόματι Χριστού, μακάριοι» (Α' Πέτρ. δ' 14). Μη λησμονούμε τον μακαρισμό του Κυρίου μας: «Μακάριοι είστε εσείς οι μαθητές μου, όταν σάς χλευάσουν οι άνθρωποι και σάς καταδιώξουν και εξαιτίας μου πουν κάθε είδους ψεύ­τικες κακολογίες και κατηγορίες εναντίον σας» (Ματθ. ε' 11). Όπως ό θείος Λυτρωτής βάσταξε τον επονείδιστο σταυρό Του, έτσι κι εμείς να σηκώνουμε τον δικό μας σταυρό, «τον όνειδισμόν αύτου φέροντες» (Εβρ. ιγ' 13). Να είμαστε έτοιμοι να ύβρισθούμε και να περιφρονηθούμε γι’ Αυτόν, όπως υβρίστηκε και περιφρονήθηκε Εκείνος. (Από τον «ΣΩΤΗΡΑ»)