Đến California vào ngày 21 tháng 4, 1975, cách nay đúng 35 năm, nhưng Trần Mộng Tú đã có 40 năm viết văn làm báo. Hãy đọc bài thơ Bản Tin Trong Ngày của Trần Mộng Tú viết năm 1969 để thấy nhà thơ-nhà báo của chúng ta đã sống và viết như thế nào:

… Ở toà báo em làm

những người phóng viên

đang thu xếp ngày mai ra Đà Nẵng

không có ai đi Kiên Giang

làm sao em gửi được cho anh

một nụ hôn vào chiếc bao thư

làm sao em gửi được cho anh

những giọt nước mắt sáng nay của em

vào trong bao thuốc lá

Em se mình trong toà báo

hoang mang

cúi xuống một bản tin mới ra

….

Em gọi trong lồng ngực đáng thương của mình

Ôi anh!

Ôi anh!

Ôi anh!

Buổi chiều

em trở về

chiếc xích lô vẫn còn đầy gió.

Bốn mươi năm sau, tháng Tư, 2009, trong bài thơ Có Phải Tôi Không?, Trần Mộng Tú viết:

Có người gửi tôi tấm hình trên mạng

cô gái Sài gòn áo trắng khăn tang

đi trong Sài gòn bốn mươi năm cũ

có gái trong hình có phải tôi không

Ô hay tự nhiên tại sao tôi nhận

Sài gòn cả trăm cô gái giống tôi

cả ngàn khăn tang trên đầu goá phụ

goá phụ còn hồng một vệt son môi

Ô hay tại sao tự nhiên tôi chối

Sài gòn ngày ấy trắng toát khăn tang

những cô trẻ lắm mắt đầm đìa lệ

theo tay ai dắt đi vào nghĩa trang

Sài gòn bây giờ khói nhang đã tắt

goá phụ ngây thơ tóc đã phai xanh

nhìn lại tấm hình nhận ra cô gái

khẽ gọi tên cô Trần Thị Chiến Tranh.

Hai bài thơ Trần Mộng Tú viết cách nhau 40 năm, nhưng người đọc nhận ra đó là một câu chuyện, một câu chuyện dài trên bốn mươi lần của 365 trang-ngày giấy. Một cuốn sách dày trên 14.606 trang-ngày mà người đọc dù không được đọc những trang giữa cũng có thể hình dung ra một câu chuyện tình thời chiến. Tôi tưởng tượng một ngày nào đó, Trần Mộng Tú sẽ cho người đọc một tác phẩm có tên là Trần Thị Chiến Tranh.

Nhưng có vẻ như, Có Phải Tôi Không? chưa hẳn là chương cuối của Trần Thị Chiến Tranh. Lần này, tháng Tư, 2010, trong khung cảnh Việt Nam, 35 Năm Nhìn Lại, Trần Mộng Tú lại vừa gửi đến cho chúng ta sáng tác mới nhất của chị: bài Thơ của người lính trong nhà già.

Liệu đây có phải là những trang chót trong tác phẩm Trần Thị Chiến Tranh của Trần Mộng Tú? Đó là một câu hỏi không cần câu trả lời, bởi vì – như lời chị nói - dù thời gian có làm xoay chuyển cái môi trường sống của Trần Mộng Tú đến thế nào đi nữa thì những hình ảnh của những người chiến sĩ Việt Nam ngày xưa vẫn thấp thoáng trong thơ văn của chị. Trần Mộng Tú trẻ thì họ trẻ, Trần Mộng Tú già thì họ cũng già theo nhà thơ. Họ luôn luôn hiện diện trên từng trang chữ của chị.

