Vĩnh Phúc

Văn hóa truyền thống 

Ngay từ đầu thời kỳ tự chủ cũng như qua các thời kỳ lịch sử của dân tộc, Vĩnh Phúc luôn được xác định là vị trí địa lý quan trọng của đất nước. Vị trí địa lý và điều kiện giao thông thuận lợi đó tạo lợi thế cho Vĩnh Phúc trong phát triển kinh tế, giao lưu văn hóa với các tỉnh trong vùng và cả nước, đặc biệt là với Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Trong suốt tiến trình lịch sử, các thế hệ người Vĩnh Phúc đã tận dụng những thế mạnh đó, xây dựng vun đắp nên truyền thống của quê hương, khẳng định vị thế “địa linh nhân kiệt” và hình thành bền vững một vùng văn hiến với những sắc thái riêng – văn hiến Xứ Đoài. Lịch sử hình thành mảnh đất Vĩnh Phúc giàu đẹp ngày nay là lịch sử đấu tranh, khai phá vùng đất nằm ở đỉnh tam giác châu thổ sông Hồng, vùng đất chuyển tiếp nối liền miền núi và miền đồng bằng Bắc Bộ. Thế hệ nọ nối tiếp thế hệ kia, với biết bao nhiêu mồ hôi, xương máu đã đổ xuống để chống xói mòn/ xói lở miền đồi trọc, đắp đê trong, đê ngoài, đê bao, đê bối ngăn nước lũ Sông Hồng, Sông Lô, sông Phó Đáy, sông Cà Lồ,…vào mùa mưa, chống hạn vào mùa nắng. Cùng với thời gian, sự đoàn kết, tinh thần dũng cảm và đức tính cần cù, chịu khó của bao thế hệ người Vĩnh Phúc đã biến vùng đất đồi gò, sông suối đan xen thành những đồi nương trồng chè, trồng sắn và nhiều hoa mầu khác; biến những vùng trũng hạ lưu những con sông thành những cánh đồng mênh mông bát ngát của các huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc đã mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân. Bên cạnh nghề nông, người Vĩnh Phúc còn rất khéo tay, làm nên những công cụ lao động, vật dụng hàng ngày, theo năm tháng, đã hình thành nên những làng nghề thủ công nổi tiếng, như: Làng gốm Hương Canh; các làng mộc Hợp Lễ, Yên Lan, Thanh Lãng, Văn Hà, Bích Chu, Thủ Độ, Vĩnh Đoài, Lũng Hạ, Vĩnh Trung; các làng mây tre đan Triệu Xá, Xuân Lan, Cao Phong,…; làng nuôi rắn Vĩnh Sơn; làng đá Hải Lựu; làng chế biến tơ lụa Tảo Phú; làng bún bánh truyền thống Hòa Loan;…Vĩnh Phúc cũng là địa phương có nhiều sản phẩm nông nghiệp, các món ăn đặc sản, như: dứa Hướng Đạo, gạo Long Trì, rau Ngô Đạo, gạo Cốc Lương,… Không chỉ cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, người dân Vĩnh Phúc còn anh dũng, bất khuất chiến đấu chống lại các kẻ thù xâm lược để bảo vệ quê hương, đất nước, giữ gìn những thành quả lao động của mình. Đó là giá trị và phẩm chất văn hóa tiêu biểu nhất của người Vĩnh Phúc. Lễ hội truyền thống trong các làng quê của Vĩnh Phúc cũng vô cùng phong phú. Theo thống kê, đến nay, trên đất Vĩnh Phúc có 107 lễ hội truyền thống. Các lễ hội, được tổ chức thường niên, nhiều lễ hội truyền thống đã được khôi phụ đáp ứng nhu cầu văn hóa tín ngưỡng tâm linh của nhân nhân trong và ngoài tỉnh. Trong các lễ hội còn giữ được nhiều trò chơi phản ánh tín ngưỡng cổ xưa của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Đặc biệt, Vĩnh Phúc có 5 