Chiến Tranh

nguyễn xuân hoàng

tháng ba ở san jose có hôm trời mưa

nhỏ thôi

mưa không đủ ướt tóc ướt vai áo ướt mũi giày ướt cỏ

dù đôi khi gió rất lớn

và lạnh

lạnh kỳ cục lạnh xám như đám mây trên cao

lạnh buốt xương

lạnh như những mối tình khi phải nói lời chia tay

lạnh như một hôm hai người giật mình nhận ra

bao nhiêu năm trời chỉ là ảo vọng

tháng ba ở san jose có hôm trời mưa

em lên net hỏi tôi

hôm nay là mười bảy anh biết không?

thì sao?

liệu ngày mai có chiến tranh?

liệu ngày mai có chiến tranh?

liệu ngày mai có chiến tranh?

và máu và xương và nước mắt và ….

tối nay còn chiếu cảnh gia đình có ba người con

đi quân đội

cậu con trai cái bê rê đen rộng hơn đầu,

mặt còn mụn trứng cá

đứa con gái vừa lớn ngực cao mắt nhìn thẳng

nhớ gì?

“nàng có ba người anh đi bộ đội….

những đứa em nàng có em chưa biết nói”

hôm nay là mười bảy anh biết không?

liệu ngày mai có chiến tranh?

em hỏi tôi qua internet

bush đứng một mình trong tòa bạch ốc

thảm đỏ dưới chân

cô đơn

liệu ngày mai có chiến tranh?

cái màn hình đầy những câu hỏi của em

liệu ngày mai có chiến tranh?

chiến tranh chiến tranh chiến tranh…

em sinh năm 1975

năm nay 28 tuổi

chiến tranh việt nam đã qua 28 năm

em đã lớn lên ở thành thị

tôi đã lớn lên ở vùng quê

đời sống em êm đềm, em nghe nhạc heavy metal

tôi chạy loạn suốt thời thơ ấu

đã nghe “bà mẹ gio linh” và “thiên thai”

và “nắng chiều” và tiếng súng

đã nhìn thấy nhà cháy đã nhìn thấy người chết

đã thấy máu chảy đã bị thương tích

đã yêu vội vã,

đã chia tay bất ngờ

đã chôn một tình ái

liệu ngày mai có chiến tranh

ở một nơi tưởng rất xa

cái xứ dầu hỏa của người iraq

nơi có ông saddam nhiều râu

đạo hồi

nhưng em đã nhìn thấy tai nạn trên đường phố mỗi ngày

đã thấy new york 911

đã thấy lửa cháy ở los angeles

động đất ở bắc california

iraq không xa nước mỹ đâu

chiến tranh bây giờ không có mặt trận

trên trời dưới đất

trên biển trong rừng trên đường phố

và sa mạc

chiến tranh trong mỗi gia đình

cả trong tình yêu của mỗi chúng ta

chiến tranh hả?

đồ chó đẻ

những cụm khói đen

những viên đạn đồng

những quả bom sinh hóa

những tan nát và chia ly

và nước mắt

và lạnh căm và máu và bóng tối

ôi chiến tranh

ta thù ghét mi!

chiến tranh hả

đồ chó đẻ

nó đã giết

cha tôi mẹ tôi anh tôi chị tôi em tôi

nó đã giết

bạn bè tôi người yêu tôi

quê hương tôi đất nước tôi

liệu ngày mai trái đất sẽ ra sao?

liệu ngày mai chúng ta có còn nhìn thấy nhau?

Liệu ngày mai trong sân sau nhà tôi hoa có còn nở

như một bài thơ của nhất hạnh

liệu ngày mai có chiến tranh?

