- Đêm Du Ca Nguyễn Đức Quang tại San Jose không có mặt tác giả…

- Nhạc Nguyễn Đức Quang, Tuổi Trẻ, Mặt Đất và Hiện Tại

Đêm Du Ca Nguyễn Đức Quang tại San Jose không có mặt tác giả…

Đêm Du Ca Nguyễn Đức Quang tại quán Paloma Café, San Jose, chiều thứ Sáu 25/2/2011

Cập nhật: 02.03.2011 19:00

Chiều thứ Sáu 25 tháng Hai vừa qua, Đêm Du Ca Nguyễn Đức Quang đã được tổ chức tại quán Paloma Café, San Jose, với số người tham dự ngồi kín nhà hàng. Đêm nhạc dự trù sẽ có mặt Nguyễn Đức Quang, nhưng người nhạc sĩ đã bị hôn mê vì tai biến mạch máu não vào một tuần lễ trước đó. Trong một bản tin trên tờ tuần báo Việt Tribune, phóng viên Lê Bình viết, “tuy vậy Ban tổ chức vẫn xúc tiến chương trình và thêm lời ‘cầu nguyện cho ông’”.

Người điều khiển chương trình, ông Khổng Trọng Hinh, nói sơ lược về người nhạc sĩ tài hoa Nguyễn Đức Quang, nhắc đến nhạc phẩm nổi tiếng của ông đã được tuổi trẻ Việt Nam trong nước hiện nay đã hiên ngang hát lại là bài Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ, mặc dù họ không biết tác giả là ai và đang ở đâu.

Mở đầu chương trình là phần chiếu video clip với bài Trên Đồi Arlington do trưởng Du Ca Fa Thăng - nhạc sĩ Nguyễn Quyết Thắng - thực hiện với chính giọng hát của Nguyễn Đức Quang, với những hình ảnh quê hương lồng vào với hình ảnh nghĩa trang Arlington, nơi yên nghỉ của các chiến sĩ thuộc cả hai chiến tuyến trong trận nội chiến Nam Bắc Hoa Kỳ 1861-1865. Tiếp theo là tiết mục hợp ca các tác phẩm của Nguyễn Đức Quang Đường Việt Nam được viết vào năm 1965.

Đêm văn nghệ trở thành đêm Du Ca của những ngày của thập niên 60 thế kỷ trước. Mọi người cùng hát, cùng tham dự. Một đêm Du Ca thật sự, rất gần gũi với chất Du Ca của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang.

Những nhạc phẩm Anh Em Tôi, Cho Đồng Bào Tôi, Đường Việt Nam, Hy Vọng Đã Vươn Lên…được sự phụ hoạ của người tham dự, và cuối cùng là kết thúc với lời ca…Ta như nước dâng,dâng tràn có bao giờ tàn... mọi người cùng hát vang.

Đêm “Du Ca Nguyễn Đức Quang và Thân Hữu” đã thật sự làm sống lại Phong Trào Du Ca.

Người ta hy vọng rằng đêm Du Ca sẽ là một món quà và một lời cầu nguyện cho người sáng lập ra phong trào Du Ca Việt Nam hiện đang lâm trong bệnh sẽ chóng bình phục.

Nhạc sĩ Nguyễn Ðức Quang thành lập Phong Trào Du Ca Việt Nam tại Sài Gòn khoảng năm 1966. Ông sáng tác nhiều ca khúc nổi tiếng nói lên thân phận tuổi trẻ và quê hương, thôi thúc tuổi trẻ dấn thân tranh đấu như bài Anh Em Tôi và đặc biệt ca khúc nổi tiếng nhất nói lên niềm tự hào dân tộc được giới trẻ hâm mộ trong suốt nhiều thập niên là bài Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ.

Nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang định cư tại Hoa Kỳ từ năm 1979 và hoạt động chính trong lãnh vực truyền thông. Bên cạnh đó, ông vẫn dành thì giờ tham gia các sinh hoạt văn nghệ đấu tranh.

