Đồng Tháp

Toàn tỉnh có một di sản được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ - năm 2013). Di sản văn hóa phi vật thể tại tỉnh Đồng Tháp đang được bảo tồn, phát huy hiệu quả.

Ông Nguyễn Ngọc Thương, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp thông tin, di sản văn hóa phi vật thể ở Đồng Tháp với các loại hình: Nghệ thuật trình diễn dân gian và ngữ văn dân gian có 2 di sản (Đờn ca tài tử, hò Đồng Tháp); nghề thủ công truyền thống: 13 di sản (nghề đóng xuồng, ghe; nghề dệt chiếu; nghề trồng hoa, kiểng; nghề làm bột; nghề làm bánh phồng tôm; nghề làm gạch; nghề làm nem; nghề đan đát; nghề dệt choàng; nghề trồng quýt hồng; nghề đan lưới; nghề làm thớt; nghề rèn); lễ hội truyền thống: 11 di sản.

Vừa qua, Đồng Tháp đã thực hiện bảo tồn bằng phim tư liệu 8 di sản gồm: Lễ hội truyền thống Gò Tháp, lễ hội truyền thống Thượng tướng Quận công Trần Văn Năng, lễ hội truyền thống ông, bà Đỗ Công Tường, nghề đóng xuồng, ghe xã Long Hậu, huyện Lai Vung, nghề dệt chiếu truyền thống Định An, Định Yên, huyện Lấp Vò, nghề đan đát, nghề trồng hoa kiểng Sa Đéc, hò Đồng Tháp - dân ca Đồng Tháp.

Để phát huy tiềm năng, thế mạnh, quảng bá hình ảnh đặc trưng của tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá Di sản văn hóa phi vật thể gắn với Đề án tạo dựng hình ảnh địa phương bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng đến du khách tại Bảo tàng tỉnh, các Khu di tích lịch sử - văn hóa và tại sự kiện văn hóa, lễ hội tiêu biểu trên địa bàn tỉnh như: thông qua hoạt động liên hoan, giao lưu, thực hành trải nghiệm, trình diễn, trưng bày, triển lãm hình ảnh, sản phẩm về nghề, làng nghề truyền thống... qua đó nâng cao nhận thức, vai trò, trách nhiệm của các cấp, ngành và cộng đồng, đặc biệt là đối với học sinh, sinh viên về việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.

Để bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể quốc gia hò Đồng Tháp, tỉnh đã "sưu tầm - nghiên cứu - phục hồi điệu hò Đồng Tháp"; mở lớp tập huấn ở tất cả các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Hiện nay, Đồng Tháp có hơn 300 người biết hò, mang lại sức sống mới cho điệu hò xưa.

Tỉnh tiếp tục thực hiện dự án "Sân khấu học đường"; lồng ghép trong phong trào "Trường học thân thiện - học sinh tích cực"; tổ chức sinh hoạt ngoại khóa, mở lớp dạy hò Đồng Tháp cho học sinh, sinh viên các trường đại học, cao đẳng và hệ thống Trường trung học Phổ thông, Trung học Cơ sở trong toàn tỉnh, giúp học sinh có niềm đam mê, yêu thích, ý thức bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Theo ông Đoàn Tấn Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, triển khai bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể quốc gia Đờn ca tài tử và hò Đồng Tháp giai đoạn 2021-2025, tỉnh phấn đấu 50-70% xã, phường, thị trấn trên địa bàn thành lập Câu lạc bộ Đờn ca tài tử và hò Đồng Tháp cấp xã. Tỉnh khuyến khích mỗi xã, phường, thị trấn thành lập một Câu lạc bộ Đờn ca tài tử và hò Đồng Tháp khóm, ấp.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghề thủ công truyền thống giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh có hơn 1.300 hộ tham gia, với khoảng 3.665 lao động, trong đó 2.870 lao động thường xuyên. Tổng doanh thu của các làng nghề là hơn 298 tỷ đồng. Thu nhập bình quân khoảng 2,25 triệu đồng/người/tháng. Nhìn chung, di sản văn hóa phi vật thể quốc gia này đã để lại giá trị quý báu, giải quyết việc làm, tạo thu nhập ổn định cho người dân nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Tỉnh tiếp tục nhân rộng các mô hình sản phẩm làng nghề phục vụ đời sống đương đại, mô hình phát triển làng nghề gắn kết với hoạt động du lịch, sản phẩm du lịch; tổ chức cuộc thi thiết kế sản phẩm quà lưu niệm, quà tặng du lịch từ nghề truyền thống; quảng bá tiềm năng du lịch, giới thiệu bản sắc văn hóa truyền thống của quê hương, con người, thiên nhiên và sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc văn hóa Đồng Tháp tới du khách gần xa.

