Phú Thọ

Phú Thọ có nền văn hoá rực rỡ từ lâu đời. Những di chỉ khảo cổ văn hoá Sơn Vi, Đồng Đậu, Làng Cả và nhiều đình, chùa, lăng, tẩm còn lại quanh vùng núi Nghĩa Lĩnh cho thấy đất Phong Châu là một trung tâm văn hoá của dân tộc Việt. Di tích lịch sử quan trọng là đền quốc mẫu Âu Cơ, khu di tích đền Hùng. Lễ hội và địa danh văn hóa

Đây là vùng đất có nhiều lễ hội, đáng kể nhất là lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương (mùng 10 tháng Ba âm lịch). Các dân tộc ít người cũng có những đặc trưng văn hoá riêng của mình: người Mường có nhiều truyện thơ, ca dao, tục ngữ, hát xéc bùa, hát ví, hát đúm. Người Việt có hát xoan, hát ghẹo... Các lễ hội chính trong tỉnh có thể kể đến:

Lễ hội đền Hùng tổ chức tại Đền Hùng ngày 10 tháng Ba âm lịch, hiện đã được nâng lên thành quốc giỗ.

Lễ hội Gia Thanh

Hội Đào Xá

Hội đền Mẹ Âu Cơ (mùng 7 tháng 7 hàng năm tại xã Hiền Lương)

Hội đình Cả

Hội chọi trâu Phù Ninh

Hội Chu Hóa

Hội mở cửa rừng

Hội đánh cá

Lễ Cầu tháng Giêng

Hội phết Hiền Quan

Hội Xoan

Hội đền Trù Mật, Xã Văn Lung, thị xã Phú Thọ, tôn vinh sứ quân Kiều Thuận.

Hội đình nghè tổ chức tại xã Văn Lang, huyện Hạ Hòa, vào ngày chính hội mùng 10 tháng giêng hàng năm.

Hội đền Nghè ở xã Năng Yên, Thanh Ba vào ngày mùng 7 tháng giêng hàng năm.

Hội Đâm Đuống ở Xã Lai Đồng,Tân Sơn vào ngày tết hàng năm.

Làng nghề truyền thống

Xã Sai Nga huyện Cẩm Khê có nghề truyền thống là may nón lá. Đây là loại nón làm từ lá cọ. Trước đây khi nón lá còn thịnh hành tại làng nghề này nhà nào cũng may nón bán nhưng hiện nay khi cuộc sống, nhu cầu đã thay đổi, ít người còn làm. Ngoài ra còn có làng ủ ấm Sơn Vi (huyện Lâm Thao), làng làm bún Hùng Lô (xã Hùng Lô - TP. Việt Trì) đã được UBND tỉnh công nhận là làng nghề truyền thống. Xã Tùng Khê huyện Cẩm Khê có nghề truyền thống là đan Thúng 100% người dân trong xã đều biết đan Thúng. Những đứa trẻ học lớp 1, lớp 2 cũng ngồi đan Thúng giúp gia đình trong những khi ở nhà. Cứ mỗi ngày mồng 1, 6, 11, 16, 21, 26 AL hàng tháng Xã lại hội họp chợ mua bán trao đổi Thúng diễn ra vào 2 đến 5h30 sáng mùa hè và từ 4h đến 6h30 vào mùa đông.Xã Lâm Lợi Huyện Hạ Hòa co lang nghề làm bánh cuốn nóng gia truyền nổi tiếng, hiện nay trong xã có khoảng 300 cửa hàng kinh doanh ở khắp các tỉnh phía Bắc với khoảng 700 lao động trong xã thu nhập trung bình khoảng 10triệu/người/tháng.

