ต้นหูกระจง : ปลูกป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง

ลักษณะทางพฤกษาศาสตร์

ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminate ivorensis A. Chev.

ชื่อวงศ์ COMBRETACEAE

ชื่ออื่น หูกวางแคระ

ถิ่นกำเนิด สาธารณรัฐโกตดิวัวร์ (ไอเวอรี่โคสต์) ในแอฟริกา

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ต้นขนาดใหญ่ สูง 15-20 ม. ขนาดทรงพุ่ม8-10 ม. ผลัดใบ ทรงพุ่มแผ่เป็นชั้นๆ หนาทึบ แตกกิ่งตั้งฉากกับลำต้น เมื่อต้นโตเต็มที่ปลายกิ่งจะลู่ลง เปลือกต้นสีน้ำตาล มีรอยแตกเป็นร่อง ตามแนวยาว สีน้ำตาลอมเหลืองและมีรอยด่างขาวทั่วทั้งลำต้น

ใบ ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับถี่ที่ปลายกิ่ง รูปไข่กลับ กว้าง 1 -1.5ซม. ยาว 1.5-3 ซม. ปลายใบเป็นติ่งแหลม โคนใบสอบแคบ เว้า และมีต่อม 1 คู่ ขอบใบเรียบ แผ่นใบหนาและเหนียว สีเขียวเรียบเป็นมัน ใบอ่อนสีน้ำตาลอมเขียว ก้านใบยาวประมาณ 0.4ซม.

ดอก สีขาว ออกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ช่อดอกมีลักษณะเป็นแท่ง โคนกลีบเลี้ยงเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น5 แฉก รูปสามเหลี่ยม ไม่มีกลีบดอก ดอกเพศผู้อยู่ปลายช่อ ดอกสมบูรณ์เพศอยู่บริเวณโคนช่อ เกสรเพศผู้ 10 อัน

ผล ผลสดแบบมีเนื้อเมล็ดเดียว รูปไข่หรือรูปรีป้อมและแบนเล็กน้อย กว้าง 2-5 ซม. ยาว 3-7 ซม. สีเขียว เมื่อสุกสีเหลืองอมเขียวมีเนื้อ และชั้นหุ้มเมล็ดค่อนข้างแข็งและเหนียว เมล็ดรูปรี สีน้ำตาลออกดอกติดผลเกือบตลอดทั้งปี ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดและตอนกิ่ง

นิเวศวิทยา : พบปลูกเลี้ยงอยู่ทั่วไป

วิธีการปลูกและดูแลต้นหูกระจง

หากต้องการปลูกต้นหูกระจงในบริเวณบ้านนั้น ควรปลูกให้ห่างตัวบ้าน เนื่องจากต้นหูกระจงมีระบบรากแข็งแรง จึงอาจส่งผลกระทบกับตัวบ้านได้ นอกจากนี้ การขยายพันธุ์ต้นหูกระจงนิยมใช้วิธีเพาะเมล็ดมากที่สุดอีกด้วย เพราะต้นหูกระจงจะเติบโตได้เร็ว

การดูแลต้นหูกระจง

เนื่องจากต้นหูกระจง เป็นต้นไม้ที่ชอบน้ำมาก ดังนั้น เมื่อนำไปปลูกในกระถางหรือลงดินแล้ว จึงควรหมั่นรดน้ำให้ชุ่ม และสม่ำเสมอ เพื่อเลี้ยงดูให้เขามีอายุยืนยาว

การขยายพันธุ์ต้นหูกระจง

ส่วนใหญ่การขยายพันธุ์หูกระจงนิยมทำโดยการเพาะเมล็ด โดยการนำเอาเมล็ดหูกระจงไปแช่น้ำ จากนั้นแกะเปลือกออก โดยการเตรียมดินใส่ไว้ในหลุม เมื่อแกะเปลือกออกเรียบร้อยแล้วให้นำเมล็ดหูกระจงฝังลงไปในดินที่เตรียมไว้ รดน้ำ ใส่ปุ๋ยตามปกติ แต่การจะเพาะเมล็ดได้หรือไม่ ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของเมล็ดนั้น ๆ ส่วนใหญ่แล้วการเพาะต้นหูกระจงค่อนข้างทำได้ยาก จึงทำให้มีราคาสูง

