Tuyên Quang

Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có 22 dân tộc cùng sinh sống, trong đó 8 dân tộc số dân đông hơn cả là Kinh, Tày, Dao, Cao Lan, Nùng, Hoa, Mông, Sán Dìu. Qua việc tìm hiểu gia phả và các nhân chứng cho thấy thời gian cư trú và sinh sống của mỗi dân tộc trên đất Tuyên Quang có sự khác nhau, nhưng có lẽ dân tộc Tày là dân tộc cư trú lâu nhất trên đất Tuyên Quang; các dân tộc khác đến Tuyên Quang vào khoảng vài trăm năm đến vài chục năm. Trong quá trình hình thành và phát triển, mỗi dân tộc có tiếng nói, phong tục tập quán riêng. Tiếng nói của đồng bào các dân tộc Tuyên Quang được xếp vào bốn nhóm hình là: Nhóm ngôn ngữ Việt - Mường có dân tộc Kinh, dân tộc Mường; nhóm ngôn ngữ Tày - Thái có các dân tộc Tày, Cao Lan, Nùng; nhóm ngôn ngữ Mông - Dao có các dân tộc Mông, Dao, Pà Thẻn...; Nhóm ngôn ngữ Hán có các dân tộc Sán Dìu, Hoa.

Trải qua quá trình chinh phục thiên nhiên, với đức tính cần cù, dũng cảm và trí thông minh, đồng bào các dân tộc ở Tuyên Quang đã khắc lên trên các sườn núi đồi lớp lớp các vòng ruộng bậc thang, biến những khu đầm lầy, gò bãi hoang vu thành những khu dân cư trù phú với cánh đồng ngô, lúa... xanh tốt, những khu ruộng, ao hồ phục vụ trồng trọt, chăn nuôi và những khu phố thị đông vui, sầm uất. Từ trong lao động với tình yêu quê hương tha thiết, tâm hồn nhạy cảm, đồng bào các dân tộc đã sáng tạo lên kho tàng văn hóa phong phú và đặc sắc của mình. Các lễ hội truyền thống theo mùa, đường nét hoa văn duyên dáng trên trang phục thể hiện sinh động đời sống văn hóa tinh thần của mỗi dân tộc. Những câu truyện cổ tích, những tục ngữ ca dao về kinh nghiệm sản xuất, về triết lý cuộc sống, thấm đậm chất nhân văn là những bằng chứng phản ánh khát vọng về cuộc sống yêu lao động, yêu tự do của con người nơi đây.

Trong đời sống sinh hoạt, đồng bào các dân tộc có nhiều món ăn truyền thống mang tính văn hóa ẩm thực như: Mắm cá ruộng, món thịt ướp, món cơm lam, bánh trứng kiến của đồng bào Tày; các loại bánh trôi, banh chay, bánh dày, bánh mật... của đồng bảo Kinh; món thịt mỡ muối, thịt bò khô, thịt trâu khô, cá thính của đồng bào dân tộc Sán Dìu; mèn mén của dân tộc Mông... Kiến trúc về nhà truyền thống của mỗi dân tộc cũng rất đặc sắc và phong phú, biểu hiện quan niệm về vũ trụ, về thiên nhiên và con người, về tập quán và quan niệm cuộc sống của mỗi dân tộc. Dân tộc Kinh từ dưới xuôi lên xây dựng kinh tế, cư trú xen kẽ với các đồng bào các dân tộc thiểu số có nhà ở mang nét kiến trúc nhà nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ. Nhà ở của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Cao Lan có kiến trúc nhà sàn, tuy nhiên nhà sàn của mỗi dân tộc, mỗi ngành cũng có những nét khác nhau.

