CAMBIO DE CLIMATE IN LE REGNO UNITE
Ante le annos medie del proxime seculo, Grande Britannia pote esser un pais de sol e plantas subtropical protegite contra le mar calide e plus alte per dicas que costa multe billiones de libras.
Isto es le pictura que emerge ex un studio facite pro le governamento per le Consilio de Recercas in le Ambiente concernente le cambiamentos causate per le"effecto de conservatorio" producite per gases industrial in le atmosphera del terra.
Le reporto dice que ante 2050 le climate de Anglaterra del sud sera plus proxime a lo del sud-west de Francia contemporanee. Anglaterra del nord e Scotia devenira plus calide, ma non per necessitate plus sic.
Il habera un invasion de plantas que al presente floresce in conditiones mediterranee, durante que le position de plantas indigene va devenir mesmo plus precari.
Le altiamento in le nivello del mar va necessitar enorme dispensas pro dicas maritime, dice le reporto, que ante hodie era circulate solmente inter scientistas.
In Essex, un altiamento del mar per circa un metro poterea causar le destruction de quasi omne paludes e un reduction de quasi 50% in le area del plagias de fango.
Le reporto dice: "Serea ironic si multe plagias touristic dispareva justo al momento quando le climate de Britannia del sud e del est deveniva simile a illo de Biarritz."
Le distribution de multe pisces de aqua dulce sera alterate, e un cambiamento va haber loco in le distribution de recoltas.
Multe species sera cultivabile in regiones montan que al presente es troppo frigide pro agricultura.
Le biotechnologos e le propagatores de nove varietates de plantas potera sin difficultate provider nove typos de recoltas melio apte pro le climate alterate.
Nivellos augmentate de anhydrido carbonic va stimular multo le crescimento de arbores juvene — de coniferes e de species a folios large.
Quanto al picea de Sitka (Picea Sitchense), tanto criticate per ecologos ma tanto amate per le Commission de Silvicultura, que lo planta in vaste numeros in le regiones montan de Grande Britannia, su futuro poterea esser incerte. Le reporto dice que, si le terra se caleface plus rapidemente que le mar, e si in consequentia le aer deveni minus humide, iste typo de picea poterea suffrer, nam illo non floresce in conditiones sic. Ma, si il habera plus de pluvia, un calefaction de un sol grado poterea stimular le picea de Sitka e le pino del Scotia a un crescimento de quasi 40 per cento.
Le incendios forestal poterea esser plus frequente, como in Francia del sud, e un altiamento de temperaturas pote disrumper le sequentia de developpamento de fructos e semines. Per exemplo, le rendimento del pomos varietate Cox’s es reducite per tempore calide in le prime dies del primavera.
On crede que un altiamento de tres grados de temperatura poterea augmentar le taxa de disveloppamento del recoltas, producente assi rendimentos plus basse de cereales e plus alte de patatas de beta de sucro.
Le cambiamentos climatic producera anque un accrescimento plus rapide de pestes e morbos, e altiara le tension thermal in porcos e bestial.
Le reporto es le resultato de labores facite per sex gruppos de scientistas al quales on ha presentate un "scenario specimen de climate" correspondente al resultato del effecto conservatorio sur Grande Britannia.
Le scopo era identificar regiones critic o punctos de pression in le Regno Unite ubi un cambiamento climatic poterea haber maxime consequentias. Le reporto sera utilisate como un base pro identificar le prioritates de recera del futuro.
(Per Roger Highfield, redactor de technologia del Daily Telegraph, publicate in interlingua in Panorama, No 1, januario-februario 1989)
ALTERE NORMAS DE FAMILIAS
Le polyandria es un forma de matrimonio in le qual a un femina es consentite de haber plus de un marito in le mesme tempore. Iste institution existe anque actualmente in varie regiones del Tibet e del Asia sud-oriental e debe esser intendite non como un forma de simplice conviventia, ma un ver matrimonio que constitue un nove familia. Iste forma de maritage in ille paises es multo developpate e existe ubique como regula general, anque si il ha altere formas de matrimonio.
In general le maritos del femina es un gruppo de fratres qui face parte del familia etiam si le plus juvene es adolescente. Le fratre plus ancian ha le major derectos. Ille selige le sponsa pro totos, stipula le contracto de matrimonio e face le formalitates necesse, dum le altre fratres debe promitter solmente de restar insimul, ma iste proposito varia secundo le consuetudes del region. In alicun paises un del fratres pote vader via ab le domo commun e prender un altere uxor, ma ille conserva su derectos de marito sur le uxor habite con le altere fratres, ben que istes non pote vantar nulle derecto sur le femina que ille ha seligite pro se.
In altere partes le fratre major ha le facultate de chassar de casa le fratres minor sin fornir a illes qualcosa pro viver. Generalmente le fratres-maritos vive insimul sub un sol tecto. Totevia illes non es in casa contemporaneemente. Sovente illes debe vader alibi pro lor labores e in le domo resta con le femina con un sol marito.