ประโยชน์ของต้นหูกระจง

การใช้ประโยชน์ ต้นหูกระจงเป็นไม้ที่มีลักษณะเป็นทรงพุ่ม จึงนิยมนำมาปลูกเพื่อตกแต่งสวน หรือใช้ประดับริมถนน ตลอดจนเกาะกลางถนนเนื่องจากเป็นไม้ที่ให้ร่มเงา ทำให้บริเวณบ้านมีความร่มรื่น ช่วยบังแดดได้ดี นอกจากนี้ยังมีความเชื่อเรื่องการเสริมบารมีให้คนในบ้านมีแต่ความสุขความเจริญยิ่งขึ้นอีกด้วย

“หูกระจงควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้าน”

หูกระจงคืออะไร

หูกระจง หรือในชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่ง แผ่บารมี โดยมีถิ่นกำเนิดจากป่าในแอฟริกาตะวันตก ส่วนใหญ่จะปลูกไว้เพื่อใช้เนื้อไม้ นอกจากนั้นหูกระจงยังเป็นต้นไม้ที่เจริญเติบโตรวดเร็วและมีอายุยืน

ลักษณะของต้นหูกระจงเป็นอย่างไร หูกระจงเป็นไม้พุ่มยืนต้น ลักษณะการเติบโตเป็นแบบแผ่กิ่งก้านและใบเป็นชั้นๆ สวยงาม ที่เรียกว่า “หูกระจง” เป็นเพราะลักษณะใบของมันเหมือนหูกวางแต่ใบเล็กกว่า

สาเหตุที่ควรปลูกหูกระจงให้ห่างจากตัวบ้าน นั่นก็เป็นเพราะต้นหูกระจงมีรากที่แข็งแรงและแผ่ออกข้าง หากปลูกใกล้บ้านมากเกินไปจะทำให้พื้นแตกรวมไปถึงทำลายโครงบ้านได้เลย

วัดระยะห่างจากตัวบ้านประมาณ 8-10 เมตรหรือสับรากทำบ่อปูนกั้น หมั่นตัดแต่งกิ่งก้านให้สวยงามเพื่อร่มเงา ถึงแม้ว่าไม่ได้ปลูกไว้ใกล้บ้านแต่มันก็ยังให้ร่มเงาภายในสวนและยังเป็นไม้ มงคลที่สื่อถึงความอยู่เย็นเป็นสุขของทุกคนในครอบครัวด้วย

สาเหตุที่เราควรปลูกหูกระจงให้ห่างจากตัวบ้าน เนื่องจากต้นหูกระจงเติบโตเร็ว เมื่อปลูกใกล้บ้านเวลาเติบโตทั้งกิ่งก้านพุ่มของมันก็จะขยายใหญ่จนอาจทำให้เกิดความเสียหายกับหลังคาบ้านได้ รวมทั้งรากของมันยังแผ่สาขาลงไปใต้ดินที่อาจส่งผลกระทบกับโครงสร้างบ้านได้ด้วยเช่นกัน ดังนั้นเมื่อคิดจะปลูกต้นกระจงจึงควรเว้นระยะการปลูกให้ห่างจากตัวบ้านประมาณ 4-5 เมตรเพื่อป้องกันปัญหารากของหูกระจงชอนไชเข้าไปในตัวบ้าน

ปลูกป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง

พระราชดำริการพัฒนาป่าไม้ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรในการผสมผสานการอนุรักษ์ ดิน น้ำ และการฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ ควบคู่กับความต้องการด้านเศรษฐกิจ

ปลูกป่า 3 อย่าง คือ

1. ป่าไม้ใช้สอย คือ ไม้โตเร็ว

2. ป่าไม้เศรษฐกิจ คือ เช่น ไม้สัก ประดู่ พะยูง

3. ป่าไม้กินได้ คือ ไม้ผล เช่น กล้วย มะม่วง และผักกินใบต่าง ๆ

***หูกระจง จัดเป็นพืช อย่างที่ 3 กล่าวคือ เป็นป่าไม้เศรษฐกิจ***

ประโยชน์ 4 อย่าง คือ

1. ไม้ใช้สอย สำหรับใช้ในครัวเรือน เช่น นำมาสร้างบ้าน ทำเล้าเป็ด เล้าไก่ ด้ามจอบเสียม ทำหัตถกรรม หรือกระทั่งใช้เป็นเชื้อเพลิง (ฟืน) ในการหุงต้ม

2. เป็นแหล่งรายได้ของครัวเรือน เป็นพืชที่สามารถนำมาจำหน่ายได้ ซึ่งควรปลูกพืชหลากหลายชนิดเพื่อลดความเสี่ยงเรื่องราคาตกต่ำและไม่แน่นอน

