Kwaliteitenkwadrant

Doelstellingen van dit deel: 

• Leerlingen begrijpen het verband tussen waarden en kwaliteiten

• Leerlingen begrijpen het verband tussen kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergiën volgens de theorie van Daniël Ofman. 

• (enkel in geval van de keuzeopdracht) Leerlingen reflecteren en communiceren over hun kwaliteiten, valkuilen, uitdagen en allergieën. 

Het Kwaliteitenkwadrant

Dit kwaliteitenkwadrant bestaat uit vier onderdelen, die elk staan voor positieve of negatieve eigenschappen die mensen hebben of ontbreken. Kwaliteiten en Valkuilen zijn eigenschappen die mensen hebben. Uitdaging en Allergie zijn eigenschappen die mensen minder of niet hebben. 

Kernkwaliteiten

Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen (de kern) van een persoon behoren. Een kernkwaliteit “kleurt” de mens. Het betekent dat specifieke kenmerk dat hem of haar onderscheidt van anderen. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn daadkracht, moed, geduld, empathie, flexibiliteit, zorgzaamheid. Hoe duidelijker het beeld is dat je hebt van je kernkwaliteiten, des te bewuster kun je die manifesteren; zowel op je werk als in je overige bezigheden. Wanneer je jouw stijl van werken kunt aanpassen aan je kernkwaliteiten word je geloofwaardiger en inspirerender. Je kunt jezelf zijn, een authentiek persoon, die zijn eigen kwaliteiten kent.

Wil je weten of een eigenschap een kwaliteit is van jou, dan kunnen volgende checks een aanwijzing zijn.

• • Wat anderen in mij waarderen, een compliment dat ik vaak krijg: ‘Wat goed van jou ...’

  • Wat ik van anderen als vanzelfsprekend verwacht en aanmoedig: ‘Dat is toch niet onredelijk ...?’

  • Wat ik in mijzelf de normaalste zaak van de wereld vind: ‘nou en, dat is toch niets bijzonders ...?’

Valkuil

Iedere kernkwaliteit kent ook een schaduwkant: de vervorming of valkuil. Je valkuil is niet het tegenovergestelde van je kwaliteit, zoals actief het tegenovergestelde is van passief en sterk van zwak. De valkuil is een kwaliteit die te ver doorschiet. Daadkracht kan bijvoorbeeld doorschieten naar drammerigheid. In de volksmond heet dat dan ‘te veel van het goede’. Iemand die te zorgvuldig is loopt het risico pietluttig te worden. Zo kan hulpvaardigheid doorschieten en ervaren worden als bemoeizucht. Dat is dan ook wat die persoon vaak naar zijn hoofd geslingerd krijgt. Of dat nu terecht is of niet, de valkuil hoort gewoon bij de kwaliteit. 

Het onder ogen zien van je valkuilen kan pijnlijk zijn. Pijnlijk omdat het geïdealiseerde zelfbeeld niet altijd zo perfect is als men wil geloven. Vandaar dat we het misschien graag minimaliseren als we er onszelf op betrappen of dat we het door de vingers zien als we het herkennen bij anderen. 

Wil je weten of een vervorming een valkuil is voor jou, dan kunnen volgende checks een aanwijzing zijn.

• • Wat anderen mij wel eens verwijten: ‘Wees toch niet zo ...!’

  • Wat ik bij anderen bereid ben om door de vingers te zien: ‘Iedereen doet wel eens zo!’

  • Wat ik geneigd ben bij mijzelf te vergoeilijken: ‘Het valt wel mee ...’

Uitdaging

Naast de bijbehorende valkuil kent ieder mens bij zijn kernkwaliteit ook een uitdaging. De uitdaging is het positief tegenovergestelde van je valkuil. Bij drammerigheid is dat bijvoorbeeld zoiets als geduld, rust, terughoudendheid.

De uitdaging moet gezien worden als een aanvullende kwaliteit. Waar het om gaat is om een balans te leren ontwikkelen, niet in termen van “of-of”, maar juist van “en-en”. De kunst is zowel daadkrachtig als geduldig te zijn. Als je dat kan, voorkom je dat je in je valkuil terechtkomt. Je vermijdt immers dat je overdrijft in je kwaliteit.

Wil je weten of een eigenschap een uitdaging, dan kunnen volgende checks een aanwijzing zijn. 

• • Wat anderen mij toewensen: ‘Als je nou eens ...’

  • Wat ik in anderen bewonder: ‘Goh wat knap dat jij...’

  • Wat ik in mijzelf mis: ‘Ik wou dat ik ...’

Allergie

Vaak is iemands valkuil bron van conflicten, irritaties en spanningen die de persoon met zijn omgeving heeft. Dat geldt vooral als die valkuil ook de allergie van een ander blijkt te zijn. Het probleem is dat de doorsnee mens allergisch blijkt te zijn voor te veel van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt vindt.

De daadkrachtige persoon kan zich tot het uiterste getergd voelen wanneer hij bijvoorbeeld geconfronteerd wordt met passief gedrag. Hij is allergisch voor passiviteit. Als je goed kijkt zie je dat dit komt doordat passiviteit te veel van zijn uitdaging (= geduld) is. Hij weet zich daar vaak geen raad mee.

Hoe meer jij in een ander met je eigen allergie wordt geconfronteerd, hoe groter de kans dat jij in je valkuil terecht komt. De daadkrachtige persoon loopt dan het risico te gaan drammen, terwijl hij de ander verwijt passief te zijn. Wat je het meest kwetsbaar maakt is dus niet je valkuil, maar je allergie, want het is je allergie die je in je valkuil drijft.

Wil je weten of een eigenschap een allergie is voor jou, dan kunnen volgende checks een aanwijzing zijn. 

• • Wat anderen mij aanraden me minder aan te ergeren: ‘Wind je toch niet zo op...’

  • Wat ik in anderen verafschuw: ‘Wat een ... is dat!’

  • Wat ik mijzelf moeilijk zou vergeven: ‘Dat nooit...!’

Dubbelkwadranten

Kernkwadranten lenen zich tot zelfonderzoek. Daarnaast kunnen ze ook gebruikt worden in relaties om lastige situaties te onderzoeken of voor te bereiden.

Stel je ergert je aan je buurman, die je een passieveling vindt. Juist omdat jij daar zo allergisch voor bent, besluit je eerst te onderzoeken wat dat zegt over jezelf. Uitgaande van je allergie maak je een kernkwadrant van jezelf, waarin bijvoorbeeld je kwaliteit daadkracht is en je de uitdaging hebt om wat meer geduld te ontwikkelen.

Als je tot de conclusie komt dat je irritatie meer over jou zegt dan over de ander, dan zou dat ertoe kunnen leiden dat je je minder gaat ergeren aan je buurman. Je hebt jezelf beter leren kennen. Het kan ook zijn dat je tot de conclusie komt dat je irritatie iets over jou zegt; maar dat je je buurman wil aanspreken op het feit dat hij te weinig initiatief neemt om de zaken die moeten gebeuren aan te pakken. In dat geval maak je een tweede kwadrant waarbij je aanneemt dat wat jij wil bespreken de valkuil van je buurman is.

Dat kwadrant kan het omgeklapte kwadrant van jezelf zijn. Dan zou jouw uitdaging de kwaliteit van je buurman zijn. Dat hoeft echter niet, omdat uit één kwaliteit meerdere kwadranten kunnen afgeleid worden. Het zullen vaak nuanceverschillen zijn, maar die zijn net zo belangrijk.

Aandachtspunten

1. Een uitspraak over kwaliteiten, valkuilen, ... is steeds subjectief

Want je uitspraken zijn gekleurd vanuit je eigen kwaliteitenkwadranten. Hoe jij kijkt naar iemand is niet per sé hetzelfde als hoe iemand anders, of de persoon zelf ernaar kijkt.

Je zegt dus beter niet: ‘Jij doet ...’

je zegt beter: ‘Ik vind dat ... Je komt bij mij over als ... Ik erger me aan ... Ik apprecieer dat ...

2. Een persoon is niet te herleiden tot zijn kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen, ...

Wees je bewust dat iemand meer is dan zijn karaktereigenschappen en zeker meer dan het gedrag dat hij in een bepaalde situatie toont.

Je zegt dus beter niet: ‘Ik ben daadkrachtig, drammerig, te weinig geduldig, ...’

Je zegt beter: ‘Ik heb veel daadkracht. Ik doe drammerig. Ik heb te weinig geduld.’

3. Een persoon is niet te herleiden tot zijn gedrag. 

Zorg er dus voor dat je je indrukken bij bepaald gedrag niet veralgemeent.

Opdracht: 

Titel van het bestand dat je upload: 4. Kwaliteitenkwadrant

1/ Je beantwoordt bij elk onderdeel van het kwaliteitenkwadrant (kwaliteit, valkuil, uitdaging, allergie) de drie vragen. 

2/ Op basis van je antwoorden maak je twee volledige  kwaliteitenkwadranten waarbij de relaties tussen de onderdelen binnen elk kwadrant theoretisch kloppen en ook herkenbaar zijn voor jezelf. Geef ook bij elke eigenschap een voorbeeld van een situatie waarin duidelijk wordt hoe jij die eigenschap invult.

3/ Je legt je oplossingen uit aan minstens twee andere klasgenoten en iemand van je ouders voor, die evalueren of ze je antwoorden herkennen of eventueel bijsturen. Als extra test kan je ook proberen om de theorie van het kwaliteitenkwadrant uit te leggen aan je ouders. Noteer in je IW wat er in deze gesprekken aan bod kwam. 

4/ Maak één dubbelkwadrant tussen jezelf en mensen uit jouw omgeving. Je kan daarvoor één van de twee kwaliteitenkwadranten gebruiken die je al hebt gemaakt. 

5/ Bespreek genuanceerd en kritisch wat je hebt ontdekt over jezelf door deze oefening te doen. Je kan daarvoor baseren op de 'checks' en de 'aandachtspunten' die je in de theorie kan vinden. 

Lijst met kwaliteiten en vervormingen

Onderstaande KO vragen horen niet meer bij de verwerkingsopdracht. 

Richtvragen KO:

Teken het kernkwadrant.

Benoem in het kernkwadrant de relatie tussen de verschillende velden:

te veel van ...

positief tegenovergestelde ...

Werk een voorbeeld uit van een kernkwadrant vertrekkend vanuit een zelfgekozen

kwaliteit

valkuil

uitdaging

allergie

kwaliteit:

Welke valkuil past bij de kwaliteit ...

Hoe praat iemand over een valkuil die hij zelf ook heeft? 

Welke uitdaging past bij de kwaliteit ...

Hoe praat iemand met uitdaging x over iemand die x als kwaliteit heeft.

Tot wat voor soort vriend(in) zou iemand met kwaliteit x zich aangetrokken voelen?

Welke allergie past bij de kwaliteit ...

Met wat voor soort mensen zou iemand met kwaliteit x ruzie krijgen?

Hoe kan je checken of iets een kwaliteit is:

op basis van wat anderen zeggen.

op basis van wat jij van anderen vindt.

op basis van wat jij van jezelf vindt.

valkuil:

Van welke kwaliteit is valkuil x een teveel?

Wat zou iemand met valkuil x voor uitdaging hebben?

Tot wat voor soort vriend(in) zou iemand met valkuil x zich aangetrokken voelen?

Waarvoor zou iemand met valkuil x allergisch zijn?

Met wat voor soort mensen zou iemand met valkuil x ruzie krijgen?

Hoe kan je checken of iets een valkuil is:

op basis van wat anderen zeggen.

op basis van wat jij van anderen vindt.

op basis van wat jij van jezelf vindt.

uitdaging:

Welke kwaliteit hoort bij uitdaging x?

Welke valkuil hoort bij uitdaging x?

Tot wat voor vriend(in) zou iemand met deze uitdaging zich aangetrokken voelen?

Welke allergie hoort bij uitdaging x?

Met wat voor mensen zou iemand met deze uitdaging ruzie krijgen?

Hoe kan je checken of iets een uitdaging is:

op basis van wat anderen zeggen.

op basis van wat jij van anderen vindt.

op basis van wat jij van jezelf vindt.

allergie:

Welke kwaliteit zou iemand met allergie x hebben?

Welke valkuil zou iemand met allergie x hebben?

Naar welke vervorming zou iemand met allergie x het risico hebben om door te schieten.

Welke uitdaging zou iemand met allergie x hebben?

Van welke uitdaging is allergie x een te veel?

Tot wat voor soort vriend(in) zou iemand met deze allergie zich aangetrokken voelen?

Met wat voor mensen zou iemand met deze allergie ruzie kunnen krijgen?

Hoe kan je checken of iets een allergie is:

op basis van wat anderen zeggen.

op basis van wat jij van anderen vindt.

op basis van wat jij van jezelf vindt.