Le casa generalmente ha duo cameras pro dormir, un pro le uxor e le altere pro le maritos. Le organisation del relationes sexual in le familias polyandric es varie. Illo differe in le diverse localitates. In le parte oriental del Tibet e in le Sikkim non es obligatori que le femina ha relationes con omne le fratres; illa gaude de un grande libertate de decision. Essera a illa a seliger le un o le altere o solmente le fratre major.
Secundo altere consuetudes, le fratres minor, quando illes vive in le casa commun, non ha ulle derecto conjugal. Tal vice illes de commun accordo se alterna in haber le prestationes sexual. Cata uno vivera con le femina per un determinate periodo de tempore, in general un mense. Como signo de lor permanentia illes mitte le bottas o le cappello appendite al porta, e quando un de illes los levara il significa que su torno es finite e le posto es libere pro un altere. Tamen le major derectos son reservate al marito real (le fratre major) qui solo durante su absentia concede un exclusive possession del uxor al alteres.
In India le favores del femina son equalmente dividite semper con le consenso del fratre major. Il es evidente que le fratres minor ha un position de inferioritate con respecto al frate major, e tante vices illes son considerate simple domesticos.
Presso le nayares sovente se attinge un forma de cohabitation multo harmoniose, proque il ha un equalitate de derectos inter tote le fratres. De facto cata uno assume le responsabilitates e le prerogativas de marito per un periodo de tempore stabilite.
Le question del filios veni resolvite in varie modos, secundo le locos e le tribos. Generalmente tote le filios nascite ex plure maritos veni attribuite al tutela e al mantenimento del prime marito — il es a dicer, del fratre major. Altere vices es le matre qui decide qual patre es le filio. Presso alicun gentes necuno del possibile patres recognosce legalmente le filios qui veni elevate sin establir con illes ligamines de parentela.
Presso le ludakhes le femina, ultra esser uxor de numerose fratres, pote contraher un altere matrimonio con un homine qui non face parte del familia del maritos. In general, le nove matrimonio es facite con un homine juvene qui non ha ligamines patrimonial con le fratre major. Iste nove marito, qui in practica es un amante del femina, es nominate magpa. Il ha anque le caso que le femina vole sponsar un homine sin fratres. Alora iste pote seliger un o plure homines foras le parentela, qui deveni maritos qui participa regularmente al union sexual con le uxor commun.
Inter le todas, le femina qui contrahe matrimonio pote prender altere homines qui deveni le amantes official. Le selection del amantes compete al femina, ma in multe casos es le prime marito qui les selige, o anque ille debe dar su approbation o non al selection facite per le uxor. Sovente le numero del amantes amonta a dece e anque plus. Le consuetude del amantes es multo diffuse anque inter le nayares e le libertate in le comportamento sexual feminin ha un sol obstaculo: il es severmente prohibite de haber relationes extraconjugal con homines de casta inferior. Si un del maritos del femina desidera abandonar le sponsa commun e maritar se con un altere femina, ille lo pote facer liberemente.
Il ha ultra illos altere formas de polyandria in le quales le maritos non es fratres o parentes ma son simplice amicos. In le Tibet, presso le lhassas, sovente le patre o le oncle del marito divide le lecto conjugal con le sponsa del filio e nepote. In altere locos, essente multo juvene le filio unite se a un femina in expectation de su maturitate, le patre e le filia affin ha relationes sexual. Le filios nascite ex iste union son considerate appertinente al juvene marito. In certe situationes in le quales le femina sponsate es multo plus ancian que le marito, qui in practica es un adolescente, illa es autorisate a conviver con le patre del sponso, ma anque con le filio del amita paterne o con altere parente stricte del mesme casta.
Il ha casos presso populos oriental in le quales le polyandria es realisate quando un homine se inamora del sponsa de un altere. Ille lo dice apertemente al sponso de illa e, generalmente, ille veni recipite per le marito del femina de su corde, proponente le de devenir su "fratre de amor."
Le existentia del polyandria es variemente justificate secundo le diverse regiones in le quales illo se ha developpate. In le Tibet, le cultivation del campos, que eveni semper in le mesme terrenos del altiplanos, non permitte le incremento del numero del familias adapte al agricultura, e isto justifica le reunion de multe homines con un sol femina sub un sol tecto. Iste consuetude impedi contermporaneemente un forte augmentation del population, phenomeno que esserea damnose in regiones in le quales le production del terrenos es semper multo limitate.
Un altere ration que justificava le polyandria era le necessitate de parte del homines de quitar sovente le domo pro facer le guerriero, le pastor, o le commerciante per longe periodos de tempore, durante le quales le femina haberea remanite sol. Con le systema de plure maritos, un o duo a torno pote restar in casa con illa e occupar se del labores domestic.
