Đoạn ghi khi mới về lại nhà sau một tuần đi Cali. thăm bạn, nhớ chiếc mũ đen rơi đâu mất

Posted: 30/09/2013 in Thơ, Đinh Cường

Một chặng đường văn chương - Ngô Nguyên Dũng (09/01/2013 08:34 PM) (Xem: 172)

Niên khoá 1968-1969, đậu xong Tú tài một, tôi được vào trung học Pétrus Ký học lớp đệ nhất. Giảng dạy môn triết học là một giáo sư trẻ vừa tốt nghiệp đại học sư phạm Ðà lạt, khoa triết, kiêm văn sĩ

Xem thêm

LÁ THƯ TỪ KINH XÁNG (gởi nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng) - Lương Thư Trung (09/04/2013 12:50 PM) (Xem: 2)

Nguyễn Xuân Hoàng – Trương Gia Vy – Đinh Cường

San Jose, 9 – 2013

Chiếc mũ đen có in mấy nét

của Miró vẽ mặt trời mặt trăng

mua ở Tây Ban Nha lâu rồi

bây giờ đang bay tấp bên góc

đường nào ở Santa Ana – Cali.

người bạn nói nó đã hết thời

đi giang hồ cùng tôi đó đây

Paris Sàigòn Huế Hànội Đàlạt…

chiếc mũ làm rơi đâu mất ở Cali.

chiều gió Santa Ana thổi trên hàng cây

cọ cao có mấy cánh chim biển bay vào

gió trên đường ra phi trường Long Beach

đi chuyến bay đêm giã từ những ngày

bên bè bạn chưa nói hết những ân tình …

năm giờ bay từ Miền Đông qua Miền Tây

đi xe đò Hoàng mất sáu tiếng Miền Nam

lên bắc Cali. thăm Nguyễn Xuân Hoàng

( đọc trên damau.org với bao nhiêu

bài viết cho một nhà văn được nhiều

người yêu mến, khi nhà văn nằm bệnh )

rất mừng gặp thăm bạn thấy bạn tươi cười

ra quán Minh ngồi ăn cùng nhau hai buổi cơm chiều

bạn thích mấy miếng bánh tôm chiên Cổ Ngư

uống ly nước cam không đường

bạn nói ngủ được, gắng ăn cho thêm sức khoẻ

hai tuần nữa bạn sẽ đi chemo. lần thứ tư

mong sao bệnh sẽ thuyên giảm

mong sao chị Vy đỡ lo cho Hoàng để lo thêm cho mình

nhìn chị nhìn ánh mắt chị thấy cả một nghị lực phi thường

chiều Virginia tôi lại đi bộ hai blocks đường qua Starbucks

tiếng còi tàu như nhớ những bước chân âm thầm hụ hồi còi dài

tôi lại phone cho Nguyễn Xuân Hoàng cho Lữ Quỳnh

phone cám ơn những người bạn quý mấy ngày vui bên nhau

rồi sẽ viết tiếp đoạn ghi cùng bao nhiêu ảnh kỷ niệm …

hãy nằm im đâu đó nghe chiếc mũ đen, tạm biệt luôn nhớ

như nhớ thơ Thanh Tâm Tuyền qua mấy nét Miró

chỉ có trời sao là đáng kể

như chỉ có Tình bè bạn yêu quý Người Đi Trên Mây …

Virginia, Sept. 28, 2013

Đinh Cường – Nguyễn Xuân Hoàng – Nguyễn Xuân Thiệp

San Jose, 9 – 2013

Một chặng đường văn chương

Niên khoá 1968-1969, đậu xong Tú tài một, tôi được vào trung học Pétrus Ký học lớp đệ nhất. Giảng dạy môn triết học là một giáo sư trẻ vừa tốt nghiệp đại học sư phạm Ðà lạt, khoa triết, kiêm văn sĩ đang được nhiều độc giả trẻ ngưỡng mộ: Nguyễn Xuân Hoàng.

Tôi chú ý đặc biệt đến ông, vì từ năm học lớp đệ ngũ tôi đã bắt đầu tập tễnh viết văn, làm thơ thiếu nhi gởi đăng trang Búp-bê do nhà văn Duyên Anh phụ trách trong nhật báo Sống. Giữa thập niên 1960, tôi khởi sự dọ dẫm làm quen với sách báo văn học ảnh hưởng đậm nét trường phái văn chương tây phương đang được giới độc giả trẻ tuổi ở Sài gòn ưa chuộng.

Bữa nọ, chị tôi được bạn cho mượn quyển "Vòng Tay Học Trò" của Nguyễn thị Hoàng. Tôi xin đọc. Chị nói không được, bảo tôi chưa tới tuổi. Tôi nài nỉ. Cuối cùng chị xiêu lòng.

Cảm xúc tôi, khi mở đọc những trang sách đầu tiên, lạ lắm. Tôi thấy mình tuồn tuột rơi theo những trang chữ diễm lệ óng ả của tác giả diễn tả tâm tư cô giáo Trâm vướng víu khắc khoải vào mối tình cấm kỵ với cậu học trò tên Minh. Không khí xứ lạnh Ðà lạt ấy, thứ bút pháp bóng bẩy dục tính ấy mới lạ, rất khác, hoàn toàn khác với văn phong của các tác giả trong những cột tiểu thuyết tình cảm xã hội đăng nhiều kỳ trong nhật báo. Cũng không giống những "Ðiệu Ru Nước Mắt" hay "Trần thị Diễm Châu" của Duyên Anh, là vài quyển tiểu thuyết người lớn đầu tiên chính tôi bỏ tiền túi mua về đọc.

