Embedded Files
Перевел с санскрита Сатья Шринатх
॥ १॥ प्रथमोपदेशः
Prathamōpadēśaḥ
Часть первая
1.1.
श्री-आदि-नाथाय नमोऽस्तु तस्मै
येनोपदिष्टा हठ-योग-विद्या ।
विभ्राजते प्रोन्नत-राज-योगम्
आरोढुमिच्छोरधिरोहिणीव ॥ १॥
Śrī-ādi-nāthāya namō̕stu tasmai
yēnōpadiṣṭā haṭha-yōga-vidyā.
Vibhrājatē prōnnata-rāja-yōgam
ārōḍhumicchōradhirōhiṇīva.
Приветствую Шри Адинатху,
Давшего последовательное постижение Хатха-йоги,
Ведущей к вершине Раджа-йоги,
Постепенно шаг за шагом.
1.2.
प्रणम्य श्री-गुरुं नाथं स्वात्मारामेण योगिना ।
केवलं राज-योगाय हठ-विद्योपदिश्यते ॥ २॥
Praṇamya śrī-guruṁ nāthaṁ svātmārāmēṇa yōginā.
Kēvalaṁ rāja-yōgāya haṭha-vidyōpadiśyatē.
Благо Шри Гуру Натху – учителю йоги Сватмарамы,
Преподающему Раджа-йогу путем объяснения постижения Хатха.
1.3.
भ्रान्त्या बहुमत-ध्वान्ते राज-योगमजानताम् ।
हठ-प्रदीपिकां धत्ते स्वात्मारामः कृपाकरः ॥ ३॥
Bhrāntyā bahumata-dhvāntē rāja-yōgamajānatām.
Haṭha-pradīpikāṁ dhattē svātmārāmaḥ kr̥pākaraḥ.
Для рассеяния тьмы противоречий в Раджа-йоге
Этот свет практики Хатха, данный Сватмарамой.
1.4.
हठ-विद्यां हि मत्स्येन्द्र-गोरक्षाद्या विजानते ।
स्वात्मारामोऽथवा योगी जानीते तत्-प्रसादतः ॥ ४॥
Haṭha-vidyāṁ hi matsyēndra-gōrakṣādyā vijānatē.
Svātmārāmō̕thavā yōgī jānītē tat-prasādataḥ.
Постижение Хатха передано от познавших это Матсиендры и Горакши.
Сватмарама – йогин изучил это знание их милостью.
1.5.
श्रीआदिनाथमत्स्येन्द्रशावरानन्दभैरवाः ।
चौरङ्गीमीनगोरक्षविरूपाक्षबिलेशयाः ॥ ५॥
Śrī'ādināthamatsyēndraśāvarānandabhairavāḥ.
Cauraṅgīmīnagōrakṣavirūpākṣabilēśayāḥ.
Вот, познавшие: Шри Адинатха, Матсиендра, Шри Натха, Сабар, Ананд, Бхайрава,
Чауранги, Минатха, Горакшанатха, Вирупанша, Билешайя.
1.6.
मन्थानो भैरवो योगी सिद्धिर्बुद्धश्च कन्थडिः ।
कोरंटकः सुरानन्दः सिद्धपादश्च चर्पटिः ॥ ६॥
Manthānō bhairavō yōgī sid'dhirbud'dhaśca kanthaḍiḥ.
Kōraṇṭakaḥ surānandaḥ sid'dhapādaśca carpaṭiḥ.
Мантхана, Бхайрава, Сиддхи Буддха, Кантходи,
Карантака, Сурананда, Сиддхапада, Чарапати,
1.7.
कानेरी पूज्यपादश्च नित्य-नाथो निरञ्जनः ।
कपाली बिन्दुनाथश्च काकचण्डीश्वराह्वयः ॥ ७॥
Kānērī pūjyapādaśca nitya-nāthō nirañjanaḥ.
Kapālī bindunāthaśca kākacaṇḍīśvarāhvayaḥ.
Канери, Пуджьяпада, Нитьянатха, Ниранджана,
Капали, Виндунатха, Кака, Сандишвари,
1.8.
अल्लामः प्रभुदेवश्च घोडा चोली च टिंटिणिः ।
भानुकी नारदेवश्च खण्डः कापालिकस्तथा ॥ ८॥
Allāmaḥ prabhudēvaśca ghōḍā cōlī ca ṭiṇṭiṇiḥ.
Bhānukī nāradēvaśca khaṇḍaḥ kāpālikastathā.
Аллама, Прабхудева, Чоли, Тинтини,
Бхандуки, Нардева, Кханда, Капалика.
1.9.
