Phú Yên

Văn hoá truyền thống • Mảnh đất Phú Yên có bề dày lịch sử – văn hoá khá lâu đời gắn liền với nhiều dân tộc cùng chung sống từ bao đời nay. Họ sống hòa thuận từ nhiều thế kỷ trước và đóng góp vào sự hình thành và phát triển của nhiều ngành nghề tại Phú Yên như nghề trồng lúa, làm nương rẫy, hay nghề đánh bắt cá… 

• Bề dày lịch sử và tinh thần đoàn kết ấy đã tạo nên những đặc trưng văn hóa dân gian vô cùng đặc sắc và phong phú, từ nghệ thuật hát tượng, bài chòi, hò bá trạo, những điệu hò của ngư dân cho đến các nghi lễ, tập tục và nhiều nhạc cụ độc đáo như trống đôi – ba lớn, cồng – chiêng vạch năm nhỏ của người dân tộc miền núi.

• Việc tìm ra đàn đá, kèn đá có niên đại hơn 2.500 năm trước đây ở huyện Tuy An và nhiều di sản văn hóa Sa Huỳnh đã chứng minh rằng ở đây có cư dân cổ sinh sống và có nền văn hóa độc đáo. 

• Lễ hội Đầm Ô Loan – xã An Cư, huyện Tuy An: diễn ra vào ngày 7 của tháng âm lịch đầu tiên.

• Lễ hội Đập Đồng Cam – thành phố Tuy Hoà: thường vào ngày 8 của tháng 8 âm lịch hằng năm.

• Lễ hội cầu ngư của ngư dân – xã An Phú, xã An Ninh Đông, huyện Tuy An và xã An Hải, Xuân Hoà, Xuân Cảnh, Xuân Thịnh của huyện Sông Cầu: diễn ra vào tháng 3, 4 và 5 của năm âm lịch.

•  Hội thơ Nguyên Tiêu – Núi Nhạn, thành phố Tuy Hoà: diễn ra vào ngày 15 của tháng Giêng hằng năm.

• Lễ hội dâng hương tại đền Lê Thành Phương – ấp Mỹ Phú, xã An Hiệp, huyện Tuy An: diễn ra vào ngày 28 tháng Giêng.

• Lễ hội chọi trâu: diễn ra tại vùng núi Phú Yên như huyện Sơn Hoà, Đồng Xuân, Sông Hinh. Lễ hội diễn ra hơn 3 ngày 3 đêm, thường vào ngày 12 đến 13 âm lịch.

• Lễ hội gặt lúa: diễn ra ở các vùng miền núi như huyện Sơn Hoà, Đồng Xuân, Sông Hinh thường vào tháng 3 âm lịch hằng năm.

• Lễ bỏ mã: tại các vùng núi như huyện Sơn Hoà, Đồng Xuân, Sông Hinh. 

• Phú Yên có gần 30 dân tộc thiểu số, chủ yếu sinh sống tại các huyện miền núi phía tây, với các dân tộc thiểu số lâu đời như Chăm, Ê Đê, Ba-na, Hre, Hoa, Mnong, Raglai,… Với vị trí địa lý và điều kiện sinh sống thuận lợi, nhiều dân tộc thiểu số đã đến đây sinh sống và an cư lạc nghiệp.

• Sau ngày đất nước Giải phóng, đặc biệt là sau khi huyện Sông Hinh chính thức được thành lập vào năm 1986, nhiều đồng bào dân tộc thiểu số từ miền núi phía Bắc như dân tộc Tày, Nùng, Dao, San-Diu… đã di cư về đây.  

Bò có thể là đặc sản ở nhiều nơi nhưng bò tơ ở quán Dì Mai lại có vị mềm ngọt rất riêng. Ngoài ra, khi đã đến đây thì bạn nhất định phải thử cá ngừ tươi là như thế nào với món sashimi cá ngừ. Đặc biệt, mắt cá ngừ đại dương hầm thuốc bắc, táo đỏ,...cũng nên được thêm vào danh sách đặc sản Phú Yên phải thử nhé.

Là địa điểm du lịch biển nổi tiếng thì hải sản chắc chắn sẽ góp mặt trong danh sách những món đặc sản Phú Yên mà bạn nên thử. Trong đó phải kể đến vua cua với từng thớ thịt chắc nịch và vị ngọt đặc trưng. Cua được sốt trứng muối, rang me, lẩu riêu cua,...chắc chắn sẽ làm bạn không quên được hương vị này.

Bò một nắng là một trong những món đặc sản Phú Yên vừa có thể làm quà, vừa có thể thưởng thức ngay tại chỗ mà bạn nên thử. Khô làm từ thịt bò thả vườn tự nhiên nên thịt rất chắc và dai. Cộng với công thức nước ướp tẩm vị thì ngon khỏi phải bàn luôn.