Bắt đầu từ đó tôi tìm đọc những tác phẩm kén độc giả như "Con Sâu" của Dương Nghiễm Mậu, "Bếp Lửa" của Thanh Tâm Tuyền, "Sống Chỉ Một Lần" của Mai Thảo, "Sau Giờ Ra Chơi" của Nguyễn Ðình Toàn, "Khung Rêu" của Nguyễn thị Thuỵ Vũ, …

Cho tới lúc đọc được văn chương Nguyễn Xuân Hoàng, một lần nữa, tôi khám phá thêm một khuynh hướng sáng tác khác: tính đẹp của tư tưởng bi quan ẩn trong chủ nghĩa hiện sinh. Ở tuổi mười tám, tôi tìm đọc văn ông, ngoài vai trò độc giả, còn với tâm trạng tò mò của một đứa học trò, hy vọng nhặt ra những mảnh vụn tâm tư ẩn náu giữa những dòng chữ về con người và đời sống của người thầy mà tôi mến mộ. Tôi tìm thấy không nhiều, mà vặt vãnh như những mẩu giấy ráp một bức ảnh lỗ chỗ nhiều mảng trống.

Với cương vị giảng viên môn triết, Nguyễn Xuân Hoàng là một người thầy linh động hoạt bát. Ông dẫn dắt tuổi trẻ chúng tôi bước vào ngôi nhà triết học tây phương với những luận lý, tâm lý và đạo đức học cổ điển. Thầy Hoàng là người trẻ nhất, dáng vẻ hào hoa và diện mạo điển trai nhất trong ban giáo viên lớp mười hai của chúng tôi.

Là văn sĩ, Nguyễn Xuân Hoàng đã khai mở trong tâm thức tôi những cánh cửa bước vào cõi chữ nghĩa huyễn mộng. Cuối năm 1969, tôi rời nước du học. Bạn tôi biết tôi để ý tới văn chương Nguyễn Xuân Hoàng, cho nên mỗi khi có tác phẩm mới ấn hành của ông ở quê nhà, đều gởi cho tôi. Từ đó, những "Ý Nghĩ Trên Cỏ", "Khu Rừng Hực Lửa", "Kẻ Tà Ðạo", "Bất Cứ Lúc Nào, Bất Cứ Ở Ðâu" rắc mầm trong tâm tư tôi những chồi cây.

Trong "Khu Rừng Hực Lửa" tôi đã gạch dưới vô số câu và những chương tâm đắc. Tôi đã xúc động dào dạt sau khi đọc xong đoản văn "Cha và Anh", mà tôi nhớ được in trong tập truyện "Bất Cứ Lúc Nào, Bất Cứ Ở Ðâu", ấn bản in ở Sài gòn khi trước. Ngoại trừ "Kẻ Tà Ðạo" là một quyển tiểu thuyết với nhiều tình tiết gút mắc, những truyện ngắn, truyện vừa hoặc tuỳ bút khác của ông là những suy tư, những ý tưởng, những nhân sinh quan của riêng ông, một nhà trí thức chịu ảnh hưởng triết lý tây phương và trào lưu chủ nghĩa hiện sinh trong văn chương, về cuộc đời, tình yêu và thân phận con người trong một đất nước chiến tranh.

Trong văn chương Nguyễn Xuân Hoàng, rải rác đây đó là những tư tưởng bi quan, vô vọng trước những bất toàn của con người, tầm hữu hạn của hạnh phúc, những bất trắc của đời sống. Chính những đặc điểm ấy làm nên bản sắc văn-chương-Nguyễn-Xuân-Hoàng, không trùng lặp với ai khác. Sau "Khu Rừng Hực Lửa", một truyện vừa gây nhiều tiếng vang trong giới yêu thích văn chương, tiểu thuyết "Kẻ Tà Ðạo" là tác phẩm thành công rộng rãi của ông, ấn hành năm 1973. Quyển truyện là một phim bản linh động kể lại sinh hoạt của giới trẻ, giới văn thi sĩ và chính trị gia Sài gòn vào cuối thập niên 1960 với những phân cảnh yêu vội sống cuồng lồng trong tình huống chính trị rối reng, không lối thoát. Cá tính và cách ứng xử của những nhân vật nam qua bút pháp Nguyễn Xuân Hoàng, như Thăng trong "Kẻ Tà Ðạo", không cường điệu thái quá, không công-tử-tính cổ điển như một tay chơi đất Hà thành vào những thập niên 40, 50 của thế kỷ 20 qua ngòi bút Mai Thảo, mà hờ hững, lãnh đạm trước thực trạng chính trị và xã hội như một kẻ mộng du giữa ban ngày. Và Thăng đi về phân vân giữa những nhân vật nữ.

Loại văn phong được Nguyễn Xuân Hoàng sử dụng, gán ghép cho những vai trò văn chương rất thời thượng, rất "tây", rất trí thức, nhiều phim ảnh tính. Và thụ động.

»… Tôi là một người đàn ông thụ động. Tôi không biết sục sạo tìm kiếm như con gà bươi móc trong đống rác ngoài sân để mổ được chút hạt gạo thừa.

