Quảng Ninh không chỉ được biết đến là vùng công nghiệp than lớn nhất Việt Nam, mà còn bởi những di sản thiên nhiên, văn hoá quý báu, cả do thiên nhiên ban tặng và do con người sáng tạo nên. Nói đến Quảng Ninh, người ta không thể không nói đến kho tàng văn hoá khổng lồ mà hiện nay tỉnh đang bảo tồn và phát triển. Đó là hơn 600 di sản văn hoá vật thể gồm những đình, chùa, đền, miếu, danh lam thắng cảnh và hơn 2.800 hồ sơ di sản văn hoá phi vật thể là những phong tục, tập quán, trò chơi dân gian…
Được ví như “nước Việt Nam thu nhỏ”, Quảng Ninh có địa hình đa dạng, phức tạp, hội tụ các dạng địa hình tiêu biểu của cả nước là biển đảo, đồng bằng, trung du và miền núi. Những điều kiện tự nhiên phong phú này đã tạo cho Quảng Ninh những thắng cảnh nổi tiếng mà ít địa phương nào trong cả nước có được. Trong đó, dạng địa hình biển đảo là dạng địa hình đặc trưng, chi phối, tạo cho Quảng Ninh hình ảnh tự nhiên kỳ vĩ, không thể lẫn lộn, là nền tảng tạo nên Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, quần đảo Cô Tô, bãi tắm Trà Cổ, Vườn quốc gia Bái Tử Long… Dạng địa hình trung du có hồ Yên Lập (Hoành Bồ), hồ Yên Trung (Uông Bí), thác Lựng Xanh (Uông Bí), thác Mơ (Yên Hưng), rừng thông (Yên Hưng)... Dạng địa hình đồi núi có rừng nguyên sinh Yên Tử, Khu Bảo tồn Đồng Sơn - Kỳ Thượng...
Không chỉ thế, Quảng Ninh còn là một vùng đất giàu có về di sản văn hoá phi vật thể với hơn 2.800 hồ sơ. Đó là 64 lễ hội truyền thống mang đặc trưng của từng vùng miền; là hàng loạt những di sản khác nhau, bao gồm: Ngữ văn dân gian (gồm có: Sử thi, ca dao, dân ca, tục ngữ, hò, vè, câu đối, truyện cổ tích, truyện trạng...); nghệ thuật trình diễn dân gian (gồm: Âm nhạc, múa hát, sân khấu..); tập quán xã hội (bao gồm luật tục hương ước, chuẩn mực đạo đức, nghi lễ và các phong tục khác); tri thức dân gian (bao gồm tri thức về thiên nhiên, đời sống con người, lao động sản xuất, y, dược học cổ truyền, ẩm thực, trang phục); nghề thủ công truyền thống… Đặc biệt, các lễ hội ở Quảng Ninh là những giá trị văn hoá phi vật thể quý báu tồn tại trong đời sống văn hoá tinh thần của người Quảng Ninh. Trong đó, phải kể đến những lễ hội rất độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số như: Hội làng của đồng bào Dao ở xã Bằng Cả (Hoành Bồ); lễ hội Soóng Cọ; lễ hội đình Lục Nà của đồng bào Tày xã Lục Hồn (Bình Liêu), lễ hội đình Trà Cổ (Móng Cái), lễ hội Vân Đồn (xã Quan Lạn, huyện Vân Đồn), lễ hội Tiên Công, lễ hội Bạch Đằng (TX Quảng Yên), hội chùa Quỳnh Lâm, hội đền An Sinh (huyện Đông Triều)… Ngoài ra, văn hoá Quảng Ninh còn có nét đặc sắc riêng với nền “văn hoá công nhân mỏ” được hình thành và phát triển gần 150 năm nay, gắn liền với quá trình lao động, đấu tranh cách mạng. Văn hoá vùng Mỏ là sự kết hợp của hai yếu tố: Những nét văn hoá truyền thống chắt lọc tinh hoa của khắp các vùng miền trong cả nước và văn hoá hiện đại ra đời từ cuộc sống công nghiệp và mang đậm hơi thở của cuộc sống công nghiệp hiện đại, góp phần làm cho di sản văn hóa phi vật thể của Quảng Ninh ngày càng phong phú, đa dạng.
Những vốn quý về văn hoá này đã và đang khẳng định những giá trị khác biệt của Quảng Ninh. Và việc bảo tồn, phát huy giá trị những di sản văn hoá quý báu này chính là chiếc cầu nối quan trọng để Quảng Ninh cùng với cả nước bước vào hội nhập với thế giới.