इत्यादयो महासिद्धा हठ-योग-प्रभावतः ।
खण्डयित्वा काल-दण्डं ब्रह्माण्डे विचरन्ति ते ॥ ९॥
Ityādayō mahāsid'dhā haṭha-yōga-prabhāvataḥ.
Khaṇḍayitvā kāla-daṇḍaṁ brahmāṇḍē vicaranti tē.
И еще многие другие великие мудрецы, Хатха-йогу постигшие,
Преодолевшие время и пространство, объявшие вселенную.
1.10.
अशेष-ताप-तप्तानां समाश्रय-मठो हठः ।
अशेष-योग-युक्तानामाधार-कमठो हठः ॥ १०॥
Aśēṣa-tāpa-taptānāṁ samāśraya-maṭhō haṭhaḥ.
Aśēṣa-yōga-yuktānāmādhāra-kamaṭhō haṭhaḥ.
Бесконечный Тапас - это ресурс Хатха.
Бесконечная связь преодолений пределов и наименований - это инструмент Хатха.
1.11.
हठ-विद्या परं गोप्या योगिना सिद्धिमिच्छता ।
भवेद्वीर्यवती गुप्ता निर्वीर्या तु प्रकाशिता ॥ ११॥
Haṭha-vidyā paraṁ gōpyā yōginā sid'dhimicchatā.
Bhavēdvīryavatī guptā nirvīryā tu prakāśitā.
Истинное постижение Хатха открывается в уединении, за пределом всеобщего внимания.
Демонстративное практикование этого учения неэффективно.
1.12.
सुराज्ये धार्मिके देशे सुभिक्षे निरुपद्रवे ।
धनुः प्रमाण-पर्यन्तं शिलाग्नि-जल-वर्जिते ।
एकान्ते मठिका-मध्ये स्थातव्यं हठ-योगिना ॥ १२॥
Surājyē dhārmikē dēśē subhikṣē nirupadravē.
Dhanuḥ pramāṇa-paryantaṁ śilāgni-jala-varjitē.
Ēkāntē maṭhikā-madhyē sthātavyaṁ haṭha-yōginā.
В стране, управляемой мудрецом, среди добрых людей,
Где пища легкодоступна, нет скал, сырости и жары,
В маленьком помещении, в уединении - лучшее место для Хатха – йогина.
1.13.
अल्प-द्वारमरन्ध्र-गर्त-विवरं नात्युच्च-नीचायतं
सम्यग्-गोमय-सान्द्र-लिप्तममलं निःशेस-जन्तूज्झितम् ।
बाह्ये मण्डप-वेदि-कूप-रुचिरं प्राकार-संवेष्टितं
प्रोक्तं योग-मठस्य लक्षणमिदं सिद्धैर्हठाभ्यासिभिः ॥ १३॥
Alpa-dvāramarandhra-garta-vivaraṁ nātyucca-nīcāyataṁ
samyag-gōmaya-sāndra-liptamamalaṁ niḥśēsa-jantūjjhitam.
Bāhyē maṇḍapa-vēdi-kūpa-ruciraṁ prākāra-sanvēṣṭitaṁ
prōktaṁ yōga-maṭhasya lakṣaṇamidaṁ sid'dhair'haṭhābhyāsibhiḥ.
Жилище должно быть с небольшим входом, без окон, невысокое и недлинное,
Обмазанное коровьим навозом, чистое и свободное от насекомых,
С маленькой прихожей, возвышением для сидения и емкостью для воды.
Таким, по мнению знатоков практики Хатха-йоги, должно быть жилье йогина.
1.14.
एवं विधे मठे स्थित्वा सर्व-चिन्ता-विवर्जितः ।
गुरूपदिष्ट-मार्गेण योगमेव समभ्यसेत् ॥ १४॥
Ēvaṁ vidhē maṭhē sthitvā sarva-cintā-vivarjitaḥ.
Gurūpadiṣṭa-mārgēṇa yōgamēva samabhyasēt.
В таком жилище, отбросив суету,
Под руководством Гуру, йогин исполняет индивидуальную практику.
1.15
अत्याहारः प्रयासश्च प्रजल्पो नियमाग्रहः ।
जन-सङ्गश्च लौल्यं च षड्भिर्योगो विनश्यति ॥ १५॥
Atyāhāraḥ prayāsaśca prajalpō niyamāgrahaḥ.
Jana-saṅgaśca laulyaṁ ca ṣaḍbhiryōgō vinaśyati.
Переедание, перенапряжение, болтливость, нетерпение,
Общительность, социальная активность, - это шесть препятствий для йоги.
1.16.
