Maar Ik zeg jullie …
[21] Jullie hebben gehoord dat tot de ouden gezegd is: U zult niet doden. Wie doodt, zal uitgeleverd worden aan het gerecht. [22] Maar Ik zeg jullie*: ieder die zijn broeder een kwaad hart toedraagt, zal uitgeleverd worden aan het gerecht. Wie “leeghoofd” zegt tegen zijn broeder, zal uitgeleverd worden aan het Sanhedrin*. En wie “domkop” zegt, zal uitgeleverd worden aan het hellevuur. [23] Dus als je je offergave naar het altaar brengt, en je herinnert je daar dat je broeder iets tegen je heeft, [24] laat dan je offergave daar voor het altaar achter, en ga je eerst verzoenen met je broeder, en kom dan terug om je offergave te brengen. [25] Wees je tegenpartij welgezind zolang het nog kan en zolang je met hem onderweg bent, opdat je tegenpartij jou niet uitlevert aan de rechter, en de rechter aan de gerechtsdienaar, die je in de gevangenis zet. [26] Ik verzeker je, je zult daar niet uitkomen voor je de laatste cent hebt betaald.
[27] Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: U zult geen echtbreuk plegen. [28] Maar Ik zeg jullie: ieder die begerig naar een vrouw kijkt, heeft in zijn hart al echtbreuk met haar gepleegd. [29] Maar als je rechteroog je doet struikelen, ruk het dan uit en gooi het weg. Want het is beter voor je dat een van je ledematen verloren gaat, dan dat heel je lichaam in de hel wordt gegooid. [30] En als je rechterhand je doet struikelen, hak haar dan af en gooi haar weg. Want het is beter voor je dat een van je ledematen verloren gaat, dan dat heel je lichaam naar de hel gaat.
[31] Ook is er gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidingsbrief geven. [32] Maar Ik zeg jullie: ieder die zijn vrouw verstoot, behalve in geval van ontucht, brengt haar tot echtbreuk, en wie trouwt met een vrouw die is verstoten, pleegt echtbreuk.
[33] Verder hebben jullie gehoord dat tot de ouden gezegd is: U zult uw eed niet breken, maar u houden aan uw eed voor de Heer. [34] Maar Ik zeg jullie helemaal niet te zweren. Niet bij de hemel, omdat die de troon van God is. [35] Niet bij de aarde, omdat die zijn voetbank is. Niet bij Jeruzalem, omdat dat de stad is van de grote koning. [36] Zweer ook niet bij je eigen hoofd, omdat je niet één haar wit of zwart kunt maken. [37] Maar je ja zij ja en je nee zij nee. Wat daar nog bij komt, is uit den boze.
[38] Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: Oog om oog en tand om tand. [39] Maar Ik zeg jullie een zaak* niet uit te vechten met iemand die je kwaad heeft gedaan. Maar als iemand jou een klap op je rechterwang geeft, houd hem dan ook de andere voor. [40] Als iemand een geding tegen je aanspant om je hemd te krijgen, geef hem dan ook je jas. [41]Als iemand je dwingt hem een mijl te begeleiden, ga er dan twee met hem mee. [42] Geef aan wie jou iets vraagt, en wend je niet af als iemand van je wil lenen.
[43] Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: U zult uw naaste liefhebben en uw vijand haten. [44] Maar Ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen, [45] dan zullen jullie kinderen worden van je Vader in de hemel, want die laat zijn zon opgaan over slechten en goeden, en Hij laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.[46] Want als je liefhebt wie jou liefheeft, welk loon verdien je dan? Doen de tollenaars* dat ook niet? [47] Als je alleen je broeders groet, wat voor bijzonders doe je dan? Doen de heidenen dat ook niet? [48] Jullie zullen dus onverdeeld goed zijn, zoals jullie hemelse Vader onverdeeld goed is.
overgenomen uit de Willibrordvertaling: http://www.willibrordbijbel.nl/?p=page&i=64093,64120
* Ik zeg jullie: De achterliggende betekenis van deze zegswijze is, dat de (geschreven of mondelinge) traditie opnieuw uitleg nodig heeft; deze zegswijze komt in Mt 5,21-48 zesmaal voor.