Đặc biệt, ở mỗi dân tộc có kho tàng văn nghệ dân gian độc đáo như: Dân tộc Tày có điệu hát Quan Làng (hát đưa dâu về nhà chồng), hát Cọi, Sli, Lượn, Phong slư (hát đối giao duyên nam nữ), hát Then, hát Pụt (hát nghi lễ tín ngưỡng tôn giáo) và các điệu múa Then, múa Sinh tiền, múa Nón, múa Gieo hạt, múa Quạt...; Dân tộc Cao Lan có điệu hát Sình Ca (hát đối đáp giao duyên nam nữ), các điệu múa múa Chim gâu, múa Xúc tép, múa Khai đèn, múa Cờ...; Dân tộc Dao có điệu hát Páo dung (hát đối đáp giao duyên nam nữ), các điệu múa cầu mùa, múa bắt ba ba, múa Màng; Dân tộc Sán Dìu có điệu hát Soọng cô (hát đối đáp giao duyên nam nữ); Dân tộc Mông có điệu hát Mồ côi, tiếng hát làm dâu, múa Khèn. Mỗi dân tộc có những bộ nhạc cụ độc đáo, thể hiện bản sắc văn hóa và trình độ âm nhạc cao có khả năng truyền cảm hiệu quả như: đàn Tính, quả nhạc của dân tộc Tày; Khèn, kèn lá, sáo trúc của dân tộc Mông; bộ gõ của dân tộc Dao, Cao Lan...

Trong đời sống tín ngưỡng, tâm linh của các dân tộc có nét chung là đều thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã khuất, Thành Hoàng làng, người có công mở đất, mở nghề và chống ngoại xâm bảo vệ xóm làng... thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", nội dung tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng các dân tộc tỉnh Tuyên Quang được thể hiện thông qua đền Cảnh Xanh, đền Thượng, đền Hạ, đền Ỷ La, chùa Hang, chùa Phật Lâm, chùa Phúc Lâm, chùa Bảo Ninh Sùng Phúc, các chuông bia, thần phả, ngọc phả... Ngoài ra, mỗi dân tộc cũng có những nét văn hóa riêng trong ứng xử gia đình và xã hội.

 Những giá trị văn hóa của các cộng đồng dân tộc trên địa bàn tỉnh đã tạo cho Tuyên Quang lung linh, huyền ảo, đa sắc màu văn hóa, đóng góp quan trọng vào kho tàng văn hóa dân tộc Việt Nam. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc gìn giữ, bảo tồn, lưu truyền và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, trong những năm qua cấp ủy, chính quyền và các cấp, các ngành đã tích cực khôi phục, lưu giữ những nét văn hóa truyền thống thông qua việc tổ chức, phục dựng những lễ hội truyền thống; bảo tồn, khôi phục những làn điệu dân ca của địa phương. Nhờ đó, nhiều di sản văn hóa của các dân tộc nơi đây đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như: Lễ hội Lồng Tông, hát Then của dân tộc Tày; Lễ Cấp Sắc, hát Páo Dung của dân tộc Dao; hát Sình Ca của dân tộc Cao Lan; Hát Soọng Cô của dân tộc Sán Dìu; Lễ hội Đền Thượng, đền Hạ, đền Ỷ La; Nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao đỏ; Tri thức dân gian nghệ thuật trang trí  trên trang phục của người Mông Hoa tại các huyện Lâm Bình, Hàm Yên, Chiêm Hóa, Na Hang, Yên Sơn; Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ Đại Phan của người Sán Dìu…đặc biệt, nghi lễ thực hành "Then Tày - Nùng - Thái Việt Nam" được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tuyên Quang cũng là nơi còn lưu giữ được nhiều công trình kiến trúc cổ, trong đó bia Bảo Ninh Sùng Phúc được công nhận là bảo vật quốc gia, cùng nhiều di tích được xếp hạng quốc gia như: thành Tuyên Quang, Đền Hạ,… Đặc biệt, với trí tuệ sáng tạo và đôi tay khéo léo con người xứ Tuyên làm nên một lễ hội đặc sắc là lễ hội Thành Tuyên - điểm nhấn quan trọng trong phát triển du lịch, quảng bá con người, quê hương Xứ Tuyên đến bạn bè, du khách gần xa được sách Kỷ lục Guinness Việt Nam xác nhận kỷ lục lễ hội có nhiều mô hình đèn Trung thu độc đáo, lớn nhất Việt Nam.  Hiện toàn tỉnh có 2.600 tổ, đội văn nghệ; trên 200 câu lạc bộ đàn hát dân ca và bảo tồn văn hóa dân tộc, 70 câu lạc bộ hát Then - đàn Tính, 6 câu lạc bộ hát Páo dung của dân tộc Dao, 13 câu lạc bộ hát Sình ca của dân tộc Cao Lan... được duy trì hoạt động thường xuyên. Nhờ đó, góp phần thúc đẩy phong trào văn nghệ quần chúng, bảo tồn và lưu giữ bản sắc văn hóa các dân tộc.