उत्साहात्साहसाद्धैर्यात्तत्त्व-ज्ञानाश्च निश्चयात् ।
जन-सङ्ग-परित्यागात्षड्भिर्योगः प्रसिद्ध्यति ॥ १६॥
Utsāhātsāhasād'dhairyāttattva-jñānāśca niścayāt.
Jana-saṅga-parityāgātṣaḍbhiryōgaḥ prasid'dhyati.
Жизнерадостность, решительность, доблесть,
Любознательность, отреченность, уединенность, - это шесть помощников для йоги.
1.17.
अथ यम-नियमाः
अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यं क्षमा धृतिः ।
दयार्जवं मिताहारः शौचं चैव यमा दश ॥ १७॥
Atha yama-niyamāḥ
ahinsā satyamastēyaṁ brahmacaryaṁ kṣamā dhr̥tiḥ.
Dayārjavaṁ mitāhāraḥ śaucaṁ caiva yamā daśa.
Вот, описание Ямы и Ниямы:
Ахимса (ненасилие), Сатья (правдивость), Астейя (нестяжательство), Брахмачарья,
Благожелательность, прямота, умеренность в пище, простота, - это правила Ямы.
1.18.
तपः सन्तोष आस्तिक्यं दानमीश्वर-पूजनम् ।
सिद्धान्त-वाक्य-श्रवणं ह्रीमती च तपो हुतम् ।
नियमा दश सम्प्रोक्ता योग-शास्त्र-विशारदैः ॥ १८॥
Tapaḥ santōṣa āstikyaṁ dānamīśvara-pūjanam.
Sid'dhānta-vākya-śravaṇaṁ hrīmatī ca tapō hutam.
Niyamā daśa samprōktā yōga-śāstra-viśāradaiḥ.
Тапас, здравомыслие, жертвенность Исваре (Всеобъемлющему Истоку бытия),
Слушание теоретических обоснований, милосердие, скромность, терпимость,
Таковы правила Ниямы, описанные в текстах для йоги.
1.19.
अथ आसनम्
हठस्य प्रथमाङ्गत्वादासनं पूर्वमुच्यते ।
कुर्यात्तदासनं स्थैर्यमारोग्यं चाङ्ग-लाघवम् ॥ १९॥
Atha āsanam
haṭhasya prathamāṅgatvādāsanaṁ pūrvamucyatē.
Kuryāttadāsanaṁ sthairyamārōgyaṁ cāṅga-lāghavam.
Вот, Асаны:
Первая ступень Хатха – это асаны.
Асаны развивают стойкость, равновесие, укрепляют здоровье и придают легкость телу.
1.20.
वशिष्ठाद्यैश्च मुनिभिर्मत्स्येन्द्राद्यैश्च योगिभिः ।
अङ्गीकृतान्यासनानि कथ्यन्ते कानिचिन्मया ॥ २०॥
Vaśiṣṭhādyaiśca munibhirmatsyēndrādyaiśca yōgibhiḥ.
Aṅgīkr̥tān'yāsanāni kathyantē kānicinmayā.
Такие мудрецы как Васиштха, Матсиендра и многие другие йогины,
Все они практиковали асаны. Вот, их описание:
1.21
जानूर्वोरन्तरे सम्यक्कृत्वा पाद-तले उभे ।
ऋजु-कायः समासीनः स्वस्तिकं तत्प्रचक्षते ॥ २१॥
Jānūrvōrantarē samyakkr̥tvā pāda-talē ubhē.
R̥ju-kāyaḥ samāsīnaḥ svastikaṁ tatpracakṣatē.
Помести обе стопы между бедрами и голенями. Сиди прямо.
Это - Свастикасана.
1.22.
सव्ये दक्षिण-गुल्कं तु पृष्ठ-पार्श्वे नियोजयेत् ।
दक्षिणेऽपि तथा सव्यं गोमुखं गोमुखाकृतिः ॥ २२॥
Savyē dakṣiṇa-gulkaṁ tu pr̥ṣṭha-pārśvē niyōjayēt.
Dakṣiṇē̕pi tathā savyaṁ gōmukhaṁ gōmukhākr̥tiḥ.
Положи правую голень слева, а левую – справа.
Это – Гомукхасана. Внешний вид ее напоминает корову.
1.23.
एकं पादं तथैकस्मिन्विन्यसेदुरुणि स्थिरम् ।
इतरस्मिंस्तथा चोरुं वीरासनमितीरितम् ॥ २३॥
Ēkam pādam tathaikasminvin'yasēduruṇisthiram.
Itarasminstathā cōrun vīrāsanamitīritam.
Одна стопа положена за бедро, а другое бедро – перед другой стопой.
Это - Вирасана.
1.24.
