Lekcje 1-5

1 Lection un / Prime lection

Vos vide un (1) libro, un libro nigre (4). Le (2) libro es nigre. Esque le libro es nigre? Si, illo (6) es nigre. Esque le libro es grande? No, senior, le libro non (11) es grande; illo es micre. - Io prende (8) un libro blanc. Nunc io ha duo libros (3). Un libro (plus) un libro = (es) duo libros. Esque io ha duo libros nigre (5)? No, senior, vos ha un libro nigre e un libro blanc.

Ecce un senior! Ille es elegante. Que face (8) ille? llle sta ante un banco. Esque on vide duo seniores (3)? No, on vide solmente un senior, sed ille non es sol. Un seniora sede sur le banco.

Widzicie książkę, czarną książkę. Książka jest czarna. Czy książka jest czarna Tak, ona jest czarna. Czy książka jest duża? Nie, proszę pana, książka nie jest duża; ona jest mała. - Biorę białą książkę. Teraz mam dwie książki. Jedna książka plus jedna książka to dwie książki. Czy mam dwie czarne książki? Nie, proszę pana, pan ma jedną książkę czarną i jedną białą.

Oto jakiś pan! On jest elegancki. Co on robi? On stoi przed ławką. Czy widać dwóch panów? Nie, widać tylko jednego pana, ale on nie jest sam. Jakaś pani siedzi na ławce.

Nagranie:

Lista de vocabulos

Explicationes:

1. un rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej: jeden, pewien, jakiś poprzedza rzeczowniki rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego: un libro = książka, jakaś książka, bliżej nam nie znana.

2. le rodzajnik określony liczby pojedynczej i mnogiej, wspólny dla wszystkich trzech rodzajów: le libro = książka o której już coś wiadomo. Le libros = książki, książki wiadomo które.

3. końcówki -s, -es są końcówkami liczby mnogiej. Słowo zakończone samogłoską przyjmuje końcówkę -s: auto = samochód, autos = samochody. Po końcowej spółgłosce dodaje się w liczbie mnogiej -es: union =związek, uniones = związki. Należy tu podkreślić, że końcówka liczby mnogiej nie zmienia położenia akcentu.

Ten sposób tworzenia liczby mnogiej występuje w różnych językach: angielskim, francuskim, hiszpańskim, portugalskim, holenderskim, niemieckim, w łacinie i języku greckim.

Ćwiczenie

Jak powiedzieć w interliguie: 1. ławki, te białe ławki; 2. dwóch panów siedzi na ławce

4. Nigre jest przymiotnikiem. Zazwyczaj przymiotnik stoi za określanym rzeczownikiem tak jak to jest w językach romańskich, ale przymiotniki krótkie i często używane umieszcza się przed rzeczownikami: un bon amico = dobry przyjaciel, le grande libro = duża książka, le juvene senior = młody pan, le vetule amicos = starzy przyjaciele.

Uwaga na przesunięcie akcentu na sylabę trzecią od końca w słowach: juvene i vetule!

5. Libros nigre = książki czarne, un libro nigre = książka czarna. Przymiotnik jest nieodmienny, ma wspólną postać dla wszystkich przypadków, rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego oraz dla obu liczb.

6. Si, illo es nigre = tak,, ono jest czarne. Aby uniknąć powtarzania danej nazwy (tu: le libro), stosuje się zaimek: illo = ono. Pronomine = zaimek, pro = za, nomine = imię.

Zaimek Ille = on, stosuje się do istot płci męskiej, illa = ona - żeńskiej, zaimek illo = ono we wszystkich innych przypadkach, gdzie płeć jest obojętna.

W liczbie mnogiej: illes = oni, illas = one /kobiety/, illos = oni /dzieci, zwierzęta, przedmioty/. Jeśli mowa o zwierzętach, których płeć jest istotna można stosować ille lub illa.

W liście słówek oba przysłówki no i non przetłumaczono jednakowo: nie, jak jest więc między nimi różnica? Otóż no występuje jako wyraz samodzielny, non przed innymi wyrazami, zwykle czasownikami: No, le libro non es grande = nie, książka nie jest duża.

Ćwiczenie

Proszę następujące zdania uzupełnić odpowiednimi zaimkami:

3. Esque le libro / libros es blanc? - Si,.../... es blanc.

4. Esque le senior / seniores es elegante? - Si, .../... es elegante.

5. Esque le seniora / senioras es elegante? - Si, .../... es elegante.

2 Lection duo / Secunde lection

Le juvene senior reguarda le juvene dama. Illa (6) es un senioretta belle, e ille la (7) reguarda con interesse. Nostre amico es un senior elegante. Sed illa tamen le (7) reguarda sin interesse. - Nos debe constatar (9) iste facto "tragic" jam nunc. - Ille pensa: "Io es fatigate; io debe seder (9)." Ille dice a illa: (12) "Excusa (10)" me, senioretta! Esque vos permitte que io me sede?" Illa non responde per parolas, sed face un signo con le capite.