* Sanhedrin: Hoogste Joodse gerechtshof; vgl. de aant. bij Mt 26,59. Mogelijk is hier een plaatselijke rechtbank bedoeld
* tollenaars: Tol, in feite belasting ten voordele van de Romeinse staatskas, werd niet verzameld door ambtenaren van de keizer geheven, maar deze job werd gedaan door tollenaars. Dit waren Joden die in ruil voor het ophalen van de belastingen ook een inkomen mochten overhouden aan deze activiteit. Deze waren daarom niet geliefd bij de bevolking; vgl. de combinatie tollenaars en zondaars in Mt 9,10-11 en 11,19, en tollenaars en hoeren in Mt 21,31-32. Jezus vermijdt omgang met deze mensen niet zie bv Zacheüs
In deze tekst is duidelijk dat Jezus heel radicaal uit de hoek komt.
Wat wordt er geradicaliseerd?
De Joodse Wet en Profeten. In de tekst wordt dit telkens aangeduid met: “Er werd gezegd dat … en dan volgt er iets dat veel verder gaat dan het oorspronkelijke gebod of verbod: "maar ik zeg …”. Hier wordt duidelijk dat Mattheus vindt dat Jezus een echte Jood is met een diep respect voor de Joodse Wet. Hij wil de Wet niet afschaffen en zelfs niet veranderen. Jezus wil de Wet enkel verdiepen.
Waarom wordt er geradicaliseerd?
De radicaliserende taal is extreem. Wat moeten we daarmee aanvangen? In ieder geval NIET letterlijk te nemen: de schrijver maakt dat duidelijk voor een aandachtige lezer.
door heel veel symbolisch taalgebruik te hanteren, ook in de tekst die vooraf gaat en volgt op deze passage (rechts-links, vergelijkingen en metaforen )
door overdrijving als stijlkenmerk te bekijken: overdrijving om een punt duidelijk te maken
omdat een letterlijke interpretatie volledig in tegenspraak zou zijn met vele andere fragmenten van dezelfde schrijver Mattheüs.
omdat een letterlijke interpretatie maatschappelijk niet organiseerbaar en afdwingbaar is (tenzij je de Bijbel interpreteert zoals IS de Koran interpreteert)
omdat een letterlijke interpretatie onethisch is en in tegenspraak met de conclusies van dezelfde tekst.
Wat moet je er dan wel mee doen?
Radicaliseren heeft twee aspecten.
radicaliseren = zoeken naar de achterliggende waarde van gedrag en normen.
Radicalisering is afkomstig van het radix (> Latijn = wortel) Radicaliseren wil dus letterlijk zeggen: naar de wortels gaan.
Als je een gedragsnorm bekijkt als de zichtbare stam en kruin van een boom, dan zijn de onderliggende waarden zoals de wortels: ze geven enerzijds een houvast of fundament aan de boom en anderzijds geven ze voeding aan de boom. Een eerste aspect van radicaliseren is dus op zoek gaan naar de voedende fundamenten van een norm.
radicaliseren = verder gaan dan de minimum norm die we van iedereen kunnen verwachten.
Echt respect voor je medemens gaat verder dan het verbod op moord. Echte liefde voor je partner gaat verder dan het verbod op vreemdgaan.
De schrijver schetst utopische ideaalbeelden. Uiteraard zal je wel eens iemand beledigen, naar iemand kijken vanuit begeerte, je woord niet nakomen, wraak nemen, en je vijand haten. Door dit zo radicaal voor te stellen creëert de schrijver voor iedere mens de mogelijkheid om zich te verbeteren. Je kan elke dag de uitdaging aangaan om de achterliggende waarden zo compleet mogelijk na te streven.
Welke manier van omgaan met kwetsuren en breuken is een goede manier en waarom? > Omgaan met daders (vragen Bookwidget 14-21)
Je vind een extra toelichting over radicale goedheid via deze link: geweld niet beantwoorden met verzet, maar kwaad beantwoorden met goed.
De Bergrede integraal met structuuranalyse: