Lekcje 16-20

16 Lection dece-sex / Dece-sexte lection

LE FAMILIA DE HUGO

Le familia de Hugo habita un urbe non lontan del urbe universitari e ille sovente visita su parentes le dominicas e altere dies libere. Su familia consiste de su patre, qui es un ferroviero - non multo ric, sed con su proprie casa - su matre, "le melior matre del mundo!" - duo fratres e duo sorores, omnes plus juvene que Hugo, excepte un soror. Lor parentes ha, alora, cinque infantes, tres filios e duo filias - un familia bastante grande ! Un soror es maritate - su marito es le fratre affin de Hugo. Quando Hugo iste vice pare inexpectate al focar familial, su matre le reprocha: "Proque non ha tu annunciate in avantia que tu veni a casa ! Io haberea potite cocer te un de tu plattos favorite." - "Toto que tu coce, oh Matre e Regina del domo, es mi platto favorite", ille dice, e adde pro jocar, in un sufflo theatral, "si on lo compara con le mangiar del restaurante del studentes!"

---

Rodzina Hugona

Rodzina Hugona zamieszkuje miasto niedaleko miasta uniwersyteckiego i on często odwiedza swoich rodziców w niedziele i inne wolne dni. Jego rodzina składa się z ojca, który jest kolejarzem - niezbyt bogatego, ale ze swoim własnym domem - jego matki, "najlepszej matki na świecie!" - dwóch braci i dwóch sióstr, wszystkich młodszych od Hugona, za wyjątkiem jednej siostry. Ich rodzice mają zatem pięcioro dzieci, trzech synów i dwie córki - rodzina dość duża! Jedna z sióstr jest zamężna - jej mąż jest szwagrem Hugona. Gdy Hugo tym razem zjawia się się nieoczekiwany w domowym ognisku, jego matka czyni mu wyrzuty: "Dlaczego nie zapowiedziałeś z góry, że przyjeżdżasz do domu! Mogłam była ugotować ci jedno z twoich ulubionych dań." - "Wszystko co gotujesz, Matko i Królowo domu, jest moim ulubionym daniem", mówi i dodaje dla żarty teatralnym szeptem, "jeśli porównać to z jedzeniem w studenckiej restauracji!".

Questiones

1. Es le distantia longe inter le urbe ubi Hugo studia e su urbe natal? 2. Quante personas ha il in le familia de Hugo ? 3. Que es "un platto favorite" ? Explica per parolas simple in Interlingua! 4. Que es le opposito de "lontan !" ?

1. Czy duża jest odległość między miastem, gdzie Hugo studiuje, a jego miastem rodzinnym? 2. Ile osób jest w rodzinie Hugona? 3. Co to jest "ulubione danie"? Wyjaśnij w prostych słowach w języku Interlingua. 4. Jakie jest przeciwieństwo wyrazu "daleko"?

Lista de vocabulos

Explicationes

41. -al jest to końcówka najczęściej występująca w słownictwie międzynarodowym. Tworzy ona przymiotniki pochodne od rzeczowników.

Ex.: cultura = kultura, cultural = kulturalny, nation = naród, national = narodowy, loco = miejsce, local = miejscowy, tempore = czas, temporal = czasowy, lege = prawo, legal = legalny, prawny. Jak widać końcówka międzynarodowa -al odpowiada polskiej -alny. Jeśli rzeczownik kończy się samogłoską wówczas ona zanika przed -al. W niektórych wypadkach omawiana końcówka przyjmuje formę -ial, zaś dołączona do rdzeni mających literę l formę -ar.

Ex.: famili/ar - familiarny, poufny, potoczny; famili/al = rodzinny; regula = reguła, regul/ar = regularny.

-ari jest wariantem owawianej końcówki /odpowiednik angielskiej -ary, francuskiej -aire, włoskiej i hiszpańskiej -ario, poslkiej -arny/.

Ex.: legenda = legenda, legend/ari = legendarny, elemento = element, element/ari = elementarny, moneta = pieniądza, monet/ari = monetarny, agro = pole, agr/ari = agrarny, culina= kuchnia, culin/ari = kulinarny, planeta = planeta, planet/ari = planetrany.