गुदं निरुध्य गुल्फाभ्यां व्युत्क्रमेण समाहितः ।
कूर्मासनं भवेदेतदिति योग-विदो विदुः ॥ २४॥
Gudaṁ nirudhya gulphābhyāṁ vyutkramēṇa samāhitaḥ.
Kūrmāsanaṁ bhavēdētaditi yōga-vidō viduḥ.
Помести правую стопу под левую ягодицу, а левую под правую.
Это – Курмасана. Так это называют йоги.
1.25.
पद्मासनं तु संस्थाप्य जानूर्वोरन्तरे करौ ।
निवेश्य भूमौ संस्थाप्य व्योमस्थं कुक्कुटासनम् ॥ २५॥
Padmāsanaṁ tu sansthāpya jānūrvōrantarē karau.
Nivēśya bhūmau sansthāpya vyōmasthaṁ kukkuṭāsanam.
Прими Падмасану. Просунь руки между бедрами и голенями.
Поставь ладони на землю и приподнимись. Это - Куккутасана.
1.26.
कुक्कुटासन-बन्ध-स्थो दोर्भ्यां सम्बद्य कन्धराम् ।
भवेद्कूर्मवदुत्तान एतदुत्तान-कूर्मकम् ॥ २६॥
Kukkuṭāsana-bandha-sthō dōrbhyāṁ sambadya kandharām.
Bhavēdkūrmavaduttāna ētaduttāna-kūrmakam.
Прими Куккутасану, сделай замок обхватом шеи руками, подобно черепахе.
Это - Уттана Курмасана.
1.27.
पादाङ्गुष्ठौ तु पाणिभ्यां गृहीत्वा श्रवणावधि ।
धनुराकर्षणं कुर्याद्धनुर्-आसनमुच्यते ॥ २७॥
Pādāṅguṣṭhau tu pāṇibhyāṁ gr̥hītvā śravaṇāvadhi.
Dhanurākarṣaṇaṁ kuryād'dhanur-āsanamucyatē.
Возьми в руки щиколотки обеих ног, подтяни их к ушам сзади, прогнувшись как лук.
Это – Дханурасана, подобная луку для стрельбы.
1.28.
वामोरु-मूलार्पित-दक्ष-पादं
जानोर्बहिर्वेष्टित-वाम-पादम् ।
प्रगृह्य तिष्ठेत्परिवर्तिताङ्गः
श्री-मत्य्सनाथोदितमासनं स्यात् ॥ २८॥
Vāmōru-mūlārpita-dakṣa-pādaṁ
jānōrbahirvēṣṭita-vāma-pādam.
Pragr̥hya tiṣṭhētparivartitāṅgaḥ
śrī-matysanāthōditamāsanaṁ syāt.
Помести правую стопу за стопу левой ноги, согнутой в колене,
Потом помести левую стопу за правое бедро.
Возьми правую стопу левой рукой, а левую - правой рукой. Поверни влево голову и тело.
Эту асану открыл Шри Матсьянатха. Это – Матсьянасана.
1.29.
मत्स्येन्द्र-पीठं जठर-प्रदीप्तिं
प्रचण्ड-रुग्मण्डल-खण्डनास्त्रम् ।
अभ्यासतः कुण्डलिनी-प्रबोधं
चन्द्र-स्थिरत्वं च ददाति पुंसाम् ॥ २९॥
Matsyēndra-pīṭhaṁ jaṭhara-pradīptiṁ
pracaṇḍa-rugmaṇḍala-khaṇḍanāstram.
Abhyāsataḥ kuṇḍalinī-prabōdhaṁ
candra-sthiratvaṁ ca dadāti punsām.
Матсьендра таким образом пробуждал аппетит, разжигая огонь пищеварения,
Избавлялся от тяжелых недугов тела,
Также, он пробуждал Кундалини
И контролировал внутренний Лунный поток сил.
1.30.
प्रसार्य पादौ भुवि दण्ड-रूपौ
दोर्भ्यां पदाग्र-द्वितयं गृहीत्वा ।
जानूपरिन्यस्त-ललाट-देशो
वसेदिदं पश्चिमतानमाहुः ॥ ३०॥
Prasārya pādau bhuvi daṇḍa-rūpau
dōrbhyāṁ padāgra-dvitayaṁ gr̥hītvā.
Jānūparin'yasta-lalāṭa-dēśō
vasēdidaṁ paścimatānamāhuḥ.
Выпрями ноги подобно палке.
Возьми пальцы ног пальцами рук,
Положи голову на колени.
Это – Пашчимоттанамасана.
1.31.