Tôi thụ động trong tận cùng xương tuỷ …« (ⁱ)

Không phải chỉ riêng những nhân vật nam trong tiểu thuyết Nguyễn Xuân Hoàng chất chứa tâm trạng thụ động ấy, mà không ít người thuộc giới trí thức cũng như văn thi sĩ thời bấy giờ cũng cùng quan điểm như họ. Phần lớn, có lẽ, bắt nguồn từ bối cảnh chiến tranh. Ranh giới sống chết quá mong manh. Cánh cửa hướng về tương lai khoá kín. Quan niệm về cuộc sống trong văn chương ông tuy mù mờ bảng lảng, nhưng vẫn khiến người đọc nghĩ ngợi. Nó bóc vỏ những bí ẩn về tính hiện hữu của đời sống, mặc dù không sắc sảo, tinh tế như văn chương Võ Phiến, nhưng đủ đậm để khắc dấu thành một ấn tượng Nguyễn Xuân Hoàng.

Sau biến cố 1975, tôi trực tiếp tham dự vào các diễn đàn văn chương hải ngoại. Khi được tin thầy tôi, nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, cùng gia đình sang Hoa kỳ định cư, tôi tìm cách liên lạc. Trong lá thư đầu tiên trả lời tôi, ông đề nghị sửa cách xưng hô, gọi bằng "anh" thay vì "thầy". Kể từ đó, tôi thường xuyên theo dõi văn nghiệp ông. Ông viết không nhiều, không bền bỉ dài hơi như Nguyễn Mộng Giác, nhưng tương đối đều đặn.

Những sáng tác ở ngoài nước của ông, tôi được ông gởi tặng bốn quyển: truyện dài "Người Ði Trên Mây", tái bản của "Kẻ Tà Ðạo" với nhiều nhuận sắc và sửa đổi, là quyển một trong trường thiên tiểu thuyết cùng tựa (ⁱⁱ), tập truyện "Căn Nhà Ngói Ðỏ", truyện dài "Sa Mạc" và tập truyện tái bản "Bất Cứ Lúc Nào, Bất Cứ Ở Ðâu".

Ðọc "Người Ði Trên Mây", tôi bỡ ngỡ vì không thấy lại những chương, những đoạn và những câu văn đã từng làm tôi rung động trong "Kẻ Tà Ðạo". Cá nhân tôi ưng ý bản chính hơn bản nhuận sắc ấn hành ở Hoa Kỳ, vì "Kẻ Tà Ðạo" sắc nét và đậm đà cảm tính hơn "Người Ði Trên Mây", với những ý nghĩ thú vị về văn chương và điện ảnh của nhân vật Thăng. Hoặc, có lẽ chỉ vì "Kẻ Tà Ðạo" đã bầu bạn thân thiết cùng tôi suốt nhiều năm tha hương đầu tiên.

Mở tập "Căn Nhà Ngói Ðỏ", lòng tôi chùng xuống, khi đọc lại dòng chữ ông ghi thêm trên truyện ngắn "Tự Truyện Một Người Vô Tích Sự": "Tặng Ngô Nguyên Dũng tự truyện này. N.X.H.". Chi tiết thân ái này của ông dành cho tôi, từ lâu rồi tôi quên bẵng. Tôi tần ngần đọc lại đoản truyện, lần này với nhiều xúc cảm sâu xa như thể chính tôi là người hứng chịu những nghịch cảnh, những mất mát.

Chuyện kể kết thúc như sau:

»… Buổi sáng sớm rừng còn đầy sương mù, gió thổi luồn qua những vòm cây lạnh. Trên những ngọn cây cao, tôi nghe tiếng chim kêu từng hồi buồn bã. Giẫm trên những ngọn cỏ ướt sương, bập bập điếu thuốc lá chưa kịp khô, tôi thấy mình già hẳn. Như giờ đây, gần bốn mươi năm sau tôi thấy tôi mới già bằng thuở đó.« (ⁱⁱⁱ)

Một hôm, đã lâu, tình cờ tôi xem được một cuốn phim Ý đen trắng cũ của đạo diễn Federico Fellini chiếu trên truyền hình: "La Strada", Anthony Quinn diễn vai chính. Phim kể về cuộc sống lang bạt nay đây mai đó của một gã đàn ông cục súc hành nghề xiếc dạo, giang hồ mưu sinh cùng một thiếu nữ phụ việc … Sực nhớ lại, trong một tác phẩm nào đó của nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, đã có lần ông đề cập tới một cuốn phim có nội dung tương tự với nhạc phim là một khúc kèn đồng não nuột, mà không nhắc tới tựa. Soạn lại những gáy sách cũ, tôi tìm thấy độc nhất một quyển của ông: "Kẻ Tà Ðạo". Những cuốn khác thất lạc đâu mất. Tôi bâng khuâng lật từng trang sách úa vàng hoài niệm. Và tôi tìm ra đoạn văn ấy (^iv), cũng như những suy nghĩ rời của nhân vật Thăng, xưng tôi, đôi ba lần đề cập tới W. Somerset Maugham. Luôn cả câu văn trích từ một truyện ngắn của Maugham đã được Nguyễn Xuân Hoàng đem in lên bìa sau, làm nền cho quyển sách, đã bám víu tôi một khoảng thời gian dài:

»Thảm kịch của tình yêu không phải là cái chết hay sự chia phôi … Thảm kịch của tình yêu chính là sự dửng dưng.« (^v)

Những mẩu chuyện nhắc nhớ bên lề của ông, từ một cuốn phim không đề tựa cho tới câu văn trích dẫn nói trên, đã bắt tôi lùng mua tất cả sách truyện của W. Somerset Maugham được chuyển sang Ðức ngữ, để tìm cho ra manh mối, được trích dẫn từ truyện ngắn nào. Nhờ vậy mà tôi đã đọc sạch ráo toàn bộ trước tác của Maugham. Văn chương của Nguyễn Xuân Hoàng, vì vậy, có thể nói, là tác động làm vỡ mạch những đam mê văn chương, âm nhạc, điện ảnh trong tôi. Và tôi viết. Viết để giải toả những ứ nghẽn của tư tưởng. Viết để thăng hoa ý nghĩ thành những trang chữ hào nhoáng. Viết để khai sinh những bóng hình hư cấu. Viết để biểu lộ thái độ tự mãn, rúng ép những nhân vật hành động theo ý mình.