Presso le eskimos, qui generalmente son monogamic, le polyandria es practicate in caso de sterilitate, ma anque le marito pote conceder se plure feminas pro le mesme motivo.
Le femina polyandric es ben contente de su position de importantia e de respecto reguardante le homines.
(Per Hugo Pellegrini, publicate in Panorama, No. 1, januario-februario 1989)
EGYPTO ES PLUS QUE PYRAMIDES
A prime vista le Cairo nos appare como un citate bombardate. Nos apprendera plus tarde que con le pluvia occurrente solmente sex dies per anno le habitantes non crede que il es utile construer un tecto. Il es lo mesme in tote Egypto (sape vos que le nome in arabe del pais es Misre)
Io ha vidite un femina qui faceva un domo. Illa impasta un massa de fango miscite de palea e pone le bolla assi obtenite sur le muro formate de bollas simile; quando on attinge le altor de un homine, le domo es terminate. On pote, si on vole, adder folios de palma contra le sol. Certo iste systema era jam usate in le Ancian Imperio!
De iste tempore, le Pyramides esturdi le spirito — e per le massa de petras gigante e per le pondere del seculos. Le sapientes nos narra como le bloccos, transportate per le patre Nilo, era trainate sur planos inclinate per centenas de viros.
Ma le mente non succede imaginar le enorme labor del fellahs durante annos. Hic era Memphis, le plus grande citate antique, nunc un campo de pulvere seminate de tumbas.
Hic arriva nunc le nove capital, Cairo (Al-Kahira), con su centenas de moschettas (e decenas de ecclesias). Quante habitantes ha Cairo? Forsan dece milliones. Ma certo Cairo es le plus grande citate african. On construe continuemente pro omne iste gente un metropolitano e autostratas moderne — e domos a etages como on face ubique.
Olim Egypto era dono del Nilo; nunc illo es dono del Alte Barrage. Illo se erige a qualque kilometros de Asswan, ante le Prime Cataracta que illo sicca, e del route on vide iste chaos del roccas nigre. Un ver pyramide moderne, plus large al summitate que al base, con su galerias interne. Illo ha permittite duplicar le superficie cultivate e electrificar omne le pais.
Un altere revolution es visibile ubique: le scholas. Le juvene egyptianos apprende le lingua arabe, e assi illes es plus proxime al altere populos musulman. Ma le tourismo es importante (plure naves-palatio naviga sur le fluvio), e le populo parla etiam un poco anglese, francese, e italiano.
Ma io non vos ha parlate del templos antique que surge ubique sub vostre pedes. Illos plena nostre corde de admiration pro iste prime civilisation a que on debe tanto. Durante trenta seculos le scriptura sacrate ha narrate in le petra le historia del Pharaones e del altere deos plus importante qui non ha cessate esser adorate, desde le Sphinge de Giseh usque le templo de Isis a Philae, nunc salvate del aqua.
Ma, si vos pote, face ipse le peregrinage. Vos non lo regrettara!
(Per Rene Jacobs, publicate in Panorama, januario-februario, 1989)
TOKYO ES LE URBE LE PLUS COSTOSE
Pro le tertie anno consecutive Tokyo obtene le titulo del plus costose urbe del mundo. Caracas in Venezuela es le minus costose, secundo le compania consultative american "Business International" in Geneva, que ha publicate le reporto.
New York es ponite a indice 100. Simultaneemente in 103 citates del mundo se face le recercas, que comprehende un corbe de compras con alimentos, bibitas alcoholic, articulos de menage e de hygiene, tabaco, servicio public (electricitate, lumine, aqua, etc.), vestimentos, adjuta domestic, placeres de passatempore, intertenimento, e transporto. Firmas international, diplomates, e bancas usa le lista in connexion con pagamento al empleatos.
Tokyo ha indice 221; le citates japonese Osaka e Kobe, 219; Tehran, 192. In Africa Libreville ha indice 182; Brazzaville, 168; e Lome, 168. Oslo ha 154; Abidjan, 141; Dakar e Z?ich, 143; Geneva, 141; Helsinki, 140; e Taipei, 137. Copenhagen ha 135 e es numero 13, durante que Paris e Hamburg deveni numero 16 con 125, e Stockholm/London numero 17 con 123. Le plus costose urbe american es Los Angeles, numero 30 con un indice de 103, sequite per Washington, numero 31 con 102.
(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, januario-februario, 1989)
POPULATIONES DE AFRICA VA EXPLODER
In solmente 35 annos le population del stato african Nigeria essera triduplicate, e anque in Asia on time que le populationes va exploder.
Isto monstra un reporto recentemente publicate ab le Nationes Unite. In anno 2025 Nigeria habera 301,3 mill. Habitantes contra 95,1 mill. In 1985. Al comparation le Statos Unite de America in 2015 habera solmente 300,7 mill. China se mantene como le stato le plus populate con 1,49 milliardo de habitantes. India habera 1,44 milliardo; e le Union Sovietic, 351,4 milliones. Post Nigeria e le SUA in 2025 seque Pakistan con 267 mill., Indonesia con 257,7 mill., Brasil con 245,8 mill., Bangladesh con 234,9 mill., e Mexico con 150 mill.