इति पश्चिमतानमासनाग्र्यं
पवनं पश्चिम-वाहिनं करोति ।
उदयं जठरानलस्य कुर्याद्
उदरे कार्श्यमरोगतां च पुंसाम् ॥ ३१॥
Iti paścimatānamāsanāgryaṁ
pavanaṁ paścima-vāhinaṁ karōti.
Udayaṁ jaṭharānalasya kuryād
udarē kārśyamarōgatāṁ ca punsām.
Эта Пашчимоттанамасана – лучшая из асан,
Позволяет поднимать поток дыхания по спине,
Разжигает огонь пищеварения,
Делает тонкой талию и уничтожает болезни.
1.32.
धरामवष्टभ्य कर-द्वयेन
तत्-कूर्पर-स्थापित-नाभि-पार्श्वः ।
उच्चासनो दण्डवदुत्थितः खे
मायूरमेतत्प्रवदन्ति पीठम् ॥ ३२॥
Dharāmavaṣṭabhya kara-dvayēna
tat-kūrpara-sthāpita-nābhi-pārśvaḥ.
Uccāsanō daṇḍavadut'thitaḥ khē
māyūramētatpravadanti pīṭham.
Поставь ладони на землю,
Установи тело жёстко на локтях, уперев их в пуп.
Подними ноги, вытянись как палка.
Это – Маюрасана.
1.33.
हरति सकल-रोगानाशु गुल्मोदरादीन्
अभिभवति च दोषानासनं श्री-मयूरम् ।
बहु कदशन-भुक्तं भस्म कुर्यादशेषं
जनयति जठराग्निं जारयेत्काल-कूटम् ॥ ३३॥
Haratisakalarōgānāśugulmōdarādīn
abhibhavaticadōṣānāsananśrīmayūram.
Bahukadaśanabhuktambhasmakuryādaśēṣaṁ
janayatijaṭharāgnin̄jārayētkālakūṭam.
Она устраняет болезни желудка, кишечника, селезенки,
Уничтожает недуги желчи, слизи и газов.
Легко переваривает слишком обильную пищу
И даже смертельный яд.
1.34.
उत्तानं शबवद्भूमौ शयनं तच्छवासनम् ।
शवासनं श्रान्ति-हरं चित्त-विश्रान्ति-कारकम् ॥ ३४॥
Uttānaṁ śabavadbhūmau śayanaṁ tacchavāsanam.
Śavāsanaṁ śrānti-haraṁ citta-viśrānti-kārakam.
Ляг на спину на землю, полностью распрямись, подобно трупу.
Это - Шавасана. Она устраняет перенасыщение и освобождает сознание.
1.35.
चतुरशीत्यासनानि शिवेन कथितानि च ।
तेभ्यश्चतुष्कमादाय सारभूतं ब्रवीम्यहम् ॥ ३५॥
Caturaśītyāsanāni śivēna kathitāni ca.
Tēbhyaścatuṣkamādāya sārabhūtaṁ bravīmyaham.
84 асаны Шива показал.
Я опишу 4 самые важные из них.
1.36.
सिद्धं पद्मं तथा सिंहं भद्रं वेति चतुष्टयम् ।
श्रेष्ठं तत्रापि च सुखे तिष्ठेत्सिद्धासने सदा ॥ ३६॥
Sid'dhaṁ padmaṁ tathā sinhaṁ bhadraṁ vēti catuṣṭayam.
Śrēṣṭhaṁ tatrāpi ca sukhē tiṣṭhētsid'dhāsanē sadā.
Сиддха, Падма, также Симха, Бхадра. Их четыре.
Лучшая и удобная среди них - Сиддхасана.
1.37.
अथ सिद्धासनम्
योनि-स्थानकमङ्घ्रि-मूल-घटितं कृत्वा दृढं विन्यसेत्
मेण्ढ्रे पादमथैकमेव हृदये कृत्वा हनुं सुस्थिरम् ।
स्थाणुः संयमितेन्द्रियोऽचल-दृशा पश्येद्भ्रुवोरन्तरं
ह्येतन्मोक्ष-कपाट-भेद-जनकं सिद्धासनं प्रोच्यते ॥ ३७॥
Atha sid'dhāsanam
yōnisthānakamaṅghrimūlaghaṭitaṁ kr̥tvā dr̥ḍhaṁ vin'yasēt
mēṇḍhrēpādamathaikamēvahr̥dayēkr̥tvāhanunsusthiram.
Sthāṇuḥ sanyamitēndriyō̕cala-dr̥śā paśyēdbhruvōrantaraṁ
hyētanmōkṣakapāṭabhēdajanakaṁ sid'dhāsanaṁ prōcyatē.
Вот, Сиддхасана:
Йони прижми пяткой одной ноги слева от полового органа.
