Sau 325 năm hình thành và phát triển, vùng đất Đồng Nai vẫn là nơi “đất lành chim đậu”. Hiện nay, tỉnh có hơn 3 triệu người thuộc trên 50 dân tộc anh em từ khắp mọi miền đất nước quy tụ về đây sinh sống. Điều này đã tạo nên một Đồng Nai với diện mạo văn hóa đa đạng, phong phú, là điều mà Đồng Nai cần gìn giữ, phát huy.
Vùng đất của giao lưu, tiếp biến văn hóa
Các nghiên cứu khảo cổ học đã chứng minh, từ ngàn năm trước, vùng đất Đồng Nai đã có người dân sinh sống, tạo nên một nền văn minh riêng biệt. Nhóm cư dân bản địa ở Đồng Nai chủ yếu gồm các dân tộc: Chơro, Mạ, Cơ Ho và S’tiêng.
Trải qua nhiều biến thiên, thăng trầm của lịch sử, Đồng Nai vẫn là nơi “đất lành chim đậu”. Hiện nay, mỗi năm mảnh đất này tiếp nhận một lượng lớn cư dân đến sinh sống, làm ăn.
Đồng Nai hiện có hơn 3,2 triệu dân thuộc trên 50 dân tộc anh em sinh sống. Dù sinh sống cộng cư nhưng mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng dân cư đều giữ gìn được các yếu tố văn hóa gốc. Đó là những nét văn hóa rất đặc trưng, khó trộn lẫn trong muôn màu sắc văn hóa khác.
Đồng Nai có lễ hội Kỳ yên của người Việt; lễ hội chùa Ông của người Hoa ở cù lao Phố; lễ hội Tả tài phán của cộng đồng người Hoa Hải Ninh ở H.Định Quán; lễ mừng lúa mới Sayangva của người Chơro; lễ cúng Yang-bơ-nơm (thần núi) của người Mạ… Đồng Nai còn có cộng đồng người Chăm Islam sinh sống ở vùng Bình Sơn (H.Long Thành), Xuân Hưng (H.Xuân Lộc) với những nét văn hóa rất riêng mang sắc thái tôn giáo của người Hồi giáo…
Đồng Nai cũng có bóng dáng văn hóa người Kinh Bắc với các “liền anh liền chị”, áo “mớ ba mớ bảy” của các CLB quan họ Bắc Ninh ở H.Trảng Bom; có hát then, đàn tính của người Tày, Nùng ở Định Quán - Tân Phú; có các CLB đờn ca tài tử ở khắp các huyện, thành phố; có Tết Chol-chnam-thmay của người Khmer…
Theo TS Nguyễn Thị Nguyệt, Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, văn hóa của Đồng Nai trước hết mang trong mình nét văn hóa của vùng đất phương Nam - một vùng đất rất trù phú, phóng khoáng với tinh thần hội nhập của các dân tộc.
TS Nguyệt giải thích thêm, vùng đất Nam bộ có 4 dân tộc chủ thể thường được nhắc đến, đó là người Việt, người Hoa, người Chăm và người Khmer. Đây là những tộc người có số lượng cư dân đông đúc. Những cộng đồng cư dân này cũng có công đóng góp và tạo nên những mảng màu văn hóa khá phong phú, đặc sắc của vùng đất Nam bộ. Theo đó, bên cạnh nét đặc trưng của văn hóa gốc, quá trình sinh sống cộng cư, hội nhập của cộng đồng các dân tộc đã tạo nên sự tiếp biến văn hóa. Là vùng đất đầu tiên trong quá trình mở cõi phương Nam, Đồng Nai cũng mang trong mình những mảng màu văn hóa này.
PGS-TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM) nói: “Đồng Nai mang trong mình khí chất hào hùng (hào khí Đồng Nai), được nuôi dưỡng và khai thông qua sự cống hiến của bao lớp quan viên, văn nhân, nghệ sĩ, người trí thức và người dân lao động. Vì thế, Đồng Nai sau hơn 3 thế kỷ vẫn giữ được phong thái dung hòa sự đa dạng, hồn cốt văn hiến, tinh thần tiên phong và phong cách hiện đại”.
