Humanae Vitae (25/07/1968) (Latijn voor: Over het menselijk leven) is een encycliek van Paulus VI. Een encycliek is een rondzendbrief van de paus aan de ganse Kerk met een belangrijke uitleg over de katholieke leer.
In Vaticanum II werd de vruchtbaarheid gekoppeld aan verantwoord ouderschap. Dit heeft als consequentie dat mensen geen kinderen mogen krijgen als dit onverantwoord zou zijn. Er was nood aan duidelijkheid over de manier hoe mensen deze geboorteregeling mochten realiseren. In de encycliek Humanae Vitae, probeert de Kerk de waarde van de huwelijksliefde, verantwoord ouderschap en respect voor nieuw menselijk leven aan elkaar te koppelen.
Uitgangspunten:
Seksualiteit draagt het meest bij aan de menselijke waardigheid als ze gericht is op partnerschap en verantwoord ouderschap.
Het begrip 'verantwoord ouderschap' vraagt om geboortebeperking.
Geboortebeperking raakt aan fundamentele vragen over het menselijk leven en de waarde ervan.
In hoeverre mag techniek ingrijpen in het natuurlijk proces van voortplanting?
In hoeverre mag een mens beslissen over het al dan niet ontstaan van een nieuw individu?
Vanaf wanneer begint menselijk leven?
Het antwoord van de Kerk
De encycliek Humanae Vitae bevestigt de katholieke visie dat huwelijksliefde, seksualiteit en de mogelijkheid tot voortplanting onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Op basis van deze leer worden de natuurlijke methoden voor geboorteregeling toegestaan (coïtus interruptus, temperatuurmethode, periodieke onthouding) en wordt het gebruik van abortus, sterilisatie en artificiële voorbehoedmiddelen zoals het condoom en de pil verboden. De toepassing van therapeutische middelen (waaronder de pil) in het kader van genezing van ziekten is wel toegestaan.
Voor- en tegenstanders
Voornamelijk omwille van de veroordeling van het gebruik van artificiële voorbehoedmiddelen is er vanuit diverse organisaties veel commentaar op dit document. De encycliek zou "een rampzalig effect gehad hebben op de armen en machtelozen in de gehele wereld, heeft het leven van vrouwen in gevaar gebracht en heeft miljoenen blootgesteld aan het risico besmet te raken met hiv.".
Anderen beschouwen deze encycliek als profetisch omwille van de vier voorspellingen over de gevolgen voor de mens en de samenleving die het veralgemeend gebruik van contraceptie zouden voortbrengen. (zie volgend punt)
Een antwoord uit angst voor moreel verval bij gebruik van anticonceptiva
Paus Paulus VI schreef in Humanae Vitae
dat het gebruik van kunstmatige geboorteregeling zou leiden tot huwelijksontrouw en algemeen zedenverval.
dat de man de eerbied voor zijn vrouw zou verliezen en in haar nog enkel een object voor zijn bevrediging zou zien.
dat contraceptie door totalitaire politieke regimes (het voorbeeld van de Nazistische rassenpolitiek lag nog heel vers in het geheugen) misbruikt kunnen worden
dat het de mens kan doen denken dat hij ongelimiteerd macht heeft over zijn eigen lichaam en de natuurlijke functies ervan.
Vragen bij het vorige deel:
Wat zijn de drie uitgangspunten van Humanae Vitae?
Welke vragen worden opgeroepen door geboortebeperking?
Welke technieken van geboortebeperking laat de Kerk toe?
Welke technieken van geboortebeperking laat de Kerk niet toe?
Voor welke gevaren had paus Paulus VI angst bij het gebruik van voorbehoedsmiddelen?