TRẦN MỘNG TÚ

Thơ của người lính

trong nhà già

Tôi ngồi đây

căn nhà già

chiếc ghế già

tất cả đồ đạc có mùi tuổi tác

bàn tay tôi

da nhăn như lịch sử

tôi ngồi đây

buổi chiều xuống thấp

sao hôm mờ mờ

những chiếc lá ngoài kia

hình như đang buồn ngủ

những chiếc lá sống thêm một ngày

đi dần về con phố mùa đông

những chiếc lá không biết gì

về lịch sử

những chiếc lá chưa hề nghe bom nổ

trong tĩnh lặng của một vòng tròn

tôi ngồi đây

trong tĩnh lặng của một vòng tròn

tôi nghe bom nổ

tôi nghe tiếng súng

tiếng mìn

tiếng pháo kích

tiếng kêu thất thanh

tiếng gào

tiếng khóc

và cả tiếng rơi của một bông hoa

chưa kịp nở

tôi ngồi đây

người lính già

ở một quê hương khác

kê lại tuổi mình

trên viên gạch thời gian

người lính

người tù

khi được sống khác đi

không biết làm sao sống

quê quen

đất lạ

hai sân khấu

đóng hoài không biết đổi vai

cả hai cùng lạc chỗ

cả hai cùng cúi xuống

vỗ về tôi

tôi ngồi đây

trong căn nhà già

bỗng thấy mình rất lạ

da nhăn nheo

nhưng ký ức trong veo

ký ức đổ tràn

những ống mầu trong lồng ngực

rồi dịu dàng treo một bức tranh

Một bức tranh

không có tựa đề

vẽ bằng rất nhiều cây cọ

lớn nhỏ khác nhau

mầu xanh

mầu trắng

mầu vàng

mầu đỏ

mầu đen

khẩu hiệu hung hãn

dấu hiệu hòa bình

cùng vẽ vào một góc

ngũ sắc

vẽ thêm những dòng nước mắt

vẽ được môi cười

vẽ được cả đả đảo hoan hô

ngũ sắc

tôi cúi xuống bàn tay mình

da nhăn như lịch sử

có phải chính tôi

đã phụ vẽ

bức tranh này

tôi ngồi đây

trong căn nhà già

chiếc ghế già

tất cả đồ đạc có mùi tuổi tác

bàn tay tôi

da nhăn như lịch sử

buổi chiều xuống chập choạng

ngoài kia

cúi nhìn xuống vết thương

giữa ngực mình

chao ôi,

vết thương

còn trẻ lắm!

TRẦN MỘNG TÚ

Tháng Tư, 2010

* Tác giả dùng chữ “nhà già” thay cho Viện Dưỡng Lão

Nguyễn-Xuân Hoàng

Trần Mộng Tú

Có thể nói Trần Mộng Tú là nhà thơ nữ được biết đến nhiều nhất ở hải ngoại.

Ngôn ngữ thơ Trần Mộng Tú chuẩn mực, nghiêm túc, giống như ngôn ngữ của một nhà giáo, cân nhắc từng lời mình buông ra. Dù vậy, nhà thơ vẫn không giấu được một khối tình cảm đầy ắp ở bên trong. Ðầy mà không tràn. Tình yêu cũng chuẩn mực như chính ngôn ngữ của cô; hay đúng hơn, ngôn ngữ đã được chuẩn mực hóa như tình yêu của cô: vừa phải, chừng mức, nhưng không kém vẻ sâu sắc, ý vị.

Thơ Trần Mộng Tú là thơ tình. Thứ tình rất keo sơn, thủy chung. Thứ tình bất tận. Tình yêu quê hương. Tình yêu gia đình. Tình yêu đôi lứa và đặc biệt, tình yêu đối với cuộc đời, dù với bao cay đắng, phũ phàng. Trần Mộng Tú luôn ca tụng lẽ thiện và niềm hạnh phúc chung cho con người, nhưng không thù ghét cái ác, người ác. Thơ cô là biểu tượng lòng bao dung tha thứ của một người mẹ, một người chị, một người em gái, mở rộng vòng tay đối với những sai lầm, man trá, tàn ác...

Trăng Ðất Khách

Những đêm trăng sáng tôi không ngủ

Âm thầm mắt lệ nhớ quê hương

Ngày về sao bỗng xa xăm quá

Tôi thức cùng trăng suốt đêm trường.

Vườn xưa lối cũ trăng còn sáng

Thềm vắng còn ai đứng đợi chờ

Ngôi nhà thân mến ai đang ở

Có còn đầm ấm khói hương xưa

Bạn cũ bây giờ ở chốn nao

Ngửng mặt nhìn trăng dạ có sầu

Chén trà có mặn đôi giòng lệ

Ngậm ngùi có khẽ gọi tên nhau

Còn giòng sông nữa đêm biệt ly

Tôi đã cùng sông khóc hẹn về

Trăng nước thân yêu còn lắng đợi

Giữ giùm nước mắt kẻ ra đi

Ôi trăng đất khách làm tôi khóc

Quê hương càng nhớ lòng càng đau

Liệu tóc còn xanh ngày trở lại

Quê người lưu lạc đến bao lâu!