Ẩm thực: Phú Thọ có một số sản vật địa phương khá đặc biệt: Hoa quả: tại Đoan Hùng có bưởi Đoan Hùng (xưa còn gọi là bưởi Phủ Đoan với các giống bưởi Bằng Luân, bưởi Pôlênô (lai Mỹ), bưởi Lã Hoàng, bưởi Sửu, bưởi Chí Đám là ngon nhất, hầu hết đều có tép nhỏ, quả nhỏ, vỏ héo mềm, mọng nước ngọt và mát, là đặc sản bưởi vùng trung du Bắc Bộ. Tại Phường Tiên Cát - TP. Việt Trì có hồng Hạc (hay còn gọi là hồng Hạc Trì), là loại hồng không hạt quả to, mình vuông, tròn bằng, cát mịn và ăn giòn ngọt, xưa được coi như sản vật quí hiếm, xếp đứng đầu trong hàng ngũ hoa quả quý dùng để tiến vua. Hiện nay ở Thành phố Việt Trì chỉ còn duy nhất một cây hồng Hạc Trì cổ thụ.

Sản vật trung du: vùng đất rừng cọ đồi chè Phú Thọ sản sinh những đặc sản địa phương bao gồm chè (chè búp, lá chè tươi và hạt chè nấu nước chè xanh). Quả cọ: dầu cọ chiết xuất từ thịt quả, rau giá ủ mầm từ hạt cọ. Sắn: lá sắn non muối dưa chua sau đó nấu canh (với tép sông hoặc với cá nhỏ).

Cá: với sông Hồng, sông Lô cùng một hệ thống nhiều suối, ẩm thực Phú Thọ có những loại cá nước ngọt đặc sản, trong đó có những loại cá quý hiếm như cá Anh Vũ xưa chỉ có ở vùng ngã ba sông Bạch Hạc, Việt Trì. Đây là loại cá sống ở đáy sông, ăn rêu đá, suốt mùa xuân hè ẩn trong hang và chỉ sang mùa thu đông mới ra ngoài, thời phong kiến thường dùng tiến vua. Trên sông Lô, sông Thao còn đánh bắt được nhiều cá lăng, và tại Việt Trì, dọc bờ sông có rất nhiều quán sử dụng loại cá da trơn đánh bắt tại chỗ này để làm các món ăn như chả cá, lẩu cá, cá hấp, cá nướng. Tại vùng sông Thao huyện Thanh Ba có cá cháy, một loại cá có hai buồng trứng to và rất ngon.

Thịt động vật: các món thịt chó Việt Trì và thịt chua làm từ thịt lợn lên men bằng thính gạo tại huyện Thanh Sơn là những món ăn được biết đến không chỉ trong tỉnh.

Rau: có thể kể đến rêu đá tại huyện Thanh Sơn làm từ các loại rêu vớt dưới suối, tẩm ướp và nướng. Bên cạnh đó là rau sắng, đặc sản của Vườn quốc gia Xuân Sơn, huyện Tân Sơn.

Bánh: ẩm thực Phú Thọ có món bánh tai dân dã nhưng không kém phần đặc sắc. Đây là loại bánh có từ xa xưa với tên gọi bánh Hòn. Bánh tai có hình thù giống cái tai, là thứ bánh bột gạo tẻ, nhân thịt lợn ướp hành, dễ làm, là món ăn hòa quyện của các vị dẻo, giòn, bùi, ngọt, béo ngậy và thơm. Bánh tai có thể ăn thay cơm tẻ trên các mâm cỗ cưới, cỗ tết, đem bán hoặc làm quà biếu như một loại đặc sản địa phương.

Cơm: tại các vùng núi phía bắc tỉnh thịnh hành món cơm lam làm từ gạo nếp nương, đặc biệt là món xôi cọ là loại xôi được đồ từ gạo nếp trộn với thịt quả cọ đã được om chín.

Thịt chua được biết đến là một món ăn bình dị của người Mường ở khu vực Thanh Sơn. Hai thành phần chính của món ăn chính là thịt lợn và thính rang xay mịn. Nhưng sự hấp dẫn của món ăn nằm ở chỗ kết hợp tài tình với các loại gia vị đặc thù cùng cách chế biến riêng biệt, tạo nên hương vị độc đáo khó cưỡng. Theo lời kể của các trưởng lão ở đây, nguồn gốc ra đời của món thịt chua vốn xuất phát từ nhu cầu bảo quản thịt được lâu hơn để dùng dần mỗi khi mổ lợn. Vì thế, người Mường nghĩ ra cách muối chua thịt trong ống tre, nứa. Hiện nay, món thịt chua Thanh Sơn không chỉ là món ăn riêng của người Mường mà đã trở thành đặc sản đáng tự hào của người Mường nói riêng và người Phú Thọ nói chung. 