Nguyễn Xuân Hoàng

(bìa sau "Kẻ Tà Ðạo",

Sài gòn, 1973)

Năm 2002, trong chuyến đi Cali thăm bạn, tôi và bạn có tham dự một buổi nhạc thính phòng vinh danh nhạc sĩ Phạm Duy. Sau giờ trình diễn, ca sĩ Quỳnh Giao dẫn tôi vào dự buổi tiếp tân, gặp gỡ ca nhạc sĩ. Tình cờ tôi tái ngộ nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng cùng hiền thê là chị Trương Gia Vy. Chào hỏi nhau xong, ông nhoẻn cười nhìn tôi:

»Ngô Nguyên Dũng thấy anh ra sao?«

Tôi không nhớ tôi đã trả lời ông như thế nào, vì trong khoảnh khắc ấy, thú thật, tôi đang bối rối. Ồn và đông, quá đông những khuôn mặt vang tiếng trong giới ca nhạc sĩ hiện diện, mà tôi chỉ là một tham dự viên "đi ké", không được mời, cũng không phải khán giả mua vé hạng nhất. Tôi nán lại thêm chốc lát, rồi lẻn về.

Từ đó tới nay, tôi và ông gần như bặt tin nhau.

Giờ đây, đọc và ngẫm lại, tôi nhận ra có điều gì dường như nghịch lý trong câu văn ghi trên của W. Somerset Maugham. Ví dụ như, thay "tình yêu" bằng "đời sống" và hoán đổi mệnh đề, thành:

»Thảm kịch của đời sống không phải là sự dửng dưng … Thảm kịch của đời sống chính là cái chết hay sự chia phôi«,

thì sao?

Theo thời gian, sở đọc văn chương của tôi có phần thay đổi. Ðọc lại dăm ba quyển sách đã một thời làm tôi ngẩn ngơ đêm ngày, tôi không còn xúc động như xưa. Bi thảm hơn nữa, tôi cảm thấy có điều gì đó không thật giữa những hàng chữ. Không phải tôi thất vọng. Ðúng hơn, tôi hoài nghi. Nhưng những trang sách của Nguyễn Xuân Hoàng là một trong vài ngoại lệ nằm trong sở thích tôi. Thỉnh thoảng có dịp, tôi lấy ra, đọc lại. Những bóng ảnh quá khứ trồi lên, quay quắt. Thời hoa niên hừng hực nắng Sài Gòn. Những khuya tha hương quạnh quẽ, tôi viết nằm trong căn phòng hẹp. Chữ ứa ra giấy. Băn khoăn dập xoá. Lắm khi rúng động theo tâm tình của nhân vật. Ðôi lúc gục đầu ngủ quên trên bản thảo.

Gấp sách, tắt đèn, tôi mở cửa sổ. Nhà trọ hai gian như hai hộp diêm kề cận nhau trong ngõ cụt. Cũng khung cửa ấy, những sáng mùa hè mở ra vườn nắng, nhác thấy con bồ câu trên đầu hồi mái nhà hàng xóm, cúc rúc rời rạc. Cứ vậy, lẻ loi, nhẫn nại nhiều sáng liên tiếp. Cho tới sáng nọ, sau một lúc cúc rúc, bất chợt nghe tiếng cánh xoạc. Một con bồ câu khác sà xuống, cách đoạn rụt rè một sải tay. Lấc ngấc dè dặt ngó nhau một chặp, đoạn con trống đập cánh, liệng một vòng biểu dương tài mọn. Rồi đậu lại, gần hơn, vờ vĩnh ngó mông. Tưởng xong, ngờ đâu một con thứ ba, rồi thứ tư xúm lại, ngúc ngắc xum xoe. Không biết tính toan ra sao, đột ngột cả bốn vỗ cánh túa lên, mất dạng.

Ðứng yên như vậy một đỗi lâu. Hương đêm tháng tám lùa vào, se se dịu dàng. Ðêm ngoài chập chùng úp tay lên vườn cây. Không một hơi gió. Ngoài kia tịch mịch, rỗng rang. Nhưng trong tôi chật chội những ý tưởng, những hình bóng. Không dưng một câu hát lướt ngang trí: "Ðể lại cho ai. Buồn như giọt máu …" (^vi). Ðam mê văn chương trong tôi như một thương tích, tưởng lành, không dưng loét đau, rỉ máu. Hồi tưởng nhiều thập niên dài. Ðọc và viết, chỉ mình tôi với chữ, thâu đêm. Chuyện văn chương, cũng như kiếp nhân sinh, phải chăng chỉ là những vui buồn phù du chất nặng chiếc thuyền bào ảnh, là một giấc huyễn mộng dài?