Вторую пятку положи справа от полового органа. Подбородок опусти к груди.
Контролируй чувства. Сосредоточь внимание в пространстве между бровями.
То, что открывает проход к освобождению от перерождений, Это – Сиддхасана.
1.38.
मेण्ढ्रादुपरि विन्यस्य सव्यं गुल्फं तथोपरि ।
गुल्फान्तरं च निक्षिप्य सिद्धासनमिदं भवेत् ॥ ३८॥
Mēṇḍhrādupari vin'yasya savyaṁ gulphaṁ tathōpari.
Gulphāntaraṁ ca nikṣipya sid'dhāsanamidaṁ bhavēt.
Эту Сиддхасану можно исполнять по-другому:
Помести правую пятку над половым органом, а левую пятку положи на правую.
1.39.
एतत्सिद्धासनं प्राहुरन्ये वज्रासनं विदुः ।
मुक्तासनं वदन्त्येके प्राहुर्गुप्तासनं परे ॥ ३९॥
Ētatsid'dhāsanaṁ prāhuran'yē vajrāsanaṁ viduḥ.
Muktāsanaṁ vadantyēkē prāhurguptāsanaṁ parē.
Одни называют ее Сиддхасаной (поза Настойчивости), другие – Ваджрасаной (поза Усилия),
Муктасаной (позой Освобождения) или Гуптасаной (Пещерная поза).
1.40.
यमेष्विव मिताहारमहिंसा नियमेष्विव ।
मुख्यं सर्वासनेष्वेकं सिद्धाः सिद्धासनं विदुः ॥ ४०॥
Yamēṣviva mitāhāramahinsā niyamēṣviva.
Mukhyaṁ sarvāsanēṣvēkaṁ sid'dhāḥ sid'dhāsanaṁ viduḥ.
Как в Яме - сдержанность в потреблении, как в Нияме - ненасилие,
Так , важнейшая из Асан – это Сиддхасана.
1.41.
चतुरशीति-पीठेषु सिद्धमेव सदाभ्यसेत् ।
द्वासप्तति-सहस्राणां नाडीनां मल-शोधनम् ॥ ४१॥
Caturaśīti-pīṭhēṣu sid'dhamēva sadābhyasēt.
Dvāsaptati-sahasrāṇāṁ nāḍīnāṁ mala-śōdhanam.
Из 84 асан, Сиддхасана должна практиковаться постоянно.
72000 Нади очищаются с ее помощью.
1.42.
आत्म-ध्यायी मिताहारी यावद्द्वादश-वत्सरम् ।
सदा सिद्धासनाभ्यासाद्योगी निष्पत्तिमाप्नुयात् ॥ ४२॥
Ātma-dhyāyī mitāhārī yāvaddvādaśa-vatsaram.
Sadā sid'dhāsanābhyāsādyōgī niṣpattimāpnuyāt.
Атма – Дхьяна и умеренность во всём в течении 12-ти лет,
Исполнение Сиддхасаны позволят йогу полностью очиститься.
1.43.
किमन्यैर्बहुभिः पीठैः सिद्धे सिद्धासने सति ।
प्राणानिले सावधाने बद्धे केवल-कुम्भके ।
उत्पद्यते निरायासात्स्वयमेवोन्मनी कला ॥ ४३॥
Kiman'yairbahubhiḥ pīṭhaiḥ sid'dhē sid'dhāsanē sati.
Prāṇānilē sāvadhānē bad'dhē kēvala-kumbhakē.
Utpadyatē nirāyāsātsvayamēvōnmanī kalā.
В правильно исполненной Сиддхасане дыхание успокаивается,
Прана успокаивается и контролируется Кевала-Кумбхакой,
И тогда другие асаны выполнять уже не нужно.
1.44.
तथैकास्मिन्नेव दृढे सिद्धे सिद्धासने सति ।
बन्ध-त्रयमनायासात्स्वयमेवोपजायते ॥ ४४॥
Tathaikāsminnēva dr̥ḍhē sid'dhē sid'dhāsanē sati.
Bandha-trayamanāyāsātsvayamēvōpajāyatē.
В правильно исполненной Сиддхасане,
Три Бандхи исполняются сами собой.
1.45.
नासनं सिद्ध-सदृशं न कुम्भः केवलोपमः ।
न खेचरी-समा मुद्रा न नाद-सदृशो लयः ॥ ४५॥
Nāsanaṁ sid'dha-sadr̥śaṁ na kumbhaḥ kēvalōpamaḥ.
Na khēcarī-samā mudrā na nāda-sadr̥śō layaḥ.
