BALIABIDE LITERARIOAK

A - ERREPIKAPENEZKO FIGURAK

(ERREPIKATU DAITEZKE HITZAK, LEXEMAK, MORFEMAK, PERPAUSAK…)

ALITERAZIOA

Esaldi batean eta bereziki bertsoetan hots bera (fonema bera) errepikatzen da, soinuzko efektua lortuz: Zurrumurru suabearen soinua sentitzen zuen zientzia gelan

ANADIPLOSIA

Testu zati baten azken zatia hurrengoaren hasieran errepikatzean eta kateatzean datzan hitzezko figura. Euskaraz kateatze ere esaten zaio: Koldora joan ginen, joan ginen bizikletaz

ANAFORA

Lerroen edo esaldien hasieran hitz bat edo gehiago errepikatzea da: Gelara goaz guztiok ikastera, gelara goaz nekatu samarrak, gelara goaz astelehen goizean

GRADATIOA

Errepikapena da, mota bereko hitzak, baina gorako edo beherako sekuentzia egiten da, askotan klimax batera edota definizio gero eta zehatzagora heltzeko: Koldo Mitxelena jakintsua zen, jakintsua eta langilea; ez hori bakarrik, jakintsua, langilea eta zintzoa

PARALELISMOA

Egitura sintaktiko bat errepikatzen da orden berean, bi perpausen elementuek era berean agertzen zaizkigularik: Irakasleak ikasleari gurasoak joateko esan eta ikasleak gurasoei gezurrekin aritu (nork+nori+osagarria+aditza egitura kasu honetan)

PARANOMASIA

Hitzen hotsekin jolasten da, antzeko soinua duten hitz desberdinak ondoan jarriz, hitz jokoak eginez: Klaseak hasi, nekea ikasi

POLISINDETONA

Koordinatzeko juntagailu bera (eta, baina, edo..) asmo estilistikoz errepikatzea da: Altxatzen da eta gosaltzen du eta azkar, gainera, eta berehala autobusera eta gelara iristen da dagoeneko nekatuta

ASINDETONA

Elipsi prozedura da, lokailurik edo juntagailurik ez erabiltzea da, polisindetonaren aurkakoa: Azterketa gainditu nahi du, ez du ikasten, ez du gelan kasurik egiten, ez du ezer egingo.

B - TROPOAK

ALEGORIA

Metafora jarraitua da, metafora batzuk jarraian kateatzen direnean errealitate oso bat deskribatzeko: Koldoko inurritegira motxiladun inurriak ari dira sartzen, barneko tuneletan galtzera (inurritegi- ikastetxea, inurriak-ikasleak, tunelak-pasabideak)

HIPERBOLEA

Zerbait gehiegi puztean gertatzen da, gehiegikeria sortuz. Ezaugarriren bat edo errealitate bat handitzera edo txikitzera jo dezake: Egunero azterketa bat dugu!

IRONIA

Hitzekin esaten denak errelitatearen aurkakoa adierazten du, askotan tonu bereziarekin esana: (Institutuan, goizeko azken orduan) Ez dakit zergatik ez dugun ordu bat gehiago hemen ematen, hain gustura nago …!

KONPARAZIOA

Bi elementu (erreala eta irudizkoa) erkatzea edo konparatzea da; argi uzten da konparazio bat dela (bezala, bezain, adina, antzera, moduan …): Klase hura Portaventurako iladan itxarotea bezain aspergarria zen

METAFORA

Errealitate bat beste baten izenarekin ordezkatzen da, antzekotasunen bat dutelako: Koldoko artzainak nor bere geletara doaz pasabidean zehar (irakasleak)

METONIMIA

Hitz bat beste hitz baten ordez aldatzen da, bi hitzen artean erlazio bat dagoelako: Literatura unibertsalera joango gara

PERTSONIFIKAZIOA

Bizigabeei, animaliei edo kontzeptu abstraktuei gizakien portaera eta ezaugarriak egozten zaizkie: Koldoko eraikuntzak maltzurki begiratzen gintuen “bihar berriro etorri beharko dira” pentsatuz

SINBOLOA

Errealitate abstraktu bat normalean adierazten edo iradokitzen duen zeinua: Koldoko patioan usoa pausatu zen lasai-lasai, bakea zabalduz

SINESTESIA

Zentzumenen nahasketa erabiltzen du errealitatea literarioki irudikatzeko: Koldo Mitxelenako pasabideek euskal rock usaina dute

C - KONTRASTEZKO FIGURAK

ANTITESIA

Hitz edo esaldi bat aurkako esanahia duen beste bati kontrajartzea: Udako alferrak langile bihurtzen dira irailean, ikasturtearekin batera

OXIMORONA

Bi osagai bateraezin elkartzea: Informaziotik gabeko Entziklopedia dugu gelan

PARADOXA

Kontraesana dakarren baieztapena edo baieztapen multzoa da: Asteburuan deskantsatu nahi baduzu hobe duzu lan egin