-in oznacza: charakterystyczny dla ... Ex.: femina = kobieta, femin/in = kobiecy, żeński, mar = morze, mar/in = morski, alcali = zasada, alca/in = zasadowy, cane = pies, can/in = psi.

-il jest końcówką mało produktywną, tzn., że istnieje mniej odpowiednio utworzonych przymiotników. Ex.: viro = mężczyzna, vir/il = męski, puero = chłopiec, puer/il = chłopięcy,infante = dziecko, infant/il = infantylny, dziecinny, cive = obywatel, civ/il = cywilny, obywatelski, grzeczny.

-ic odpowiada polskiej końcówce -iczny, -yczny, francuskiej -ique /ik/. Ex.: geographia = geografia, geograph/ic = geograficzny, systema = system, systemat/ic = systematyczny,logica = logika, log/ic = logiczny, cubo = sześcian, cub/ic = kubiczny, sześcienny, harmonia = harmonia, harmon/ic = harmoniczny.

-ose obfitujący w ... Ex.: dolor = ból, dolor/ose = bolesny, dubita = wątpliwość, dubit/ose = wątpliwy, periculo = niebezpieczeństwo, pericul/ose = niebezpieczny, ferro = żelazo,ferr/ose = obfity w żelazo, żelazisty, melodia = melodia, melodi/ose = melodyjny.

Może się nasunąć pytanie: czy warto obciążać pamięć sześcioma czy siedmioma różnymi końcówkami tworzącymi przymiotniki pochodne od rzeczowników, tym bardziej że niuanse znaczeniowe między nimi są znikome?

Otóż nie musimy sobie specjalnie obarczać pamięci, gdyż jeśli raz usłyszymy czy przeczytamy np. przymiotniki viril, feminin to prawdopodobnie nie powiemy viral, czy feminal. Ale gdybyśmy nawet tak powiedzieli czy napisali to i tak będziemy zrozumiani przez każdego kto uczył się Interlinguy /łaciny/ lub angielskiego, czy któregoś z języków romańskich.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że angielski jest mową ojczystą dla przeszło 300 milionów, a języki romańskie dla prawie 500 milionów.

Powodem dla której Interlingua przyjmuje te różne końcówki jest fakt występowania w językach etnicznych wyrazów międzynarodowych właśnie w takiej postaci.

Dla osób, których język ojczysty nie doznawał wpływów łaciny, Interlingua ze swym zasobem słownictwa anglo-romańskiego oraz greko-łacińskiego jest cennym kapitałem wstępnym do dalszej nauki języków europejskich.

Ćwiczenie

Proszę spróbową utworzyć przymiotniki pochodzne od następujących rzeczowników.

Wyrazy pochodzenia greckiego można poznać po: ph, th, rh, y.

1. religion,

2. addition,

3. vita,

4. natura,

5. mundo,

6. telephono,

7. cyclo,

8. mercante,

9. fragmente.

17 Lection dece-septe / Dece-septime lection

LE VETERE GRANPATRE

Un belle dominica Hugo veni al casa de Anna pro prender la pro un visita al campania. Le granpatre de Hugo possede un ferma. Ille es san e forte malgrado su etate - un ver viro qui ama su ferma, su village e su pais. "Le plus belle pais del terra", ille sole dicer a Hugo. Sovente ille lo dice pro provocar su car nepote e inducer le in un discussion (42). A vices ille non comprende le punctos de vista del generation de Hugo qui mantene le opinion que "le mundo es plen de belle paises e de humanos tanto sympathic como nostre proprie compatriotas" ... Tamen illes se ama ben, le granpatre e Hugo.

Le granpatre dice cordialmente "Benvenite" a Anna. Ille la reguarda con oculos seriose, pare contente e murmura: "Hm, naturalmente un estraniera ... sed illa non es fede ..." Ridente Hugo explica a Anna que le granpatre la ha date le plus alte nota de approbation (42) que on pote expectar ab ille. Probabilemente ille dicerea lo mesme a "Miss Universo".