Al momento Germania West, Italia, Grande Britannia, Francia, e Espania es inter le 25 paises con le plus grande numero de habitantes. In 36 annos Francia essera le sol nation west-europee inter le 25 tales con 60,4 mill.
Durante que le population del integre mundo al momento es 5,1 milliardos, illo va attinger sex milliardos in 1998, e in 2025 le cifra essera 8,46 milliardos. 87 milliones de personas se adjunge cata anno. Ab le medietate del 1970s usque ora le population total del mundo ha crescite con 1,7%.
Iste disveloppamento naturalmente causa timor. Le populationes in Asia e America Latin cresce plus moderatemente que illo de Africa, durante que plure paises europee senti un crescimento quasi stationari. Le femina media del mundo ha 3,4 infantes, ma le cifra pro Africa es 6,2; e pro Asia/America Latin, 3,5. Per exemplo Kenya e Rwanda monstra que cata femina ha octo infantes contra le 1,7 e 1,8 de un femina europee e nordamerican. Ma al mesme tempore le etate medie de viver se prolonga. Assi on in media vive 52 annos in Africa e 60 annos in paises developpamental, un crescimento de 7% in le regiones developpamental. Le majoritate del paises industrial monstra un cifra de 15 procento in media, dice le reporto.
China ante alcun annos introduceva un lege limitante cata familia in areas urban a un sol infante. E mesmo si iste politica non es sempre sequite, le crescimento del population ha cadite.
(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, januario-februario, 1989)
LE APES QUE OCCIDE
Le intriga del film de horror “Essame” es in curso de repetition in le vita real, in autumno, quando le officiales del statos in America del nord lucta pro defender lor frontieras contra invasion per milliones de “apes occisores” ex America del Sud.
“Non solmente illos menacia destruer le industria local de apes e le recolta de fructos que depende de istos pro pollinisation, un interprisa que vale 20 billiones de dollares per anno, ma illos occide anque humanos,” dice doctor Anna Collins del Ministerio de Agricultura statounitese. “Illos es capriciose, mal productores de melle, multo diffidente, e multo aggressive.”
Le apes es de origine african, e illos menacia reimplaciar le population american de apes europee. Le major parte de expertos in le apicultura, ma non omnes, crede que illos pote e debe esser arrestate.
Le crise habeva su origines in le annos 1950, quando on apportava apes de Africa del sud a Brasil, ubi on sperava crear un nove racio per combinar le facilitate de tractar del varietate europee con le vigor del racia african. In loco de isto, le experimento de hybridation produceva un racia de monstros. Ancora pejo, in 1957, 26 essames escappava.
Le descendentes del evasos ha postea migrate verso le nord al taxa de circa 330 kilometros per anno. Illos ha accopulate se con le apes native de novem paises ma resta como sempre aggressive.
Professor Orey Taylor, del Universitate Kansas, dice: “Nos non pote europeisar iste apes per diluer lor genes. Illos va attinger nos essentialmente sin alteration.”
“Nascite in cholera,” como on dice, illos ha occidite plus que 350 personas durante iste viage de 30 annos. Un femina in Brasil era piccate a morte quando illa cadeva ante un essame approchante. Un explorator de cavernas in Costa Rica moriva quando un essame sortiva in massa ex un fissura e le piccava 46 vices. Un altere homine se fusilava in tormento post haber essite piccate al capite plus que 1000 vices.
Le piccatura de un ape occisor non es plus periculose que illo de un ape europee, ma le occisores es mortifere proque illos picca sin provocation e promptemente.
Le apes african, infortunatemente, es quasi identic al oculo que le racia europee, e on pote distinguer los solmente per le tono un pauc plus alte de lor susurro. Iste facto ha provocate le timor que, si illos se establi in le Statos Unite, le publico american va acquirer un propension irrational de detestar omne apes, de occider los sin hesitation, includente le insectos native, amical, e profitabile.
Dunque, que facer si on es attacate? Un manual de superviventia, publicate per le armea statounitese, consilia: “precipita vos in le macchia o arbustos dense. Le ramettos retornante a lor position original rebattera le insectos.”
Alteremente, fugi al maxime velocitate a un loco si lontan que possibile. Le apes occisores perseque lor victimas a grande distantias. Altere expertos dice que es inutile immerger se in aqua. On non pote restar longe submergite, e le apes attendera plus longe le reimmersion del victima. Le sol refugio secur es un loco obscur ubi le apes perde tosto lor orientation.
In le operation “Plan Roadblock,” le Ministerio de Agricultura statounitese e su aliatos mexican plana bloccar e exterminar le apes al citate de Veracruz in le Golfo de Mexico. Iste sitos forma strictos de terra inter le montes e le mar, e le apes, que detesta locos alte, debe passar per iste corridores pro entrar le SUA.