Młody pan patrzy na młodą damę. Ona jest ładną panną i on patrzy na nią z zainteresowaniem. Nasz przyjaciel jest eleganckim panem, ale ona patrzy na niego bez zainteresowania. - Musimy już teraz stwierdzić ten "tragiczny" fakt. - On sobie myśli: "Jestem zmęczony, muszę posiedzieć". Mówi do niej: "Przepraszam panią! Czy pani pozwoli, że usiądę?" Ona nie odpowiada słowami, lecz daje znak głową.

Questiones

1. Que face le senior? 2. Esque ille la reguarda sin interesse? 3. Qui es elegante? 4. Que pensa le juvene senioretta? 5. Esque le senior es multo fatigate ?

1. Co robi ten pan? 2. Czy on patrzy na nią bez zainteresowania? 3. Kto jest elegancki? 4. O czym myśli młoda panna? 5. Czy ten pan jest bardzo zmęczony?

Nagranie:

Lista de vocabulos

Explicationes

7. Zaimki osobowe

mianownik

io ja

tu ty

ille on

illa ona

illo ono

nos my

vos wy

illes oni

illas one

illos one

biernik, celownik

me mnie, mi

te ciebie, tobie

le go, jego

la ją, jej

lo go, jemu

nos nas, nam

vos was, wam

les ich, im

las je, im

los je, im

Zaimek zwrotny: se = się

Zaimek nieosobowy: on nie ma odpowiednika w języku polskim, tłumaczy się go formą nieosobową czasownika: On vide un senior = widać / widzi się jakiegoś pana. On dice = mówi się / mówią. On audi = słychać / słyszy się.

8. vide = widzi, prende = bierze, face = robi, sta = stoi, sede = siedzi; są to czasowniki z lekcji 1, w lekcji 2: reguarda = patrzy, debe = musi, pensa = myśli, dice = mówi, permitte = pozwala. Wszystkie te czasowniki są w czasie teraźniejszym. W Interliguie czasowniki w czasie teraźniejszym kończą się na -a, -e, lub -i. Mają one identyczną postać dla wszystkich osób: io vide, tu vide, ille vide, nos vide, itd.

9. Constatar = konstatować, stwierdzać, seder = siedzieć, audir = słyszeć, finir = kończyć, są bezokolicznikami. Bezokolicznik jest formą podstawową czasownika podawaną w słownikach. W Interliguie wszystkie bezokoliczniki kończą się na -r. Tak więc, pomijając końcowe -r bezokolicznika otrzymujemy formę czasu teraźniejszego.

Uwaga! Akcent przesuwa się wówczas na inną sylabę niż w bezokoliczniku.

Ćwiczenie

Proszę przetłumaczyć na interliguę:

1. Czy widzicie młodą pannę na ławce?

2. Tak, proszę pana, ja ją widzę.

3. Wy musicie widzieć ją.

4. ona nie jest tylko młoda, ale też ładna.

5. Co mówi młody pan do niej?

6. Nasza młoda panna nie odpowiada.

10. Excusa! = wybacz! wybaczcie! Jest to tryb rozkazujący. Tryb ten ma tę samą postać, co czas teraźniejszy bez zaimka: io prende = biorę, prende! = bierz!

Ćwiczenie

Proszę przetłumaczyć:

7. Odpowiedz, odpowiedzcie mi!

8. Siadaj, siadajcie na ławce!

9. Patrz, patrzcie!

11. Non umieszcza się bezpośrednio przed słowem zaprzeczanym.

12. a = do jest przyimkiem. Gdy występuje przed rodzajnikiem oznaczonym le wówczas łączy się z nim dając al: a + le = al.

Należy zwrócić uwagę, że przyimek a rządzi biernikiem lub celownikiem zaimka tylko w pierwszej i drugiej osobie liczby pojedynczej.

Na przykład: Ille face un signo a me, a te, a ille, a nos, a vos, a illes. Jak widać w interliguie jest to znacznie prostsze niz w innych językach, a w szczególności w polskim.

3 Lection tres / Tertie lection

In lection 4 (quatro) nos vide le continuation del historia in lection 2.

W lekcji 4 zobaczymy kontynuację historii z lekcji 2.