---

Stary dziadek

Pewnej pięknej niedzieli Hugo przychodzi do domu Anny, aby zabrać ją na wizytę na wsi. Dziadek Hugona posiada gospodarstwo rolne. On jest zdrowy i silny pomimo swojego wieku - prawdziwy mężczyzna, który kocha swoje gospodarstwo, swoją wieś i swój kraj. "Najpiękniejszy kraj na świecie", zwykł mawiać do Hugona. On mówi to często aby sprowokować swojego drogiego wnuka i wciągnąć go w dyskusję. Niekiedy on nie rozumie punktów widzenia pokolenia Hugona, który jest zdania, że "świat jest pełen pięknych krajów i ludzi tak sympatycznych, jak nasi właśni rodacy"... Jednak oni się bardzo lubią, dziadek i Hugo.

Dziadek mówi serdecznie do Anny "Witaj". Patrzy na nią poważnymi oczami, wydaje się zadowolony i mruczy: "Hm, naturalnie cudzoziemka... ale ona nie jest brzydka...". Śmiejąc się, Hugo wyjaśnia Annie, że dziadek dał jej najwyższą ocenę aprobaty, której można od niego oczekiwać. Prawdopodobnie to samo powiedziałby Miss Universum.

Questiones

1. Ab certe verbos in iste texto on pote formar substantivos, finiente in -ion. Le quales es illos? (Exemplo: approbation ab approbar). 2. Le quales es le parolas geographic que vos ha apprendite usque nunc? 3. Que dicerea vos (si vos es un viro) a Miss Universo? Si vos es un femina: Que vole vos que le homines vos dicerea quando vos essera Miss Universo?

1. Od niektórych czasowników w tym tekście można utworzyć rzeczowniki kończące się na -ion. Które to są? (Przykład: approbation od approbar). 2. Jakie są pojęcia geograficzne, które do tej pory państwo poznali? 3. Co powiedziałby pan (jeśli jesteś mężczyzną) Miss Universum? Jeśli pani jest kobietą: Co chciałaby pani, aby ludzie pani mówili, gdyby była pani Miss Universum?

Lista de vocabulos

Explicationes

42. -ion, -ura, -or, -ori, -ive są to końcówki - przyrostki za pomocą których powstają rzeczowniki, i przymiotniki utworzone z odpowiednich czasowników. Mówimy o rzeczownikach i przymiotnikach odsłownych.

W Interlingwie istnieją trzy klasy czasowników, których bezokoliczniki kończą się na -ar, -ir lub -er. W czasownikach na -ar zawsze końcówka ta zamienia się na cząstkę słowotwórczą -at - po której dopiero następuje -ion, -ura, -or, -ori lub -ive.

Ex.: crear = tworzyć, cre/at/ion = kreacja, tworzenie, cre/at/ura = kreatura, stworzenie, cre/at/or = twórca, cre/at/ori = twórzy /charakteryzujący się tworzeniem/, cre/at/ive = twórczy /zdolny do tworzenia.

Czasowniki na -ir wymagają wstawki -it-. Ex.: polir = polerować, pol/it/ura = politura, definir = określać, defin/it/ive = definitywny.

Klasa czasowników na -er wymagają -it-, -t- lub -s-. Ex.: adder = dodawać, add/it/ion = dodawanie, scriber = pisać, scrip/t/or = pisarz, exploder = eksplodować, explo/s/ive = eksplozywny, wybuchowy.

Dla posługiwania się Interlinguą w praktyce wystarczy wiedzieć, że tworzenie wyrazów pochodnych od czasowników w wypadku wstawek -at- i -it- jest regularne, zaś -t- i -s-wymagają znajomości formy obocznej czasownika, /zwaną supinem/, która jest z reguły podawana we wszystkich słownikach obok formy podstawowej.

Ci, którzy chcą wiedzieć nie tylko jak jest, ale też dlaczego tak jest, znajdą odpowiedź w poniższych wyjaśnieniach odwołujących się do łaciny klasycznej. Jeśli jednak kogoś nużą teoretyczne rozważania, niech opuści tę teorię przechodząc od razu do lekcji 18.

W łacinie /a co za tym idzie w językach, które pozostawały pod wpływem łaciny/ wyrazy pochodne od czasowników najczęściej utworzone są z rdzenia bezokolicznika. Istnieje jednak spora liczba takich, które powstały z formy obocznej czasownika zwanej supinem. Ex.: videre = wiedzieć; rdzeniem głównym jest vid- stąd video, ewidentny, ewidencja itp. Forma oboczna czyli supin: vis- co daje wyrazy pochodne: wizja, telewizja, wizjoner, rewizor itd.

