Hoe krijgt het vraagstuk van het lijden vorm binnen de Bijbel?
Lijdensverhaal:Johannes 18 en 19
Wat is de houding tegenover Jezus?
verraadt Jezus voor dertig zilverlingen
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Zijn motieven zijn onduidelijk. Hogepriesters hebben 30 zilverlingen uitgeloofd voor wie Jezus overlevert.
Reden: Geldbejag?
Judas vindt dat Jezus best de discussie eens aangaat met de hogepriesters?
Judas vindt dat Jezus over de schreef gaat en levert hem uit?
Judas speelt een rol in een goddelijk plan om Jezus geest te verlossen van zijn lichaam (de gnostici een sekte in de eerste eeuwen na Christus, geloofden dit)
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Uitlevering van Jezus. Als duidelijk wordt waartoe deze uitlevering leidt, wil hij het geld niet meer en pleegt zelfmoord.
Wat is de houding tegenover Jezus?
Trekt zwaard, beschermt Jezus, verwondt knecht van de hogepriester (Malchus)
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Petrus komt aanvankelijk in opstand tegen agressor,
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Jezus vermaant Petrus: "Waarom zou ik deze beker niet drinken?"
Wat is de houding tegenover Jezus?
Leidt het proces tegen Jezus
Wil dat één mens sterft voor het volk
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Vertegenwoordigt het joodse denken van voorvaderen, voorschriften en regels zijn erg belangrijk. Ze zijn de letterlijke wil van God. Jezus, die niet de letter maar het hart van de wet wil laten nastreven, ondermijnt in zijn ogen het ganse joodse denken. Jezus zet alle belangrijke zaken van de Wet op zijn kop: de sabbat, de tempel en God zelf, door te zeggen dat hij als mens zo’n sterke relatie heeft met God.
Spanningen met Romeinen: Jezus kan gebruikt worden als zondebok om spanningen in de Joodse samenleving op dat ogenblik te kanaliseren.
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Jezus wordt opgeofferd
dienaar van de hogepriester
Wat is de houding tegenover Jezus?
slaat en vermaant Jezus
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Vindt dat Jezus onrespectvol reageert op hogepriester. Voor dienaar is dit gelijk aan onrespectvol zijn tov alles waar hogepriester in zijn ogen voor staat: Joodse wet, Joodse denken, Joodse volk
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Er wordt gereageerd op de proteststem van Jezus, die anderen confronteert met hun samenzweringen. Jezus confronteert ook de dienaar met zijn handelen.
Wat is de houding tegenover Jezus?
verloochent Jezus
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
hij heeft angst om zelf ook aangehouden te worden, angst om te moeten getuigen in het proces, angst om oog in oog te komen staan met Jezus en te moeten kiezen tussen het redden van zijn eigen leven en het trouw blijven aan Jezus.
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Er komt niemand op voor Jezus’ verdediging. Jezus staat er alleen voor.
Wat is de houding tegenover Jezus?
Willen Jezus aan het kruis
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
In de gespannen politieke sfeer waarin zij moeten overleven, ver van hun thuis en familie in uiterst vijandig gebied. Er was onder de Joden bijvoorbeeld een groep 'Zeloten', een gewapende geurillabeweging, die zagen in de Messiasvoorspellingen een redder die hen zou verlossen van de Romeinen. Van Petrus werd gezegd dat hij een Zeloot was. De Romeinse soldaten zagen hun kans schoon om hun angst en frustraties op Jezus af te reageren tijdens de marteling.
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Jezus wordt gegeseld en bespot. Jezus verzet zich niet.
Wat is de houding tegenover Jezus?
Willen Barrabas vrij in ruil voor Jezus.
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Kiezen voor Barrabas, die een moordenaar is en nog van pas kan komen in de strijd tegen de Romeinen. Ze zetten Pilatus politiek in de hoek door te zeggen dat Jezus zegt dat hij Koning is en zoon van God.
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Jezus wordt overgeleverd om te worden gekruisigd.
Wat is de houding tegenover Jezus?
Twijfelt, wil Jezus vrijlaten, geeft uiteindelijk toch toestemming tot kruisiging.
Waarom doen/ zeggen ze dat? Welke motieven spelen mee, wat is hun achtergrond in het verhaal?
Hij is verantwoordelijk voor een woelige grensprovincie van Romeinse Rijk. Hij wordt in het oog gehouden door Rome en moet de rust bewaren. De grenzen van het Rijk moeten overeind blijven, anders voelt Rome zich aangetast in zijn grootsheid en in zijn veiligheid. Als hij terug gaat naar Rome is het om gelauwerd te worden of om voor de leeuwen geworpen te worden. Er zijn guerillabewegingen, oa de Zeloten waar Petrus toe zou behoord hebben, die regelmatig moeten onderdrukt worden. Pilatus leeft op gespannen voet met de officiële joodse gezagsdragers. Er is een zekere verstandhouding tussen de Romeinse en Joodse machtsblokken: leven en laten leven.