Cô Ngọc Thủy, trưởng ban tổ chức, cho biết không ngờ số người thương mến nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang đến tham dự quá đông và cô đã ngõ lời tạ lỗi những vị khách phải ra về vì không còn chỗ và hứa sẽ chuyển lại nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang những ân tình này của đồng hương Bắc Cali dành cho ông. Ngọc Thủy dự trù sẽ có một đêm nhạc khác để tạ ơn những tấm lòng của người mộ điệu.

Bản tin của phóng viên Lê Bình kết thúc: “Ông Khổng Trọng Hinh cho biết cho đến nay bệnh tình của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang vẫn còn trong vòng nguy kịch và kêu gọi mọi người hãy góp lời cầu nguyện cho ông.”

Trong bài tới, tôi sẽ có bài viết về Nhạc Nguyễn Đức Quang, Tuổi Trẻ, Mặt Đất và Hiện Tại [NXH]

Nhạc Nguyễn Đức Quang, Tuổi Trẻ, Mặt Đất và Hiện Tại

Cập nhật: 06.03.2011 19:00

1-

Cho dù các ca khúc của Nguyễn Đức Quang được viết cách đây hơn 30 năm ở trong nước, âm nhạc của anh mỗi khi vang lên bao giờ cũng thổi đến trong lòng người nghe hơi nóng của một trái tim bốc lửa.

Tuổi trẻ, đó là hơi thở trong toàn bộ những sáng tác của anh. Và quê hương là hình ảnh đẹp đẽ trong tiếng nói của anh. Các ca khúc của Nguyễn Đức Quang có thể nói tràn ngập những lời tình tự dân tộc.

Có người nói, âm nhạc của Nguyễn Đức Quang không thiếu những tình khúc. Điều này không sai, nếu tình khúc được hiểu như những khúc ca viết cho một mối tình khổ đau, chia ly, tan vỡ. Những Vì Tôi Là Linh Mục, Thiên Thu (phổ thơ Nguyễn Tất Nhiên)… chỉ là một chút màu xanh trong bức tranh hoành tráng của tuổi trẻ trong âm nhạc của anh.

Nguyễn Đức Quang viết và hát và anh biết rõ anh đang viết gì, hát gì!

Vào giữa thập niên sáu mươi, bẩy mươi, trong khi Sài Gòn và các tỉnh trong nam vang lên một số những ca khúc não nuột, sướt mướt, những khúc bi ca nấc lên từ một trầm tư siêu hình, bốc hơi từ một thứ triết học trên mây,… Nguyễn Đức Quang – dù mới vừa bước vào tuổi hai mươi – đã chọn mặt đất, thực tại xã hội, dân tộc và quê hương làm hướng đi của anh.

Nhạc Nguyễn Đức Quang đã đánh thức một tuổi trẻ bị chìm đắm trong cơn mê dài của những dòng nhạc ru ngủ. Những ca khúc của anh mang tên Xin Chọn Nơi Này Làm Quê Hương, Xương Sống Ta Đã Oằn Xuống, Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ, Không Phải Là Lúc…, Hy Vọng Đã Vươn Lên…, Đã làm nên một Nguyễn Đức Quang khoẻ mạnh và vạm vỡ.

Không phải là lúc ngồi đặt vấn đề nữa rồi, phải dùng bàn tay mà làm cho tươi mới… Nguyễn Đức Quang đã nói như thế với những người cùng trang lứa với anh, và cái thông điệp ấy không phải chỉ riêng cho một tuổi trẻ Việt Nam. Thông điệp ấy anh đã gửi đến cho toàn thể con người Việt Nam trong một xã hội đang tan rã, trong một đất nước đang bị chia cắt từ đất đai đến tấm lòng…

Nếu xem những khúc bi ca làm đẫm ướt trái tim là bóng tối thì những ca khúc của Nguyễn Đức Quang là ánh sáng.

Nếu xem những tình khúc nức nở, nghẹn ngào là quá khứ thì nhạc của Nguyễn Đức Quang bao giờ cũng là của hiện tại.