Nunc nos conta:

A teraz liczymy:

0 = zero [zero]

1 = un 1e = prime

2 = duo 2e = secunde [sekunde]

3 = tres 3e = tertie [tercje]

4 = quatro 4e = quarte [kłatro - kłarte]

5 = cinque 5e = quinte [cinkłe - kłinte]

6 = sex 6e = sexte [seks - sekste]

7 = septe 7e = septime

8 = octo 8e = octave [okto - oktawe]

9 = novem 9e = none [novem - none]

10 = dece 10e = decime [dece - decime]

11 = dece-un 11e = dece-prime

20 = vinti 20e = vintesime [winti - wintesime]

21 = vinti-un 21e = vinti-prime

30 = trenta 30e = trentesime

40 = quaranta 40e = quarantesime [kłaranta - kłarantesime]

50 = cinquanta 50e = cinquantesime [cinkłanta - cinkłantesime]

60 = sexanta 60e = sexantesime [seksanta - seksantesime]

70 = septanta 70e = septantesime

80 = octanta 80e = octantesime [oktanta - oktantesime]

90 = novanta 90e = novantesime

100 = cento 100e = centesime [cento - centesime]

1000 = mille 1000e = millesime [mile - milesime]

2487 = duo milles quatro centos octanta-septe

1951 = mille novem centos cinquanta-un

1000000 = un million; duo milliones etc.

- plus

= minus

x vices [wices]

: dividite per [diwidite per]

= es

Nagranie: ingvar03.mp3 (635 KB)

Explicationes

13. Są dwa rodzaje liczebników: un, duo, tres, ... to liczebniki główne /numeros cardinal/, prime, secunde, tertie, ... to liczebniki porządkowe /numeros ordinal/. Z uwagi na konieczność wzorowania się na językach romańskich w Interliguie tworzy się regularnie liczebniki porządkowe dopiero od 20-sty: liczebnik główny bez końcowej samogłoski plus końcówka -esime /Uwaga na akcent/. Ta lekcja jest łatwa, jeśli idzie o treść, ale wymaga dużo ćwiczeń, aby móc swobodnie posługiwać się liczebnikami.

Ćwiczenie

Proszę napisać słownie następujące liczby:

1. 76

2. 135

3. 1971

4. 12434

5. 778903

6. 18765432

7. 32 x 4 = 128

8. siódmy

9. osiemdziesiąty trzeci

10. dziesiąty

11. jedenasty

12. ósmy

13. dziewiętnasty

Podając daty stosuje się liczebniki zgodnie z tradycją języków romańskich: le prime de septembre = pierwszy września. Do dalszych dat używa się liczebników głównych: le duo de septembre = drugi września. Analogiczny system numeracji obowiązuje przy imionach królów itp.: Carlo le quatro = Karol IV.

14. Le continuation del / = de le/ historia = dalszy ciąg, kontynuacja historii. Przyimek de = od łączy się z rodzajnikiem le: de + le = del. Np.: le libros del amicos = książki przyjaciół.

Ćwiczenie

Proszę przetłumaczyć:

14. Przyjaciel młodego pana.

15. Historia naszego przyjaciela.

16. On liczy słowa lekcji. liczyć = contar

4 Lection quatro / Quarte lection

Quando illes sedeva (15) ibi, sur le banco, un presso le altere, un de su amicos /de ille/ (28) passava. llle salutava, sed nostre heroe non videva, non audiva. Altere cosas le absorbeva troppo, e ille non le remarcava. Tunc le amico se approchava e critava a voce forte: "Bon die, Hugo ! Como sta tu?" - "Eh ... oh, salute! Gratias, ben! E tu?" respondeva Hugo, qui se sentiva embarassate. Illes parlava alcun minutas, sed le conversation non esseva interessante.

Gdy siedzieli tam oboje, na ławce, jedno obok drugiego, przechodził jeden z jego przyjaciół. Pozdrowił go, ale nasz bohater nie widział, nie słyszał. Zbytnio go pochłanialy inne rzeczy i nie zauważył go. Wtedy przyjaciel abliżył się i zawołał głośno: "Dzień dobry, Hugo! Jak się masz?" - "Ee, a, cześć. Dzięki, dobrze! A ty?" odpowiedział Hugo, który poczuł się zakłopotany. Porozmawiali parę minut, ale rozmowa nie była interesująca.

Questiones

1. Ubi es nunc le juvene senioretta e le juvene senior? 2. Esque illes es sol? 3. Como dicer "parlar a voce forte" per un altere parola? 4. Proque non responde nostre heroe? 5. Que debeva facer le amico de Hugo pro salutar le? 6. A que pensava Hugo? 7. Proque le duo amicos non parlava longe?