Đồng Tháp tổ chức xuất bản các ấn phẩm sách, ảnh giới thiệu, quảng bá về di sản. Đồng thời, tỉnh ứng dụng giải pháp, mô hình cải tiến công nghệ sản xuất, quy trình, nguyên vật liệu, mẫu mã sản phẩm; ứng dụng giải pháp công nghệ thông tin trong hoạt động quảng bá giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trên các nền tảng mạng xã hội như, Zalo, Facebook, Youtube….

Nhắc đến đặc sản Đồng Tháp, hủ tiếu Sa Đéc chính là cái tên xuất hiện đầu tiên trong danh sách. Hương vị khó quên với sự kết hợp giữa sợi hủ tiếu mảnh và dai cùng nước dùng thơm ngon được hầm từ xương. Một tô hủ tiếu Sa Đéc đầy đủ bao gồm: hủ tiếu, tôm, thịt, tim, gan, mề,…và các loại rau sống, giá đỗ, hành phi ăn kèm, tạo hương vị đặc trưng và dinh dưỡng cho bữa ăn.

Bên cạnh hủ tiếu nước, bạn có thể thử gọi món hủ tiếu khô kèm theo chén súp để cảm nhận hương vị của hủ tiếu Sa Đéc theo một cách khác. Mỗi hương vị, nguyên liệu trong tô hủ tiếu đều là một câu chuyện ẩm thực đậm chất miền Tây, hứa hẹn làm đắm say vị giác của thực khách.

Là một tỉnh miền Tây – xứ sở của những loại bánh ngon, Đồng Tháp sở hữu một trong những món đặc sản khó quên đó là bánh tằm bì. Món ăn này không chỉ ấn tượng, độc đáo trong cách chế biến mà còn mang hơi thở của văn hóa và lịch sử của người dân Đồng Tháp. Bánh tằm bì được làm từ bột gạo và nước cốt dừa, tạo sự mềm mịn và hương vị thơm ngon cho lớp bánh. Lớp bì mỏng được chế biến từ da heo, giò lụa và thịt heo xay nhuyễn ăn kèm cùng với nước mắm Đồng Tháp đậm đà. Hương vị tròn trịa, hòa quyện hoàn hảo của bánh tằm bì chắc chắn sẽ không khiến thực khách thất vọng.

Bánh xèo là một món ăn khá phổ biến ở Việt Nam, ở mỗi miền sẽ có cách chế biến và thưởng thức khác nhau. Ở Đồng Tháp, bánh xèo Cao Lãnh vô cùng nổi tiếng và được nhiều du khách bình chọn là một trong những món ngon nhất miền Tây. Được làm từ bột gạo hòa quyện cùng nước cốt dừa, vỏ bánh xèo mỏng và giòn, có màu vàng óng ánh bắt mắt. Nhân bánh đầy đủ thường có thịt heo xay, tôm, đậu xanh và những gia vị không thể thiếu như tiêu, hành lá,…

Cách đổ bánh xèo cũng đòi hỏi sự khéo léo từ người làm nghề đầu bếp để tạo ra lớp vỏ mỏng, giòn và không bị cháy. Bánh xèo Cao Lãnh thường được ăn kèm với rau sống và nước mắm pha đậm đà, tất cả kết hợp với nhau tạo nên một bữa ăn ngon miệng, thể hiện đặc trưng ẩm thực đặc sản Đồng Tháp nói riêng và miền Tây Nam Bộ nói chung.