Với khát vọng xây dựng Tuyên Quang trở thành tỉnh phát triển khá, toàn diện, bền vững trong các tỉnh miền núi phía Bắc, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định “Phát huy tiềm năng, đẩy mạnh phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh” là một trong ba khâu đột phá, trong đó gắn kết chặt chẽ việc phát triển du lịch với bảo tồn và phát huy các giá trị tài nguyên thiên nhiên, di sản văn hóa, lịch sử và bản sắc văn hóa các dân tộc là một trong những giải pháp quan trọng. Với chủ trương của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền và cả hệ thống chính trị, chắc chắn các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc tỉnh Tuyên Quang sẽ ngày càng được phát huy góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững kinh tế-xã hội, đưa Tuyên Quang phát triển giàu mạnh, tiến bộ, hạnh phúc.

Cá bỗng Sông Lô là loài có thịt chắc, ngọt và được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Trong đó có món gỏi cá bỗng là được mọi người yêu thích nhất.  

Gỏi cá bỗng Sông Lô có hương vị thơm ngon, không tanh, rất dễ ăn. Đây là đặc sản mà Vua Nệm khuyên các bạn nên thử một lần khi đến Tuyên Quang để hiểu hơn về tinh hoa ẩm thực của vùng đất sinh đẹp này. 

Bên cạnh Thái Nguyên thì Tuyên Quang là một địa phương có sản lượng chè rất lớn của cả nước. Chè Bát Tiên Tuyên Quang có hương thơm đặc biệt, nước trong, uống xong sẽ cảm thấy vị ngọt ở đầu lưỡi. Nếu các bạn thích uống chè thì đây là một đặc sản rất đáng để mua về. 

Rượu Ngô là một đặc sản nổi tiếng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Tuyên Quang. Rượu Ngô có hương thơm đặc trưng của ngô, uống rất êm, không đau đầu. Đây là một đặc sản các bạn nên quan tâm khi đến với Tuyên Quang. 

Mật ong tự nhiên là một sản vật cực kỳ nổi tiếng của Tuyên Quang. Mật ong Tuyên Quang có chất lượng vượt trội, nguyên chất do được khai thác hoàn toàn ngoài tự nhiên. Nếu bạn có dịp đến Tuyên Quang thì nên mua một chút về để dùng hoặc làm quà. 

Bánh nếp nhân trứng kiến là một đặc nổi tiếng của đồng bào dân tộc Tày ở Tuyên Quang. Trứng kiến là món ăn bổ dưỡng, béo ngậy kết hợp cùng với gạo nếp nương để tạo nên một hương vị vô cùng đặc biệt 

Ở Chiêm Hoá Tuyên Quang người dân có một cách nuôi cá rất độc đáo. Những chú cá được thả xuống ruộng bậc thang và nuôi trong khoảng 3 tháng rồi mang đi làm sạch, ủ men trong vòng 10 tháng. Trải qua 13 tháng ròng rã mới cho ra món mắm cá ruộng có hương vị thơm ngon, đậm đà. 

Vịt bầu Minh Hương là một đặc sản nổi tiếng ở huyện Hàm Yên tỉnh Tuyên Quang. Vịt bầu Minh Hương có thịt chắc, thơm ngon và được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau.  Nếu bạn thích ăn các món từ vịt thì không nên bỏ qua đặc sản này nhé. 

Ở những tỉnh thành thuộc khu vực miền núi thì các loại măng rừng là có số lượng rất nhiều. Măng rừng khi lấy về sẽ được sơ chế rồi phơi khô để dễ dàng bảo quản hơn. Măng khô Tuyên Quang rất giàu giá trị dinh dưỡng và có thể nấu cùng nhiều món ăn khác nhau. Các bạn có thể mua măng khô ở bất cứ nơi đâu để mang về sử dụng hoặc làm quà cho người thân. 