1. Gdzie są teraz młoda panna i młodzieniec? 2. Czy oni są sami? 3. Jak powiedzieć innymi słowami "mówić głośno"? 4. Dlaczego nasz bohater nie odpowiedział? 5. Co musiał zrobić przyjaciel Hugona, aby go powitać? 6. O czym myślał Hugo? 7. Dlaczego obaj przyjaciele nie rozmawiali długo?

Nagranie: ingvar04.mp3 (511 KB)

Lista de vocabulos

Explicationes

15. Za pomocą końcówki -va tworzy się formę czasu przeszłego. Ille sede hodie = siedzi dziś, ille sedeva heri = siedział wczoraj.

Odrzucenie końcówki -r w bezokoliczniku seder daje podstawową formę czasu teraźniejszego sede-, dołączenie nie niej końcówki -va otrzymujemy formę czasu przeszłego sedeva.

Przykłady: parlar - parla - parlava = mówić - mówi - mówił;

audir - audi - audiva = słyszeć - słyszy - słyszał.

5 Lection cinque / Quinte lection

Quando le amico le ha abandonate (16), Hugo pote lassar su pensatas retornar a iste juvene femina charmante. Ille ha discoperite(16) un maniera de informar se concernente illa. Illa lege un libro. Ille, qui es in general un homine assatis discrete, es hodie un poco indiscrete(29). Ille reguarda in su libro de illa (28) e vide que illa lege un libro re le Nationes Unite(16) e altere organisationes international. Illo es scribite(16) in Interlingua - le moderne idioma auxiliar que ille ha vidite(16) utilisate in libros e periodicos medical. Hugo es un studente de medicina e vole devenir un medico.

Gdy przyjaciel go opuścił, Hugo może pozwolić swym myślom powrócić do tej uroczej młodej pani. Odkrył sposób uzyskania dotyczących jej informacji. Ona czyta książkę. On, który jest człowiekiem dość dyskretnym, dzisiaj jest nieco niedyskretny. Zagląda do jej książki i widzi, że ona czyta książkę o Narodach Zjednoczonych i innych organizacjach międzynarodowych. Książka (ona) jest napisana w języku Interlingua - nowoczesnym języku pomocniczym, który widział w książkach i periodykach medycznych. Hugo jest studentem medycyny i chce zostać lekarzem.

Questiones

1. Que face le juvene femina? 2. Que face Hugo? 3. Proque ha ille devenite indiscrete? 4. Qual libro lege illa? 5. In que lingua es le libro scribite? 6. Ubi ha Hugo vidite iste lingua? 7. Ha ille legite le libro?

1. Co robi młoda kobieta? 2. Co robi Hugo? 3. Dlaczego on zrobił się niedyskrety? 4. Jaką książkę ona czyta? 5. W jakim języku jest napisana ta książka? 6. Gdzie Hugo widział ten język? 7. Czy on czytał tę książkę?

Nagranie: ingvar05.mp3 (523 KB)

Lista de vocabulos

Począwszy od bieżącej lekcji, lista słówek będzie uwzględniać czasowniki jedynie w formie bezokolicznika. Należy zatem pamiętać o już poznanych, a także o sukcesywnie wyjaśnianych zasadach tworzenia czasów.

Explicationes

Lassar = zostawić, ale lassar retornar to zależnie od kontekstu może znaczyć: pozwolić wrócić, kazać wrócić, skłonić do powrotu, spowodować powrót. Zwrot lassar + bezokolicznik jest często stosowany w językach romańskich. Przykład: lassa parlar = pozwolić mówić, udzielić głosu, spowodować mówienie itp.

16. Ha ... -te. Czas przeszły złożony tworzy się za pomocą słowa posiłkowego ha /od haber = mieć/ i imiesłowu czasu przeszłego danego czasownika.

Imiesłów ten powstaje przez zamianę końcówki i bezokolicznika -ar na -ate, -er i -ir na -ite: abandonar = opuszczać, abandonate = opuszczony, ha abandonate = opuścił, scriber = pisać, scribite = napisany, ha scribite = napisał, discoperir = odkryć, discoperite = odkryty, ha discoperite = odkrył. Tak więc końcówka -te tworzy wspomniany imiesłów, który może pełnić rolę przymiotnika: parlate = mówiony, scribite = napisany, audite = słyszany.

Ćwiczenie

Należy wszystkie czasowniki w lekcjach od 1 do 5 zamienić z czasu teraźniejszego na: 1/ czas przeszły prosty /końcówka -va/, 2/ czas przeszły złożony /końcówka -te/.