Miền đất đa dạng tín ngưỡng - tôn giáo
Theo PGS-TS Nguyễn Ngọc Thơ, văn hóa Đồng Nai khó có thể tách biệt với văn hóa Gia Định, do lịch sử hình thành vùng đất này đã gắn chặt hai thực thể thành một khối: Văn hiến Đồng Nai - Gia Định.
Tính từ cột mốc 325 năm kể từ khi Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh kinh lược phương Nam, Đồng Nai đã chuyển mình rạng rỡ từ một vùng đất hoang vu, dân cư tản mác hồi đầu thế kỷ XVII, trở thành một vùng đất đang trên đà đô thị hóa - công nghiệp hóa mạnh mẽ và là niềm tự hào của không ít người Việt ở Nam bộ.
Ông nhấn mạnh: “Trong ký ức của họ, Đồng Nai là một miền kỷ niệm xa xưa, nơi những bước chân lưu dân người Việt và người Hoa tìm tới, nương tựa nhau để gieo cấy nền văn minh Tam giáo và là miền ký ức đô hội sầm uất với Thương cảng cù lao Phố trên bến dưới thuyền, với tinh thần Gia Định tam gia và Bình Dương thi xã chí khí ngất trời, tinh hoa lan tỏa tứ phương”.
Cũng theo PGS-TS Nguyễn Ngọc Thơ, Đồng Nai cho tới nay được người Nam bộ biết đến với danh hiệu miền đất đa dạng tín ngưỡng - tôn giáo với nhiều loại hình tín ngưỡng dân gian Việt, người Hoa, người Chơro, người Mạ, người Tày, người Nùng, người Thái; đa dạng tư tưởng - tôn giáo: Nho, Phật, Công giáo, Tin lành và cả Islam giáo… Các cộng đồng dân tộc, các cộng đồng tôn giáo sinh sống chan hòa, nương tựa nhau cùng tạo nên một bức tranh văn hóa Đồng Nai đa dạng, dung hòa, hội tụ và lan tỏa. Các thuộc tính này vừa là điều kiện tích cực vừa là động lực quan trọng cho phát triển kinh tế không chỉ của riêng Đồng Nai mà của cả vùng Đông Nam bộ.
Nhà nghiên cứu này cho rằng, Đồng Nai còn tiên phong trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội đương đại, rất xứng danh với vị thế một “anh cả” hay “anh hai” trong đại gia đình văn hóa vùng đất Nam bộ.
Đặc sản
1. Dế chiên nước mắm
Món ăn độc đáo được chế biến từ dế cơm, loại dế có màu vàng nhạt, béo ú sau khi được bắt về sẽ rút ruột rồi rửa sạch, đem đi ướp với nước mắm, băm nhuyễn thịt ba rọi và bọc đều với một ít đậu phộng nhét vào bụng dế và đem chiên, cắn vào sẽ cảm nhận được vị béo của dế cũng như là vị ngậy trong miệng.
2. Gỏi cá Biên Hòa
Đây là món đặc sản của Biên Hoà, Đồng Nai rất nổi tiếng. Nguyên liệu để làm món này bao gồm cá tươi sống, nước sốt và rau. Món ăn được trình bày đẹp mắt, các loại rau nằm trong chén, chần sơ miếng cá qua nước nóng rồi cuốn với rau thì còn gì tuyệt hơn thế.
3. Trứng vịt lộn hấp nước dừa
Là món ăn vặt được nhiều người yêu thích của thành phố Biên Hòa, thu hút rất đông khách du lịch thưởng thức. Trứng vịt lộn hấp nước dừa có mùi vị ngọt thanh và nóng hổi, thích hợp cho những buổi tối se lạnh.
4. Lẩu tôm Biên Hòa
Du lịch Đồng Nai, bạn không nên bỏ qua món lẩu tôm Biên Hoà ngon có tiếng tại đây. Nước dùng có vị ngọt thanh từ xương và thịt tôm tươi nhúng ăn kèm với rau tươi rói, mang đến một bữa ăn ngon và bổ dưỡng cho thực khách.