di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu được công nhận. Trong đó: 01 di sản được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại (kéo song Hương Canh), 05 di sản được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (ca trù, kéo song Hương Canh, hát soọng cô của người Sán Dìu, lễ hội rước nước đền Ngự Dội, hát trống quân Đức Bác, tín ngưỡng thờ Mẫu Tây Thiên). Đây là những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể có ý nghĩa quan trọng, phản ánh sinh động lịch sử dựng nước và giữ nước của các thế hệ người Vĩnh Phúc. Trong kho tàng di sản văn hoá phi vật thể của Vĩnh Phúc còn có các loại hình như: phong tục, tập quán, tri thức dân gian, trò chơi dân gian, văn bia, tài liệu Hán Nôm, huyền tích, ca dao, tục ngữ, truyện kể…vô cùng phong phú. Ngoài kho tàng di sản văn hóa dân gian của người Kinh, các dân tộc thiểu số ở Vĩnh Phúc mỗi dân tộc có một di sản văn hóa riêng, rất đặc sắc; có thể kể đến: hát Sình ca của người Cao Lan, hát Soọng cọ của người Sán Dìu, trang phục truyền thống của người Sán Dìu,.… Bên cạnh kho tàng văn hóa phi vật thể thì kho tàng văn hóa hữu thể trên mảnh đất Vĩnh Phúc cũng rất đa dạng, phong phú và rất có giá trị. Vào hậu kỳ thời đồ đá mới cách nay khoảng trên dưới 4.000 năm, tổ tiên chúng ta đã tụ cư và khai phá vùng đất Vĩnh Phúc. Những di vật về thời kỳ ấy đã được tìm thấy trên đất Vĩnh Phúc, ở hơn 20 địa điểm, di chỉ được phát hiện, thám sát, khai quật và nghiên cứu, thuộc các giai đoạn văn hóa khảo cổ: hậu kỳ đá cũ, Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn và nhiều di chỉ, địa điểm, dấu tích ở thời kỳ sau Công nguyên cho đến thế kỷ thứ X. Trong đó phổ biến hơn cả là các di chỉ thuộc thời giai đoạn Kim khí, thời kỳ hình thành nhà nước sơ khai, thuộc giai đoạn từ Phùng Nguyên đến Đông Sơn, tập trung ở các di chỉ lớn, phạm vi phân bố rộng, tầng văn hóa dày, hiện vật phong phú và có những đặc điểm khá rõ nét để nhận biết. Đó là các di chỉ: Di chỉ cư trú Gò Hội (xã Hải Lựu, Sông Lô), di chỉ cư trú, mộ táng và khu lò gốm Lũng Hòa (Vĩnh Tường)... Tiêu biểu nhất là Di tích khảo cổ Đồng Đậu, diện tích 6,5ha, phạm vi phân bố tầng văn hóa khoảng 4ha, tầng văn hóa dày 3,4m-4,0m, bao gồm 4 giai đoạn văn hóa khảo cổ liên tiếp từ Phùng Nguyên - Đồng Đậu - Gò Mun - Đông Sơn không có thời kỳ giãn cách. Từ khi phát hiện năm 1962 đến nay đã trải qua 7 lần khai quật, kết quả khẳng định đây là một di chỉ cư trú mộ táng của người Việt cổ đã định cư với thời gian dài tới hàng nghìn năm. Đồng Đậu được xếp vào loại di tích đặc biệt quan trọng của tỉnh. So với một số tỉnh Đồng bằng sông Hồng, Vĩnh Phúc là tỉnh có số lượng di tích khá lớn. Theo số liệu thống kê, tính đến nay, toàn tỉnh có 1303 di tích. Trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt (Tháp Bình Sơn, Đình Thổ Tang, Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Tây Thiên-Tam Đảo); 01 bảo vật quốc gia (tháp gốm men chùa Trò); 65 di tích cấp Quốc gia; 430 di tích cấp tỉnh. 