Alicunos crede que le operation es un perdita de moneta. Dr. Roger Morse, del Universitate Cornell, dice: “Illos va certo penetrar, e le americanos debe apprender conhabitar con illos. Forsan il habera qualque mortes sensational a causa de piccaturas, ma le gente se adaptara.”
(Per Adrian Berry. Publicate in anglese in le DailyTelegraph, e in interlingua inPanorama, No. 2, martio-april, 1989)
UN VIAGE IN LE HISTORIA GERMAN
Nos ha facite in familia (mi sposa, mi filio in libertate del mestiero) un viage de 5 dies in Germania Federal—mi prime viage in profunditate, nam nos cognosceva solmente duo regiones proxime: le silva nigre e le via Treves-Cologne-M?ster. Mi filia incontrava su amica correspondente, longe in nord-west, in le plana Saxonia Basse, ubi le franceses va pauco.
Nos ha torneate circa Mannheim (Worms, Speyer, Heidelberg) e lanceate un cursa in Franconia (W?zburg e Rothenburg). Ecce unes impressiones practic: le vias es multo bon, le autostratas sulca ben le pais, e nos ha quasi volate trans le paisages pauco populate sin toccar le villages.
Primo, nos videva multe silvas ben verde e profunde, ma anque collinas con vinias, e plure parve planas fertile. Solo le vallea del Neckar nos ha parite roccose, scarpate, con precipitios o muros rubee de petra-de-sablo. Le riviera large e clar era fresc al vista. Alibi le pais era plus fertile que previdite, magis ronde, dulce, e blonde. Nos ha mangiate al bordo del bosco—parco in le parve vallea de Wiesenbach como in pictura. In le plana Hohenlohe se erigeva le montes classic de album, de libros, con le castellos de guerra ma lontan, attenuate, e pacibile.
Le hoteles era multo costose ma agradabile. In isto, un choral se exercita. In illo on vide le large corridores, le vestibulo-salon, e fenestras que reguarda verso le vallos del citate. Le benzina e le nutrimento non esseva costose. Un enoio: toto es claudite le 2 o 3 de junio, e nos ha itaque mancate Karlsruhe. Concernente le citates, ecclesias, e castellos, vide le guida!
Io non ha multo parlate germano, le minimo pro le hotel o le restaurante. Isto de W?zburg era vaste, fresc, ma quasi celate in un casa ordinari. Isto de Rothenburg era un casa historic (como tote le citate), le domo de un ancian burgomaestro. Io ha facite un pauco le conversation in le domo municipal de Neckarsteinach e Wiesenbach. Re le imagines de guerra, illos era le americanos, campos vaste in le foreste, convoyos, carros sur le stratas, aviones in le celo.
Worms es agradabile proque parve (le centro); in un giro on appercipe portas e vallos, le Boulevarde de Luther, e su monumento. Nos lo ha visitate e mesmo studiate presso, con su statuas e medaliones, le precursores, companiones, e citates symbolic. Le ecclesia reformate ha un faciada historic, ma un nave moderne, con frescos e inscriptiones contra le guerra. Emovente anque es le multo vetule cemeterio judee, con su petras sub le arbores e messages de papiro figite per lapides.
Speyer e Worms offere multe ecclesias al aspecto robuste. Illos es satis nude e frigide, ma con belle jocos de architectura, turres, campaniles, flechas, tectos verde, voltas, e galerias. Ci on sempre senti le historia famose del imperatores circumferite per simplice pavimentos in le cryptas, alicun forte statuas al entrata.
Ci on vide le colossos medio-guerreator, medio-episcopo (robuste de corpore, de armas, de reguardo) qui fundava le Regno christian in le silvas pagan. Io ha vidite le mesme aspecto al statuas de Burgos, sur le ponte e le placia del Cid.
Salvo le pluvia capriciose, nulle difficultate a Heidelberg. Nostre auto ha passate sur le vetule ponte, montate al castello rubee, que Louis XIV faceva vacillar e que un altere francese ha salvate. Belle vistas sur le turres eventrate, le faciada in le spatio vacue, le terrassas. Promenada in le citate: le studentes quiete, le restaurantes.
Nos ha percurrite duo villages de plana con rangos de casas pingite, serrate, le stratas munde como corridores de casa, aliquando le gentes sur le limine, ma pauc animation (circa 19 horas).
Ma in Mannheim e Worms, tote le gente vive in le stratas, marcha, occupa le terrassas de caf? Botecas de nutrimento e luxo es aperite. Sur un placia, barracas, tentas, carosellos sempre … on mangia, bibe, e flana. Pauc autos ma multe tramways.
Nostre viage ha durate pauc, e nostre fortias parve ha limitate nostre camminar. Ma iste contacto con le cosas german—e anque mi lecturas e mi memoria del historia sovente cruel—nutriva ancora sonios. Io penetrava un pauco le mundo multiple, guerreatores terribile o sanctos, paisanos e burgeses coquette elegante, pensatores e artisanos habile.
