ЧАС ПАБУДОВЫ: 

1907-1908 гады

АРХІТЭКТАРЫ: 

Першапачатковы праект распрацаваў Тадэвуш Раствароўскі, пазней на жаданне ўласніка былі ўнесены карэктывы Уладзіславам Марконі.

АРХІТЭКТУРНЫ СТЫЛЬ: 

неабарока

ЦІКАВЫЯ ФАКТЫ:

Звесткі пра палац у Жалудку сягаюць часоў Тызенгаўзаў, якія валодалі мястэчкам з XVIII стагоддзя. Да нашага часу захаваўся аднапавярховы жылы будынак у неагатычным стылі, які раней меў невысокую вежу з замацаваным на ёй бляшаным сцяжком з гербам Тызенгаўзаў. Цалкам верагодна, што гэты будынак, званы «замачкам», быў перабудовай ранейшай сядзібы, ад якой захаваўся яшчэ шэраг гаспадарчых пабудоў, а таксама парк, заложаны ў часы Антонія Тызенгаўза.

Ёсць меркаванне, што ў пачатку ХІХ стагоддзя Рудольф Тызенгаўз распачаў будаўніцтва новай рэзідэнцыі: былі ўзведзены дзве афіцыны з палявога каменю ў класіцыстычным стылі. Аднак, неспакойны час войнаў і паўстанняў не дазволіў зрэалізаваць гэты праект. Тым больш, што мужчынская лінія Тызенгаўзаў згасла.

У 1907 годзе князь Людвік Рудольф Святаполк-Чацвярцінскі распачаў будову новай рэзідэнцыі ў Жалудку. Аўтарам першапачатковага праекту быў віленскі архітэктар Тадэвуш Раствароўскі. Аднак князю нешта не спадабалася, і ён даручыў перапрацаваць падрыхтаваны праект варшаўскаму архітэктару Уладзіславу Марконі.

У адрозненні ад суседняга Шчучына, жалудоцкі палац быў пабудаваны літаральна за год. У час Першай ўсясветнай вайны будынак моцна не пацярпеў, хоць мэбля і інтэр'еры былі разрабаваныя. Зімой 1918 года размерзліся трубы сістэмы ацяплення. У міжваенны перыяд Святаполк-Чацвярцінскія не спяшаліся цалкам аднаўляць палац, выкарыстоўваючы яго ў летні час для правядзення баляў ды раўтаў. У 1929 годзе ў палацы быў арганізаваны ганаровы прыём для прэзідэнта Польшчы Ігнацыя Масціцкага, які наведваў усходнія ваяводствы.

У верасні 1939 года палац быў нацыяналізаваны саветамі. Князя з жонкай арыштавалі і адправілі на Лубянку. Пры пасрэдніцтве караля Італіі Людвіка Чацвярцінскага вызвалілі з турмы. Аднак далейшы лёс князя склаўся трагічна. Ён накіраваўся да брата ў акупаваную гітлераўцамі Сухаволю. Там князёў арыштавалі і накіравалі ў Асвенцім, дзе апошні ўладальнік Жалудка неўзабаве памёр.

Палац жа трапіў пад «апеку» вайскоўцаў: спачатку рэшткі маёмасці парасцягвалі «сталінскія сокалы», потым немцы арганізавалі вайсковы шпіталь, а ў 1944 годзе тут ізноў размясціліся чырвонаармейцы.

У 1983 годзе пасля пабудовы новага «вайсковага гарадка» на ўскрайку Жалудка сядзіба перайшла ў карыстанне Нацыянальнай Акадэміі Навук: тут дзейнічала загадкавае лідскае прадпрыемства з геаметрычнай назвай «Конус». У выніку такога «гаспадарання» палац прыйшоў у канчатвовы заняпад, ператварыўшыся ў здань былой эпохі.

Містычнае аблічча закінутага палаца спрыяла пачатку кінематаграфічнай старонкі ў гісторыі будынка: тут быў зняты першы беларускі фільм жахаў «Масакра» а таксама фільмы «Дом» і «Кіндэр-Вілейскi прывiд». 

У 2014 годзе з'явіўся шанец на выратаванне помніка архітэктуры ад сумнага лёсу акапаліптычнай дэкарацыі: на аўкцыёне ён быў прададзены сям'і з Расіі. Новыя ўладальнікі планавалі правесці рэстаўрацыю і стварыць тут турыстычны аб'ект. Аднак з-за парушэння ўмоваў карыстання палацам у 2020 годзе дамова была анулявана і палац быў вернуты мясцовым уладам.

У лістападзе 2024 года палац у чарговы раз быў куплены з аўкцыёну расійскім інвестарам.

СТАТУС АБ'ЕКТА:

14.05.2007 пастановай Савету Міністраў комплексу былога палаца нададзены статус гісторыка-культурнай каштоўнасці другой катэгорыі.

ГЕАГРАФІЧНЫЯ КААРДЫНАТЫ:

гуглмапс

СПАСЫЛКІ Ў СЕЦІВЕ:

артыкул у Вікіпедыі

старонка на рэсурсе Radzima.org

старонка на партале Глобус Беларусі

старонка на сайце Планета Беларусь

старонка на партале АРХІВАРТА

старонка на партале VEDAJ.BY

старонка на партале POSHYK.INFO

старонка на партале BELARUS.TRAVEL

старонка на сайце 34TRAVEL

старонка на сайце DWORY I PALACE POGRANICZA

відэа з цыклу АРХІТЭКТУРА БЕЛАРУСІ