Văn hóa đương đại 

Song song với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa quí báu mà các vị tiền nhân để lại, tỉnh Vĩnh Phúc đã từng bước xây dựng và đưa vào sử dụng nhiều thiết chế văn hóa mới từ tỉnh đến cơ sở. Bảo tàng tỉnh Vĩnh Phúc được xây dựng khang trang, hiện đang lưu giữ hàng nghìn hiện vật, tài liệu gốc, quý hiếm, đã và đang từng bước đưa vào trưng bày phục vụ khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, học tập và nghiên cứu. Thiết chế văn hóa, thể thao luôn được tỉnh quan tâm đầu tư: Hệ thống thư viện, Nhà văn hóa, Trung tâm văn hóa hình thành từ tỉnh đến huyện. Đặc biệt là: Quảng trường - công viên văn hóa tỉnh Vĩnh Phúc (ở thành phố Vĩnh Yên), Nhà hát tỉnh Vĩnh Phúc, rạp ngoài trời Hoàng Quy, rạp chiếu phim 19/05, Nhà hát Chèo Vĩnh Phúc, Văn miếu tỉnh Vĩnh Phúc, Cáp treo Tây Thiên,…được đầu tư xây dựng với quy mô lớn, hiện đại thỏa mãn phần nào không gian văn hóa cộng đồng, đồng thời đáp ứng nhu cầu tổ chức các sự kiện văn hóa, các giải thể thao trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao đời sống văn hóa của người dân. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và công tác xây dựng Gia đình văn hóa, Làng văn hóa, Đơn vị văn hóa phát triển rộng khắp. Từ khi phát động cho đến nay, phong trào đã được tỉnh Vĩnh Phúc triển khai thực hiện ngày càng sâu rộng trong toàn tỉnh, thực sự trở thành một cuộc vận động văn hóa lớn, có tác động tích cực đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa được triển khai tích cực. Các thiết chế văn hoá từ tỉnh đến cơ sở tiếp tục được tăng cường, nhất là hệ thống các nhà văn hóa thôn và Trung tâm văn hoá xã. Đến nay, toàn tỉnh đạt 100% thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa; 100% xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa đa năng, 100% các xã đạt chuẩn nông thôn mới, làng văn hóa trọng điểm, nhà văn hóa có quy mô lớn, kiến trúc hài hòa, nhiều công năng sử dụng, thu hút được sự tham gia, hưởng thụ văn hóa của đông đảo người dân. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, mừng thọ, kỷ niệm ngày truyền thống được nhân dân đồng tình thực hiện. Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” và Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở các khu dân cư ngày càng đi vào chiều sâu, nề nếp góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân. Hoạt động TDTT quần chúng được duy trì thường xuyên, thể thao thành tích cao được chú trọng. Triển khai thực hiện tốt Phong trào “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, hoạt động TDTT quần chúng được duy trì thường xuyên, thể thao thành tích cao được chú trọng. Thể thao thành tích cao, đặc biệt, một số môn thế mạnh của tỉnh được duy trì và đạt kết quả cao tại các giải quốc gia như: bắn súng, bắn nỏ, bắn cung, vật, bóng chuyền, đua thuyền, điền kinh,… Cùng với cả nước, Vĩnh Phúc tích cực triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới, một chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước nhằm đưa nông thôn nước ta phát triển toàn diện, bền vững cả về chính trị - kinh tế - văn hóa - xã hội - an ninh trật tự. Qua đó không ngừng nâng cao đời sống mọi mặt của người nông dân. Đến nay, Vĩnh Phúc đã có 4/9 huyện, thành phố và 112/112 xã đạt chuẩn nông thôn mới. Đặc biệt, trong những năm qua, Vĩnh Phúc đã phát huy hiệu quả những giá trị văn hóa truyền thống, hiện đại kết hợp với phát triển du lịch. Nhiều di tích được đưa vào các Tour du lịch, kết hợp giữa di tích và danh thắng cùng với các khu nghỉ dưỡng đã thu hút khách tham quan, du lịch. Đến với Vĩnh Phúc, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những nét đẹp văn hóa dân gian đậm đà bản sắc dân tộc qua các hoạt động văn hóa truyền thống như: Lễ hội Tây Thiên (Tam Đảo); Lễ hội Cướp Phết (Bàn Giản); Lễ hội Xuống đồng (Quảng Yên),...Các làn điêu dân ca, dân vũ: Hát Ca Trù; Trống Quân (Đức Bác); Soọng cô (dân tộc Sán Dìu), cùng nhiều di tích lịch sử, văn hóa mang đậm dấu ấn lịch sử và giá trị tâm linh: Danh thắng Tây Thiên, Tháp Bình Sơn, Đền thờ Trần Nguyên Hãn, Di chỉ Đồng Đậu... Với lượng du khách mỗi năm ngày càng lớn, Vĩnh Phúc tiếp tục đưa ra nhiều chiến lược nhằm giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, đặc biệt là hoàn thiện các cơ chế, tạo sự đột phá nhằm thu hút nhiều hơn các nhà đầu tư, xây dựng mới các khu du lịch phức hợp và dự án du lịch quy mô nhằm tạo sức lan tỏa. Phấn đấu đến năm 2020, du lịch trở thành thế mạnh trong phát triển kinh tế của tỉnh và là trung tâm dịch vụ, du lịch của vùng và của cả nước. Năm 2030 du lịch Vĩnh Phúc phát triển toàn diện, có cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, có nhiều khu nghỉ dưỡng đạt tiêu chuẩn quốc tế. Thấm nhuần lời dạy đó của Bác Hồ: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, chúng ta phải “đem văn hóa để lãnh đạo quốc dân” cùng với quán triệt các nghị quyết của Trung ương Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 5 (Khóa VIII) về công tác xây dựng và phát triển văn hóa nền tảng xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội bền vững, Vĩnh Phúc đã và đang không ngừng đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, hướng đến tôn vinh giá trị truyền thống tốt đẹp, khích lệ sáng tạo các giá trị văn hóa mới, gắn kết giữa phát triển kinh tế với bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc, góp phần vào sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân. 