6. Gà hấp bưởi
Nhắc đến đặc sản Đồng Nai, bạn không thể bỏ qua món gà hấp bưởi độc đáo, có một không hai này. Với nguyên liệu là gà và bưởi Tân Triều. Gà được chọn là gà ri và gà đồi, thịt rất săn chắc và da vàng ươm bắt mắt
7. Bưởi Tân Triều
Đã nhắc đến du lịch Đồng Nai không thể nào quên được những trái bưởi Tân Triều. Những trái bưởi ngon nức tiếng ở đoạn sông Đồng Nai qua huyện Vĩnh Cửu vào thành phố Biên Hòa, một điều đặc biệt của loại bưởi này là mọi phần của trái bưởi có thể được chế biến thành đa dạng các món ăn như gỏi bưởi, nem bưởi, chè bưởi,...
Vỏ và cùi bưởi da xanh mỏng, các múi bưởi rất mọng nước nên thường được các du khách mua về để làm quà biếu, thờ cúng gia tiên hay đơn giản là món tráng miệng sau mỗi bữa ăn.
Bên cạnh đó, làng bưởi Tân Triều cũng là một trong những khu du lịch yên bình để bạn có thể tận hưởng không khí tự nhiên và thưởng thức các múi bưởi ngọt căng mọng.
8. Trái ươi rừng
Thường tập trung tại Vườn Quốc gia Nam Cát Tiên và khu dự trữ thiên nhiên văn hóa của tỉnh Đồng Nai. Khi muốn thưởng thức loại quả này, bạn cần phải cắt 2 đầu bỏ vào nước ấm để bóc lớp vỏ bên ngoài và ăn phần hạt bên trong, nhiều người thường trộn với đường và hạt é để tạo ra ly nước giải khát vào mùa hè nóng bức.
Hạt ươi rừng còn thể bảo quản được lâu và có nhiều công dụng chữa bệnh nên có giá thành khá đắt đỏ. Loại trái này chỉ được thu hoạch vào tháng 6 đến tháng 8 hàng năm, vì vậy bạn nên đến đúng mùa để có thể mang được loại đặc sản này về tặng người thân nhé.
9. Mít tố nữ Long Khánh
Nhờ có thổ nhưỡng được thiên nhiên ưu ái ban tặng mà mít tố nữ khu vực này nổi tiếng với múi mít màu vàng đậm và mùi thơm ngào ngạt, khi ăn sẽ có vị ngọt lịm hơn so với các loại mít thường.
Khi ăn người ta sẽ bổ đôi trái mít để có thể thấy được chùm múi mít xung quanh cùi mít, người dân nơi đây thường sẽ cầm luôn cùi mít để có thể thưởng thức trọn vị của trái mít đặc sản này.
Loại mít đặc sản này đã theo chân các người lái buôn đến các chợ lớn nhỏ để các du khách có thể mua loại mít đặc biệt này về làm quà tặng, hoặc nếu có thời gian, bạn nên thưởng thức tại vườn những trái mít đặc biệt của vùng Long Khánh nhé!
10. Nấm mối Đồng Nai
Mùa nấm mối hàng năm chỉ kéo dài từ tháng 6 đến tháng 8, vào đầu mùa mưa sẽ thấy có nhiều người đi tìm nấm mối ở khu vực vùng Bình Sơn hay Thừa Đức, muốn hái được nấm thì phải đi vào ban đêm, vì khi vào ban ngày nấm sẽ nở thành tán, giá thành sẽ không cao.
Loại nấm này có hương vị rất đặc trưng, dù chế biến thành bất cứ món ăn nào cũng sẽ lưu lại cho người thưởng thức một mùi vị khó quên. Đây cũng là một thực phẩm tốt cho sức khỏe nên sẽ rất hợp lý để bạn có thể mua một ít về để làm quà tặng đấy!
Dịa điểm du lịch
Cách Hồ Chí Minh 1 giờ đi đường, khu vui chơi Bò Cạp Vàng tọa lạc tại huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai bao quanh với diện tích lên tới 0,6ha cùng không gian mang đậm chất xanh như cù lao, sông hồ và hoa bò cạp vàng,...
Nơi đây là nơi được người dân địa phương hay các tỉnh, thành phố lân cận đến để giải tỏa áp lực, vui chơi thỏa thích với những hoạt động vui chơi giải trí đồng đội và cùng thả mình trong thiên nhiên tươi mát tại đây, nơi đây thích hợp với các hoạt động team building.