Bưởi Soi Hà của Tuyên Quang là sản phẩm nông sản đã được Cục sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký chất lượng sản phẩm mang thương hiệu Việt.

Bưởi Soi Hà có tép mọng nước, ngọt thanh, vỏ mỏng, là một đặc sản nức tiếng không chỉ của Tuyên Quang mà còn cả khu vực phía Bắc. Đây là một đặc sản rất phù hợp để mua về làm quà cho người thân và bạn bè.

Bánh gai là một đặc sản nổi tiếng không chỉ của Tuyên Quang mà còn nhiều vùng miền khác. Mỗi địa phương sẽ có công thức và cách chế biến khác nhau nên hương vị sẽ không giống nhau.  

Bánh gai Tuyên Quang được làm từ gạo nếp cái hoa vàng, lá gai, nhân đỗ xanh, thịt lợn và được gói bằng lá chuối khô. Nếu đến Tuyên Quang thì các bạn có thể lựa chọn đặc sản này để làm quà cũng rất hợp lý 

Là điểm vui chơi, giải trí tại thành phố Tuyên Quang, nơi này là nơi giáo dục thế hệ trẻ về tính đoàn kết, niềm tự hào của nhân dân Tuyên Quang với Người cha già vĩ đại của dân tộc. Không gian nơi này sạch đẹp, trời tối có gió từ con sông Lô thổi vào rất thoáng đãng và mát mẻ.

Ngoài ra quảng trường còn là nơi tổ chức các hoạt động chính trị - xã hội - văn hóa lớn. Những ngày thường nhật, nơi này là khu vui chơi giải trí cho trẻ em, các hoạt động trò chơi như đua xe, câu cá, tô tranh cát, tô tượng,..diễn ra rất nhộn nhịp. Là nơi khách du lịch ghé đến để check-in tại thành phố Tuyên Quang, là chỗ để người lớn ngồi trò chuyện, hóng gió nhìn trẻ con chơi đùa.

Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang tiền thân chính là Bảo tàng tỉnh Hà Tuyên, bảo tàng được thành đổi tên sau khi tách tỉnh Tuyên Quang và tỉnh Hà Giang.

Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang có kiến trúc độc đáo, là nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa và còn là nơi thực hiện nhiều công trình nghiên cứu khoa học về nhiều mặt của tỉnh. Đây sẽ là địa điểm tham quan phù hợp nếu bạn muốn có một cái nhìn tổng quan về địa phương này.

Đài tưởng niệm Tuyên Quang là một trong số 20 công trình kiến trúc tiêu biểu tại Việt Nam, nằm trên quả đồi giữa hồ công viên cây xanh. Với thiết kế độc đáo, phần mái vòm từ xa trông lên vừa giống tán cây đa cổ thụ hay trông như đài sen. Nằm trong quần thể hồ, công viên cây xanh, bốn bề lộng gió cho bạn cái cảm giác nhẹ nhàng, thư thái giữa bộn bề trong cuộc sống.

Nơi đây tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ ngã xuống, họ dùng tính mạng để đánh đổi lấy nền độc lập tự do cho nước nhà, có lẽ vì điều này nên nơi đây thu hút khách du lịch gần xa, một phần đến để thắp hương tưởng niệm, phần còn lại là bị mê cái khung cảnh, không khí thiên nhiên ở đài tưởng niệm Tuyên Quang này!

Nơi này có nền kiến trúc độc đáo và cảnh sắc thiên nhiên thư thái, bình yên mà bất kì ai đã đặt chân đến nơi này đều mê hoặc, lưu luyến. Sẽ là điểm đến lý tưởng vào dịp đầu năm, có lễ hội tại đền Hạ rất lớn, nơi này cũng nổi tiếng về sự tâm linh, ứng nghiệm. Đền thờ phụng Mẫu Thượng Ngàn công chúa Phương Dung con của Vua Hùng.