Nhắc đến đặc sản Vĩnh Phúc thì không thể không kể đến món cá thính đặc sản Lập Thạch do người dân Văn Quán sáng tạo ra. Nguồn gốc của món ăn này xuất phát từ mùa mưa, nước lũ tràn về trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 10 âm lịch nên người dân có rất nhiều cá. Do không ăn hết, phơi khô và bảo quản khó khăn, chợ thì xa và không có thuyền bè nên người dân đã lấy cá tươi cùng với ngô, đậu rang, muối và lá ổi kết hợp thành món cá thính. Lâu dần, món cá thính Lập Thạch đã trở thành món ăn đặc sản Vĩnh Phúc nổi tiếng trứ danh. Sau khi rửa sạch cá thì mổ bỏ ruột, bỏ hết phần màng đen trong bụng cá rồi chặt vây, ướp cùng muối trắng và xếp vào lọ, nén chặt.

Cá ướp xong thì vắt hết nước, cho thính ngô và đậu vào bụng cũng như mang cá, bóp kỹ, xếp vào lọ sành phơi khô. Cứ mỗi lớp cá lại cho một lớp lá ổi rồi xếp rơm khô đã vò kỹ, rũ sạch, không còn lá chân lên trên đầu lọ để ủ trong khoảng 3 tháng thì lấy ra nướng than hoa. Trong thời gian ủ, nên thường xuyên kiểm tra xem rơm có bị ướt không. Nếu có thì phải thay ngay để tránh cá bị hỏng.

Món đặc sản Vĩnh Phúc này không khô như cá mắm biển cũng không bị nhão như khi ăn cá tươi hoặc cá rán nên rất bắt vị. Khi gỡ cá sẽ thấy thịt cá có màu mận chính. Trong lúc ăn có thể thấy vị cá ngọt đậm, thính thơm và giòn sừn sựt lạ miệng.

Đã kể đến đặc sản Vĩnh Phúc thì không thể nào không nhắc đến dứa Tam Dương. Tại tỉnh Vĩnh Phúc, Tam Dương là huyện trồng nhiều dứa nhất. Dứa được trồng tại Tam DƯơng sẽ có những đặc trưng riêng như dứa mỡ gà có vị chua, màu vàng nhạt, dứa hướng đạo có vỏ nhỏ, vị ngọt, chua nhẹ, ruột giòn còn dứa mật thì nhiều nước, rất ngọt,... 

“Cỗ chín lợn mười trâu
Cũng không bằng Tép Dầu Đầm Vạc”

Tép Dầu từ lâu đã nổi danh là giống cá đặc trưng ở Đầm Vạc, Vĩnh Phúc. Tép Dầu tại nơi đây có kích thước chiều ngang khoảng 1cm, chiều dài từ 5 - 7cm, khi trưởng thành trong bụng có rất nhiều trứng.

