Mogelijke vragen bij TD 2.3
Op welke manier is basisvertrouwen een vorm/gevolg van liefde?
Welke drie essentiële boodschappen krijgt een kind van een opvoeder?
Welke gelijkenis kan je vinden tussen de mechanismen van basisvertrouwen en de idee van God als Vaderfiguur?
Synthesevraag: Welke eigenschappen van liefde vertellen iets over de manier waarop christenen spreken over 'de Liefde van God'? 2.3 (kennis)
--------------------
Niet alleen vóór maar ook na de geboorte is de baby voor zijn ontwikkeling totaal afhankelijk van de ouder(s). Daarom is het van levensbelang de nabijheid van de ouder/verzorger te vinden: om te overleven en zich te ontwikkelen moet het kind zich kunnen hechten.
Hechting start als een biologisch proces dat in het kader staat van overleving en veiligheid. Het is een ontwikkelingsstap richting zelfstandigheid. (...) De neiging tot hechting is aangeboren; b.v. het reageren met reflexmatige bewegingen en glimlachen om een reactie, verzorging en/of bescherming uit te lokken. Denk hierbij ook aan de functie van het huilen en het aandacht richten op de ander door middel van oogcontact, uitstrekken van armen of benen, blik ergens op richten e.d..
Als we kijken naar een pasgeboren baby, zien we dat de baby, al gauw na de geboorte, honger krijgt. Honger is een onaangenaam gevoel. Een baby zal deze behoefte aan voeding uiten door te gaan huilen. De ouder hoort de baby huilen en voedt het kind. Wanneer het hongergevoel is weggenomen, voelt het kindje zich ontspannen en plezierig totdat een volgend onaangenaam gevoel zich aandient (een natte luier of angst). Het zal opnieuw een behoefte kenbaar maken en er zal, als het goed is, weer aan worden voldaan (verschonen of troosten).
Aan de hand van dit proces van behoeften uiten en in behoeften voorzien, ontwikkelt het kind een gevoel van vertrouwen, een gevoel van basisveiligheid. Op die manier hecht het zich aan de persoon die aan zijn ‘vragen’ tegemoet komt. Het kind is geneigd met vertrouwen te reageren en de behoefte aan contact staat hierbij centraal. Het kind zoekt veiligheid bij de volwassene. Als het dat vindt, krijgt het vertrouwen in de ander.
Ook bij de ouders is er sprake van een biologisch proces om hun pasgeboren kind te beschermen en te verzorgen door o.a. hormonen (denk aan het hormoon dat er voor zorgt dat de weeën en de borstvoeding op gang komen). Het is ook bekend dat deze hormonen bij zowel kind als ouder vrijkomen wanneer zij aandacht, liefde en warmte krijgen (m.n. door aanraking). Dit alles staat in het teken van het aangaan van een affectieve duurzame relatie. Dat aanraking van levensbelang is, blijkt uit vroegere ervaringen met kinderen in weeshuizen. Zij kunnen zelfs overlijden als er alleen aandacht aan eten en drinken wordt besteed. Hechting is ook van groot belang voor de hersenontwikkeling van kinderen. De hersenen van kinderen groeien en ontwikkelen zich door interactie met hun omgeving. Zo leert het kind al op jonge leeftijd processen en prikkels die stress veroorzaken te reguleren.
In een relatie vindt altijd wederzijdse beïnvloeding plaats: gedrag van de één lokt gedrag van de ander uit. Veel gebruikte termen hierbij zijn: sensitief (gevoelig zijn voor signalen) en responsief reageren (ingaan op de signalen van het kind). (...) Door het sensitief en responsief reageren, krijgt het kind drie essentiële boodschappen van de opvoeder:
jij bestaat voor mij (bestaansrecht)
jij bestaat op jouw manier voor mij (persoonsrecht)
ik zal er altijd voor je zijn als je me nodig hebt (onvoorwaardelijke acceptatie)
Deze boodschappen geven aan het kind basisvertrouwen in zichzelf en vertrouwen in de ander.(...)
Kinderen moeten voldoende veilig gehecht zijn aan een volwassene om te kunnen groeien en zich te kunnen ontwikkelen. Een gezonde gehechtheid helpt kinderen met:
de ontwikkeling van een positief zelfbeeld
een op passende wijze uiting geven aan impulsen
beter kunnen omgaan met stressvolle situaties
een optimale hersenontwikkeling
de ontwikkeling van logisch denken
zicht krijgen op eigen en andermans gevoelens
de ontwikkeling van geweten
een (langdurige) relatie op te bouwen met zichzelf en anderen.
Tenslotte vermelden we nog dat er sprake is van aangeboren loyaliteit van kind naar ouders. Wordt de relatie met de ouder beschaamd dan blijft de loyaliteit toch bestaan. Het kind zal bijvoorbeeld niet toelaten dat anderen over zijn ouders kwaadspreken, of het zal zich afsluiten van degene die dat doet. Dit is echter dikwijls een onbewust proces bij het kind (onzichtbare loyaliteit).
overgenomen uit: S.Zaal, M. Boerhave en M. Koster, Hechting Basisveiligheid Basisvertrouwen Begeleiding en behandeling Een handreiking voor begeleiders en behandelaars, URL: https://www.cordaan.nl/2637/3483/34158/boekje_hechting_2009.pdf, december 2009.