Agere = działać, temat główny ag- stąd: agitować, agitator, agencja, agenda, reagować, itp. Supin act- stąd: reakcja, aktywny, aktualny, akt, akta itd.

Poniżej podano formy czasowników łacińskich w następującej kolejności: pierwsza osoba liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym, następnie w czasie przeszłym, na trzecim miejscu supin, potem bezokolicznik, na końcu odpowiednik w Interlingwie:

I. voc/o voc/a/vi voc/at/um voc/a/re Interlingua: vocar

II. mon/e/o mon/u/i mon/it/um mon/e/re Interlingua: admoner

III. reg/o rex/i, reg/s/i, rec/t/um reg/ere Interlingua: reger

IV. aud/i/o aud/i/v/i aud/it/um aud/i/re Interlingua: audir

Jak widać czasowniki II i III koniugacji połączono w Interlingwie do wspólnej klasy czasowników wg jednolitego wzoru koniugacji.

Natomiast pozostawienie supinów wynikało z konieczności dostosowania Interlinguy do języków formowanych wpływami łaciny, przede wszystkich romańskich, ale również germańskich i słowiańskich. /Proszę porównać poprzednie przykłady: videre i agere!/.

Dalsze przykłady discuter = dyskutować, supin discuss daje discussion = dyskusja.

Najczęstszą różnicą pomiędzy rdzeniem głównym a supinem, jest asymilacja końcowej spółgłoski rdzenia i upodobnienie się do morfemu supina. Ta asymilacja może być częściowa np.: w razie scrib/er = pisać, rdzeń scrib przechodzi z scrip-, gdzie b dźwięczne przechodzi w p bezdźwięczne przed bezdźwięcznym -t-. Może też być całkowita np.:vid/er = widzieć, rdzeń vid- daje supin vis-, vis/ion = wizja.

-ion wyraża czynność lub wynik czynności: vocar = wołać, voc/at/ion = powołanie, distribu/er = rozdzielać, distribu/t/ion = dystrybucja, defin/ir = określać, defin/i/t/ion = definicja. Można więc powiedzieć, że omawiany sufix ma postać -ation, gdy dołącza się go do czasownika na -ar, zaś -ition, gdy czasownik jest na -ir.

-ura określa końcowy rezultat czynności: pi/n/g/er = malować, pic/t/ura = malowidło, zauważmy, że -n- jest infixem w rdzeniu pig-.

-or osoba lub aparat wykonujący pewną czynność: cre/ar = tworzyć, cre/a/t/or = twórca, intro/ducer = wprowadzać, intro/duc/t/or = wprowadzający, tele/vid/er = widzieć na odległość, tele/vi/s/or = TV.

-ori tworzenie przymiotników występujących równolegle z rzeczownikami: obligar = obligować, zobowiązywać, obligation = zobowiązanie, obligatori = obowiązkowy, organisar = organizować, organisator = organizator, organisatori = organizacyjny.

-orio miejsce dokonywania czynności: observar = obserwować, observatiorio = obserwatorium, laborar = pracować, laboratorio = laboratorium.

-ive zdolny do wykonania danej czynności: affirm/ar /ad + firm/ = potwierdzać, affirm/at/ive = potwierdzający, aggreder = napadać, atakować, aggresive = agresywny, isolar = izolować, isolative = izolacyjny, defend/er = bronić, defen/s/ive = defensywny, obronny.

18 Lection dece-octo / Dece-octave lection

IN LE GRANDE MAGAZIN

Un voce in le telephono voca Hugo: "Ecce Anna qui parla. Esque tu volerea ir con me al Grande Magazin pro comprar alcun cosas? Esserea bon haber tu compania." - "Aha!" responde Hugo, "tu vole dicer que tu me besonia como portator?" - "No, io non voleva dicer lo; tu ipse lo ha dicite ..." illa ride. - "Benissimo, 'sempre preparate', io venira."