3. นำมาเป็นอาหาร ทั้งพืชกินใบ กินผล กินหัว และเป็นยาสมุนไพร

4. ประโยชน์ในการช่วยอนุรักษ์ดินและน้ำ การปลูกพืชที่หลากหลายอย่างเป็นระบบ จะช่วยสร้างสมดุลของระบบนิเวศ ช่วยปกป้องผิวดินให้ชุ่มชื้น ดูดซับน้ำฝน

***หูกระจง จัดเป็นพืชที่ใช้ประโยชน์ อย่างที่ 4 นำมาเป็นไม้ที่ให้ร่มเงา ทำให้บริเวณบ้านมีความร่มรื่น ช่วยบังแดดได้ดีจะช่วยสร้างสมดุลของระบบนิเวศ***

เทคนิคการปลูกป่า

แบ่งป่าออกเป็น 5 ระดับ ตามชั้นความสูงของต้นไม้และระบบนิเวศของป่าดังนี้

1. ไม้ระดับสูง อาทิ ตะเคียน ยางนา มะค่าโมง สะตอ มะพร้าว ฯลฯ

2. ไม้ระดับกลาง อาทิ ผักหวานป่า ติ้ว พลู ก้าลังเสือโคร่ง กล้วย ฯลฯ

3. ไม้พุ่มเตี้ย อาทิ ผักหวานบ้าน มะนาว พริกไทย, ย่านาง, เสาวรส ฯลฯ

4. ไม้เรี่ยดิน อาทิ หน้าวัว ผักเสี้ยน มะเขือเทศ สะระแหน่ง ฯลฯ

5. ไม้หัวใต้ดิน อาทิ ข่า ตะไคร้ ขมิ้น ไพล เผือก มัน บุก กลอย ฯลฯ

*** หูกระจง เป็นไม้ระดับสูง ปลูกในระดับที่ 1***

ข้อคำนึงในการปลูกป่า 3 อย่าง

1. การปลูกช่วงแรกควรเลือกปลูกไม้เบิกนำ เช่น แค มะรุม สะเดา กล้วย อ้อย ไผ่ ข้าวและพืชผัก ทั้งนี้ เพราะเป็นพืชอาหารและไม้ใช้ สอยเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่โตและให้ผลผลิตเร็ว สามารถคลุมดินและดูดซับ ความชุ่มชื้น โดยควรเน้นปลูกพืชกินได้ ที่โตไวเพื่อเป็นแหล่งอาหาร และไม้ใช้สอย

2. ไม้ปลูกเพื่ออยู่อาศัย หรือไม้เศรษฐกิจขนาดใหญ่ หรือไม้ระดับสูง ควรปลูกในปีที่ 2

3. ไม้สมุนไพร ส่วนใหญ่จะเป็นไม้พุ่มเตี้ย ไม้เรี่ยดิน และไม้หัวใต้ดิน มักจะเจริญเติบโตได้ดี ในที่ร่มและร่มรำไร

4. นาข้าวควรเลือกทำในพื้นที่ให้เหมาะสม สามารถให้ผลผลิตเพียงพอ ตลอดทั้งปี

5. ควรขุดร่องน้ำขนาดเล็กเพื่อเก็บน้ำและความชุ่มชื้นแก่ต้นไม้ อีกทั้ง สามารถใช้เลี้ยงปลาเพื่อเป็นอาหาร และหมุนเวียนน้ำไปสู่บ่อขนาดใหญ่

***หูกระจง เป็นไม้ใหญ่ ควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้าน ควรปลูกในปีที่ 2

หลัก 7 พอ(เพียง)

1. พออยู่ สามารถพึ่งตนเองด้านที่อยู่อาศัยได้

2. พอกิน สามารถพึ่งตนเองเรื่องอาหารและยารักษาโรคได้

3. พอใช้ สามารถพึ่งตนเองเรื่องรายจ่ายที่ต้องใช้ในชีวิตประจำวันได้

4. พอร่มเย็นเป็นสุข สามารถมีความสุข อิ่มเอิบใจ กับสิ่งที่มีที่ทำได้

5. พอพลังงานทดแทน ด้วยการปลูกอ้อยอินทรีย์ หรือพืชพลังงานอื่นๆ ร่วมกับป่า 3 อย่าง ร้อยละ 70

6. พอพัฒนาคน

7. มีข้อมูลและสื่อสารสู่สาธารณะที่พอเพียง

*** หูกระจง หลัก 7 พอ(เพียง) ข้อพอร่มเย็นเป็นสุข ***