Jom Kip(p)oer of Grote Verzoendag (Hebreeuws: יום כיפור), voluit Jom ha-Kippoeriem ofwel Dag van de Vergevingen(meervoud), wordt als de belangrijkste feestdag beschouwd in het jodendom. Het was de ene dag in het jaar dat dehogepriester de allerheiligste plaats in de tempel te Jeruzalem betrad om te pleiten voor Gods volk.
Jom Kipoer wordt beschreven in de Tenach (Hebreeuwse Bijbel), in het boek Bemidbar (Numeri) 29:7.[1]
De dag valt op 10 Tisjrie op de joodse kalender. Doordat dit een maankalender is, vallen joodse feestdagen zoals Jom Kipoer steeds op verschillende data van de gregoriaanse kalender. In de lijst hieronder staat een aantal data aangegeven waarop Jom Kipoer valt. Het joodse etmaal en dus iedere feest- en gedenkdag loopt van zonsondergang tot zonsondergang, dus heeft de dag achtereenvolgens een avond, nacht, morgen, middag en namiddag. Men houdt zich aan beperkingen zoals vasten en niet-werken van begin zonsondergang tot einde zonsondergang - zodra er drie sterren aan de hemel waarneembaar zijn - op de volgende dag.
Op de avond van Jom Kipoer is er de Kol Nidré-dienst waarop het Kol Nidré-gebed wordt uitgesproken. In het gebed wordt spijt betuigd over de verkeerde daden die mensen in het voorgaande jaar hebben gedaan, de zonden ten aanzien van de Schepper. Het Aramese Kol Nidré betekent letterlijk: alle eden: men bezint zich ook over alle eden en beloftes waarin men tekortgeschoten is, en spreekt de wens uit in het gebed dat waar dit het geval is, dit tenietgedaan mag worden. Dit betreft nooit geloften die tussen mensen gedaan zijn, zoals zaken die contractueel zijn vastgelegd, enkel zaken tussen de mens en de Schepper. Het besef en bekennen van het eigen falen staan tijdens Jom Kipoer centraal.
In de Tenach staat beschreven, dat op Jom Kipoer twee geitenbokken als zondoffer en een ram als brandoffer voor het hele volk Israël werden geofferd. Daarnaast werd een stier geofferd voor de zonden van de hogepriester en zijn familie. Allereerst werd het lot gebruikt om te bepalen welk geitje geslacht zou worden als zondoffer en welke als "zondebok" zou fungeren. De zondebok werd de stad uitgeleid om in de woestijn te worden vrijgelaten om zodoende (symbolisch) de zonden van het volk weg te dragen. Het begrip zondebok dat de Nederlandse taal kent, en scapegoat in het Engels, is afkomstig van dit ritueel.
Diensten of onderdelen van de dienst op de dag zelf zijn: Sjachariet, Moesaf, Mincha en de slotdienst, Ne'ila. Onderdeel van de dienst is de lezing van het boek Jona: de profeet Jona probeerde onder zijn verplichtingen ten aanzien van God uit te komen, wat hem niet lukte.
Op Jom Kipoer wordt niet gewerkt. Verder wordt er door iedereen boven de 12/13 jaar oud gedurende meer dan een etmaal gevast, zowel wat eten als wat drinken betreft. Er worden niet-leren schoenen gedragen. Men onthoudt zich van seksuele omgang. Men gaat 's avonds en overdag naar de synagoge, waar de dienst de hele dag voortduurt. Verder wordt veel witte kleding gedragen als symbool voor onschuld of zuiverheid. Mannen die voorgaan in de gebeden dragen witte doodskleding (genaamd: kittel ofsargenes). Aan het einde van de Sjachariet-dienst, nadat de voorlezing uit de Tora is afgerond, worden de doden herdacht. Vaak worden hierbij ook de slachtoffers van desho'ah herdacht. Die worden ook herdacht in een speciaal gebed dat kort na het begin van de Jom Kipoer-dag, tijdens de avonddienst Kol Nidré, wordt uitgesproken bij geopende Arke (kast waarin de Torarollen zich bevinden).
Helemaal aan het einde van de Jom Kipoer-dag, bij zonsondergang aan het einde van de Ne'ila-dienst wordt in de synagoge de lang aangehouden tekia op de sjofargeblazen. Hiermee wordt de dag besloten, en een soort nieuw begin ingeluid.
AANTEKENINGEN
In de Tora staat Grote Verzoendag in het meervoud vermeld: Jom HaKippoeriem.
Dag der Verzoeningen / Bedekkingen.
Eerst Rosj HaSjana - het feest van de Bazuinen, de dag des oordeels (waarop wij de komst an de Messias verwachten)
Daarna de 10 ontzagwekkende dagen van inkeer en berouw / van vergeving vragen en herstellen wat
En op de 10e van de 7e maand - Tisjri Jom HaKippoeriem - Dag van Verzoeningen / Bedekkingen.
Zondenbesef
Op deze dag wordt Jona gelezen. Hier staat oproep tot bekering, berouw en inkeer centraal.
Evenals de vader de verloren zoon naar huis hoopte, ziet de Eeuwige uit naar iedereen:
“Bekeert u tot Mij, dan zal Ik tot u wederkeren” (Zacharia 1:3)
SV: Keert weder tot Mij, spreekt de HEERE der heirscharen, zo zal Ik weder tot ulieden keren, zegt de HEERE der heirscharen.
Numeri 14:20 SV: Ik heb u vergeven naar uw woord. GNV: Ik zal hun vergeven, zoals je hebt gevraagd
Erkenning (besef) - berouw - belijdenis - vergeving - verzoening
Pesach en Grote Verzoendag
Vier bekers
Vergelijking met 12 stappenplan voor aanpak bij verslaving
Beschrijving rituele op Jom HaKippoeriem Bemidbar / Leviticus 16
Feesten van de Eeuwige Bem / Lev 23 : 26 - 32
26 Verder sprak de HEERE tot Mozes, zeggende: 27 Doch op den tienden dezer zevende maand zal de verzoendag zijn, een heilige samenroeping zult gij hebben; dan zult gij uw zielen verootmoedigen, en zult den HEERE een vuuroffer offeren. 28 En op dienzelven dag zult gij geen werk doen; want het is de verzoendag, om over u verzoening te doen voor het aangezicht des HEEREN uws Gods. 29 Want alle ziel, welken op dienzelven dag niet zal verootmoedigd zijn geweest, die zal uitgeroeid worden uit haar volken. 30 Ook alle ziel, die enig werk op dienzelven dag gedaan zal hebben, die ziel zal Ik uit het midden haars volks verderven. 31 Gij zult geen werk doen; het is een eeuwige inzetting voor uw geslachten, in al uw woningen. 32 Het zal u een sabbat der rust zijn; dan zult gij uw zielen verootmoedigen; op den negenden der maand in den avond, van den avond tot den avond, zult gij uw sabbat rusten.