Heerlijkheid Friesland

Friesland is een Heerlijkheid temidden van Graafschappen (Holland, Stavoren, Drenthe en Oost-Friesland). De hoofdstad Leeuwarden heeft de adellijke hoftuin, plaatselijk bekend als Arendstuin. Daar staat een vaandel van Mr. Gerardus van Heinsheim, vrijheer van Friesland, en Dorothea van Swartzenberg (hofadel). Die hoftuin werd gepacht door Aeth Lieuwes wed. Reingers (hofmeier). Zij woonden eerst bij Catharina van Donia op Hinnema state, later op Juwersma state, dat werd gefortificeerd. Juwersma kreeg een verdedigingsgracht (Piermond) en een verdedigingswal (Waldeck). Noordelijk liggen de Procureur-Generaal van het Hof van Friesland (justitie) en zuidelijk de Hopman over Leeuwarden (schutterij). Aan adellijke gronden kleven tal van specifieke heerlijkheden zoals tolrecht, veerrecht, visrecht, jachtrecht en rechtspraak. De hofhouding verricht zelf de beveiliging (hofguarde). Maar als een meier of leenheer dat verdedigen beu is, regelt deze een nieuwe gebruiker. Zo ontstaat het achterleen, met weer een nieuwe leenman. Zij beveiligen dit vaandel van de Vrijheer, van de Leenheer en van de Leenman (hofmeester). Zij regelen de hofpaarden (hofstallen) en hofknechten (hofridders). Zo is dit hof dé facto, continue beveiligd geweest, zelfs door bezetters en door geallieerden. Daarop volgden steeds grotere partijen als de NAVO met vliegveld Leeuwarden en de NASA met ruimte-satellieten boven Leeuwarden (zie foto). Wanneer de leenheer zijn leenpositie wil overdragen, ontstaat opnieuw een nieuw contract met weer een volgende achterleenman (hofstelsel). Zo kwamen er vele achterleenheren en achterleenmannen (nl. de Stad, de Schutterij, het Blokhuis, het Hof van Friesland, de Staten van Friesland, de Marechaussee, de Cavallerie, het Prinsenhof, de Kazerne, de Hofstallen, de Hofraad, de Hofstad, de Geheimraad, de Geheimhofstad, etc.). Zij hebben zelf ook weer achterleenplichten (de zgn. leen-piramide). De familie van de vrijheer telde zo, door succesvolle huwelijken, na vele generaties, steeds meer adellijke erftitels: telkens meer heerlijke vrijheden. Het vaandel staat er derhalve bomvol mee. Het vaandel is zo altijd zichtbaar gebleven en uitgegroeid tot een uiterst solide verdediging. 

© 2022 F.N. Heinsius