2-

Tôi muốn nói nhạc của Nguyễn Đức Quang sẽ thuộc về hiện tại và mặt đất bao lâu mà xã hội chúng ta vẫn còn những con buôn (ở khắp nơi), còn những em bé ngồi khóc bên vĩa hè, còn những đứa trẻ lang thang ngoài đường phố, không nhà cửa, không người thân; bao lâu vẫn còn quanh quẩn đâu đây những ruồi nhặng và kên kên… thì nhạc Nguyễn Đức Quang vẫn còn tác động trên cuộc sống chúng ta.

Hãy nghe Nguyễn Đức Quang hát:

Anh ơi, mau đi coi món hàng chúng bán

Trên Bến Chương Dương,

Bên đường Tự Do, giữa nơi rừng già,

Buôn trong Chùa, Phật không tha,

thần không qua, buôn cả Thánh Chúa.

(Bọn Lái Buôn Ở Khắp Nơi)

Một lời phỉ báng đốt cháy một đời như là cây đuốc

một lời đàm tiếu cũng khiến họ hàng xa gần nhơ nhuốc

vậy mà một nước có mỗi ngày hàng trăm tờ tin tức

toàn lời nhục nhã mắng nhiếc phẩm bình chê bai không dứt

đó anh!

Xem đây quê hương tôi một thùng rác lớn

…

Nơi đây đang vây quanh một đàn ruồi xanh

Đàn ruồi xanh

ruồi xanh….

(Ruồi và Kên Kên)

Nhưng nhạc Nguyễn Đức Quang không chỉ đưa ra những mặt tiêu cực của cuộc sống. Nhạc của anh còn chứa đựng một tình yêu tràn trề về quê hương và hy vọng cho những ngày tới. Đó là những khúc hoan ca Xin Chọn Nơi Này Làm Quê Hương, Bầu Trời Quê Hương Ta, Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ… cho thấy một Nguyễn Đức Quang tích cực trước cuộc sống:

Này người yêu, người yêu tôi ơi,

Bên kia sông là ánh mặt trời

Này người yêu người yêu anh hỡi,

Bên kia đời cỏ hoa đan lối…

(Bên Kia Sông – Thơ My Sơn)

Hy vọng đã vươn lên trong màn đêm bao ưu phiền

Hy vọng đã vươn lên trong lo sợ mùa chinh chiến

Hy vọng đã vươn lên trong nhục nhằn, tràn nước mắt

Hy vọng đã vươn lên như làn tên

Đang rực lên trong màn đêm….

(Hy vọng Đã Vươn Lên)

Và một trong những ca khúc đã làm Nguyễn Đức Quang trở nên người của quần chúng, của đám đông, có lẽ là Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ. Ở ca khúc này, âm nhạc của Quang như một cơn lũ cuốn phăng đi mọi rác rưới, phá tan đi xích xiềng, đốt cháy đi ô nhục….

Ta như nước dâng, dâng tràn có bao giờ tàn

đường dài ngút ngàn chỉ một trận cười vang vang

lê sau bàn chân gông xiềng của thời xa xăm

đôi mắt ta rực sáng theo nhịp xích kêu loang xoang…

(Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ)

Tôi hiểu âm nhạc của Nguyễn Đức Quang phải gắn liền với xã hội, con người, quê hương, đất nước của chúng ta. Âm nhạc của anh phải được đập theo nhịp đập của những trái tim sôi nổi của một tuổi trẻ không bằng lòng với hiện tại. Âm nhạc của anh phải được vang lên trên vĩa hè thành phố từ Bắc chí Nam, vang lên trên các sân trường đại học, trên cánh đồng, trong khu rừng bập bùng ánh lửa, ở những nơi mà đồng bào ta cần những bàn tay, những cánh tay… Có thể nói nhạc của Nguyễn Đức Quang không thích hợp trong không khí của một phòng trà, nơi mà những ly cà phê đắng, những mịt mù khói thuốc và hơi rượu cay đốt cháy một đời tuổi trẻ….

Như tên một ca khúc của anh, nhạc của Nguyễn Đức Quang là những tiếng rống của những đàn bò:

“Sao chúng tôi phải làm mãi thân bò sát, trườn mình đi trong vũng tối mất tương lai?