Muốn thưởng thức trọn vẹn cái đẹp, cái riêng của hành trình du lịch Phú Thọ, hãy một lần nếm thử món bánh tai đậm đà phong vị của quê hương.

Bánh tai hay còn gọi là bánh Hòn, chính là một trong những đặc sản Phú Thọ nổi tiếng nhất của nơi đây. Sự dẻo thơm của bột gạo kết hợp hài hòa cùng phần nhân thịt lợn đậm đà, béo ngậy, hòa quyện cùng nhiều nguyên liệu khác tạo nên một món ăn tuy dân dã nhưng rất được ưa thích và trở thành món ăn sáng phổ biến của người dân địa phương.

Trám là một loại quả đặc trưng của vùng Phú Thọ, với hai loại phổ biến là trám chua và trám đen. Thời gian thu hoạch trám thường rơi vào tầm cuối tháng 5, đầu tháng 6 âm lịch, tùy theo công dụng mà người ta chế biến phù hợp.

Hấp dẫn nhất phải kể đến cách chế biến trám om cá. Ẩn sau những cảnh đẹp ngút ngàn, hùng vĩ của thiên nhiên, con người Phú Thọ với một nếp sống bình dị từ thói quen sinh hoạt cho đến văn hóa ẩm thực. Trám om cá chính là món ăn tiêu biểu cho nét đẹp ẩm thực của người dân Phú Thọ. Từ những trái trám chua chát, qua bàn tay chế biến khéo léo, nó đã trở thành một món ăn vô cùng đặc biệt.

.Cái tên tiếp theo góp mặt trong danh sách đặc sản Phú Thọ chắc chắn đó là xáo chuối Lâm Thao. Một món ăn đơn sơ, mộc mạc nhưng rất được yêu thích tại nơi đây.

Cách làm món xáo chuối không có gì quá cầu kỳ nhưng quan trọng là phải tuyển chọn đúng nguyên liệu như: loại chuối tiêu đặc trưng, chuối không được quá xanh hay quá già, tiếp đến là xương sườn lợn, tiết lợn, riềng, nước tương.

Khi thưởng thức, món xáo chuối ăn nóng là ngon nhất. Xáo chuối có vị bùi, thơm mềm, kết hợp với hương đặc trưng của riềng lan tỏa khắp nơi, ăn hoài mà không ngán. 

Cọ ỏm là món ăn đặc sắc, được chế biến từ loài cây đặc trưng của miền trung du Phú Thọ. Quả cọ có vị bùi bùi, thơm ngậy và cũng là đặc sản hấp dẫn, gây thích thú cho nhiều du khách khi du lịch Phú Thọ.

Quả cọ khi ăn sống sẽ có vị chát nhưng khi làm ỏm thì quả mềm, thơm ngon gấp nhiều lần. Quả cọ dùng để om phải là quả già mới ngon. Quả càng già, vị càng béo, bùi. Cách om cọ cũng là một nghệ thuật, và chỉ khi bạn trực tiếp nếm thử mới biết được vì sao món ăn này lại hấp dẫn đến vậy.

Thoạt nghe qua tên món ăn, hẳn nhiều người sẽ có chút bất ngờ nhưng đây quả thực là một đặc sản nổi tiếng của người Mường - món rêu đá Phú Thọ.

Khi tiết trời sang thu, thời tiết chuyển lạnh cũng là thời điểm hái rêu. Ở những khu vực như Đồng Sơn, Thu Cúc, Thượng Cửu…đều xem rêu đá như một món rau sạch đặc biệt của vùng cao. Nếu muốn ăn rêu sạch, non phải chọn nơi nước suối chảy xiết, trong, có nhiều tảng đá to làm nơi cho rêu bám vào để phát triển.