Vườn quốc gia Nam Cát Tiên là một điểm du lịch đáng nhắc tới khi đến Đồng Nai, Nam Cát Tiên nằm trên địa bàn 5 huyện: Tân Phú, Vĩnh Cửu, Cát Tiên, Bảo Lâm và Bù Đăng, cách Hồ Chí Minh 150km về phía bắc. Nơi đây là nơi dự trữ sinh quyển và là di sản thiên nhiên thế giới bảo tồn hệ sinh thái, với thảm thực vật và động vật cực kỳ đa dạng và phong phú.
Đến với Nam Cát Tiên, bạn nên đi vào khoảng tháng 12 – tháng 5 lúc này rừng khô ráo dễ khám phá, thăm thú nhiều điểm. Nếu bạn chán đi sở thú Sài Gòn thì đến Nam Cát Tiên, bạn sẽ chiêm ngưỡng hơn 300 loài gỗ quý và các loài động vật chim thú đa dạng, kèm theo các phong cảnh thiên nhiên siêu đẹp như Bàu Sấu, thác Trời, thác Dựng,... và cùng các món ăn đặc sắc tại đây.
Nếu bạn muốn kiếm địa điểm cắm trại vui chơi thì ghé Đồng Nai đến thác Giang Điền, ngoài việc ngắm thác cho khuây khỏa thì nơi đây có dịch vụ cho thuê lều cắm trại thích hợp với các đoàn thể như gia đình, team building hay các cặp tình nhân mặn nồng muốn tìm cảm giác lạ thiên nhiên.
Thác Giang Điền ngoài có thác nước như thác Nàng, thác Chàng, thác Đôi thì cũng có nhiều nơi để hú hí với nhau như đường Hoàng Hoa, hồ Tuyền Lâm, khu vườn mùa đông, đồi hoa, công viên tình yêu, nhà Rông, cầu Mimosa, chèo thuyền,.. cũng rất thú vị.
Được mệnh danh là “Vịnh Hạ Long thu nhỏ”, Khu Du Lịch Bửu Long với địa hình núi đồi, không gian hoang sơ, yên bình, cùng với hồ nước, chùa chiền, hang động,... giúp nó có sức hút đặc biệt với những ai muốn tung hoành thỏa thích để giảm căng thẳng cuộc sống.
Khu du lịch Bửu Long nằm tại TP.Biền Hòa, rất gần với Hồ Chí Minh khoảng 30km, với nhiều hoạt động thú vị như cắm trại, chèo thuyền, thưởng thức các món ăn tại đây, tham quan hồ Long Ấn, chùa Bửu Long Cổ Tự, chùa Long Sơn Thạch Động, Thiên Hậu Cổ Miếu,... Đi dạo một vòng nếu bạn muốn nghỉ ngơi tại đây, bạn có thể thuê phòng tại khách sạn Bửu Long trong khu du lịch.
Khu du lịch Vườn Xoài nổi tiếng gần xa với màn cưỡi đà điểu long nhong, mặc dù gọi là Vườn Xoài nhưng trong đây không kinh doanh, buôn bán xoài mà đây là nơi du lịch sinh thái, vui chơi và trong đây cũng có trồng cây xoài.
Vườn Xoài nằm ở TP. Biên Hòa và cách Hồ Chí Minh khoảng 40km, tại đây ngoài màn cưỡi đà điểu như đã nói thì còn nhiều hoạt động lý thú, dân dã khác như chèo thuyền, cho cá ăn, chụp hình với vẹt, cưỡi ngựa bốn thay vì cưỡi đà điểu hai chân, sang chảnh hơn thì cưỡi voi Tây Nguyên siêu to siêu khổng lồ, trượt cỏ,... cùng với các món ăn được phục vụ nơi đây sẽ giúp bạn thỏa mãn, giải tỏa căng thẳng áp lực cuộc sống.
Văn miếu Trấn Biên được xem như là Quốc Tử giám miền Nam với bề dày lịch sử khoảng 306 năm, dưới sự yêu cầu của chúa Nguyễn, Đàng Trong, văn miếu này còn được xây trước cả kinh đô Huế. Nơi đây là nơi tôn vinh Khổng Tử, vinh danh các danh nhân văn hóa nước Việt và làm nơi đào tạo nhân tài.