Sao chúng tôi phải làm mãi loài lạc đà, mang niềm đau của một người nô lệ già?...”

(Tiếng Rống Đàn Bò)

Nguyễn Đức Quang không phải là người nói nhiều. Anh tin người và yêu đời.

Trong những năm ở Quận Cam, chúng tôi từng có những buổi sáng thứ Sáu ngồi bên nhau trong tiệm ăn có tên Spires ở góc đường McFadden-Brookhurst – và lúc đó tôi thấy một Nguyễn Đức Quang hoạt bát khi anh nói về quê hương, xã hội và âm nhạc. Tôi nói, nhạc của anh chưa mất tính hiện tại, nhạc của anh vẫn còn nguyên vẹn tính chất thời sự của nó khi được vang lên trên đường phố Việt Nam hiện tại.

Tôi cho rằng sở dĩ nhạc của Quang đi vào trái tim người trẻ dễ dàng và mạnh mẽ như vậy bởi vì nhạc của anh đi thẳng từ một trái tim lọc qua một khối óc tinh nhạy. Nguyễn Đức Quang suy nghĩ trên lời nhạc trước khi ghi lại những suy nghĩ ấy bằng âm thanh. Và cũng có thể ngược lại. Tôi nhớ có lần nhạc sĩ Phạm Duy nói với tôi: Nếu Lê Uyên Phương viết bằng da thịt thì Nguyễn Đức Quang viết bằng lý tưởng. Tôi không hiểu nhận định ấy của Phạm Duy đã gây cho Lê Uyên Phương và Nguyễn Đức Quang những suy nghĩ gì? Tôi chỉ có thể lập lại một điều: Nhạc của Nguyễn Đức Quang trước hết thuộc về Mặt Đất và Hiện Tại.

Là học trò của nhạc sĩ Lê Thương, nhưng âm nhạc của Nguyễn Đức Quang là một kết hợp kỳ lạ của ba dòng sông: âm hưởng của Nga qua những khúc dân ca, như Hò Kéo Gỗ Trên Sông Volga [lời Phạm Duy], những bài nhạc Do Thái [He-Sha-Luz] sáng tác cho những kibbutz, và sau cùng cốt lõi của nó chính là dân ca Việt Nam.

Những buổi sáng thứ Sáu, từ quán ăn Spires trong thị xã Garden Grove, California, chúng tôi đã hình thành một tình bạn không bằng lời nói. Cũng như những dấu lặng trong âm nhạc, sự im lặng trong tình bạn chính là một thứ ngôn ngữ chứa nhiều ý nghĩa nhất.

Tôi thích nhạc Nguyễn Đức Quang, nhưng có thể tôi còn thích anh nhiều hơn ở nhân cách của anh.

3-

Bắt chước một nhà nghiên cứu phê bình văn học, chúng ta có thể nói: Nhân vật trung tâm của âm nhạc là người nhạc sĩ, nhưng sự phát triển của âm nhạc tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác. Đó là tài năng và nhân cách. Tài năng là cái trời cho, chỉ có thể bồi đắp chứ không thể đào tạo. Nhưng nhân cách thì ai cũng cần phải có. Đôi khi nhân cách còn quan trọng hơn cả tài năng. Và người ta chỉ thật sự có nhân cách khi biết sống vì những lẽ phải lớn, biết giữ được lòng trong sáng, và biết trung thực trước mỗi thử thách của cuộc sống. Không có nhân cách thì sẽ hoặc ngông nghênh vô lối, hoặc khúm núm xu thời….

Nguyễn Đức Quang, hơn là một nhạc sĩ tài năng, anh là một con người nhân cách.

Điều đó làm âm nhạc anh lớn hơn cái chiều cao nó vốn có.

Điều đó làm cho người ta càng quý Nguyễn Đức Quang hơn và yêu âm nhạc của anh nhiều hơn.[NXH]

Phần lớn những ý tưởng trong bài viết này đã là tựa cho tập nhạc Nguyễn Đức Quang Dưới Ánh Mặt Trời, xuất bản vào tháng Tám 1995.