Nhưng dù là gì đi nữa, tôi tin rằng, những tác phẩm của thầy tôi, nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, vẫn vững chãi với thời gian. Chữ nghĩa của ông hội đủ sức đề kháng, chống chọi lại những huỷ diệt không thương tiếc của năm tháng qua dòng biến động lịch sử. Cùng với nhiều văn nhân thi sĩ tài danh khác, ông là một tên tuổi, một khuôn mặt quan trọng góp phần gầy dựng một nền văn học rực rỡ của miền Nam, thời kỳ 1954-75 nói riêng, và của toàn cõi Việt nam nói chung.

Một lần nữa, tôi cám ơn đời đã cho tôi cơ hội góp mặt trên văn đàn, để tôi có dịp cùng đi với ông, nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, trên nẻo về văn chương vô tận. Dẫu chỉ một chặng đường ngắn ngủi.

(Ðức, tháng 8. 2013)

i Kẻ Tà Ðạo, tr. 22, nxb. Nguyễn Ðình Vượng, Sài gòn, 1973. (Không tìm thấy trong ấn bản "Người Ði Trên Mây".)

ii Bụi và Rác: quyển hai của bộ tiểu thuyết "Người Ði Trên Mây", tôi không được đọc.

iii Căn Nhà Ngói Ðỏ, tr. 27-28, nxb. Văn Nghệ, Hoa Kỳ, 1989.

iv n. tr., tr. 192-193. (Không tìm thấy trong ấn bản "Người Ði Trên Mây".)

v »The tragedy of love is not death or separation ... The tragedy of love is indifference.«, Red, W. Somerset Maugham. (Trong "Người Ði Trên Mây", tái bản của "Kẻ Tà Ðạo", đoạn văn được nhân vật xưng tôi nhớ và thuật lại rành rẽ truyện ngắn nói trên của W. Somerset Maugham - Kẻ Tà Ðạo, tr. 335-336, nxb. Nguyễn Ðình Vượng, Sài gòn, 1973 - được rút gọn: "Rồi chị Quỳnh sẽ hiểu. Yêu nhau mà không lấy nhau được đến nỗi phải chia tay, hoặc phải đi tìm cái chết... thì tình yêu ấy vẫn tồn tại. Thảm kịch của tình yêu chính là người nầy dửng dưng dưới mắt người kia trong khi vẫn sống bên nhau." Tôi nhớ lại một truyện ngắn của nhà văn Anh, ông Somerset Maugham, mà có lần tôi đã thấy trên kệ sách trong nhà này... - Người Ði Trên Mây, tr. 245, nxb. Người Việt, Hoa Kỳ, 1987.)

Trích đoạn ca khúc "Lặng Lẽ Nơi Này", Trịnh Công Sơn.

Ngô Nguyên Dũng

LÁ THƯ TỪ KINH XÁNG

Thư gởi nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, như một lời xin lỗi muộn màng.

nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

Kính xáng Bốn Tổng ngày 23 tháng 08 năm 2013

Kính chào Thầy Nguyễn Xuân Hoàng,

Nhớ cách nay khoảng bốn năm, tôi nhận được lá thư của Thầy mời tôi viết cho “Blogg Nguyễn Xuân Hoàng và Bạn Hữu” trên trang nhà VOA. Lần đó tôi xin Thầy thứ lỗi vì tôi không đủ tư cách để được Thầy xem là “Bạn Hữu” và trong thư hồi đáp, Thầy viết mà tôi còn nhớ đại ý: “Trời, Hai Trầu mà không viết cho Nguyễn Xuân Hoàng, thì viết cho ai?” ; tiếp đó Thầy còn dặn thêm : “Nếu anh không ngại các bình luận, anh nhớ viết cho Nguyễn Xuân Hoàng nhe.”

Thưa Thầy,

Đọc lời hồi đáp ấy, tôi biết mình đã làm Thầy buồn vì không đáp ứng được lời kêu gọi của Thầy.Nhơn mấy hôm nay có nhiều trang mang nhắc đến Thầy, tôi xin có mấy lời bộc bạch này cùng Thầy.

Trước nhất, về cách xưng hô, với Thầy, trong lòng tôi luôn kính trọng Thầy ở cương vị một vị giáo sư Triết mặc dù tôi chưa được học với Thầy giờ nào. Dù đọc được đây đó là Thầy không thích lắm cái nghề mô phạm ấy, cũng như có lần trong một lá thư Thầy gởi cho tôi và Thầy nói đại ý rằng cái nghề dạy học đã qua lâu rồi, không nên nhắc nữa. Tôi rất hiểu ý Thầy nhưng dù Thầy nói thế nào đi chăng nữa thì một đứa học trò tỉnh lẻ như tôi thì dù lớn bao nhiêu tuổi, nề nếp giáo dục của gia đình tôi từ xưa đến nay đã dạy rằng các con phải kính trọng các bậc Thầy giáo là một trong những nhân cách sống ở đời. Chính vì thế, nếu may mắn, tôi chỉ đáng là học trò của Thầy chứ không thể nào là một “Bạn Hữu” ngang bằng với Thầy được!

Thứ đến, về chuyện viết ra chữ chứ chưa dám gọi là viết văn, một cái gì đó rất cao siêu mà tôi không bao giờ dám mơ hoặc dám nhận mình có khả năng viết thành văn các khía cạnh về đời sống nơi miền quê tôi. Trong khi đó, nhìn lại sáu bảy mươi năm sống chết với niềm đam mê của mình qua một quá trình dài làm báo viết văn của Thầy, thì đủ biết Thầy không có

những“Bạn Hữu” như Hai Trầu, một ông già nhà quê từ tay lắm chưn bùn tới mùi da khét nắng bốn mùa. Do vậy mà tôi rất ngại hai chữ “Bạn Hữu” mà trang Blogg của Thầy nêu lên. Có thể được, tôi cũng chỉ là một người mê đọc văn của Thầy, chứ không bao giờ dám xưng hô“Anh, Anh, Tôi, Tôi” với một trong những vị tiền bối trên văn đàn đáng bậc Thầy như Thầy!