ôi chiến tranh

đồ chó đẻ

ta thù ghét mi!

nguyễn xuân hoàng

san jose 9 giờ sáng

thứ ba 17 tháng ba, 2003

War

Lưu Diệu Vân translated from “Chiến Tranh“

sometimes it rains in march in san jose

lightly

not wet enough to soak flows of hair, shirt, shoes’ tips dripping grass dew

wind turns intense at times

and cold

strangely cold and grayish like the clouds up above

piercing cold

as cold as those departing words of lovers

as cold as that moment when two people suddenly realize

the time span of all those years is merely an illusion

sometimes it rains in march in san jose

you ask me on the internet

it’s the 17th today, are you aware of that?

so what?

will there be war tomorrow?

will there be war tomorrow?

will there be war tomorrow?

and blood and bones and tears and …

tonight the footage is still being played, a family of three children

in the army

the son wears a soldier’s hat much bigger than his head

his face is still full of acnes

the adolescent daughter possessing high chest and straight vision

remember what?

“she has three big brothers in the army

some of her little brother can’t even speak yet”

today is the 17th, are you aware of that?

will there be war tomorrow?

you ask me on the internet

bush stands isolated in the white house

red carpet beneath

lonely

will there be war tomorrow?

the screen is filled with your questions

will there be war tomorrow?

war war war …

you were born in 1975

this year you are 28

the vietnam war had passed 28 years

you grew up in the city

i grew up in the village

your life is peaceful, you listen to heavy metal

i spent my childhood running and seeking safety

i listened to “gio linh mother” and “heaven”

i listened to “evening sun” and the sound of gun

had seen burning houses and corpses

had seen the spill of blood and had been wounded

had loved quickly

had abruptly felt apart

had buried a love story

will there be war tomorrow?

in that place we considered far away

that oil world belonging to the people of iraq

saddam with a full beard

islamic

but you had witnessed accidents happening on the street everyday

had seen new york on 9-11

had seen the burning fire in los angeles

earthquake in northern california

iraq is not far from the u.s.

modern war has no battlefront

in the sky, on land

out in the sea in the jungle on the street

and the desert

war within every family

and within each of our love

war?

son of a bitch

those black clouds

those pink bullets

those biochemical bombs

disarrays and partings

and tears

and coldness and blood and darkness

oh, war

i despise you!

war?

son of a bitch

it slaughtered

my father my mother my brother my sisters

it slaughtered

my friends my lovers

my homeland my country

what will earth become tomorrow?

will we still be able to see each other?

will there still be blossoming flowers in my garden tomorrow?

like a poem by nhat hanh

will there be war tomorrow?

oh, war

son of a bitch

i despise you!

San Jose

9 AM

Tuesday, March 17, 2003

Nếu Buổi Sáng Hôm Nay…

Nguyễn Xuân Hoàng

Tuỳ bút “Nếu Buổi Sáng Hôm Nay …” là một bài viết cách đây gần 38 năm, khi cuộc chiến tranh Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới.. ngày một dữ dội hơn và ác liệt hơn … Giờ đây chúng ta đang sống trong một đất nước thanh bình – ở trong nước cũng như ở miền đất mới –nhưng những cuộc chiến tranh khác trên những vùng đất khác của trái đất vẫn đang diễn ra hằng ngày. Với chúng ta, chiến tranh đã đi qua hơn 30 năm, và hình ảnh của ngôi trường trong tuỳ bút này chỉ là bóng mây quá khứ, chúng tôi vẫn muốn xin phép bạn đọc được đăng lại như một kỷ niệm. Sẽ là hạnh phúc nếu không còn một tiêng súng và xác người trên bất cứ một vùng đất nước nào trên quả địa cầu này.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngày bắt đầu cho một năm học mới của các em, bầu trời có hạ thấp xuống tận mái ngói và những đám mây xám trên cao kia có làm cho các em ngại ngùng cơn mưa có thể bôi ướt quần áo mới mà các em đang mặc thì chính là cũng với bầu trời xanh xám ấy, đám mây chập chùng kia, nỗi lo âu nọ đã một buổi vây quanh tôi cách đây không đầy mười lăm năm.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngày đầu tiên đến trường sau ba tháng nghỉ hè, các em có nghe được trái tim mình đập rộn ràng vì sắp gặp lại bạn bè cùng lớp, sắp nhìn lại một cách luyến tiếc những dấu vết quen thuộc trên mặt gỗ, dưới hộc bàn cũ (vì đã phải đổi lớp khác), ngửi được một mùi thơm dịu dàng nhưng ngây ngất tỏa ra từ những trang sách mới đang nằm mở trên tay các em, thì cũng chính là với nhịp đập rộn ràng ấy của trái tim mà tôi đã bắt gặp, đã nghe thấy đã nhìn ngắm, đã ngất ngây thuở đó không lâu là bao.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngồi trong lớp học, giữa bốn bức tường còn xông ngái mùi vôi mới quét làm các em ngộp thở, tấm bản đồ Việt Nam treo trên vách trước mặt có làm các em tưởng đến những bài Địa Lý khô khan, cây thước kẻ bằng gỗ mun trên tay thầy (cô) đập trên mặt bàn có làm cho mạch máu trong cơ thể các em đôi lúc muốn ngưng chảy, thì chính là tôi đã hết sức giống các em buổi sáng hôm đó cách đây nào có xa xôi gì.