Giống cá Tép Dầu không cần nuôi thả cầu kỳ và thường rất dễ phát triển. Và để thưởng thức món đặc sản Vĩnh Phúc này, nên đến Đầm Vạc vào khoảng tháng 8 đến hết tháng 10, khi Tép Dầu bắt đầu đẻ trứng nhân giống bởi Tép Dầu ăn ngon nhất khi trong bụng đang có trứng. 

Tại Vĩnh Phúc có làng Tứ Yên với món chè kho gắn liền với những câu chuyện lịch sử vào thế kỷ thứ 6, khi Lý Bí đắp thành chống giặc nhà Lương, nhân dân thường nấu món chè khô để tiếp tế cho quân lính của Lý Nam Đế. Sau này, món chè kho đã trở thành đặc sản Vĩnh Phúc và là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ cúng tưởng niệm Lý Nam Đế vào ngày 24 - 27 tháng 5 (âm lịch).

Món chè kho Tứ Yên có mùi thơm của đậu xanh và hương bưởi, bề mặt mềm và láng mịn như bề mặt tấm vải nhung, thêm vị cay nhẹ của gừng tạo nên một món ăn vô cùng độc đáo.

Chỉ mới nghe tên thì chắc bạn cũng đoán được đặc sản Vĩnh Phúcnày là gì rồi phải không nào? Tiên Tửu Ngọc Hoa là tên gọi của một loại rượu dừa - món đặc trưng của vùng Yên Lạc - Vĩnh Phúc. Để chế biến được món rượu dừa có vị cay nồng, ngọt thanh đặc trưng này, cần chọn những quả dừa ngon, gọt sạch phần xơ vỏ rồi tiêm hỗn hợp nếp cái đã trộn men vào và hàn thật kín. Đem dừa đi ủ cho đến khi quả dừa tỏa ra hương thơm mát thì lấy ra dùng. 

Bạn có bao giờ nghe nói đến bánh ngõa chưa? Đây là một món đặc sản chỉ có tại làng Lũng Ngoại, tỉnh Vĩnh Phúc đó nha. Cũng vì lý do này mà tên ngôi làng được dùng để đặt cho món ăn. Để làm ra những chiếc bánh ngõa thơm ngon, màu sắc đẹp mắt, người thợ phải chọn và kết hợp hài hòa các nguyên liệu gồm gạo nếp, mật mía (có thể thay thế bằng đường), đậu xanh… Do đó khi ăn, bạn sẽ cảm thấy từng miếng bánh như tan trong miệng, vị béo nhẹ, ngọt dịu, ăn mãi không ngán. 

Tại Vĩnh Tường có một món đặc sản Vĩnh Phúc được gọi là bánh trùng mật mía - loại bánh gần giống với bánh trôi, bánh chay nhưng không có nhân. Món bánh mật mía có màu đỏ ngọt ngào, mùi thơm dịu nhẹ và vị bùi bùi do có gừng kết hợp cùng vừng rang. Với hương vị đặc trưng này, món bánh trùng mật mía luôn nằm trong danh sách các món ăn nhất định phải thử khi ghé đến Vĩnh Phúc.

Bánh gio Tây Đình (Bình Xuyên) còn có một tên gọi khác là bánh nắng, có màu vàng nâu, vị thanh mắt vô cùng dễ ăn. Để có thể chế biến ra món đặc sản Vĩnh Phúc này, cần cẩn thận trong khâu chọn nguyên liệu, cách ngâm gạo và có công thức gói bánh, luộc bánh,... đặc biệt để bánh đúng với hương vị đặc trưng. 

Nếu có cơ hội đặt chân đến Vĩnh Phúc, bạn không nên bỏ qua món bò tái kiến đốt - món ăn có cách chế biến vô cùng độc đáo. Món bò tái kiến đốt không chỉ ngon, lạ miệng mà còn được biết đến với công dụng chữa bệnh thần kinh và thấp khớp. Để cho ra lò món ăn này, cần chọn những miếng thịt bò từ 1-2kg rồi đặt lên những ổ kiến to trên các cây lớn. Sau đó, chọc cho kiến ra khỏi tổ, bu vào đốt lấy miếng thịt rồi đem rửa lại với nước muối pha loãng. Để thịt ráo rồi nướng chín bằng bếp than hồng đỏ lửa.