Một trong các món đặc sản Đồng Tháp mà thực khách không thể bỏ lỡ khi đến thăm Đồng Tháp chính là Nem Lai Vung. Món ăn này thường được làm từ những nguyên liệu chất lượng, bao gồm thịt ba chỉ, thịt bì, mỡ và nước mắm. Ngoài ra còn có các gia vị như hành, tỏi, tiêu để tạo nên hương vị đặc trưng của nem. Nem Lai Vung được bọc trong lá chuối non, đòi hỏi người thợ phải thật khéo léo để gói nem đẹp mắt và không bị rách. Nếu có dịp đi đến Đồng Tháp, đừng quên thưởng thức và mua nem Lai Vung để làm quà cho người thân và bạn bè nhé!

Vịt nướng Sa Đéc được đánh giá là một món ăn ngon đặc sản Đồng Tháp với cách chế biến và hương vị đặc biệt. Để tạo nên sự đặc trưng của món ăn này, người đầu bếp sẽ chọn lựa những con vịt tươi ngon và tiến hành ướp với các loại gia vị như muối, tiêu, tỏi để tạo hương vị đậm đà và thơm ngon khi nướng. Vịt sẽ được nướng bằng lửa than, tạo nên lớp da giòn và thịt dai mềm bên trong. Vào mùa nước nổi miền Tây chính là thời điểm thích hợp để du khách thưởng ngoạn phong cảnh thiên nhiên thơ mộng và nhâm nhi vị béo ngậy, giòn tan của những miếng thịt vịt thơm ngon.

Khi du lịch đến các tỉnh miền Tây, đặc biệt là Đồng Tháp, du khách sẽ được thưởng thức món cá lóc nướng cuốn lá sen – đặc sản của xứ sen hồng. Cá sau khi được nướng chín tới sẽ được bọc trong lá sen, giúp tăng hương vị và mùi thơm đặc trưng, đồng thời giữ được độ ẩm mềm cho món cá nướng. Món ăn này thường được ăn kèm với nước mắm chua ngọt, bún, rau sống và bánh tráng cuốn. Tất cả hòa quyện với nhau tạo nên trải nghiệm ẩm thực độc đáo không thể nào quên.

Các món đặc sản Đồng Tháp không chỉ nổi tiếng về hương vị mà còn mang tính độc lạ, cụ thể là món tắc kè xào lăn. Khi nghe đến tên, nhiều du khách sẽ cảm thấy khá xa lạ, tuy nhiên đây là món ăn rất phổ biến với người dân Đồng Tháp từ nhà hàng sang trọng đến quán nhậu bình dân. Tắc kè sẽ được sơ chế sạch sẽ và tẩm ướp cùng các loại gia vị kết hợp xào cùng nước cốt dừa, tạo mùi hương hấp dẫn và màu sắc bắt mắt. Đây chắc chắn sẽ là món ăn không thể thiếu trong danh sách những đặc sản nổi tiếng, độc đáo tại xứ hoa sen.

Sẽ là thiếu sót rất lớn cho du khách nếu bỏ lỡ món bông súng mắm kho trong hành trình khám phá ẩm thực Đồng Tháp. Đây được xem là món ăn đặc sản Đồng Tháp thể hiện được đầy đủ những nét đặc trưng của vùng đất này vì có sự góp mắt của hầu hết những sản vật thiên nhiên tại đây. Các loại lươn, cá,… được kho cùng với mắm cá linh hay mắm cá sặc và ăn kèm với các loại rau như kèo nèo, rau choại, ba khía, rau đắng,… Đặc biệt, bông súng và hẹ nước là hai nguyên liệu không thể thiếu trong món đặc sản này.

Chuột đồng quay lu là món đặc sản Đồng Tháp mà du khách nên thưởng thức nếu đến đây vào mùa nước nổi. Sau những mùa gặt, người dân Cao Lãnh tiến hành săn bắt những con chuột béo múp vì ăn nhiều thóc lúa. Những món ngon từ chuột đồng phổ biến như chuột xé phay, chuột xào lăn, chuột xào xả ớt,… nhưng nổi tiếng nhất vẫn là chuột đồng quay lu. Da chuột giòn tan ngay trong miệng cùng miếng thịt chín mềm thơm phức sẽ khiến thực khách không thể nào quên.