Nếu buổi sáng hôm nay, bài thầy cô giảng mở đầu buổi học có bị tiếng súng cắt ngang, cơn mưa to có rơi ào ạt trên mái ngói và ngoài sân trường nhầy nhụa bùn dơ những ngọn cỏ non tắm ướt màu xanh biếc có làm các em vừa lo sợ hãi hùng vừa ước ao thích thú, thì hình ảnh đó chính là hình ảnh mà nay tôi vẫn còn lưu giữ trong tâm trí phiền muộn mình.

Nếu buổi sáng hôm nay, khi hăm hở bước vào lớp học các em có tiu nghỉu vì bàn ghế trống trơn, cột ngã tường xiêu, bản đồ cháy xém, dấu đạn ghim lỗ chỗ trên từng tấm vách và trường sở buồn thiu vì không còn tiếng nói bạn bè, không còn bóng dáng thầy cô, thì nỗi buồn thảm ấy của các em cũng chính là nỗi buồn thảm mà tôi đã xót xa hồi nọ.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngày thứ nhất của năm học mới, băng qua bờ ruộng hẹp, dưới cơn mưa tầm tã trên đường đến trường các em có nghe thấy tiếng đạn rít dưới hố bom, áo quần sách vở các em có bết bùn vì chui nhủi tránh đạn, thì các em cũng nhớ cho rằng cảnh ấy đã có lần xảy đến cho tôi.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngày đầu tiên của một năm học mới, thầy các em không đến kịp giờ, và không bao giờ còn có thể đến kịp với các em nữa vì lúc ấy ở một nơi nào đó trên đất nước thân yêu đau khổ nầy thầy các em đang ôm súng, đang chiến đấu, đang bị thương, đang biệt tích, đang chết cho các em có thể lớn lên, các em biết không nước mắt mà các em đang chảy bây giờ, những hàng lệ đó trước đây tôi đã từng để yên cho chúng tự do lăn dài trên gò má mình.

Nếu buổi sáng hôm nay, ngày bắt đầu cho một năm học mới…

Ôi bao nhiêu ngày tựu trường trong đời ta!

Sài gòn tháng Chín 1968

Trích tập tùy bút Ý Nghĩ Trên Cỏ, nxb Nguyễn Đình Vượng, 1971

If This Morning

translated by Lưu Diệu Vân

Essay “If This Morning …” is a short piece written thirty eight years ago, while the Viet Nam war was going through a new stage … fiercer and more aggressive …At the present we are living in time of peace – in our own country or in our new world – but wars are still happening every day in other regions of this earth. As for us, war has terminated more than thirty years ago, and the images in this piece are just glimpses of the past. With your permission, we would like to bring back old memories through the republication of this piece. It will be such great happiness if the sound of gunshots and the sight of dead bodies can no longer be found on any part of this universe.