Illes se revide al entrata de un grande magazin que forni cata die milles de personas con milles de merces a precios alte e basse. In un departimento on vende vestimentos, cappellos, scarpas, calceas pro senioras e calcettas pro seniores, camisas, robas etc. Jam al prime tabula a vender un venditrice les saluta con un surriso affabile:

"Vos desira?" - Anna: "Io volerea un par de guantos." - Venditrice: "Ecce alcunes in colores diverse!" - Anna: "Io prefere le guantos nigre. Quanto costa istos?" Anna proba un par, duo pares, multes. Hugo non monstra ulle signo de impatientia. Hugo es un homine extraordinari (43). Finalmente Anna constata que illa non trova un par conveniente: "Debe ir a un boteca specialisate", illa conclude.

Nunc illes va comprar alimentos. Rapidemente illes plena un corbe con pan, butyro, caseo, salsicias etc. A un cassa al exito sede un cassera qui face le conto que Anna paga per un grande nota de banca de cento coronas. Le cassera debe cambiar lo e retorna le resto a Anna in alcun notas de banca minor e in monetas de argento e de cupro.

---

W dużym magazynie

Głos w telefonie odzywa się do Hugona: "Tu mówi Anna. Czy chciałbyś pójść ze mną do domu towarowego, żeby kupić parę rzeczy? Byłoby dobrze mieć twoje towarzystwo." - "Aha!" odpowiada Hugo, "chcesz powiedzieć, że potrzebujesz mnie jako tragarza?" - "Nie, nie chciałam tego powiedzieć; ty sam to powiedziałeś..." śmieje się. - "Doskonale, zawsze gotowy, przyjdę".

Oni widzą się ponownie u wejścia do domu towarowego, który zaopatruje codziennie tysiące osób tysiącami towarów po wysokich i niskich cenach. W jednym dziale są sprzedawane ubrania, kapelusze, buty, pończochy dla pań i skarpetki dla panów, koszule, sukienki itd. Już przy pierwszym stoisku sprzedawczyni wita ich z uprzejmym uśmiechem:

"Co państwo sobie życzą?" - Anna: "Chciałabym parę rękawiczek." - Sprzedawczyni: "Oto niektóre w rozmaitych kolorach!" - Anna" "Wolę te czarne rękawiczki. Ile one kosztują?" Anna przymierza parę, dwie pary, wiele. Hugo nie okazuje żadnego znaku zniecierpliwienia. Hugo jest nadzwyczajnym mężczyzną. W końcu Anna stwierdza, że nie znajduje odpowiedniej pary: "Muszę iść do wyspecjalizowanego sklepu", konkluduje.

A teraz idą kupić żywność. Szybko napełniają kosz chlebem, masłem, serem, kiełbasami etc. Przy kasie przy wyjściu siedzi kasjerka, który robi rachunek, który Anna opłaca jednym dużym banknotem stukoronowym. Kasjerka musi go wymienić i zwraca Annie resztę w kilku mniejszych banknotach oraz srebrnych i miedzianych monetach.

Questiones

1. Que es le verbo ab le qual "portator" es derivate? 2. Venditrice es un femina qui vende. Como se appella un homine qui vende? 3. Que es plus grande: un boteca o un magazin? 4. Que colores ha vos apprendite usque nunc in Interlingua?

1. Jaki jest czasownik, od którego pochodzi wyraz "portator"? 2. "Venditrice" to kobieta, która sprzedaje. Jak się nazywa mężczyzna, który sprzedaje? 3. Co jest większe: sklep czy magazyn? 4. Jakie kolory poznaliście do tej pory w Interlingwie?

Lista de vocabulos

Explicationes

Niech niektóre wyrazy z lekcji 18 posłużą jako przykład powiązań i zależności etymologicznych. Nauka Interlinguy ułatwia poznanie pierwotnego znaczenia i pochodzenia głównie tak zwanych wyrazów obcych, ukazując od źródeł interesujące ogniwa ewolucji morfologicznej i semantycznej.

Odkrycie niespodziewanych pokrewieństw i powiązań wyrazów może być często fascynujące.

Affabile = przyjazny, miły, uprzejmy, po łacinie affabilis składa się z 4 morfemów: ad + fari

+ bil + is. Prefix ad = do uległ asymilacji /vide paragraf 29/, fari z rdzeniem fa po łacinie znaczy opowiadać, morfem -bile był już omówiony w paragrafie 30. Tak więc affabile dosłownie znaczy tyle co ten do którego można mówić.