Đoan Hùng, nơi được biết đến là vùng có những vườn bưởi chín vàng, trĩu quả bên dòng sông Lô nổi tiếng. Từ xa xưa, nơi đây đã được mệnh danh là “lãnh địa” của giống bưởi quý, rạng danh đặc sản vùng Đất Tổ. Những khu vực trồng nhiều bưởi nhất chính là Chí Đám, Bằng Luân, Khả Lĩnh, Phúc Lai, Quế Lâm, Yên Kiện, Phương Trung. Bạn có thể đến đây để thưởng thức và mang quà làm quà cũng rất tuyệt đấy! 

Rau sắn không phải là món ăn quá sang trọng hay cầu kỳ về hình thức nhưng đòi hỏi chế biến đúng cách và lựa chọn nguyên liệu kỹ càng mới đảm bảo độ ngon vồn có. Những búp sắn non, mập mạp, còn nguyên lớp phấn mịn phía đầu chồi là tươi ngon nhất. Sau khi được muối cẩn thận, lá sắn có thể được nấu thành nhiều món ngon khác nhau. Ví dụ như món lá sắn xào với thịt lợn, lá sắn muối kho tép hay nấu canh đầu cá cũng rất hấp dẫn.

Từ bao đời nay, món rau sắn đã trở thành món ăn quen thuộc trên mâm cơm của người dân Phú Thọ. Dù có đi xa đến đâu, người con vùng Đất Tổ vẫn luôn nhớ về món canh chua rau sắn ngày nào.

Một đặc sản Phú Thọ khác cũng nổi danh không kém chính là bánh tẻ mật. Địa điểm lý tưởng nhất để bạn thưởng thức đặc sản này là làng Đào Xá, huyện Thanh Thủy.

Món bánh tẻ mật đặc trưng với hương vị thanh ngọt, hiền hòa như tính cách của người dân nơi đây. Món bánh này cũng thường được người dân làng Đào Xá dâng cúng Thành Hoàng trong ngày hội.Từng lát bánh vàng óng, được bày ngay ngắn trên đĩa, trong suốt như mật ong, tỏa ra một mùi thơm dễ chịu và hấp dẫn. Thưởng thức món bánh cho ta cảm giác thơm dịu, ngọt ngào. Vừa ăn, vừa nhâm nhi cùng tách trà thanh mát và chiêm ngưỡng khung cảnh yên bình còn gì tuyệt hơn. 

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, mì gạo Hùng Lô vẫn lưu giữ được vị ngon truyền thống và dần trở thành món đặc sản Phú Thọ nổi tiếng gần xa.

Quy trình sản xuất mì gạo Hùng Lô khá phức tạp, mất thời thời gian thực hiện. Về nguyên liệu, cần dùng loại gạo sạch, đem ngâm khoảng 4 tiếng cho mềm, sau đó mang đi xay rồi loại bỏ sạn. Tiếp đến là công đoạn trộn, đổ vào máy làm mì. Sợi mì được cắt thành từng đoạn và đặt lên giá phơi vào sáng sớm để đảm bảo mì được phơi khô trong ngày. Cuối cùng là khâu cắt, cân và đóng gói sản phẩm.

Nhờ quy trình sản xuất nghiêm ngặt, nguyên liệu sạch, tuân thủ vệ sinh an toàn thực phẩm nên mì gạo Hùng Lô luôn có chất lượng đảm bảo, sợi mì nhỏ, trắng sạch, nấu không bị nát, mà ngược lại còn dai mềm, thơm ngon. 

Nằm ở trung tâm tỉnh Phú Thọ và là một huyện trung du, nơi khách du lịch có thể thấy những cánh đồng thơ mộng, những dãy đồi phía xa. Đây cũng là một trong những huyện tập trung rất nhiều địa điểm du lịch Phú Thọ nổi tiếng khác nhau. 

• Căn cứ Tiên Động: Là một trong những địa điểm được công nhận và xếp vào loại di tích cấp Quốc gia. Trước đây, căn cứ Tiên Động là nơi hoạt động bí mật, diễn ra các hoạt động bàn bạc việc phục quốc của các vị văn thân gồm Tôn Thất Thuyết, Nguyễn Thiện Thuật,… 

Đặc biệt, đây còn là địa điểm du lịch ở Phú Thọ với ý nghĩa lịch sử to lớn khi là căn cứ của phong trào nổi tiếng nhất miền Bắc thời đó – phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp.