Với cách làm này, mỗi khi dùng món đặc sản Vĩnh Phúc bò tái kiến đốt bạn đều sẽ có cảm giác vô cùng mới mẻ vì mỗi loại kiến sẽ cho ra mùi vị đặc trưng riêng.

Tại Vĩnh Phúc, Tam Đảo là vùng trồng nhiều su su nhất. Vì thế, đến Tam Đảo, bạn sẽ thường xuyên bắt gặp các món ngon được chế biến từ nguyên liệu đặc sản này. Có thể kể đến các món quen thuộc như su xào, su luộc… đặc biệt là các món làm từ ngọn su non, rất ngon và bổ dưỡng. 

Tam Đảo là một trong những địa điểm du lịch Vĩnh Phúc không thể bỏ qua cho những người lần đầu đặt chân tới đây. Nơi này là một thị trấn nhỏ nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển nên sở hữu cho mình khí hậu mát mẻ cùng với sự thay đổi thời tiết đủ 4 mùa trong một ngày. Đó là lí do mà Tam Đảo được ví như là “Đà Lạt của miền Bắc" hay là “Hòn ngọc của Đông Dương"

Khi đến với Tam Đảo, du khách không thể bỏ lỡ những địa điểm nổi tiếng như: Quảng trường Tam Đảo, Nhà thờ đá, tháp Truyền hình, Thác Bạc, Đền Bà Chúa Thượng Ngàn,.. Ngoài ra du khách có thể dừng chân tại quán Rock Cafe, quán Gió để có thể ngắm trọn khuôn viên công viên của thị trấn sương mù này.

Một số đặc sản nên thử khi đến với Tam Đảo: Lẩu cá tầm, gà nướng, ngọn su su, xiên nướng,...

Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên là địa điểm du lịch Vĩnh Phúc nổi tiếng đối với những du khách muốn vãn cảnh chùa. Đây một trong ba thiền viện lớn nhất cả nước. Lưng tựa rừng thông u tich, mặt hướng ra cánh đồng lúa trải dài tận chân trời nên nơi đây mang một vẻ đẹp hài hoà giữa văn hoá tâm linh và phong cảnh thiên nhiên trữ tình. 

Hồ Đại Lải là địa điểm du lịch Vĩnh Phúc nổi tiếng với những ai muốn ngắm nhìn thiên nhiên hùng vĩ. Hồ Đại Lải tọa lạc tại xã Ngọc Thanh, thành phố Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Đại Lải được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, khí hậu mát mẻ, trong lành. Hồ được bao quanh bởi những dãy núi hùng vĩ của Tam Đảo, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, trữ tình. 

Làng gốm Hương Canh (Bình Xuyên, Vĩnh Phúc) với tuổi đời hơn 300 năm với những sản phẩm gốm sành có chất lượng vô cùng tốt, đa dạng mẫu mã. Tưởng chừng đã biến mất, nhưng lòng yêu nghề đã giúp làng nghề tồn tại đến ngày nay. Đây được xem là địa điểm du lịch ở Vĩnh Phúc cho những ai thích tìm hiểu văn hóa địa phương.

Điểm tạo nên sự đặc biệt của gốm Hương Canh không chỉ ở chất lượng gốm mà còn ở màu sắc và âm thanh. Do cấu tạo của chất đất xanh, nên gốm sành khi nung già gõ thường phát ra tiếng kêu lanh canh, giống như khi chạm vào kim loại.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn để giữ gìn nghề truyền thống nhưng các nghệ nhân làng gốm Hương Canh vẫn phát triển bằng hết tâm huyết của mình. Gốm sành ngày nay không chỉ đơn thuần là những mặt hàng thô sơ mà ngày càng tinh xảo, trở nên gần gũi hơn với cuộc sống hiện đại.

Hồ Bản Long là một hồ nước ngọt nhân tạo nằm trên địa bàn thôn Bản Long, xã Minh Quang, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Hồ được xây dựng với mục đích phục vụ tưới tiêu, cấp nước sinh hoạt và du lịch. Với nhũng người đam mê cắm trại thì Hồ Bản Long là địa điểm du lịch Vĩnh Phúc không thể bỏ qua.