Từ khoảng tháng 9 đến cuối tháng 11, đây là thời điểm cá linh sinh sôi và cũng là mùa bông điên điển nở vàng rộ khắp ven sông. Người dân địa phương thường sử dụng cá linh để chế biến thành nhiều món khác nhau từ chiên, xào đến nấu canh, kho tộ. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa cá linh và bông điên điển trong nồi lẩu mắm vẫn là đặc sản được nhiều du khách ưa chuộng nhất với hương vị thanh mát, thơm ngon mà bạn không thể tìm được ở những món lẩu khác.

Thuộc địa phận huyện Châu Thành, Phước Kiển tự là một trong những điểm đến gây tò mò cho du khách bởi ngôi chùa có những ao nước đầy lá sen khổng lồ, mỗi lá có đường kính từ 2 đến 3 m. Du khách có thể bước vào những chiếc lá, đứng hay ngồi để chụp ảnh. Lá sen có thể chịu được trọng lượng tới 140 kg.

Vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông, là nơi sinh sống của hơn 230 loài chim, trong đó có 32 loài quý hiếm, 16 loài nằm trong sách đỏ. Năm 2012, Tràm Chim được công nhận khu Ramsar (vùng đất ngập nước có tầm quan trọng mang tính quốc tế) thứ 2.000 của thế giới, thứ tư của Việt Nam. Đây cũng là nơi bảo tồn sếu đầu đỏ.

Nằm ở trung tâm thành phố Sa Đéc, trên đường Nguyễn Huệ, nhà cổ Huỳnh Thủy Lê không rộng như nhà cổ Bình Thủy ở Cần Thơ. Căn nhà ba gian kiểu truyền thống miền Tây Nam Bộ có diện tích khoảng 250 m2, với vật liệu chính là gỗ quý, mái nhà hình thuyền lợp ngói âm dương. Căn nhà vẫn còn gần như nguyên vẹn so với ban đầu, nhiều góc để du khách có những bức ảnh đẹp.

Chùa còn có tên là chùa Ông Quách, hơn 100 năm tuổi, mang phong cách kiến trúc văn hoá Trung Hoa. Chùa có ba gian: Đông lang, Tây lang và khu chính điện. Mái ngói 3 lớp, mặt trên ngói, giữa gạch, dưới là ngói. Ngói được lợp gợn sóng rồng, tạo mái ngói theo kiểu ngũ hành. Mỗi đầu ngọn sóng là một cung điện thu nhỏ, bao gồm 6 cung điện. Toàn bộ chùa không có kèo, chỉ có đòn tay ráp mộng. Trên những bức tường là hình ảnh trong Tây Du ký, Tam Quốc Diễn Nghĩa. Chùa được công nhận là di tích lịch sử quốc gia năm 1990, mở cửa từ 6h đến 18h tất cả các ngày trong tuần, vào cửa tự do.

Khu di tích Xẻo Quýt là điểm đến ý nghĩa, nơi từ năm 1960 đến 1975 Tỉnh ủy Kiến Phong (nay là Đồng Tháp) đã chọn làm căn cứ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Xẻo Quýt nằm cách thành phố Cao Lãnh 30 km, thuận tiện di chuyển từ cả thành phố Cao Lãnh và Sa Đéc, rộng khoảng 50 ha, trong đó có 20 ha rừng tràm nguyên sinh.

Khu di tích lịch sử kết hợp sinh thái Xẻo Quýt sẽ mang đến cho du khách cảm giác như lạc vào rừng nguyên sinh với khung cảnh tự nhiên hoang dã. Đến Xẻo Quýt, có thể đi bằng đường bộ hoặc đường sông. Nếu thích len lỏi dưới những tán cây rừng, du khách có thể đi bộ theo con đường độc đạo trong khu di tích, dài khoảng 1,5 km. Được công nhận di tích lịch sử quốc gia năm 1992, Xẻo Quýt là điểm du lịch về nguồn, là nơi lưu giữ vết tích của thời kỳ đấu tranh của quân dân Đồng Tháp.