Đặc sản
Bánh cuốn là món ăn dân dã và quen thuộc với người dân trên khắp mọi miền đất nước. Giữ nguyên hương vị truyền thống của bánh cuốn và tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có của địa phương, người dân “đất mỏ” đã biến tấu và cho ra đặc sản bánh cuốn chả mực ngon “tuyệt cú mèo”. Đây là một trong những món ăn sáng Hạ Long khá quen thuộc với người dân nơi đây. Chả mực ăn kèm bánh cuốn được chiên vàng, thơm nức mũi. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt, giòn của chả mực, dẻo mềm của bánh cuốn.
Ngán biển là một trong những đặc sản của Quảng Ninh được nhiều du khách yêu thích. Đây là loài nhuyễn thể họ ngao, sống ở vùng nước lợ và nước mặn. Loại đặc sản Quảng Ninh này có chứa nhiều chất dinh dưỡng như vitamin, protid, lipid, glucid và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Từ những con ngán biển tươi, người dân địa phương đã khéo léo cho ra nhiều món ngon tuyệt hảo như cháo ngán, rượu ngán, bún xào ngán, ngán nướng mỡ hành, ngán hấp sả ớt…
Trong chuyến khám phá vùng đất mỏ, du khách có thể mua đặc sản Quảng Ninh mua làm quà cho người thân, bạn bè. Trong đó, nem chua, nem chạo là lựa chọn lý tưởng. Nem chạo còn có tên gọi khác là nem thính. Chỉ từ các loại nguyên liệu đơn giản như bì lợn, thính, người dân địa phương đã tạo nên một món ăn hết sức đặc biệt, giòn sần sật, bùi, rất ngon miệng. Nem chua gây ấn tượng bởi vị chua pha chút ngọt tự nhiên của thịt và mặn vừa phải của các loại gia vị. Những đặc sản Quảng Ninh này ngon nhất là khi ăn kèm với các loại rau sống như lá mơ, lá đinh lăng, lá sung… và chấm tương ớt cay cay.
Thuở xưa, sá sùng là một trong những cống vật quý hiếm dâng lên vua chúa. Ngày nay, loại hải sản Quảng Ninh này vẫn giữ được giá trị khi có giá bán khá đắt đỏ. Nhìn bên ngoài, sá sùng rất giống giun đất nhưng có kích thước lớn hơn. Loài trùng quý giá này thường ẩn náu trong các hang đá, khe cát… Đặc sản sá sùng Quảng Ninh có giá trị dinh dưỡng cao khi chứa 17 loại khoáng chất và 18 loại axit amin tốt cho cơ thể.
Chả mực là đặc sản Hạ Long Quảng Ninh nổi tiếng khắp gần xa. Mực dùng làm chả là loại mực mai tươi sống, dày mình, giã bằng tay và chiên trong dầu sôi. Bên cạnh đó, các loại nguyên liệu khác cũng được lựa chọn cẩn thận, tỉ mỉ và chế biến theo công thức riêng. Do đó, chả mực Hạ Long có hương vị không thể lẫn vào đâu được. Đặc sản chả mực Quảng Ninh ngon nhất là khi ăn kèm với cơm hoặc xôi. Vị béo ngậy, đậm đà của chả mực nóng hoà quyện với xôi, cơm dẻo thơm khiến ai cũng “phát cuồng”.
“Đi đến Quảng Ninh – nhớ rươi Đông Triều” là câu nói gắn liền với những người con đất mỏ. Đặc sản Quảng Ninh này có kích thước khá lớn, dày mình và giá trị dinh dưỡng cao. Để có món chả rươi ngon, người nấu phải chọn rươi còn sống, có màu nâu đỏ hoặc hồng đỏ và mùi tanh dễ chịu. Chả rươi Đông Triều gây thương nhớ bởi mùi thơm nức mũi, vỏ ngoài giòn, không quá khô và ngả vàng tươi. Thực khách có thể ăn kèm đặc sản Quảng Ninh này với bún hoặc đơn giản nhất là chấm nước mắm.