Đến Phú Yên, bạn có thể gọi một phần bánh bèo chén để thưởng thức sự kết hợp đặc biệt giữa bột gạo, tôm xay nhuyễn với công thức nước mắm gia truyền. Mặc dù bánh bèo đã xuất hiện ở rất nhiều nơi, nhưng với cách chế biến độc đáo của người dân nơi đây đã tạo nên một hương vị rất riêng cho món đặc sản Phú Yên này.

Một trong những đặc sản độc đáo nhất của Phú Yên chính là muối kiến vàng. Nghe có vẻ lạ lùng nhưng đây lại là món ăn được nhiều tín đồ du lịch “săn lùng” khi đến vùng đất “hoa vàng cỏ xanh”. Kiến sau khi được người dân bắt về và sơ chế theo phương thức gia truyền để tạo ra những mẻ muối cay nòng, có vị vừa mặn vừa chua lạ miệng.

Khác với những loại muối thường thấy, muối kiến tại Phú Yên sẽ còn lẫn một ít xác kiến. Tuy nhiên, thức quà này có thể ăn kèm với nhiều món ngon khác như gỏi, bò một nắng và đồ nướng. Đã có món quà độc đáo này, bạn không cần mất công tìm kiếm đặc sản Phú Yên để tặng người thân rồi nhé.

Là món ăn xuất hiện trong các dịp lễ tết quan trọng nên xôi Bồ Câu được chế biến một cách công phu. Xôi được nấu từ nếp nàng hương nên vừa thơm vừa dẻo vừa mềm. Bồ câu được xào chín và nêm nếm theo công thức riêng. Tất cả tạo nên món xôi bồ câu thơm lừng và ngọt bùi đặc trưng. 

Đây là một trong những món ngon đặc sản Phú Yên bạn không thể bỏ lỡ khi vi vu đến vùng đất miền Trung này. Điểm khác biệt của món cơm gà tại đây nằm ở hạt gạo sau khi làm sạch sẽ được đảo qua dầu ăn và nấu thành cơm trong nước gà luộc. Đồng thời, thịt gà trong món cơm này là giống gà thả vườn nên thớ thịt mềm và có vị ngọt tự nhiên.

Bên cạnh hai nguyên liệu quan trọng trên, cơm gà Phú Yên còn hấp dẫn các tín đồ sành ăn nhờ nước mắm tỏi ớt cùng hành chua và rau ăn kèm (dưa leo, rau răm, ngò…). Tùy theo sở thích, bạn còn có thể chọn ăn đùi gà, cánh gà hay nội tạng.

Đây là một trong những món ngon đặc sản Phú Yên bạn không thể bỏ lỡ khi vi vu đến vùng đất miền Trung này. Điểm khác biệt của món cơm gà tại đây nằm ở hạt gạo sau khi làm sạch sẽ được đảo qua dầu ăn và nấu thành cơm trong nước gà luộc. Đồng thời, thịt gà trong món cơm này là giống gà thả vườn nên thớ thịt mềm và có vị ngọt tự nhiên.

Bên cạnh hai nguyên liệu quan trọng trên, cơm gà Phú Yên còn hấp dẫn các tín đồ sành ăn nhờ nước mắm tỏi ớt cùng hành chua và rau ăn kèm (dưa leo, rau răm, ngò…). Tùy theo sở thích, bạn còn có thể chọn ăn đùi gà, cánh gà hay nội tạng.

Thoạt nhìn bên ngoài thì món ăn này không khác gì các loại nem cuốn nhân thịt tại những tỉnh thành khác. Tuy nhiên, điều làm nên sự độc đáo của món ăn này chính là phần nhân làm từ thịt con dông. Các tháng mùa hè là thời điểm người dân địa phương bắt dông để chế biến món ăn đặc biệt này.

Thịt dông được làm sạch, trộn cùng nấm mèo và bách thảo rồi nêm nếm vừa ăn và mang đi chiên ngập dầu. Món ăn này được cuộn trong bánh tráng mỏng và ăn kèm cùng rau sống Ngọc Lãng cực bắt vị. Đặc biệt, nhân thịt dông rất giòn, chắc thịt và ít mỡ nên không hề tạo cảm giác ngấy.

Bún mực Phú Yên dùng mực cơm loại nhỏ, ngọt thịt mà không dai quá. Tô bún mực có nước dùng ngọt thanh, mực dai ngon. Bún mực nấu cùng với dứa và cà chua. Khi ăn kèm rau sống và giá đỗ. Đây là món ăn mang đậm hương vị Phú Yên mà bạn không nên bỏ lỡ đấy! 

Đây là một trong những thắng cảnh nổi tiếng nhất của Phú Yên. Nhìn xa Gành Đá Đĩa giống một tổ ong khổng lồ với những khối trụ vuông vức xếp liền nhau vươn mình ra biển. Bãi đá được ví như hàng nghìn viên ngọc đen nổi bật giữa biển xanh và sóng trắng. Bạn còn bắt gặp những chiếc thuyền thúng của ngư dân neo đậu thấp thoáng tạo nên sự hài hòa, yên ả cho bức tranh miền biển nên thơ. 