Đây là nơi du khách có thể chiêm ngưỡng được hoa sen nhiều nhất ở Đồng Tháp. Thời điểm đẹp nhất là từ tháng 6 đến tháng 11 hằng năm. Nếu không đến được vào mùa hoa nở nhiều nhất thì bạn vẫn có thể đến đây bất cứ lúc nào vì không khí nơi đây trong lành và yên tĩnh.

Nếu đã đến đây, bạn có thể để ý xem sự chuyển màu đặc sắc của hoa sen. Thường vào buổi sáng thì hoa sẽ có màu hồng nhạt, sau đó chuyển sang hồng vào buổi trưa. Và lúc sen được xem là đẹp nhất trong ngày là khoảng 3h chiều vì lúc này hoa sẽ nở khá to khoe đài đen vàng lấp lánh dưới ánh mặt trời. Sau đó đến chiều thì sen có màu hồng đậm dần, rồi khi mặt trời lặn cũng là lúc màu sen đỏ như mặt trời hoàng hôn.

Lai Vung, cách Sa Đéc khoảng hơn 10 km, nằm giữa sông Tiền và sông Hậu, được thiên nhiên ban tặng nguồn nước ngọt và phù sa màu mỡ, nên trở thành vùng cây ăn trái. Đặc biệt vườn quýt hồng Lai Vung khá nổi tiếng, trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách.

Mùa quýt hồng thường rơi vào đầu năm. Thời gian cây vừa ra quả cho đến lúc có thể thu hoạch khoảng một tháng rưỡi, quanh thời điểm Tết Âm lịch. Đây cũng là khoảng thời gian các vườn quýt mở cửa đón khách tham quan cũng như bắt đầu việc buôn bán. Du khách có thể dạo chơi, chụp ảnh, hái quả và mua mang về. Ngoài ra, khoảng tháng 3-4, vườn quýt ra hoa trắng xoá, hương thơm dịu giống hoa bưởi, hoa cam, chanh.

Nằm ven bờ sông Hậu, cách thành phố Cao Lãnh khoảng 15 km, làng chiếu Định Yên đã được hình thành hàng trăm năm trước. Đến làng, du khách sẽ thích thú với không khí lao động nhộn nhịp của người dân. Nơi này lúc nào cũng đầy màu sắc, từ trong nhà ra ngoài ngõ với những sợi lác xanh, đỏ, vàng, trắng, tím cùng với tiếng cười nói.

Chiếu Định Yên gồm các loại chiếu trắng, chiếu in hình hoa văn, con cò, chiếu cưới trang trí lộng lẫy. Định Yên không có sạp hàng, người mua chiếu thường tìm một nơi cố định ngồi chờ, còn người bán thì vác chiếu đi rao hàng. Trước đây, chợ họp vào đêm khuya cho đến 2-3h nên còn được gọi là chợ ma, chợ âm phủ. Năm 2013, nghề dệt chiếu ở xã Định Yên được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Nằm ở đường Lê Lợi, thành phố Cao Lãnh, đền thờ chủ chợ Cao Lãnh (ông bà Đỗ Công Tường) nổi tiếng linh thiêng khắp vùng, đặc biệt với giới kinh doanh. Trải qua quá trình tồn tại, được trùng tu, hiện di tích là một tổ hợp kiến trúc gồm đền thờ, nhà khách, ngôi mộ được xây dựng bằng vật liệu kiên cố, trang trí, chạm trổ theo phong cách kiến trúc thời Nguyễn, mang tính đặc trưng của đình, đền Nam Bộ cuối thế kỷ 19. Nơi đây, cùng với Miếu bà Chúa xứ Núi Sam là những điểm du lịch tâm linh thu hút đông người khắp nơi mỗi dịp lễ Tết.

Làng hoa Sa Đéc được xem như vương quốc của các loài hoa, hình thành từ cuối thế kỷ 19 nằm bên dòng sông Tiền, rộng gần 800 ha. Ban đầu nghề trồng hoa chỉ tập trung ở phường Tân Quy Đông, nay phát triển thêm 2 phường, với sự tham gia của hơn 2.300 hộ dân. Làng hoa có khoảng 2.000 giống hoa cảnh, từ cây nở hoa cho đến cây lấy lá, cây công trình, cây ăn trái.