Tiếp nữa, có lần tôi cũng rất áy náy khi đọc được của Thầy một đôi chỗ thấy Thầy đã trách :“Có những người mình tưởng là bạn nhưng không phải bạn”. Thưa Thầy, xét riêng trường hợp của tôi, với một người tên tuổi như Thầy, những người thấp hèn như tôi phải tự biết mình đứng ở đâu trong cái trật tự chung với một vị tiền bối như Thầy; nên tôi tự thấy mình chưa xứng đáng là “bạn” của nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, mà may lắm như trên tôi đã nói, có thể tôi là người đọc, là một bạn đọc các trang sách của Thầy, một người đọc từ những ngày trước cũng như bây giờ mà thôi, thưa Thầy. Và trong tư cách một người đọc có chút suy nghĩ, trong một bài ghi nhận về cuốn truyện đầu tay của Thầy: “Bất Cứ Lúc Nào, Bất Cứ Ở Đâu”, tôi có mấy hàng như một lới kết, xin chép lại để chia sẻ cùng Thầy:

“Rải rác trong các truyện, Nguyễn Xuân Hoàng đã có nhắc đến chiến tranh dù không rực lửa như Dấu Binh Lữa, Dọc Đường Số Một, Mùa Hè Đỏ Lửa của Phan Nhật Nam hoặc như Nhật Ký Hành Quân, Quán Biên Thùy của Trần Hoài Thư cũng viết về cuộc chiến ấy những năm 1968, 1969, 1972… Điều này cũng dễ nhận ra vì Phan Nhật Nam, Trần Hoài Thư là những người lính viết văn; họ viết những tác phẩm chiến tranh bằng chính những hiểm nguy, chết choc mà họ phải đối mặt thường trực; trong khi đó, Nguyễn Xuân Hoàng, với lương tâm của một nhà giáo, qua ngòi bút của một nhà văn, ông muốn chia sẻ với những hy sinh, những chết choc của người lính, và cả của những người dân vô tội vì hoàn cảnh phải chìm trong lửa đạn qua cái nhìn cảm thông của người trẻ có học thức ở thành thị Miền Nam vào lúc dầu sôi lửa bỏng ấy. Sau khi dàn trải cho người đọc những cảnh đời yêu cuồng sống vội trong ấm êm, ích kỷ nơi thành thị như một cái gì bạc bẽo, bất công, vô lý, phi nghĩa, tác giả không ngần ngại nói lên ý tưởng của mình: “Thời chiến tranh, tình yêu đôi khi chỉ là xa xí phẩm.” (Dưới tàn cây trứng cá, trang 79)

Dường như cách tốt nhất để nhận biết về một thời đại nào, bạn nên tìm đọc những tác phẩm được sáng tác vào thời đại ấy. Có thể nói tập truyện “Bất Cứ Lúc Nào, Bất Cứ Ở Đâu” của nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng là một tác phẩm mang lại cho người đọc những chất liệu như vậy, dù khái quát về hoàn cảnh xã hội cùng đời sống với lối sống cùng những suy nghĩ của giới trẻ nơi các thành thị tiêu biểu Miền Nam vào những năm cuối thập niên 1960 và đầu thập niên 1970, những năm binh lửa ngút trời ấy, có một chút gì hơi xót xa, chua chát khi biết được rằng nơi các thành thị yên bình đã có một thời thanh niên nam nữ họ lao vào những trận yêu cuồng sống vội như thế !”

NXHoàng. CA

Chân dung nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

Nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

Từ ngày rời trường, đi lính, đi tù, rồi đi định cư ờ Mỹ, tôi chưa một lần gặp lại ông, dù là trong đám đông hay chỗ riêng tư. Nhưng tên ông thì tôi vẫn bắt gặp đây đó. Sau này, do một dịp tình cờ từ nhà văn Phạm thị Hòai, người chủ trương trang mạng Talawas, tôi bắt được liên lạc với ông. Cũng từ dịp ấy, ông mới biết mình có một người học trò vẫn hằng dõi theo mọi bước đi của mình.

3.

Dựa trên những hiểu biết và những tin tức mà tôi nhận được, tôi tin chắc rằng nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng không mang cái nghiệp thật buồn của các nhà văn nhà thơ: sống trong sự quên lãng và chết dưới những vòng hoa.

Các học trò của ông, những bạn bè của ông đã phủ ngập căn nhà của ông vùng bắc Cali những vòng hoa thật đẹp, thật tươi mát của sự quý mến chân thành, lòng kính trọng ngay khi gia đình ông đang nhen nhúm chút tia hy vọng trước những tiến triển khá khả quan của việc điều trị. Ông đang nuôi ý định viết một bài chi tiết trên trang Blog của mình về vị bác sĩ của bệnh viện Stanford đang phụ trách việc điều trị cho ông. Ông tin rằng có một sự ngẫu nhiên thú vị khi vị bác sĩ ấy lại là một cựu binh Mỹ năm xưa,lúc tham chiến ở Việt Nam đã từng trú đóng ở Cầu Bóng, Nha Trang, miền đất quê hương nơi ông đã sống qua thời thơ ấu.