Нет ничего лучше Сиддхасаны, нет ничего лучше растворения дыхания Кумбха-Кевала,
Нет ничего лучше Кхечари-Мудры, нет ничего лучше Внутреннего Молчания Нада-Лайа.
1.46.
अथ पद्मासनम्
वामोरूपरि दक्षिणं च चरणं संस्थाप्य वामं तथा
दक्षोरूपरि पश्चिमेन विधिना धृत्वा कराभ्यां दृढम् ।
अङ्गुष्ठौ हृदये निधाय चिबुकं नासाग्रमालोकयेत्
एतद्व्याधि-विनाश-कारि यमिनां पद्मासनं प्रोच्यते ॥ ४६॥
Atha padmāsanam
vāmōrūparidakṣiṇan̄cacaraṇansansthāpyavāmantathā
dakṣōrūparipaścimēnavidhinādhr̥tvākarābhyāndr̥ḍham.
Aṅguṣṭhau hr̥dayē nidhāya cibukaṁ nāsāgramālōkayēt
ētadvyādhivināśakāriyamināmpadmāsanaṁ prōcyatē.
Вот, Падмасана:
Положи правую пятку на левое бедро, левую пятку – на правое бедро.
Скрести руки за спиной и возьмись за пальцы ног. Подбородком надави на грудь,
Сосредоточь внимание на кончике носа.
Это - Падмасана, избавляющая от болезней тела для тех, кто исполняет Яму.
1.47.
उत्तानौ चरणौ कृत्वा ऊरु-संस्थौ प्रयत्नतः ।
ऊरु-मध्ये तथोत्तानौ पाणी कृत्वा ततो दृशौ ॥ ४७॥
Uttānau caraṇau kr̥tvā ūru-sansthau prayatnataḥ.
Ūru-madhyē tathōttānau pāṇī kr̥tvā tatō dr̥śau.
Положи стопы на бедра противоположных ног.
Руки положи на колени ладонями вверх.
1.48.
नासाग्रे विन्यसेद्राजद्-अन्त-मूले तु जिह्वया ।
उत्तम्भ्य चिबुकं वक्षस्युत्थाप्य् पवनं शनैः ॥ ४८॥
Nāsāgrē vin'yasēdrājad-anta-mūlē tu jihvayā.
Uttambhya cibukaṁ vakṣasyut'thāpy pavanaṁ śanaiḥ.
Смотри на кончик носа и прижми язык к основанию верхних зубов,
Прижми к груди подбородок и исполняй медленное втягивание Апаны.
1.49.
इदं पद्मासनं प्रोक्तं सर्व-व्याधि-विनाशनम् ।
दुर्लभं येन केनापि धीमता लभ्यते भुवि ॥ ४९॥
Idampadmāsanamprōktansarvavyādhivināśanam.
Durlabhaṁ yēna kēnāpi dhīmatā labhyatē bhuvi.
Это – Падмасана. Она истребляет недуги.
Мало кто ее может исполнить. Она доступна только мудрецам.
1.50.
कृत्वा सम्पुटितौ करौ दृढतरं बद्ध्वा तु पद्ममासनं
गाढं वक्षसि सन्निधाय चिबुकं ध्यायंश्च तच्चेतसि ।
वारं वारमपानमूर्ध्वमनिलं प्रोत्सारयन्पूरितं
न्यञ्चन्प्राणमुपैति बोधमतुलं शक्ति-प्रभावान्नरः ॥ ५०॥
Kr̥tvāsampuṭitaukaraudr̥ḍhatarambad'dhvātupadmamāsanaṁ
gāḍhan vakṣasi sannidhāya cibukan dhyāyanśca taccētasi.
Vāran vāramapānamūrdhvamanilam prōtsārayanpūritaṁ
n'yañcanprāṇamupaiti bōdhamatulaṁ śaktiprabhāvānnaraḥ.
В Падмасане поместив ладони одну против другой,
Прижми подбородок к груди и размышляй о реальности.
Так поднимай Апану вверх, сжимая горло.
Прана и Апана соединяются в области пупа, пробуждая осмысление Шакти Прабхаванара – Энергии Ощущений.
1.51.
पद्मासने स्थितो योगी नाडी-द्वारेण पूरितम् ।
मारुतं धारयेद्यस्तु स मुक्तो नात्र संशयः ॥ ५१॥
Padmāsanē sthitō yōgī nāḍī-dvārēṇa pūritam.
Mārutaṁ dhārayēdyastu sa muktō nātra sanśayaḥ.
Падмасану исполняя, йогин каналы – нади распространяет за пределы себя,
Контролирует дыхание и обретает несомненную свободу.
1.52.