Đặc sản Quảng Ninh là gì? Sam biển là món ăn đặc trưng của Quảng Yên, Quảng Ninh. Loại hải sản này thường sống ở vùng ven biển, nơi có thuỷ triều cao và đi theo đôi. Người dân địa phương cho biết, sam có tính lạnh nên khi cắt tiết, máu phải thành tia. Bên cạnh đó, nội tạng không được dính vào thịt để tránh gây dị ứng, đau bụng. Du khách có thể chế biến nhiều thành món ăn ngon từ sam biển như như sam trứng nướng, sam xào miến, tiết canh sam, sam xào sả ớt…
Nhắc tới đặc sản Quảng Ninh, nhiều người sẽ nghĩ ngay tới gà đồi Tiên Yên. Người dân nơi đây cho biết gà được nuôi theo phương pháp dân dã, thả rông để tự tìm kiếm thức ăn. Đây chính là bí quyết giúp thịt gà luôn săn chắc, thơm ngọt và không hề nhiều mỡ. Nếu có dịp đến Tiên Yên Quảng Ninh, du khách nhất định phải thử gà luộc, gà hấp muối, gà nấu canh rượu gừng…
Con ruốc là loại bạch tuộc nhỏ chỉ to bằng ngón chân cái, thường đào lỗ dưới bùn, nơi bãi vẹt bãi sú để sinh sống. Loài vật này khá nhút nhát, sống cạnh miệng lỗ nên gọi là con ruốc lỗ. Khi luộc ruốc lỗ Hoành Bồ, người dân địa phương thường cho thêm lá chùn mũn, lá ổi để món ăn hấp dẫn hơn. Ăn một miếng ruốc lỗ, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt, giòn và thơm. Ngoài luộc, bạn cũng có thể chế biến đặc sản Quảng Ninh này theo nhiều cách khác như nấu canh chua, xào cần tỏi, hấp gừng, nhúng giấm…
Đến vùng đất mỏ mà chưa biết mua đặc sản Quảng Ninh gì về làm quà, du khách hãy tham khảo hải sản khô. Quảng Ninh sở hữu đường bờ biển dài, mức triều cường cao đem theo nguồn hải sản dồi dào, phong phú. Do đó, du khách đến đây không chỉ được thưởng thức hải sản Hạ Long tươi ngon mà còn có thể mua đặc sản Quảng Ninh đồ khô mang về. Một số đặc sản biển Quảng Ninh phù hợp làm quà bao gồm: tôm khô, mực khô, ruốc tép…
Tọa lạc trên lưng chừng núi Thành Đẳng, chùa Ba Vàng là nơi thờ Tam bảo và trống độc mộc lớn nhất Việt Nam. Đây không chỉ là địa điểm du lịch có ý nghĩa về mặt tâm linh mà nơi đây còn sở hữu khung cảnh non nước hữu tình với trước mặt là biển, sau lưng tựa núi.
Đến tham quan Chùa Ba Vàng, bên cạnh việc lễ Phật bạn cũng đừng quên tham quan giếng nước cổ và uống nước từ giếng bởi tương truyền ở đây có thể mang đến sức khỏe và chữa được bách bệnh.
Từ lâu, khu du lịch Tuần Châu không chỉ là khu du lịch Quảng Ninh nổi tiếng mà còn được xem là khu du lịch quốc tế bậc nhất ở Việt Nam với diện tích tới 220ha, chỉ cách thành phố Hạ Long khoảng 2km.
Đây là một hòn đảo với địa chất gồm đất lẫn phiến thạch duy nhất trong các đảo của vùng biển Hạ Long, sở hữu những bãi cát trắng mịn trải dài, nước biển xanh trong vắt và đặc biệt khí hậu luôn mát mẻ thích hợp cho những ai muốn đi du lịch nghỉ dưỡng.
Khu du lịch Quảng Ninh Gate (thuộc xã Bình Dương, thị xã Đông Triều) dù là địa điểm còn khá mới nhưng đã được xếp vào danh sách các khu du lịch Quảng Ninh bạn nên trải nghiệm bởi ở đây có rất nhiều hoạt động thú vị. Quảng Ninh Gate được xây dựng trên diện tích 12 ha, là khu vui chơi giải trí gồm rất nhiều loại hình trải nghiệm bao gồm: du lịch sinh thái, trải nghiệm và du lịch làng quê. Mỗi khu đều mang tới những trải nghiệm, tiện ích khác nhau cùng hàng loạt trò chơi hấp dẫn như: thủy cung, công viên nước, công viên cảm giác mạnh… Bên cạnh đó, ở đây còn có hệ thống khách sạn, nhà hàng và khu nghỉ dưỡng hạng sang dành cho những ai muốn nghỉ lại qua đêm.
