Stavoren

(Fries: Starum) De oudste stad van Nederland. Stavoren ontving reeds in 1060 haar stadsrechten. De Friese mythe schrijft dat Friso met zijn schip bij het Kreilwoud in Stavoren arriveerde, komende van Pherzië. De stad ligt op een kruispunt van (vaar)wegen, die nu deels zijn overgenomen door de afsluitdijk. Hendrik IV zou het graafschap Stavoren in 1077 met de kerk van Utrecht geruild hebben, omwille van de tolinkomsten. Het heiligdom Odulphus leverde de stad twee gekruiste bisschopstaven in het schild. Merkwaardige overleveringen melden dat de stad, aanvankelijk, elders lag. Wellicht is hier het verloren Kreilwoud bedoeld bij de Middenweg (Mediolanium, Ϻεδiολαπϊσυ) en het tempeltje daar. De Romeinen Drusus (Drususdeich) en Lucius Domitius Ahenobarbus (Middenweg) hebben Stavoren bepaald. Stavoren heeft zelf altijd sterk geprofiteerd van alle verkeersstromen. De stad heeft vele tolrechten, een blokhuis en een eigen gerecht. Archeologisch onderzoek rondom Stavoren heeft helaas bizar weinig opgeleverd. Men schrijft daarom maar over de exorbitant rijke bewoners van deze stad, met gouden 'stoepen'. Holland heeft een uiterst bewogen historie in Stavoren lezen de kronieken. Menig aanval op Stavoren ter verovering van het graafschap mislukte jammerlijk. De 1955 gedenksteen leaver dea as slaef herdenkt de onbekende gesneuvelden. De afwijkende positie van Stavoren in Friesland lijkt sterk verbonden met de Hanzeatische steden en de Hansgraaf. Zo hebben de schippers uit Stavoren bij de Sonttol als enige het oude privilege om bij aankomst met voorrang te mogen betalen en te passeren, wat tijdwinst opleverde. Waar de boeren op het Friese achterland nooit weggaan, komen de Staverse schippers dagelijks verder dan Rusland. De stad grenst aan de (onzichtbare) Vliestroom (i.e. Flevum), een rivier tussen de IJssel- en Vliestroom-monding naast Vlieland. Langs die rivier woonden vroeger aanvankelijk riviervolkeren. Bekend zijn vooral het verhaaltje over een rijke koopvrouw uit Stavoren die haar scheepslading verspeelde, de Koninklijke Majesteits drossaard op het Kasteel van Stavoren Francois de Pipenpoy, de admiraal Jacob Binckes en de walvisvaarder Gale Hamckes. Rechts een afbeelding van het oude Raadhuis van Stavoren. In het Museum van Stavoren meer oude vondsten.

Kroniek van Stavoren:

300 v. Chr. afgod Stavo vermoord in punt Roode Klif

200 staerum van sturii in Plinius gevonden

800 plaatsnaam Stavoren op een oude kaart is Storin

836 kapittel van reguliere kanunniken

838 bouw van een klooster bij Odulphus

1061 stadsrechten van graaf Egbert I

1118 stadsrechten van kaiser Heinrich V der Salier von Goslar

1199 bisschop van Utrecht in Stavoren gevangen genomen na een vluchtpoging

1200 inwoners van Stavoren zo rijk, dat het deurbeslag met goud verguld was

1230 laatste tocht van Stavoren naar Enkhuizen door het Kreilbos op rafters

1258 toetreding tot het verbond van de Hanze-steden

1335 oorlog met de steden Lübeck en Hamburg

1345 slag bij Stavoren: het begin van de Hoekse en Kabbeljauwse twisten

1383 Floris van Adrichem is oudst bekende tollenaar

1397 bouw van een kasteel bij het bewind van Albert van Beyeren

1409 Jan van Heemstede slotvoogd te Stavoren

1420 grote brand in de stad, maar het klooster bleef overeind

1522 bouw van een kasteeltoren in Noordwest

1540 Sont-privileges Hanze in een archief in Keulen ontdekt

1551 Jkr. Frederick de Hoorne drossaert van Stavoren

1553 Cornelius Trajecto abt op het klooster

1558 verkettering protestanten op publiek tribunaal

1562 koning Filipo beslist jaarmarkt voortaan op 9 oktober

1570 Waalse soldaten plunderen alle huizen

1572 bewapening van blokhuis en Montjoy de drost-bevelhebber

1576 besluit tot aanleg van de nieuwe sluis

1577 Frederick de Hoorne drost van Stavoren en dijkgraaf van Hemelumer Oldephaert

1578 bemanning van blokhuis en Jkr. Francois Pipenpoy drost

1578 Caspar de Robles en oud-drost Marten Bayert Ganton verbannen

1580 Willem van Oranje vordert het blokhuis 18 februari en laat het neerhalen

1581 Sonoy neemt Stavoren in

1587 Francois van Pipenpoy is de gewezen drost van het gewezen kasteel

1593 G.S. besluiten paalwerk besteding omtrent het gedemolieerde blokhuis

1622 Pier Winsemius jaarmarkt is op 5 oktober

1624 G.S. melden dat de vijand Stavoren én Harlingen wil veroveren

1675 door harde storm is bij Stavoren een groot gat in de dijk geslagen

1681 start van het Geref. Lidmatenboek Stavoren per wijk

1749 verbranding chercherhuizen en boekhouding tijdens pachtoproer

1800 laatste overhandiging van Stavers laken vanwege het Sont-privilege