Điểm tham quan nằm cách Gành Đá Đĩa khoảng 1 km về phía bắc, thuộc xã An Ninh Đông, huyện Tuy An. Ngọn hải đăng Gành Đèn có hai màu đỏ, trắng, có độ cao 22 m so với mực nước biển, phát nguồn sáng cho tàu thuyền ra, vào vịnh Xuân Đài. Đứng trên Gành Đèn có thể quan sát vùng biển mênh mông phía đông và cảnh tàu thuyền đánh cá. 

Bãi Xép là nơi bạn có thể đứng chênh vênh trên vách núi cao và ngắm nhìn màu biển xanh ngọc bích bên dưới. Bãi Xép thuộc xã An Chấn, TP Tuy Hòa, có bờ biển dài khoảng 500 m và sở hữu bãi cát vàng, rừng phi lao chạy dài bát ngát cùng những vách đá chênh vênh mọc đầy xương rồng. Nơi này chính là bối cảnh quay bộ phim "Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh" nổi tiếng. 

Đại Lãnh hay Mũi Điện có những triền cát rất đẹp. Men theo đường mòn bạn có thể lên ngọn hải đăng Đại Lãnh, từ đây phóng tầm mắt ôm trọn cảnh biển bao la, nhìn những con tàu ngược xuôi trên biển. Đây chính là nơi nhìn thấy bình minh sớm nhất ở Việt Nam. Ngọn hải đăng này có tuổi đời lên tới 100 năm và vẫn còn hoạt động. Phí tham quan khoảng 10.000 đồng một người. 

Trên đường trở về Tuy Hòa, bạn có thể dừng lại ngắm vịnh Vũng Rô và nghe kể thêm về Đường mòn Hồ Chí Minh trên biển. Kế đó, nếu vẫn còn thích thú khám phá, hãy tìm hiểu cách thức bắt tôm hùm của dân địa phương và quan sát nhịp sống của ngư dân. 

Bãi rêu Xóm Rớ thuộc phường Phú Đông, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Với những tảng đá bê tông thô kệch nằm chìm dưới nước biển nay mọc lên từng đám rêu xanh đã hút hồn du khách và các bạn trẻ. Màu rêu xanh ngắt bám chặt vào đá, và càng đẹp hơn khi từng con sóng vỗ vào bờ hòa quyện thêm màu ánh bạc của nước biển. Du khách đừng quên ghi lại những khoảnh khắc có một không hai này. 

Đây là ngọn núi cao khoảng 60 m so với mặt nước biển, nhìn từ xa trông như con chim nhạn đang sải cánh bay. Trên núi có ngôi tháp cổ 800 tuổi được xây dựng theo kiến trúc nghệ thuật của người Chăm. Đứng từ đỉnh, bạn có thể phóng tầm nhìn bao quát toàn cảnh thành phố Tuy Hòa, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những mảng xanh của biển, cây cỏ và nhà cửa. 

Đây là một trong những nhà thờ cổ lâu đời nhất ở Việt Nam, tọa lạc bên bờ sông Kỳ Lộ. Nhà thờ Mằng Lăng được xây dựng theo kiến trúc Gothic với những hoa văn trang trí cổ điển và sắc xanh xám chủ đạo.

Đây là nơi lưu giữ quyển sách Tiếng Việt đầu tiên được in bằng chữ Quốc ngữ do linh mục Alexandre de Rhodes biên soạn.

Là di tích danh thắng cấp quốc gia được công nhận năm 1996, đầm có diện tích mặt nước 1.570 ha, độ sâu trung bình khoảng 1,3m, thông với biển Đông qua cửa Lễ Thịnh và Tân Quy. Ở đây bạn có thể thưởng thức món hàu và sò huyết có tiếng. Dạo chơi và chiêm ngưỡng vẻ đẹp say lòng người của phong cảnh đầm. Bạn có thể chờ đến chiều để ngắm hoàng hôn.

Cầu gỗ Miếu Ông Cọp (hay tên khác là cầu Ông Cọp, Bình Thạnh, Tuy An) Đây là cây cầu gỗ dài nhất Việt Nam. Ngoài là điểm tham quan, cầu Ông Cọp còn là lối đi tắt dẫn đến các thắng cảnh nổi tiếng ở Phú Yên như Gành Đá Đĩa, đầm Ô Loan, nhà thờ Mằng Lăng, đập Tam Giang...

Nằm cách Quốc lộ 1 chưa đến trăm mét - đoạn gần dốc Vườn Xoài, cầu bắc qua sông Bình Bá (có bản đồ ghi là sông Phú Ngân). Cầu nối liền các thôn phía bắc xã An Ninh Tây, huyện Tuy An với phường Xuân Đài, thị xã Sông Cầu.