Với những tín đồ Phật giáo Việt Nam thì khu du lịch Yên Tử là nơi hành hương thiêng liêng không thể bỏ qua khi tới Quảng Ninh. Để lên được đến đỉnh Yên Tử, bạn phải trải qua quãng đường 6km với hàng ngàn bậc đá. Với những ai đi du lịch tâm linh thì đây được xem như là thử thách để chinh phục trên con đường đi lễ Phật. Còn nếu bạn không đủ sức để leo bộ thì giờ đã có tuyến cáp treo rất thuận tiện, vừa nhanh lại vừa có thể ngắm cảnh từ trên cao.
Địa điểm tiếp theo trong danh sách các khu du lịch Quảng Ninh bạn nên ghé qua đó là khu du lịch sinh thái Thác Mơ. Điểm đặc biệt của khu du lịch sinh thái Thác Mơ là cảnh quan nơi đây vẫn giữ được nét nguyên sơ với rừng cây, bờ suối và dòng thác chảy xuống hồ nước trong vắt. Khu vực này có khí hậu khá mát mẻ nên được rất nhiều người lựa chọn làm địa điểm cắm trại, tắm mát, thưởng thức đặc sản,...
Những năm gần đây, đảo Cô Tô đã trở thành điểm đến rất hot, thu hút không ít khách du lịch, đặc biệt là các bạn trẻ bởi vẻ đẹp hoang sơ, làn nước trong vắt và rất nhiều địa điểm có check in “sống ảo” Nếu có cơ hội đến đảo Cô Tô, bạn có thể tham khảo một số địa điểm và hoạt động vui chơi như chụp ảnh sống ảo tại các bãi tắm tuyệt đẹp như Vàn Chảy, Hồng Vàn, bãi đảo Thanh Lân; thuê xe đạp, xe máy để tự do khám phá các địa danh trên đảo (bãi đá Cầu Mỵ, con đường tình yêu, nhà thờ Cô Tô, khu tượng đài Bác Hồ) và ngắm trọn hoàng hôn trên ngọn hải đăng.
Khu du lịch Lựng Xanh, Quảng Ninh có vị trí tại thành phố Uông Bí, mang đến một vẻ đẹp hùng vĩ với núi cao, mây xanh và dòng thác trắng xóa uốn lượn theo các vách đá. Thác có vị trí nằm trên lưng chừng núi nên bạn sẽ leo một đoạn đường khá dài xuyên qua khu rừng nguyên sinh. Nhưng khi lên đến nơi, bạn sẽ cảm thấy công sức bỏ ra thật xứng đáng khi nhìn thấy rừng trúc, những dải đá hình thù kỳ lạ và đặc biệt là bãi cát trắng mịn dưới suối y như một bãi biển thu nhỏ.
Nếu bạn đã đến Quảng Ninh mà bỏ qua du lịch Hạ Long thì quả là thiếu sót, hãy thử một lần đi du thuyền để trải nghiệm hết cảnh đẹp ở vịnh Hạ Long nhé. Vịnh Hạ Long bao gồm 2000 hòn đảo lớn nhỏ và các hang động, bãi tắm đẹp, trong đó phải kể đến những hang động nguyên sơ đẹp bậc nhất như động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hang Trinh Nữ,... sẽ cho du khách có được những chuyến đi khám phá thú vị, đầy hấp dẫn.
Thác Khe Vằn bắt nguồn từ dãy núi Khe Vằn, Thông Châu với độ cao hơn 1000m so với mực nước biển. Thác có 3 tầng nước, đổ xuống từ độ cao khoảng 100m, tạo nên cảnh tượng hùng vĩ, bọt trắng xóa xen lẫn các tảng đá phủ rêu xanh. Đặc biệt vào mùa mưa khi lượng nước đổ về lớn, ở đây sẽ xuất hiện các hồ nước nhỏ trong vắt dưới chân thác rất đẹp.
Nếu đã đến Hạ Long thì nhất định bạn nên thử sức khám phá núi Bài Thơ - ngọn núi đá vôi đẹp thuộc thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Sở dĩ núi có tên là Bài Thơ bởi trên núi hiện còn lưu lại các bài thơ chữ Hán của Lê Thánh Tông khắc trên đá năm 1468 và của Trịnh Cương năm 1729.
Để có thể lên được đỉnh núi Bài Thơ, bạn cần phải trải qua đoạn đường leo khá dốc và mệt nên hãy chuẩn bị sẵn một đôi giày thể thao êm chân để tránh bị đau chân nhé. Nhưng khi đã lên đến đỉnh thì mọi mệt mỏi đều sẽ tan biến hết bởi từ đây bạn có thể ngắm trọn vẹn toàn bộ vịnh Hạ Long.