Pro me le obra de maestro (le bouquet) era le palatio de W?zburg, superbe, orgoliose: scalas, salones, e ecclesia de marmore, auros, speculos—un palatio-opera. Anque impressionante esseva le citate-museo de Rothenburg, su vicos de contos de fee e de burgeses astute. In le ecclesias del duo citates, on sentiva le genio del sculptura, tormento e paradiso, Tilman Riemenschneider.
(Per Pierre Humbert, publicate in Panorama, martio-april, 1989)
UN MUNDO DE DIFFERENTIAS INTER TRAINOS
Il ha un mundo de differentias quando on sole viagiar con traino, specialmente in longe distantias.
Cata anno multe, multe juvenes in le majoritate de Europa viagia per le trainos de Inter Rail per tote Europa West, plure paises de Europa Est, e Marrocco. Post solmente un anno on ja es "veterano," sapente como ager e que previder ante que le viage comencia.
Trainos west-europee contine compartimentos con sex placias contra le octo in le trainos est-europee. Le ultimes non pote esser trahite verso le medio del compartimento, assi que on pote dormir. Resultato: nulle somno! Le wagones concouchettes normalmente contine sex de tal sorta in cata compartimento, con un copertura, drappo de lecto, e un cossino.
Pro cata persona il ha un parve lampetta assi que on pote, p. ex., leger sin disturbar le altere dormientes. Un grande disavantage es que on non pote seder in sucouchette, solmente semi-seder/semi-jacer, lo que post alcun minutas significa que on se jace e remane assi.
A ver dicer, on non dormi ben in le trainos. Gadung-gadung, le traino move sur le rails e stoppa al stationes in le nocte. Nove passageros se move (plus o minus silentemente) in le corridores e — le plus irritante — le doaneros simplemente ama duo-tres vices facer eveliar tote le compartimento per subito accender le lumine pro vider billetes e passaportos — a ambe lateres del frontiera! Isto es specialmente usual in Europa Est. In Europa West, specialmente nordwest, cata wagon ha un empleato qui collige billetes, passaportos, e un formulario de doana e dunque mesme acclara le cosas con le doaneros sin obligar le passageros a eveliar se.
Con solmente duo toilettes in cata wagon il non es difficile previder problemas. Pro isto il es sempre recommendabile facer su toilette de si bon hora como possibile —ante dormir e post haber eveliate se — quando il ha ancora aqua e le toilettes es continuemente munde.
Le aqua non es potabile, e specialmente a grande distantias le aqua risca esser usate post le prime die. Eventual restos es tepide e dunque non agradabile quando on viagia in le estate in Europa Sud. Es dunque a recommandar que on porta con se un litro de aqua mineral, solmente pro esser secur.
E alora un tal "veterano" tosto deveni anque toilettologo. Il ha, a saper, tractos special al toilettes. Le toilettes danese, p. ex., es assatis normal. Le version francese es un invention special. Ci le sede de toilette es assi construite que illo bascula aperte quando on leva le coperculo. Resultato: nulle sede pro seder se, e si on ha succedite con isto, un surprisa certo se monstra quando on se leva de novo! Le toilettes german anque es ben recognoscibile, proque ex illos le vento se move ab basso e face currente de aere.
Anque isto da nove faciettos del viage con traino in tote Europa. Essaya lo!
(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, maio-junio, 1989)
LE USO DE METHODOS NATURAL CONTRA LE POLLUTION
Pro diminuer le risco al ambiente que presenta le emissiones toxic industrial, le scientistas utilisa le natura mesme pro solver le problema. In le revista scientificNature, scientistas describe le discoperta de un racia bacterial que floresce in toluene, un substantia chimic usate in solutiones multo dilute pro occider bacterios in laboratorios.
Professor Goldfine explica que il ha un ample potential pro le production de racias capace de degradar le solvente, del qual se produce billiones de litros cata anno in omne partes del mundo.
Bacterios que floresce in substantias chimic organic toxic e los converte in gases innocue es jam exploitate in un nove technica originate in Nederland. Le bacterios se servi del materiales toxic e cancerogene in le gases residual per oxydar los. Le processo differe del digestion, que occurre in conditiones anaerobic.
Le idea del recercatores ha tanto succedite que le processo es usate a scala industrial per le firma Clairtech de Utrecht. Professor Ottengraf dice: Illo es un nove technica, secur e de basse costo, que non transfere le problema de residuos a un altere parte del ambiente, como face multe altere tractamentos de residuos. On ha installate lo in raffinerias, in industrias de aromatisation e de chocolate in Grande Britannia, in Hollanda, e in Germania del west.