Nơi này gắn liền với sự tích khi xưa vua có truyền lệnh cho hai cô công chúa đi khảo sát các phong tục tập quán, khi đến Tuyên Quang lúc bấy giờ thì gặp sóng to gió lớn lúc nửa đêm và hai cô bay về trời. Về sau người đời tại vùng đất Tuyên Quang truyền miệng nhau, nơi này có giông bão thổi về thì họ đến đền Hạ cầu nguyện đều tai qua nạn khỏi.

Đền xây dựng kiến trúc theo hướng ngoại quốc, rất độc đáo hướng chính của đền là nhìn ra sông Lô. Chính vì những điều này, đền Hạ thu hút rất nhiều khách du lịch gần xa, là nơi tâm linh bậc nhất tại Tuyên Quang.

Là một trong những địa điểm du lịch hấp dẫn nhất tại đây, bạn đặt chân đến đây đều sẽ bị thu hút bởi cảnh sắc hữu tình, thơ mộng và pha chút bí hiểm. Ngồi trên con thuyền nhỏ và chiêm ngưỡng toàn bộ cảnh sắc thơ mộng, hùng vỹ mà mẹ thiên nhiên ưu ái ban tặng ở Na Hang.

Ngoài được chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên như tranh vẽ ra bạn còn được giao lưu tìm hiểu nền văn hóa tại nơi này. Khu du lịch sinh thái Na Hang là nơi mà chắc chắn bạn không được bỏ qua khi đến Tuyên Quang!

Một trong những nơi linh thiêng nhất tại Tuyên Quang, nằm dưới chân núi Pác Tạ - nơi giao thoa giữa trời và đất. Đền Pác Tạ thu hút rất nhiều khách du lịch vì nơi này có gắn liền với di tích lịch sử, cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ.

Đền thờ phụng và tưởng nhớ vị hôn thê của tướng quân Trần Nhật Duật - vị tướng giỏi tài ba trấn thủ vùng đất Tuyên Quang lúc bấy giờ, là di tích lịch sử lưu lại dấu ấn nước ta chống quân Nguyên - Mông lần thứ 2 (1285). Với những giá trị về mặt văn hóa và lịch sử, đền Pắc Tạ là điểm đến thu hút hấp dẫn du khách gần xa.

Đúng với cái tên thác Mơ, cảnh sắc tại thác rất mơ mộng và huyền bí. Những bạn trẻ thích khám phá, mạo hiểm thì đây là một địa điểm thích hợp. Thác Mơ được người ví von như chốn “bồng lai tiên cảnh”, thả mình ngắm nhìn những khuôn thác lớn, thác nhỏ chảy xuống bên cạnh là những ngọn núi cao trùng trùng, điệp điệp vô cùng tuyệt vời.

Đây sẽ là một điểm đến đáng nhớ nếu bạn mê mạo hiểm và thích khám phá thiên nhiên hoang sơ, trù phú.

Động Song Long thuộc địa phận tại xã Lâm Hà (Lâm Bình). Động Song Long là địa điểm tham quan vô cùng nổi tiếng tại Tuyên Quang, được nhiều du khách trong và ngoài nước ghé đến.

Động Song Long gây ấn tượng bởi những khối đá nhũ có màu sắc thu hút và nổi bật. Không gian trong động cũng rất mát mẻ, thoáng mát và yên tĩnh khiến nhiều du khách yêu thích.

Khu du lịch Tân Trào nằm trong quần thể Di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào. Đây là một địa điểm tham quan mang đậm dấu tích lịch sử hào hùng của dân tộc.

Khu du lịch Tân Trào nổi bật nhất là Đình Tân Trào, nơi đây được xây dựng vào năm vua Tự Đức thứ 6 (1853). Với nhiều ý nghĩa lịch sử và phong thủy, đây là địa điểm bạn phải đến tham quan khi đến Tham Quan nhé.

Chỉ cách trung tâm thành phố Tuyên Quang khoảng 13km, khu suối khoáng Mỹ Lâm là điểm vô cùng phù hợp để bạn đi du lịch nghĩ dưỡng tại Tuyên Quang.

Khu suối khoáng này ngoài việc tắm suối khoáng thư giãn, bạn còn có thể tham gia nhiều hoạt động vui chơi giải trí khác.