Những bài thơ ngắn của Trần Mộng Tú rất tuyệt. Bàng bạc trong thơ cô, những nỗi sầu đong đưa theo cuộc tình, còn mãi.

Trăng Xanh

Lạnh quá mùa đông trăng vỡ tan

Những mảnh trăng xanh vướng mắt chàng

Rơi xuống môi hôn đêm nguyệt lạnh

Hai người tan giữa vũng trăng loang.

Bướm Tuyết

Xô khung cửa hẹp bước ra

Trăm con bướm tuyết bay sa vào lòng

Cánh nào gẫy vụn bên song

Cánh nào gẫy giữa mênh mông mái hồn

Tuyết Tan

Ðóa tan trên ngón tay gầy

Ðóa tan trên ngọn tóc mây hững hờ

Ðóa tan giữa một bài thơ

Hồn em đóa ấy bao giờ mới tan

Vàng Thu

Tôi đứng giữa rừng nhìn thu rụng

Chợt rung trong tôi chiếc lá sầu

Vàng thu lá rụng ngang lòng suối

Hai lá có cùng một nỗi đau.

Lá Ðỏ

Anh nhặt cho em chiếc lá đỏ

Trên cành phong vừa rụng sáng nay

Ôi anh! đẹp quá mùa thu tới

Em nhốt đầy lòng gió heo may.

Thơ cô như tranh vẽ: đầy màu sắc (ở các bài trước) và thật nhiều màu trắng, trắng đục, màu bạc, màu thủy tinh... ở các bài sau:

Ðông Trắng

Mùa đông trắng giữa mái nhà

Câu thơ trắng giữa hồn ta vô đề

Bông hoa trắng giữa đam mê

Mối tình trắng đến lời thề bỗng phai

Giọt Lệ

Tôi trôi giữa một con đường trắng

Hai hàng thông trắng đứng hôn nhau

Dẫy núi bạc đầu ôm mặt khóc

Giọt lệ thủy tinh cắt nỗi sầu.

Gọi Nhau

Gió tự mười phương hú gọi đông

Cành khô nhớ lá khẽ gọi thầm

Tiếng chim gọi bạn trong sương đục

Tôi gọi tên người tiếng gọi câm

Hoàng Hoa

Có bụi cúc vàng bên hàng dậu

Có con bướm trắng ngập ngừng bay

Em đứng bên thềm chờ thu tới

Rượu hoàng hoa chưa uống đã say.

Sợi Tóc

Ngôi nhà thờ trên ngọn đồi cỏ

Buổi sáng mùa thu sương trắng phủ

Em về ngang môi ngậm sợi tóc

Sợi tóc buồn như mây mùa thu.

Buộc Áo Giữa Ðường

Ở đây mưa trắng không gian

Mưa vùi dập mộng chưa tan tác đời

Gió về chẳng có định nơi

Thổi vào hoang tịch mảnh đời tha hương

Ở đây tình lạc trong sương

Nên em buộc áo giữa đường giữ anh.

Còn bài thơ sau đây, có thể xem như là tiêu biểu cho tình yêu của Trần Mộng Tú:

Hỏi Chàng

Em bỏ lại sau lưng

Bờ sông và những con chim cánh trắng

Nắm vụn bánh cuối cùng

Ðã ném trên mặt nước

tiếng chim kêu

Tiếng cánh lao xao đập vào nhau gọi em quay lại

Còn gì mà níu kéo

Những mẩu bánh cuối cùng đã tung cao

Tình yêu rồi cũng thế

Quay đi không tiếng chào

Em trở về

qua công viên

Chuyện trò cùng ghế đá

Những con chim cánh trắng đã bay thật xa

Bỗng dưng em tìm thấy

Một mẩu bánh rất nhỏ trong túi áo

Nhỏ như một nụ hôn

Em hỏi chàng

Con chim nào em nên đợi?

Con chim cũ bay về?

Con chim mới bay tới?

Ôi! mẩu bánh tình yêu

Muôn đời,

Vẫn làm em bối rối.

Một chút hương vị còn sót lại, rơi rớt đâu đó, không nhiều, không to lớn lắm, nhưng cũng đủ níu kéo và làm bối rối một tâm hồn dị cảm, bao dung. Tình yêu ở đây, dù biểu đạt bằng thể loại thơ nào, cũng thật tuyệt vời.

Trang Trần Mộng Tú:

http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=124&ia=7718