If this morning, your very first day of a new school year, the sky drops all the way to the roof top and the gray clouds up above trigger rainfall which you are reluctantly afraid of because it can soak wet your brand new articles of clothing, it was that very same dreary sky, those copious clouds, that anxiety that had besieged me one day a little less than fifteen years ago.

If this morning, your first day of school after three months of summer break, you can hear the bustling beatings of your heart given that you will soon get to meet your classmates again, longingly reminisce those familiar inscriptions on the wooden surface, inside the old tables’ drawers, (due to the change of new classroom), smell the sweet but ecstatic aroma of fresh pages of notebooks which are spreading widely across your hands, it was that very same effervescent rhythm of the heart that I encountered, apperceived and admired, became enthralled with, for a period of time not long ago.

If this morning, while sitting in the classroom, the four surrounding newly limed walls emit a fragrance of paint that’s suffocating your breathing, the Viet Nam map dangling on the side wall recalls your memory of those dry geography lessons, the wooden ebony ruler in the hands of your teacher slaps on the table surface and that sound sometimes stops the flow of blood inside your veins, it was that very same feeling I experienced that morning a short while ago.

If this morning, the echoing sound of gunshots disrupt your teacher’s first lecture, the rain impetuously pours onto the roof top and the green grass soaked with blue water in the slippery courtyard brings about that frightening but pleasantly wishful feeling, it is that very same image that I still hold dear to my sorrowful heart and mind.

If this morning, while stepping enthusiastically into the classroom, you sense a colossal disappointment at the sight of unoccupied furniture, collapsing pillars and slanted walls, partially burned map, spotty bullet holes on the walls, the despairing academy lacks chatting noise of friends and silhouette of teachers, it was that very same sadness that stung me back then.

If this morning, the first day of a new school year, passing through the narrow rice fields under the pouring rain on your way to school, you can hear the wail of gunshots beneath the bomb hole, your clothes and notebooks are blemished by mud while creeping and hiding from the bullets, please do remember that very same situation had also occurred to me.

If this morning, the first day of a new school year, your teacher can not make it to class on time, and they can never come to you anymore because at that place in time somewhere on the soil of our beloved miserable country your teachers are carrying guns, fighting, getting injured and lost, dying for your very own future, do you know that the tears you are shedding now are the very same strings of tears I allowed to flow freely onto my cheeks.

If this morning, a starting day of the new school year …

How many first days of school have come and gone from our life!

Sai Gon, September 1968

From original fiction Thoughts upon the Grass Field, publisher Nguyen Dinh Vuong, 1971

Nguyễn Xuân Hoàng

(in the office of Văn Magazine, 1972)

Don’t ask what I’m doing or where I’m at this hour. Right now, while writing these words to you, I’m sitting in an office of a literary magazine on Pham Ngu Lao Street. That street, which houses many printing presses, newspapers and publishing houses as you probably know, is a small street full of dust and cars. On my desk there is a letter from “a-playwright-who-creates-but-never-directs” but I don’t understand a thing. Maybe he has confused me with someone else who goes by a similar name. Those similar names! How many names similar to yours and mine that exist in this world? And you, my Vy, should your name be written with an i or y? Y not i?

While these words are being written, the type setters have just finished setting and laying on my table a short story by the author of Rừng Mắm. The ceiling fan is turning at its slowest speed and rain is pouring outside. Rain explodes like the scream of a hunted man moments before his death. I don’t know why I’m partial to this kind of rain, a profuse rain rotting heaven and earth. Mad rain, wild rain; rain plunging down like a vast basket without pity or regret.