In le residuos cloacal que se utilisa pro le processo il ha un mixtura de centos de species differente de bacterios, del quales cata uno se nutri de varie substantias chimic. Al exception de materiales artificial specialmente disagradabile o insolite, il habera un sol typo de bacterio pro tractar un numero grandissime de polluentes tan differente como dichloromethano e toluene.
Le processo de seliger le optime bacterio pro un utilisation particular es simple. Le recercatores introduce, in le camino que discarga le polluente, un filtro que es inoculate con le residuo. Sin altere nutrimento, le bacterios que pote nutrir se per le polluentes floresce durante que le alteres mori. Circa le particulos, a diametro de tres millimetros, cresce in le filtros un revestimento tenue de bacterios capace de degradar le substantias chimic polluente.
Le filtros bacterial es tanto efficace que un sol passage del aere pollute trans le filtro inoculate suffice pro purificar lo per converter le polluentes in gases innocue como anhydrido carbonic e aqua. Le equipa ha trovate que bacterios appropriate pote tractar chlorohydrocarburos a costo reducite de circa 40 vices comparate con combustion in un incinerator.
Proque bacterios con preferentias nutritional tanto inexpectate pote exister in le natura? Il pare que le microorganismos es multo dynamic e capace a adaptar se pro arrangiar se ben con nove ambientes.
On pote exploitar iste flexibilitate in un methodo de adaptar le bacterios a nove nutrimentos. Il se age de cambiar gradualmente lor nutrimento de sorta que illo contine plus del polluente visate, assi fortiante le bacterio de mutar a formas melio capace de oxydar lo.
Totevia, mesmo bacterios refusa tractar certe polluentes, specialmente dioxinas, DDT, e grande moleculas que contine chloro. Fortunatemente, il ha pauchissime compositos de iste categoria.
Un facto affascinante es que le bacterios se comporta differentemente in colonias. Utilisante un electrodo microscopic, on ha potite investigar activitate in le "biostrato"que se forma in le filtro. Se trova que le activitate de bacterios in le strato tenue -solmente le decime parte de un millimetro - non es sempre uniforme.
Le major parte del polluentes es discomponite in stratos multo plus tenue de bacterios, durante que altere regiones es o morte o monstra pauc activitate, un discoperta multo importante pro illes qui vole modellar le uso de bacterios pro purificar discargas e meliorar le rendimento de istos.
On usava le microelectrodo anque pro investigar como communitates de microorganismos se organisa como microscopic fabricas chimic, con un strato de un sol bacterio, que discompone le poluente in un forma que pote esser tractate per un colonia adjacente consistente de un altere bacterio. Prof. Ottengraf diceva: Nos non sape como le organismos functiona assi, ma nos es grate al Creator que permitte que on los face.
(Per Roger Highfield, publlicate originalmente in le Daily Telegraph, traducite a in interlingua per Broan C. Sexton, e publicate in Panorama, julio-augusto, 1989)
PAPILIONES ERADICA COCAINA
Un certe papilion pote devenir le nove medio pro eradicar le cocaina.
Le malumbriao, in latino, eloria noyesi, pare como altere papiliones, ma illo ha un immense appetito al folios del planta coca, le materia rude pro cocaina. Le agentes del Policia Narcotic del Statos Unite e certe fortias sudamerican de policia ora crede que on pote vider le fin del exporto illegal de narcoticos ab America del Sud. In 1987 plure hectares de plantas coca habeva essite destruite in Peru; e Bolivia e Columbia ha habite simile problemas. Ambe paises in un certe grado es dependente del production e exporto illegal de coca.
Le malumbia es special. Illo solmente vive 30-35 dies ma produce 50-150 ovos cata mense. Le larvas solmente vive de folios coca durante su prime 10-11 dies. Illos assi deveni dependente del narcotico e debe continuar mangiar mesmo si illos al fin mori per illo. Le folios contine proteinas, calorias, phosphoro, vitaminas A e C, calcium e acido de nicotina.
Le policia pensa assi haber trovate un toto nove methodo pro eradicar le commercio con cocaina, e scientistas investiga como on pote diriger le reproduction del malumbia e su structura genetic, a fin que illo non va destruer omne plantas coca. Expertos columbian assume, secundo le jornal columbian El Tiempo, que il ha al momento 60.000 colonias de malumbias in le Sierra de la Macerena. San Vicente del Caguan, Vista Hermosa, e le region de Putumayo.
(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, julio-augusto, 1989)
TRAINO RAPIDE, LE PROBLEMA E LE SOLUTION
Quando in 1984 le governamentos britannic e francese decideva autorisar un tunnel sub le Manica, le connexion inter le costa e London sublevava problemas. Pro augmentar al maximo le utilitate del tunnel, era necessari haber trainos rapide, como le Trainos de Grande Velocitate empleate in Francia. Ma le lineas de ferrovia inter Folkestone e London non permitteva le operation ultrarapide del trainos. Dunque, le chefes del ferrovias britannic optava pro construer un linea toto nove, capace de permitter traffico intensive a grande rapiditate, un decision rational que totevia creava problemas difficile a solver.