Wspomniany rdzeń -fa- występuje w takich wyrazach jak : fabuła, fabularny, fama, fatum, fatalizm, fatalny, fatalistyczny.

Wyraz fabular = bajać ma postać w języku hiszpańskim hablar co znaczy mówi. Cechą charakterystyczną języka hiszpańskiego jest zamiana początkowego f na h. Wiadomość ta często ułatwia zrozumienie takich słów hiszpańskich jak na przykład hierro. Odpowiednikiem w Interlingwie będzie przeto ferro, ci zaś, którzy znają Interlinguę widzą, że ferro = żelazo /Fr/. Rdzeń fa występuje też w rzeczowniku in/fa/nte = dziecko, gdzie prefix in- oznacza przeczenie, suffic -nte był omówiony w paragrafie 34.

Widzimy więc, że wyraz infante dosłownie znaczy niemówiący, co odpowiada polskiemu słowu niemowlę.

Pochodnymi wyrazami są: infantka, księżniczka z rodu królewskiego w Hiszpanii i Portugalii, infantylizm, infantylny osobnik dorosły o umysłowości dziecka.

Zwrot a precio alte można zastąpić przez car = drogi, zaś a bon mercato przez vil - tani.

Guarda-roba = garderoba, dosłownie pilnowanie sukni, stroju, guarda-costas = straż wybrzeży, są to wyrazy złożone rzadziej stosowane w Interlinguie.

43. extra- = znajdywanie się na zewnątrz, poza, extro- = skierowanie się na zewnątrz. Ex.: extra/mur/al = będący poza murami, nauczanie "extra-muros" uniwersytetu = nauczanie poza murami uniwersytetu, graviditate extra/uterin = ciążą pozamaciczna, extro/vertite = skierowany na zewnątrz.

Przeciwieństwem jest intra- = znajdywanie się wewnątrz, intro- = skierowanie do wnętrza: intravenose = dożylny, introversion = introwersja, skłonność do zamykania się w sobie,introduction = introdukcja, wprowadzanie.

19 Lection dece-novem / Dece-none lection

VIAGE IN TRAINO CON COMPANIA CURIOSE

Un die Hugo debeva viagiar per traino a un congresso. Essente (34) un poco in retardo ille prendeva un taxi al station central del ferrovias. Ibi ille cercava le platteforma tres, curreva al traino e succedeva attinger lo justo in le momento del partita. Ille passava /per/ duo compartimentos de fumatores e un de non-fumatores ante trovar un sede que semblava libere. Ille demandava un seniora, indicante per su mano le sede: "Excusa me, es iste sede occupate?" - "No, senior", illa diceva, "illo es libere, si il vos place!" -"Gratias, seniora!"

Hugo vide que su con-viagiatrice ha in su compania un parve puera del etate de cinque o sex annos, sedente sur le sede opposite. Illa es dulce, con le capillos longe e blonde e le oculos azur - grande oculos que reguarda con vive interesse toto in su ambiente. Nunc Hugo es in le centro de su interesse: un momento de concentration e illa explode in questiones: "Que es vostre nomine?" - Hugo responde politemente. - "A ubi vos vadera?" - Hugo la informa. - "Ha vos un billet?" - Hugo la assecura (44) que si (45).- "Quanto costa vostre viage?" - Hugo pote dar la un responsa exacte. - "Quante moneta possede vos?" - Hugo continua responder patiente - sed inexactemente (46). - "Qui es le persona le plus ric que vos cognosce?" - Hugo: "Non sape. Forsan tu?" - "Oh no, sed: como se appella vostre marita?" - Regrettabilemente Hugo non sape que responder (47). Non importa, illa sape como evitar (47) pausas: "Qual color de oculos prefere vos?" - Hugo reguarda su oculos azur e pensa a un altere par de oculos brun ... "Senior Hugo, proque non responde vos plus?"