Hồ Bản Long có diện tích mặt nước khoảng 20 ha, được bao quanh bởi những dãy núi trùng điệp của Tam Đảo. Hồ có nước trong xanh, mát lạnh, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, hữu tình.

Hồ Bản Long là một địa điểm du lịch hấp dẫn, phù hợp cho những chuyến đi ngắn ngày, dã ngoại, cắm trại,...

Tháp Bình Sơn là một địa điểm du lịch ở Vĩnh Phúc gắn liền với lịch sử nước ta. Tháp Bình Sơn tên chữ là tháp chùa Vĩnh Khánh, hay còn được gọi là chùa Then ở xã Tam Sơn, huyện Sông Lô tỉnh Vĩnh Phúc. Tháp cổ Bình Sơn có 15 tầng nhưng hiện chỉ còn 11 tầng được xây từ thời Lý Trần, mang ý nghĩa giáo dục truyền thống, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho các tầng lớp nhân dân. Với lối kiến trúc độc đáo từ thời Lý - Trần, tháp Bình Sơn đã và đang trở thành một địa danh văn hóa, du lịch cũng như tổ chức các hoạt động văn hóa, tinh thần của nhân dân trong vùng cũng như du khách thập phương. 

Đập Xạ Hương là một đập nước nhân tạo nằm ở xã Minh Quang, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Đập Xạ Hương nằm giữa khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng Tam Đảo. Hồ nước nhân tạo bên dưới đập có diện tích khoảng 83 ha, nước trong xanh, mát lạnh. Nên đây là một địa điểm du lịch lý tưởng cho những ai ưa thích khám phá và gần gũi với thiên nhiên với các hoạt động như cắm trại, chèo thuyền, tắm suối,.. 

Chùa Hà Tiên được xây dựng năm Quý Mùi (1703), niên hiệu Chính Hòa thứ 24, đời vua Lê Hy Tông Duy Hiệp. Từ xưa đến nay, du khách và Phật tử gần xa mỗi khi đến chùa Hà Tiên không chỉ thắp hương khấn Phật mà còn thành tâm làm lễ trước thánh mẫu cầu cho quốc thái dân an và cuộc sống bình yên.

Trong chùa còn có giếng cổ (giếng Ngọc) có dòng nước lành mát. Ngày xưa, vào mùa hạn, những giếng khác đều cạn, riêng giếng cổ vẫn còn nước. Hàng năm, vào những ngày lễ lớn, khách thập phương đến chùa lễ Phật đều xin nước ở giếng Ngọc, mang về thắp hương và uống dần, nhất là những ngày đầu xuân. Người ta tin rằng có nước giếng cổ để sử dụng dịp Tết sẽ mang đến nhiều điều may mắn.

Di tích khảo cổ Đồng Đậu là một di chỉ khảo cổ học ở gò Đậu, thôn Đông, thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc, Việt Nam. Di tích Đồng Đậu thuộc nền văn hóa Đồng Đậu, một nền văn hóa khảo cổ học thuộc thời đại đồ đồng, được phát hiện tại tỉnh Vĩnh Phúc và các tỉnh lân cận. Nền văn hóa này tồn tại trong khoảng thời gian từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 6 trước Công nguyên. Năm 1994, di tích Đồng Đậu được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt. Hiện nay, di tích Đồng Đậu đã được đầu tư xây dựng thành một khu du lịch khảo cổ học, thu hút đông đảo du khách đến tham quan và tìm hiểu. 

Vườn cò Hải Lựu là một khu du lịch sinh thái nằm ở thôn Dừa Lễ, xã Hải Lựu, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc. Vườn cò có diện tích khoảng 15 ha, trong đó có 7 ha là nơi chim, cò làm tổ.

Vườn cò Hải Lựu được bao bọc bởi dòng sông Lô êm đềm thơ mộng, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đỉnh. Vườn cò Hải Lựu là một điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách đến tham quan và khám phá. Tại vườn cò, du khách có thể tham quan các khu vực làm tổ của cò, tìm hiểu về đời sống của loài cò. Du khách cũng có thể tham gia các hoạt động dã ngoại như cắm trại, picnic,...