Văn miếu được xây dựng theo lối văn miếu Quốc Tử giám Hà Nội, được trùng tu hai lần vào 1794 và 1852, cũng có thể xem đây một trong những di sản có giá trị văn hóa phong kiến còn sót lại Việt Nam.
Văn Miếu nằm tại Bửu Long, TP.Biên Hòa cách thành phồ Hồ Chí Minh khoảng 33km, nếu bạn là người thích đi phượt, khám phá xung quanh, khi đi ngang Biên Hòa có thể ghé để tham quan hoặc bạn muốn tìm sự yên bình, đậm chất lịch sử hãy ghé văn miếu Trấn Biên.
Bạn nếu đi Vũng Tàu sẽ đi ngang qua Đồng Nai, khi đến địa phận xã Phước Thái, Long Thành bạn sẽ thấy một ngôi chùa lớn mang tên Thường Chiếu, đây là một trong những thiền viện của dòng Thiền Trúc Lâm do Hòa thượng Thích Thanh Từ khởi xướng vào cuối thế kỷ XX, thiền viện Thường Chiếu trải qua 31 năm thăng trầm, tạo dựng và phát triển, tạo nên chỗ đứng vững chãi, là nơi mà các tín đồ Phật giáo tề tụ.
Ngôi chùa nằm trên một mảnh đất 10 hecta, rộng rãi với các cây cổ thụ phủ bóng mát, với nhiều công trình phật giáo điển hình, mang đậm tính yên bình, thanh tịnh và trang nghiêm.
Nơi đây là nơi được nhiều du khách ghé thăm khi đi về từ Vũng Tàu về Hồ Chí Minh hay vào các ngày lễ lớn, các phương điều đổ về nơi đây để tham quan, cúng dường, nguyện cho cuộc sống an lạc, hạnh phúc.
Nếu bạn đi Đà Lạt từ ngã ba Dầu Giây đi theo quốc lộ 20 chừng 40km thì bạn sẽ thấy một quần thể đá hùng vĩ, cheo leo với hình dạng ba tảng đá siêu to khổng lồ xếp chồng lên nhau, nhìn lúc nào cũng muốn đổ sụp xuống, đó chính là Đá Ba Chồng, đây là nơi được xem kỳ quan thiên nhiên tại thị trấn Định Quán.
Khi đến đây tham quan, ngoài việc ngắm nhìn mấy tảng đá to bự do bị phong hóa theo thời gian, bạn còn có thể ghé thăm cụm núi Đá Voi, trên đỉnh có tượng Phật Thích Ca cao hơn 20 mét của chùa Thiên Chơn được xây dựng vào năm 1970 và hang Bạch Hổ với nhiều sự tích huyền ảo.
Được xem ngọn núi cao thứ 2 sau núi Bà Đen Tây Ninh, núi Chứa Chan hay còn gọi tên khác là núi Gia Lào với độ cao 837m và cách Sài Gòn khoảng 100km hướng theo quốc lộ 1A đến Đồng Nai. Đây là nơi có khung cảnh thiên nhiên cực đẹp, thoáng mát và có nhiều sự tích gắn liền nơi đây.
Nếu bạn có sở thích phượt núi thì núi Gia Lào là nơi đáng đến tham quan, bạn có thể leo núi cùng đám bạn, cùng cắm trại và cùng hòa mình vào không gian nên thơ tại đây, không khí ở đây càng lên cao sẽ càng lạnh dần nên mang theo áo mưa để tránh bị ướt, chụp vài pô ảnh trên núi với mây bay cực ảo, đăng vài bài status khoe chơi.
Là một trong những khu vui chơi nổi tiếng Đồng Nai và các tỉnh lân cận, công viên Suối Mơ với khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp cùng với những hoạt động hấp dẫn, tạo nên tên tuổi cho nó.
Công viên Suối Mơ cách cách trung tâm Sài Gòn chỉ khoảng 100km, nếu bạn muốn tìm kiếm một nơi vui chơi thỏa thích, vẫy vùng trong nước mát lạnh thì hãy đến đây.
Khi đến Suối Mơ, bạn sẽ được tham gia các hoạt động vui chơi như mô tô nước, massage cá,... hay cánh đồng hoa hướng dương, hồ bơi tự nhiên cực kỳ thích hợp cho các đoàn thể công ty đến đây tổ chức team building, gia đình nghỉ dưỡng.