---

Podróż w ciekawym towarzystwie

Pewnego dnia Hugo musiał pojechać pociągiem na kongres. Będąc nieco spóźnionym, wziął taksówkę na centralny dworzec kolejowy. Tam odszukał peron trzeci, pobiegł do pociągu i zdołał dopaść go właśnie w chwili odjazdu. Minął dwa przedziały dla palących i jeden dla niepalących, zanim znalazł miejsce, które wydawało się wolne. Zapytał jakąś panią, wskazując ręką miejsce: "Przepraszam, czy to miejsce jest zajęte?" - "Nie, proszę pana", powiedziała, "ono jest wolne, proszę bardzo!". Dziękuję pani!"

Hugo widzi, że jego towarzyszka podróży ma w swoim towarzystwie małą dziewczynkę w wieku pięciu czy sześciu lat, siedzącą na miejscu naprzeciwko. Ona jest słodka, z długimi jasnymi włosami i błękitnymi oczami - wielkimi oczami, które oglądają z żywym zainteresowaniem wszystko w jej otoczeniu. Teraz Hugo jest w centrum jej zainteresowania" chwilka koncentracji i ona eksploduje pytaniami: "Jak pan ma na imię?" - Hugo grzecznie odpowiada. - "Dokąd pan pojedzie?" - Hugo ją informuje. - "Czy ma pan bilet?" - Hugo zapewnia ją, że tak. "Ile kosztuje pana podróż?" - Hugo jest w stanie udzielić jej dokładnej odpowiedzi. - "Ile ma pan pieniędzy?" - Hugo kontynuuje odpowiadanie, cierpliwie, ale niedokładnie. - "Jaka jest najbogatsza osoba, którą pan zna?" - Hugo: "Nie wiem. Może ty?" - "Ochnie, ale: jak się nazywa pana żona?". Niestety, Hugo nie wie, co odpowiedzieć. Nieważne, ona wie, jak unikać przerw: "Jaki kolor oczu pan woli?" - Hugo patrzy w jej błękitne oczy i myśli o innej parze brązowych oczu... "Panie Hugo, dlaczego pan już nie odpowiada?".

Lista de vocabulos

Explicationes

op/poner = oponować, prefix op- jest wynikiem asymilacji łacińskiego prefixu ob-, poner = kłaść. Czasownik ten o rdzeniu pon- i supinie posit- ma wiele wyrazów pochodnych. Oto niektóre z nich: posit/ion = pozycja, położenie, posit/ive = pozytywny, posit/ivismo = pozytywizm, posit/ivista = pozytywista, com/pon/er = komponować, składać, com/pon/ente = komponent, składnik, com/posit/ion = kompozycja, com/posit/or = kompozytor, de/pon/er = deponować, de/posit/o = depozyt, dis/pon/er = dysponować, dis/posit/ion = dyspozycja,dis/posit/or = dyspozytor, ex/pon/er = eksponować, wystawiać, ex/posit/ion = ekspozycja, wystawa, im/pon/er = imponować, post/pon/er = postponować, pro/pon/er = proponować,pro/posit/ion = propozycja, przedłożenie, sup/posit/ion = supozycja, trans/pon/er = transponować.

regretta/bile/mente = niestety, regrettar = żałować, regrettabile = godny pożałowania, -bile porównaj paragraf 30, -mente vide - paragraf 19.

44. ad- łaciński prefix oznaczający do, za, przy, w słowie as/secur/ar = asekurować, zapewniać, uległ całkowitej asymilacji przyjmując postać as-, secur = pewny.

Kilka przykładów takiej asymilacji prefixu ad-: accompaniar = akompaniować, towarzyszyć, accordo = akord, adder = dodawać, adjectivo = przymiotnik, admirar = admirować, podziwiać, annunciar = ogłaszać, apportar = przynosić.

45. Hugo la assecura que si = Hugo ją zapewnia, że tak. Illa credeva que no = ona sądziła, że nie.

46. Patiente- sed inexactemente. Aby uniknąć monotonii, końcówkę przysłówka dołącza się tylko do ostatniego przymiotnika, identycznie jak w języku hiszpańskim.

47. Hugo non sape que responder = Hugo nie wie co odpowiedzieć. Illa sape como evitar pausas = Ona wie jak unikać przerw.