Ab le initio, le governamento britannic, conforme a su preferentias pro le economia del mercato, habeva refusate subsidiar le construction del tunnel e su lineas connective. Totevia, le construction de un nove linea augmentarea multo le costos, e le problema era complicate per questiones de compensation a personas qui timeva le perdita del amenitate de lor casas, rendente los quasi invendibile, e del preservation del ambiente de un region satis pictoresc.
Le direction del British Rail considerava quatro lineas alternative, ma omnes causava protestationes per le publico. Quasi omne personas concedeva le utilitate de construer un nove linea, ma nemo voleva que illo sia situate vicin a su habitation. Demonstratores in London diceva que a un distantia de 25 metros le ruito producite per le nove trainos esserea tanto grande que illo de un jumbojet, e que le sono del TGVs francese, al velocitate maxime de 270 km/h, attinge 105 decibeles, sufficiente pro causar dolor physic al aures human. Le ingenieros respondeva que un tal nivello de sono es producite solmente per imperfectiones mechanic combinate con operation ultrarapide. Le nove TGVs es minus ruitose, e isto, combinate con le limitation del velocitate a 224 km/h in Grande Britannia, producerea un sono maxime de solmente 93 decibeles e de 91 decibeles ubi le traino va a 200 km/h, i.e., minus ruitose que le trainos normal “InterCity.”
Pro placar le protestatores, British Rail optava finalmente pro un nove route, le qual, on spera, reducera al minimo le diminution del amenitate ambiental. Le linea passara solmente 38 km al superficie, 32 km in trenchea, e 38 km in tunnel, inclusive de un longe tunnel de 19 km ab Swanley usque al terminos Waterloo in London, con un altere tunnel 8,8 km longe quando le linea sera extendite al terminos King’s Cross. Le velocitate maxime permittite in le tunneles essera 200 km e 224 km in le altere sectiones. On calcula que le tempore de viagiar ab le costa a King’s Cross, que hodie occupa 70 minutas, sera reducite a 40 minutas.
Assi on ha solvite le problemas technic e ambiental ma ha augmentate le costo a forsan 1,8 billiones de libras sterling, in loco del 1,2 billiones previdite originalmente. Mesmo le Daily Telegraph, un jornal politicamente conservative, crede que iste augmento forsan necessitara alicun subvention governmental.
(Per Brian Sexton, publicate in Panorama, novembre-decembre, 1989)
REVOLUTION CON UN NOVE SUPERTRAINO
Intra dece annos on va poter ascender un traino in London a 8 horas, haber lunch durante alcun horas in Paris, e esser in Barcelona (Espania) a circa 21 horas.
Le nove traino a grande velocitate (TGV) va causar un revolution traffical. In le medietate del 1990s omne major civitates west-europee va esser ligate per le TGV, que durante alcun annos ha vehiculate le 275 km inter Paris e Lyon in duo horas. Recentemente le francese prime-ministro Michel Rocard inaugurava le nove connexion inter Paris e Le Mans. Iste traino curre con un velocitate in media de 300 km/hora, le plus rapide del mundo, ma durante tests illo ha succedite currer 407 km/hora.
Durante le veniente 30 annos on expecta que in Europa West on habera establite 7.360 km de nove rails e ameliorate 29.200 km de ancian rails pro in toto quasi $60 milliardos. Le traffico ferroviari europee es expectate quadruplicar ante anno 2015, durante que le aviationes de distantias breve va esser diminuite con 50%. Le traffico ferroviari inter Paris e London va con le nove tunnel sub le Manica crescer cinque vices a 13 milliones de passageros cata anno.
Totevia le transporto con le trainos TGV deveni plus costose que billets ordinari pro non causar un chaos. Pro isto on primo expecta mercantes e officiales a usar le nove traino. Le problemas del ruito debe esser solvite. In Belgica on ha planos de fossar le traino un poco in le terra e construer parietes contra ruito. Homines de milieu dice que on impossibilemente pote viver in un distantia de 150 metros ab le ferrovia. Paisanos de vino in Vouvray, Francia, anque time que le succussiones ab le tunnel subterranee del traino TGV sub le agros de vino va damnificar le maturation del vino in le cellarios.
Ab Paris a Bruxelles on debe facer un route al mesme tempore como le route a London. Ab Bruxelles on continua verso Amsterdam e Colonia ante 1997. Le numero de passageros inter Paris e Bruxelles, Rotterdam, Amsterdam, Colonia, e Frankfurt es expectate crescer ab 10 a 16 milliones. Espania planifica un linea TGV ab Madrid a Sevilla e un altere ab Madrid a Barcelona, le qual, on spera, va esser preste ja in 1992 in connexion con le exposition mundial. Anque le majoritate de altere paises in Europa West ascende le periodo del transporto rapidissime.
(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, No. 6, novembre-decembre, 1989)