Nếu không có những cơn đau thể xác đáng sợ, hẳn nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng đang sống những ngày thật hạnh phúc, bởi vì ông biết rằng – ngòai những người thân yêu trong gia đình – có rất nhiều những người chung quanh lúc nào cũng yêu thương ông và quan tâm đến ông.

Còn những người bạn đồng nghiệp cầm bút của ông ư ? ông biết hơn ai hết, những lời ai điếu của họ chỉ để dành cho người nằm xuống, để ném theo những hòn đất phủ trên nắp quan tài.

Giờ đây, ông mới chỉ mấp mé bên bờ tử sinh, nên những vòng hoa vinh danh một đời hết mình cho văn học, cho nghệ thuật vẫn còn được cất giữ đâu đó trên những trang bản thảo.

Bốn câu thơ ở trên đầu bài ghi chép nhỏ này là của nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng mà chính ông cũng không nhớ mình viết hồi nào và đăng tải ở đâu. Cách đây mấy năm, tôi đem ra hỏi ông. Ông ngạc nhiên sao em còn nhớ được chúng. Tôi trả lời em nhớ được vì chúng hay quá.

Tôi muốn được sửa mấy chữ cuối để gởi đến ông lời chúc tốt lành của một người học trò nghĩ mình chịu ở ông món nợ chữ nghĩa:

Nào còn gì đâu cầm lấy tay tôi

Nào còn gì đâu cầm lấy hồn tôi

Này đây những lời yêu thương sau cuối

Chia nhau mỗi người làm vốn đi xa.

T.Vấn

Nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

Wednesday, 04 September 2013 00:00

Tác Giả

NGUYỄN & BẠN HỮU

Nguyễn Xuân Hoàng là nhà văn đương thời nổi tiếng, được người đọc yêu mến. Ông sinh ngày 7 tháng 7 năm 1940 tại Nha Trang (Khánh Hòa). Thời niên thiếu, ông học ở trường Võ Tánh (Nha Trang), trường Pétrus Ký (Sài Gòn).

Nguyễn Xuân Hoàng tốt nghiệp đại học Sư phạm Đà Lạt, khoa Triết (1958-1961), rồi giảng dạy môn Triết tại trường trung học Ngô Quyền ở Biên Hoà (1961-1962), tại trường Pétrus Ký Sài Gòn (1962-1975). Ngoài ra, ông còn làm Thư ký Tòa soạn tạp chí Văn ở Sài Gòn (1972-1974).

Nguyễn Xuân Hoàng

Năm 1985, ông đến Hoa Kỳ và định cư tại San Jose.

Năm 1986-1997, ông làm Tổng Thư ký báo Người Việt Daily News (California).

Năm 1989- 1994, ông còn là Tổng Thư ký tạp chí Thế kỷ 21 (California) thuộc công ty Người Việt.

Năm 1994, ông làm trong ban chủ biên tạp chí Văn Học. Tháng 9 năm 1996, ông làm chủ nhiệm kiêm chủ bút tạp chí Văn [2], đồng thời ông làm Tổng thư ký cho báo Việt Mercury trực thuộc nhật báo San Jose Mercury News của Hoa Kỳ từ tháng 11 năm 1998 đến tháng 11 năm 2005.

Ngoài ra, ông cũng từng là giảng viên (lecturer) giảng dạy môn Văn học Việt Nam đương đại tại Đại học California-Berkeley.

Hiện Nguyễn Xuân Hoàng đang định cư tại San Jose, Bắc California.

Tác phẩm của Nguyễn Xuân Hoàng đã xuất bản:

Tập truyện ngắn

- Mù sương (1966)

- Sinh nhật (1968)

Truyện dài

- Bụi và rác (1996)

- Khu rừng hực lửa (1972)

- Kẻ tà đạo (1973)

- Người đi trên mây (1987)

- Sa mạc (1989)

Các thể loại khác

- Ý nghĩ trên cỏ (tiểu luận, 1971)

- Bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu (tùy bút, 1974)

- Căn nhà ngói đỏ (tạp ghi, 1989)

Ngoài ra, ông còn một số tác phẩm chưa xuất bản, đó là: Lửa (truyện dài), Ai cũng cần phải có một bà mẹ (tùy bút), Sổ tay văn học... (Theo Wikipedia) Hiện Nguyễn Xuân Hoàng đang phải điều trị bệnh. Báo Trẻ xin ân cần gởi đến bạn lời cầu chúc bình phục.

NGUYỄN & BẠN HỮU

BÀI VIẾT MỚI NHẤT CỦA NGUYỄN XUÂN HOÀNG - Tự Lực Văn Đoàn thêm một lần lỡ hẹn!

Tôi chào đời trong thời chiến. Những tiếng súng đầu tiên trong cuộc chiến Việt Nam đã dứt tôi ra khỏi vòng tay mẹ khi tôi vừa mới lên 5. Và những tiếng súng ấy theo đuổi tôi từ làng quê này sang thôn xóm khác, đẩy cậu bé ra khỏi gia đình rồi chuyền từ tay bà mẹ nông dân này đến tay người lính cầm súng kia... Tôi là đứa bé chăn bò luôn luôn đói, là đứa con nuôi của người lính Lê Dương luôn ngồi giữa súng đạn, là đứa em nhỏ của những người lính bên giao thông hào, ngày nào cũng nhìn thấy người chết nằm kề bên. Cho đến ngày gặp lại mẹ, tôi được ôm sách đến trường. Tôi đi học giống như chạy giặc. Đúng hơn, như một người đói lâu ngày được ăn. Nhai nuốt vội vàng, nhiều khi không kịp tiêu, chữ thì có, nghĩa thì không. Phải học nhảy lớp cho kịp tuổi. Nhưng, tôi thích đời lính hơn đời thường. Và khi chưa kịp đến tuổi đi lính, tôi đã phải lén mẹ làm giấy thế vì khai sinh tăng thêm tuổi để hy vọng được đi lính. Mẹ tôi đã kịp thời bắt tôi trở lại nhà trường, bắt tôi phải đi học trước khi tôi muốn trở thành người lính chuyên nghiệp. “Lính chuyên nghiệp hả? Nhà có hai đứa con trai, anh hai mày đi lính là đủ rồi!”