Ćwiczenie

Proszę przetłumaczyć:

1. Ile dziewcząt wiedzieliście w przedziale?

2. Oni /one/ pytali się ile mają zapłacić.

3. Kiedy zaczyna się kongres?

4. Kto jest matką dziewczyny?

5. Gdzie jest twoja żona?

6. Kogo znacie?

7. Kto zna was?

8. Co on znalazł?

9. Jakie książki przeczytaliście?

10. Jakie kwiaty kupili?

Proszę porównać paragraf 26 o stosowaniu zaimków względnych qui i que!

Zasadniczym celem tej lekcji było pokazanie zadań pytających. Proszę przerobić lekcję jeszcze raz zwracając tym razem szczególną uwagę na pytania!

20 Lection vinti / Vintesime lection

IN UN HOTEL E UN RESTAURANTE

Arrivate al urbe del congresso, que ha etiam un grande porto e es multo frequentate per estranieros, Hugo hasta a su hotel. - "Bon die, senior, e benvenite a nos!" - "Bon die! Io ha reservate un camera a un lecto e con banio pro tres dies. Mi nomine es Hugo Nordanus." - "Ben, un momento, senior, vos habera le camera numero 87 (octanta-septe), ecce le clave. Vole vos, per favor, reimpler iste formulario e mitter vostre signatura (42) in nostre registro de viagiatores? Le camerero vos adjuta con le bagage." Post un medie hora Hugo se dirige al restaurante del hotel, ubi un servitor le da le menu (carta de mangiar). Il ha plure plattos de pisce e de carne, patatas frite o cocite, verdura.

Hugo commanda immediatemente suppa e un platto de carne, nam ille es pressate, e le servitor demanda: "E que prende vos pro biber? Nos ha le biberages sequente: aqua mineral, succos de fructos, vinos, lacte." - "Aqua mineral, per favor, e pro finir un tassa de caffe, sin crema, nigrissime!" - Un servitrice comencia poner le plattos, un vitro, un cultello, un furchetta e un coclear, e tosto - certo intra un hora - Hugo habera su dinar.

---

W hotelu i w restauracji

Przybywszy do miasta kongresowego, które ma także duży port i jest często odwiedzane przez cudzoziemców, Hugo spieszy do swojego hotelu. "Dzień dobry panu, witamy u nas!" - "Dzień dobry! Zarezerwowałem jednosobowy pokój z łazienką na trzy dni. Nazywam się Hugo Nordanus." - "Dobrze, chwileczkę proszę pana, będzie pan miał pokój numer 87, oto klucz. Zechce pan wypełnić ten formularz i złożyć swój podpis w naszym rejestrze podróżnych? Pokojowy pomoże panu z bagażem". Po pół godzinie Hugo kieruje się do restauracji hotelowej, gdzie kelner podaje mu menu (kartę potraw). Jest wiele dań rybnych i mięsnych, smażone lub gotowane ziemniaki, jarzyny.

Hugo zamawia od razu zupę i mięsne danie, ponieważ mu sie spieszy, a kelner pyta: "A co pan weźmie do picia? Mamy następujące napoje: woda mineralna, soki owocowe, wina, mleko." - Proszę wodę mineralną, a na zakończenie filiżankę kawy, bez śmietanki, najczarniejszą!" - Kelnerka zaczyna nakładać dania, szklankę, nóż, widelec i łyżkę, i wkrótce - na pewno w ciągu godziny - Hugo będzie mieć swój obiad.

Questiones

Que significa in Interlingua e in vostre proprie, lingua le sequente vocabulos italian?

1 cucchiaio, 2. forchetta, 3. piatto, 4. coltello.

Lista de vocabulos

Explicationes

Camerero jest odpowiednikiem rodzaju męskiego wyrazu camerera = pokojówka, od słowa camera = pokój, izba, stąd: kamera. Ale pokój, brak wojny to pace, stąd pacifista.

-ario ta końcówka ma dwa zastosowania: 1. zbiór ex.: herba = ziele, herb/ario = zielnik, vocabulo = słowo, vocabul/ario = słownik, aqua = woda, aqu/ario = akwarium. 2. osoba o określonym zajęciu. Ex.: bibliothec/ario = bibliotekarz, mission/ario = misjonarz, pension/ario = pensjonariusz