Hieronder staan enkele manieren om naar lijden te kijken en welke problemen deze denkwijzen opleveren.
Positieve gevolgen van lijden:
meer zelfvertrouwen hebben
meer draagkracht hebben (beter weten hoe je met moeilijke situaties om moet gaan)
de goede dingen in het leven meer appreciëren
weten op wie je kan rekenen als je het moeilijk hebt
door natuurrampen en ziektes leren we de natuur begrijpen en controleren.
door lijden worden we als mens minder hoogmoedig
Een probleem met deze redenering: Is het omdat je iets kan leren uit lijden dat je daarmee het lijden kan verantwoorden? Is het dan alleen maar een kwestie om het allemaal te bekijken vanuit een positieve hoek, de negatieve dingen (overdreven) te relativeren en enkel te focussen op de positieve resultaten? Is het negatieve echt nodig om van het positieve te kunnen genieten? Als je zet dat lijden zinvol is omdat je er uit kan leren zeg je eigenlijk:
Het is zinvol dat er een tsunami was. Nu weten de mensen beter hoe ze zich ertegen kunnen beschermen.
Het is zinvol dat er af en toe een volkerenmoord plaats vindt. Zo krijgen we meer inzicht in menselijk gedrag, leren we ons eigen lijden wat relativeren en slinkt de wereldbevolking een beetje.
Negatieve gevolgen:
blijvende littekens
depressie en misschien zelfmoord
sociaal isolement
geen vertrouwen meer, verbitterd zijn
Een overdreven positieve kijk op lijden doet tekort aan de ervaring van mensen die lijden. De pijn en het afzien worden zo al snel gerelativeerd, geminimaliseerd. Wat hierbij geleerd wordt kan in het beste geval de littekens verzachten. Het zorgt er niet voor dat het lijden kan verantwoord worden.
Logica: Het is niet omdat er een mogelijk positief gevolg van lijden is (dat we er iets uit leren), dat het lijden een noodzakelijke voorwaarde is om iets te leren en daarom goed is.
Wie lijdt is daar op één of andere manier zelf (gedeeltelijk) schuldig aan. Ziekte en onheil in het algemeen werd en wordt vaak verbonden met een straf. God straft de goddelozen en beloont de rechtvaardigen. Wie een rechtvaardig leven leidt zal ook gerechtvaardigd worden. In het boeddhisme keert onrechtvaardig gedrag van iemand uiteindelijk bij hem terug, eventueel in een later leven, via het evenwicht in het karma. Door het slachtoffer de schuld te geven stellen we onszelf gerust dat het leven nog zo slecht niet is als het lijkt en dat er goede redenen zijn waarom mensen lijden.
Als joden zich anders hadden gedragen zouden ze niet steeds geviseerd worden, zouden ze niet vervolgd geweest zijn, ook niet door Hitler.
Als die vrouw niet zo uitdagend gekleed was, dan had die man haar niet aangerand.
Als mensen harder werkten, dan zouden ze niet arm zijn.
Als de maatschappij de mensen niet zou wijsmaken dat luxe producten heel belangrijk zijn zou er minder gestolen worden.
Als die jongen niet zo onnozel zou doen, zou hij ook niet gepest worden.
Als die vrouw niet zo veel gerookt had, dan zou ze nu geen kanker hebben.
Als die depressieve man zich niet zo lastig zou gedragen, zouden de mensen beter met hem om kunnen gaan en zou hij zich beter voelen.
Als die man geen seks had gehad met iemand anders, hij zou nu geen AIDS hebben.
Een probleem met deze redenering: Het gaat om rechtvaardigheid, maar veel lijden en pijn lijken in onze ogen helemaal niet te rechtvaardigen. Ook mensen die in onze ogen rechtvaardig zijn moeten afrekenen met lijden.
Hierop komen soms volgende religieuze antwoorden:
Het kan gaan over onrechtvaardigheid uit een vorig leven (reïncarnatie) of van een vorige generatie (zie gesprekken tussen Farizeeën en Jezus).
Een ander mogelijk antwoord is dat de balans zal rechtgetrokken worden in een volgend leven (reïncarnatie of hiernamaals). De redenering luidt dan: Wie veel heeft moeten lijden ziet een hoopvolle toekomst tegemoet in het paradijs dat alle lijden en onrechtvaardigheid uit dit leven doet verbleken.
Nog een ander antwoord is dat de wegen van God ondoorgrondelijk zijn en dat we moeten vertrouwen op zijn grootsheid en almacht dat het wel voor iets goed zal zijn.
Het gevaar van deze antwoorden is dat mensen minder opkomen tegen onrechtvaardigheid en lijden in dit leven en zich neerleggen bij de situatie zoals hij is. (religie is opium voor het volk)
Lijden als zinloosheid
(...)
verwijzing naar idealen last of uitdaging