• Ba Vực: Địa điểm du lịch Phú Thọ với cái tên đúng chuẩn “cảnh sao tên vậy”. Ba Vực ở Phú Thọ bao gồm Vực Thượng, Vực Hạ, Vực Trung. Vực núi có độ cao đáng kể, đủ để bạn có thể nhìn một cách bao quát cảnh vật thiên nhiên xung quanh, những khu rừng bạch đàn và cản những loài động vật sinh sống trong vực.

Đoan Hùng Phú Thọ – Cái tên gần như xuất hiện đầu tiên khi nhắc đến các điểm du lịch ở Phú Thọ. Cũng là một huyện trung du, Đoan Hùng nổi tiếng với những đồi chè xanh mát, đẹp mắt lại mang đến nguồn thu nhập cao cho các bà con địa phương.  Tại đây nổi tiếng với Đồi chè Đoan Hùng. Những cây chè có tuổi thọ hàng chục năm, không chỉ là nguồn thu nhập chính của bà con địa phương mà còn góp phần mang đến cảnh đẹp trở thành địa điểm du lịch Phú Thọ hút khách. Chính bởi vẻ đẹp thơ mộng trữ tình đó mà hiện nay, có rất nhiều bạn trẻ chọn đồi chè Đoan Hùng làm địa điểm chụp ảnh checkin.  

Cách trung tâm thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ chỉ khoảng 10km, huyện Lâm Thao là nhà máy sản xuất lương thực chính cho toàn tỉnh và là một địa điểm du lịch Phú Thọ theo phong cách trải nghiệm sinh thái mà bạn không nên bỏ qua. 

• Chùa Phổ Quang: Ngôi chùa được xây dựng vào thời nhà Trần và mang đậm nét kiến trúc Phật giáo thời xưa của dân tộc Việt. Đây cũng là nơi diễn ra đa dạng các lễ hội văn hóa, hoạt động tín ngưỡng khác nhau. 

• Đền Lâm Thao: Là đền thờ người con gái của vua Hùng thứ 17, người được tôn là bà Chúa Ót – Bà chúa bói linh thiêng, nổi tiếng là thông minh, giỏi giang và giàu lòng thương người. 

Một huyện thuộc tỉnh Phú Thọ được biết đến như một vùng đất sở hữu rất nhiều các di sản, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh Phú Thọ khác nhau bởi đây chính là vùng đất như một chiếc nôi của Văn Lang thời xưa. Do đó, đến Hạ Hòa du lịch, bạn sẽ được trải nghiệm cảm giác trở về với nguồn cội của mình. 

• Đầm Ao Châu: Cảnh đẹp được thiên nhiên hài hòa giữa núi rừng và sông nước, nhiều người còn ví Đầm Ao Châu như một vịnh Hạ Long thu hút khách của tỉnh Phú Thọ. Độ cao mặt nước của đầm không cố định mà có sự chênh lệch, từ khoảng 8 mét cho đến 15 mét và diện tích của đầm là khoảng 300 héc ta.

• Đầm Vân Hội: Cũng là một địa điểm du lịch Phú Thọ có cảnh đẹp và sức hút không kém đầm Ao Châu. Diện tích chỉ khoảng 200 héc ta nhưng độ sâu của đầm Vân Hội có phần nhỉnh hơn khi độ sâu cao nhất là 20 mét. Đặc biệt, đầm còn là nơi mang lại nguồn hải sản to lớn cho bà con địa phương trong 40 đảo lớn nhỏ bên trong đầm. 

Diện tích của cả huyện chỉ hơn 100km3, Thành Sơn là một huyện nông thôn nhỏ bé chưa quá phát triển nhưng lại là địa điểm du lịch Phú Thọ đem đến cho bạn sự bình yên và thanh tịnh trong tâm hồn.  Đến Thành Sơn, bạn nên ghé qua các địa điểm du lịch theo hướng du lịch sinh thái, trải nghiệm cuộc sống thường ngày của người dân địa phương,… Các khu vui chơi ở Phú Thọ hay các địa điểm du lịch thiên nhiên nổi tiếng ở Thành Sơn có thể kể đến như thác Mây hay Thác Vạn Mơ (Thác Chòi),…  

Thanh Ba là một huyện thuộc miền núi Phú Thọ, mang đậm nét thiên nhiên bình dị, nguyên sơ vốn có. Ở huyện Thanh Ba cũng có đa dạng các địa điểm du lịch khác nhau với những ý nghĩa vô cùng đặc biệt, thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách. 