And you? Is it raining where you are? The rain that falls at the beginning of the dry season becomes cherished streams. The rain always makes me long for you. Long for those days when you used to sit behind me on my silver Lambretta. Your love-breath warmed my spine, thawed my cold heart, chased away sad clouds that had long darkened my life. Joyful ceaseless rain; ocean rain, forest rain, plateau rain, highland rain. Rain bloomed within me a belated love; rain poured into you its adolescent passion. Rain full of hope rain flooded our lives.

Yesterday, news from the central battlefront told me the war has gotten worse; a friend of mine died, his remains gone. This morning, the highland sent news that another friend of mine has passed away. The news brought tears to my eyes. So many people my age are facing death, why am I still sitting safely here? And why do we have this love? Perhaps I’m an unlucky lucky person; lucky because I’m alive, unlucky because I have not yet lived.

Isn’t it obscene that we talk about love in a time of death? I’ve often thought the closer you get to love, the nearer you go toward death. To love is to die. Facing death, people always desire life. What is life if not love? A circular argument, don’t you agree?

Vy darling, even now I still can’t picture the place where you live. That city from high up had kept watch over my adolescence, listened to my breathing, seen me fall in love, witnessed those payback fights on Doi Cu, pulled me into Huyen coffee shop from midnight until dawn. And now, picturing your footprints on the red road under the downpours makes me long for you. From your open window each morning can you see the top of the Langbiang Mountain? What book are you reading? And which unfinished letter are you writing me? I’m thinking of you, your breath, your angelic face… It’d be so sad if my imagination ever loses its ability to conjure you, the very ability to enrich our love, infusing it with more colors ….

Do you still remember all the restaurants and coffee shops that we’ve visited: a fancy place, a hole-in-the-wall; movies we’ve seen together — passionate, violent, or gentle and dreamy; melodies we’ve heard together one night, seductive, haunting. And your breathing that expands my heart; your body in my dazed embrace.

Yes, there are times I wish that we were trees, grass or animals; we’d love like beasts in the wild, defying the God of Hopelessness. Just like animals, we’d play in the forest, lie underneath the cool shades of trees and sleep blissfully on beds of dead leaves. Just like grass and trees, we’d take our time to grow. The wind would raise us, the sun and rain would make us resilient. The bright golden circle of dawn would awaken us every morning, the bright red evening sun would take us home, the stars, the moon, would shine on our love.

Vy darling, it is now ten o’clock. Morning in a magazine office. The printing press rumbles on. The typefaces are wet with ink and water. The rain has stopped. The sky is transparent and the sun is blowing its hot breath on the city where I live. Perhaps the shady streets where we used to walk after a storm have been flooded, the vault of tamarind trees that extends all the way to the front gate of Saint-Paul Lycée may be resplendent with raindrops that used to trickle on our heads after every shudder of the wind. Now I no longer remember how many cigarettes I’ve lit up today but I know I’m thinking of you.

Vy love, do you remember the way the Japanese advertise their special products? Anywhere, anytime, just the two of us. Yes, just the two of us.

Tomorrow, I will be readmitted into the hospital. The symptoms of my old illness have resurfaced and are plaguing me. My friend said: “You won’t die yet. Don’t be scared. Living is hard, but dying is banal.”

This morning, the street in front of the magazine office looks spotless after the rain. But my mind is still jumbled with visions of you. Longing for you, for long spools of hair that strangle my life, for quiet brown eyes, proud button nose, your voice that’s wondrously sweet. Your smile that permeates my dreams, your long supple legs, full breasts, hot breath, quick, shy, unsure hands …. But I fear we won’t see each other again, ever. Between you and I lie many rivers and mountains, abysses, valleys, oceans and skies. Even fog, lightning and thunder. Nights and days. Confucius, morals and values. And…

Why do we write? Words and meanings are simply useless when people no longer want to read each other.

Don’t you agree?

Nguyễn Xuân Hoàng

September 1968

NỤ HÔN

anh làm bộ không biết cầm lấy tay em

lời thú chưa trao tình yêu đã nhận

nxh

i held your hand pretending obliviousness

love unuttered, yet love avowed

npn