Nguyễn Xuân Hoàng. Nguồn: VOA

Tôi là đứa học trò kém môn Văn. Tôi chỉ thích môn Toán. Những con số đến với tôi dễ hơn là con chữ! Và như thế tôi lớn lên. Và khi tôi bắt đầu biết đọc biết viết, biết chữ và nghĩa, tôi khám phá ra mình chỉ thích đọc những gì thuộc về hiện tại hơn là quá khứ. Tôi không thích Kim Dung vào cái thời mà sách vở Kim Dung tràn ngập cả Sài Gòn, Việt Nam. Không chỉ không thích mà còn cả không đọc. Tôi chỉ đọc những gì người ta viết về cái thời tôi đang sống! Tôi không mê Hồ Biểu Chánh, tôi chỉ thích Sơn Nam. Những tác giả mà tôi đọc đôi khi là những người tôi từng có dịp ngồi với họ bên ly cà phê buổi sáng. Từng có lúc tranh cãi với họ trong bữa rượu hồi chiều. Họ khác tôi, nhưng họ nói với tôi cùng một thứ ngôn ngữ. Tôi biết mình chật hẹp, nhưng không biết cách nào đi ra khỏi con hẻm đó! Tôi muốn biết người cùng thời đại của mình sống như thế nào, nghĩ như thế nào, họ giải quyết đời sống họ ra sao trước một biến cố mà tôi có lần phải đối diện?

Tôi chưa bao giờ đọc như một nhà biên khảo. Tôi đã khám phá ra trong cái đọc của tôi có quá nhiều thiếu sót. Những thiếu sót ấy cần phải được bù đắp.

Tôi muốn nói trường hợp tác phẩm và tác giả trong nhóm Tự Lực Văn Đoàn. Tôi nhớ tựa những cuốn sách tôi tưởng mình đã đọc: Hồn Bướm Mơ Tiên. Đời Mưa Gió. Lạnh Lùng... tôi nhớ tên những tác giả tôi tưởng mình đã biết: Khái Hưng, Nhất Linh, Thạch Lam, Hoàng Đạo. những tác phẩm lớn của những nhà văn lớn trong văn học Việt Nam. Trong một thư gửi bạn bè, nhà văn Phạm Phú Minh cho biết trong hai ngày 06 và 07 Tháng Bảy này tại Hội trường báo Người Việt Quận Cam sẽ có cuộc triển lãm và hội thảo về Tự Lực Văn Đoàn. Và trong hơn một tháng nay nằm trên giường bệnh, tôi nghĩ mình sẽ có dịp bổ sung những khiếm khuyết ấy.

Tôi phải xuống Quận Cam, tôi hứa với Phạm Phú Minh - trưởng ban tổ chức Hội Thảo và Triển lãm về Tự Lực Văn Đoàn và báo Phong Hoá, Ngày Nay - như thế, bởi vì ngoài chuyện sẽ gặp lại bạn bè từ lâu không gặp - mà không biết còn có dịp nào gặp nữa không? - còn là dịp hiểu thêm về những tác giả mà tôi đã đọc thiếu chiều sâu. Sẽ thấy được hai tạp chí Phong Hoá, Ngày Nay, sẽ nhìn chiếc áo dài Le Mur, sẽ nghe những bài nhạc đầu tiên của Việt Nam trên Ngày Nay, sẽ ít nhất xem được vở kịch trong sự hình thành của phong trào kịch mới Việt Nam, cả tranh bìa, hí họa, minh họa của báo Phong Hoá, Ngày Nay thuở đó…

Và những phát biểu của đại diện gia đình thành viên Tự Lực Văn Đoàn: Nhà văn Nguyễn Tường Thiết đại diện gia đình Nhất Linh, Giáo sư Minh Thu đại diện gia đình Hoàng Đạo, Bác sĩ Nguyễn Tường Giang đại diện gia đình Thạch Lam.

Ông Kawaguchi Kenichi, Giáo sư Danh dự Đại học Ngoại ngữ Tokyo, Nhật Bản, nói về Tự Lực Văn Đoàn và Văn học Cận Đại Việt Nam. Nhà phê bình văn học Nguyễn Hưng Quốc, Giáo sư Đại học Victoria, Melbourne, Australia: đánh giá lại Tự Lực Văn Đoàn. Đó là chưa kể được nghe Đỗ Quý Toàn, Trần Huy Bích, Trần Doãn Nho, Trần Mộng Tú, Đặng Thơ Thơ, Ngự Thuyết cung cấp cho tôi những cái nhìn khác về Tự Lực Văn Đoàn mà tôi thiếu sót.

Tôi đã lỡ một cái hẹn mà tôi mong ước.

Quang cảnh ngày đầu tiên triển lãm và hội thảo về báo Phong Hóa Ngày Nay và Tự Lực Văn Đoàn - nguồn diendantheky.net

NXH - Nguồn:VOA