• Núi Thắm: Là địa điểm du lịch Phú Thọ chạy dọc theo khu du lịch, mang ý nghĩa kinh tế lẫn u lịch cho bà con địa phương. Đặc biệt, trên đỉnh núi Thắm là nơi tọa lạc của Ao Tiên – Chiếc ao được lan truyền rằng nước trong ao luôn trong xanh và sẽ không bao giờ cạn. 

• Chùa Bảo Sái Linh Thiêng Cổ Tự: Ngôi chùa mang đậm nét bình yên, thanh tịnh và những nét kiến trúc đặc sắc, trở thành 1 trong những địa điểm du lịch Phú Thọ và là ngôi chùa được UNESCO Việt Nam vinh danh. 

Nhắc đến Yên Lập thì khu vui chơi giải trí ở Phú Thọ đầu tiên phải kể đến tuyệt tình cốc Phú Thọ – Hồ Ly. Địa điểm nổi tiếng với phong cảnh hữu tình, mây trắng nước trong vô cùng hút mắt. Tuy nhiên, để có thể ngắm trọn vẻ đẹp của Yên Lập, bạn nên chọn thời điểm thật kỹ bởi không phải lúc nào thời tiết ở đây cũng đẹp và nó còn phụ thuộc rất nhiều vào từng mùa khác nhau.  

Một trong những địa điểm du lịch Phú Thọ hiếm hoi có được nguồn nước khoáng tự nhiên hoàn toàn sạch sẽ và chất lượng nhất. Đến Thanh Thủy du lịch, bạn không chỉ được đắm chìm trong khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn được ngâm mình trong suối nước nóng, vừa thư thái lại vô cùng tốt cho sức khỏe.  Hầu hết các địa điểm du lịch Phú Thọ ở Thanh Thủy đều theo hơi hướng nghỉ dưỡng nên bạn có thể ghé đến các khu du lịch hay ghé thăm các khu di tích lịch sử để vừa khám phá lại có thêm những trải nghiệm đáng nhớ.  

Cũng là một trong những địa điểm du lịch Phú Thọ mang đậm nét truyền thống và có niên đại lên tới hàng nghìn năm. Tam Nông dường như trở thành một địa điểm lưu lại những dấu ấn của thời gian, của văn hóa và của lịch sử người Việt. Khi ghé thăm Tam Nông, bạn có thể đến các địa điểm mang đậm nét văn hóa và lịch sử hình thành đất nước như đền thờ Lý Nam Đế hay cột cờ Hưng Hóa để được tham quan, tìm hiểu về những dấu ấn trong lịch sử nhé.  

Khác với các huyện lân cận ở Phú Thọ, Tân Sơn sở hữu cả địa hình đồi núi và đồng bằng, thung lũng hay cả đầm lầy đan xen nhau, tạo cho bạn cơ hội được khám phá đa dạng các loại hình khác nhau ở Phú Thọ.  Đến Tân Sơn, bạn có thể ghé thăm đồi chè, vườn quốc gia hay trải nghiệm cuộc sống của người dân nơi đây đều được. Và cùng đừng quên, đồi chè Long Cốc hay vườn quốc gia Xuân Sơn sẽ là những gợi ý điểm du lịch Phú Thọ hàng đầu cho bạn. 

Mỗi huyện của Phú Thọ đều có những địa điểm du lịch nổi bật và mang nét riêng biệt của từng địa điểm. Hy vọng với một vài thông tin mà Tico Travel đã cung cấp, bạn có thể lựa chọn các địa điểm du lịch Phú Thọ phù hợp để bản thân trải nghiệm trong chuyến du lịch sắp tới. Và cuối cùng, xin chúc bạn và gia đình bình an, hạnh phúc, có những chuyến du lịch thật nhiều ý nghĩa.