Jezus is voor Pilatus slecht nieuws op een slecht ogenblik. Tijdens het paasfeest komen duizenden joden naar Jeruzalem, omdat ze enkel daar hun paaslam mogen slachten in de tempel. In dezelfde tempel veroorzaakt Jezus volgende de synoptici een week vroeger een opstootje (veel meer dan een opstootje zal het niet geweest zijn gezien de geweldige afmetingen van de toenmalige tempel en de enorme massa die aanwezig was. Ze had wel een sterke politieke invloed. Elke onrust onder de bevolking werd door de Romeinen scherp in de gaten gehouden. Met hun relatief kleine aantal soldaten kunnen ze niets beginnen tegen de overmacht van Joden. In deze politieke situatie zit Pilatus op het ogenblik dat Jezus voor hem wordt gebracht.
Pilatus vindt geen schuld in Jezus, maar zwicht onder druk van de Joden. Vooral bij het argument dat Jezus zich Zoon van God zou noemen krijgt hij schrik. In de Romeinse Keizercultus is het enkel de keizer die zich kan beroepen op een goddelijke afkomst. Jezus wordt hiermee dus een rechtstreekse concurrent van de keizer en daar spelen de joden handig op in. Met de marteling wil Pilatus als het ware zeggen: ik heb hem stevig ondervraagd, maar nog vind ik geen schuld in Hem. Op het einde van het proces wast hij zijn handen als teken van zijn onschuld; hij wil niets te maken hebben met deze zaak en geeft toe aan de Joden om zijn eigen positie en zijn eigen leven niet in gevaar te brengen.
Wat is gevolg voor Jezus? Hoe reageert Jezus?
Jezus relativeert de macht van Pilatus
Jezus legt misverstand bloot
Jezus wordt uitgeleverd om gegeseld en gekruisigd te worden.
Alle figuren kiezen op één of andere manier voor zichzelf en niet voor Jezus, die in een zwakke, uitzichtloze situatie lijkt te staan. Allemaal hebben ze goede redenen om te verantwoorden wat ze doen, maar ze staan niet open voor de gekwetste, machteloze figuur die voor hen staat.
Ze wenden zich af van de lijdende Jezus, die stukje bij beetje van zijn waardigheid ontnomen wordt, en met Hem zijn boodschap, tot Hij is vastgenageld op de schandpaal: het ultieme teken dat Hij en Zijn idealen uitdraaien op niets. Alle hoop en geloof die Jezus had gebracht door zijn manier van leven, alle zin en waarde die het kon hebben is onder het kruis volledig afwezig.
Er zijn door de Romeinen duizenden mensen gekruisigd. Hoe komt het dat net deze ene gekruisigde figuur nog steeds actueel is, dat mensen zich hierin kunnen herkennen, dat ze er kracht uit kunnen putten? Er is blijkbaar een tijdloze symboolwaarde aan dit verhaal.
Wat zou de symbolische betekenis van Jezus’ lijden kunnen zijn?
Jezus symboliseert hier elke lijdende mens die niet geholpen wordt, die genegeerd wordt, wiens vraag om hulp niet gehoord wordt. Deze vraag om hulp is in de kern steeds de vraag: zorg ervoor dat mijn leven terug zin heeft. Door egocentrisch te handelen zijn we een bron van lijden of houden we ons afzijdig waardoor het lijden voort blijft duren.
Een slachtoffer van incest
Een dakloze
Een dementerende vrouw
Iemand met liefdesverdriet
Iedereen die op een of andere manier het gevoel heeft onrechtvaardig behandeld te zijn
Iemand die onterecht uit de klas gezet is
Bedrogen worden door een partner
Te weten komen dat er iemand over je roddelt
Iemand die het moeilijk heeft met de scheiding van zijn ouders
Iemand die zelfmoord wil plegen
Iemand die euthanasie wil
Iemand die faalangst heeft
Iemand die niet tevreden kan zijn met 70%
Iemand die het heeft opgegeven om zich in te zetten om zich van zijn beste kant laten zien en tevreden is met 49%
Herken je jezelf hierin? Wie staat er tegenover u als Petrus, Judas, Annas, Pilatus, soldaten, joden, … ?
Herken je jezelf in de positie van Petrus, Judas, Annas, Pilatus, soldaten, joden,…?
als je in het nauw gedreven bent in een emotionele ruzie: dingen verdraaien om je er toch uit wringen om je gezicht toch maar niet te verliezen, ipv eerlijk en open te zijn en eigen ongelijk toe te geven.
Niet egocentrisch reageren want dat vergroot het lijden nog.
Niet agressief, impulsief en wild om je heen slaan naar alle mogelijke oorzaken van het lijden,
Niet lijdzaam toezien en passief ondergaan,
Niet op zoek gaan naar een reden om het lijden te verantwoorden = Schuldhypothese = Lijden als leerschool
WEL antwoorden op de hulpvraag van de lijdende = actief zoeken naar en meehelpen aan een herstel van het zelfwaardegevoel van de persoon die lijdt.
Dit kan door te zoeken hoe het emotioneel of fysisch lijden kan ophouden.
Dit kan door de mens die lijdt te bevestigen in zijn waarde.
Alle vormen van caritas (= liefde die vorm krijgt via een engagement voor andere mensen die op één of andere manier lijden)