अथ सिंहासनम्
गुल्फौ च वृषणस्याधः सीवन्त्याः पार्श्वयोः क्षिपेत् ।
दक्षिणे सव्य-गुल्फं तु दक्ष-गुल्फं तु सव्यके ॥ ५२॥
Atha sinhāsanam
gulphau ca vr̥ṣaṇasyādhaḥ sīvantyāḥ pārśvayōḥ kṣipēt.
Dakṣiṇē savya-gulphaṁ tu dakṣa-gulphaṁ tu savyakē.
Вот, Симхасана:
Помести голени под ягодицы.
Правую голень на левую сторону, а левую - на правую сторону.
1.53.
हस्तौ तु जान्वोः संस्थाप्य स्वाङ्गुलीः सम्प्रसार्य च ।
व्यात्त-वक्तो निरीक्षेत नासाग्रं सुसमाहितः ॥ ५३॥
Hastau tu jānvōḥ sansthāpya svāṅgulīḥ samprasārya ca.
Vyātta-vaktō nirīkṣēta nāsāgraṁ susamāhitaḥ.
Ладони положи на колени, вытяни пальцы, и смотри на кончик носа,
Открой рот и сосредоточься умом.
1.54.
सिंहासनं भवेदेतत्पूजितं योगि-पुङ्गवैः ।
बन्ध-त्रितय-सन्धानं कुरुते चासनोत्तमम् ॥ ५४॥
Sinhāsanaṁ bhavēdētatpūjitaṁ yōgi-puṅgavaiḥ.
Bandha-tritaya-sandhānaṁ kurutē cāsanōttamam.
Симхасана высоко ценится лучшими из йогов.
Исполнение с тремя Бандхами улучшают ее действие.
1.55.
अथ भद्रासनम्
गुल्फौ च वृषणस्याधः सीवन्त्याः पार्श्वयोः क्षिप्ते ।
सव्य-गुल्फं तथा सव्ये दक्ष-गुल्फं तु दक्षिणे ॥ ५५॥
Atha bhadrāsanam
gulphau ca vr̥ṣaṇasyādhaḥ sīvantyāḥ pārśvayōḥ kṣiptē.
Savya-gulphaṁ tathā savyē dakṣa-gulphaṁ tu dakṣiṇē.
Вот, Бхадрасана:
Положи голени по обе стороны от промежности.
Правая голень справа, левая - слева.
1.56.
पार्श्व-पादौ च पाणिभ्यां दृढं बद्ध्वा सुनिश्चलम् ।
भद्रासनं भवेदेतत्सर्व-व्याधि-विनाशनम् ।
गोरक्षासनमित्याहुरिदं वै सिद्ध-योगिनः ॥ ५६॥
Pārśva-pādau ca pāṇibhyāṁ dr̥ḍhaṁ bad'dhvā suniścalam.
Bhadrāsanaṁ bhavēdētatsarva-vyādhi-vināśanam.
Gōrakṣāsanamityāhuridaṁ vai sid'dha-yōginaḥ.
Разверни бедра, взяв их руками.
Это Бхадрасана, поза - разрушающая многие недуги.
Горакшанасаной ее называют знатоки йоги.
1.57.
एवमासन-बन्धेषु योगीन्द्रो विगत-श्रमः ।
अभ्यसेन्नाडिका-शुद्धिं मुद्रादि-पवनी-क्रियाम् ॥ ५७॥
Ēvamāsana-bandhēṣu yōgīndrō vigata-śramaḥ.
Abhyasēnnāḍikā-śud'dhiṁ mudrādi-pavanī-kriyām.
Эти асаны вместе с Бандхами йогин должен практиковать с усердием,
Добиваясь чистоты исполнения, пока не устанет.
1.58.
आसनं कुम्भकं चित्रं मुद्राख्यं करणं तथा ।
अथ नादानुसन्धानमभ्यासानुक्रमो हठे ॥ ५८॥
Āsanaṁ kumbhakaṁ citraṁ mudrākhyaṁ karaṇaṁ tathā.
Atha nādānusandhānamabhyāsānukramō haṭhē.
Исполняй Асаны, Кумбхаки и Мудры,
В потоках Нади Хатхой распутывая узлы наименований.
1.59.
ब्रह्मचारी मिताहारी त्यागी योग-परायणः ।
अब्दादूर्ध्वं भवेद्सिद्धो नात्र कार्या विचारणा ॥ ५९॥
Brahmacārī mitāhārī tyāgī yōga-parāyaṇaḥ.
Abdādūrdhvaṁ bhavēdsid'dhō nātra kāryā vicāraṇā.
Брахмачарин, регулярно практикует йогу в уединении.
Умеренно питаясь, он сосредоточен в созерцании внутреннего ментального пространства.
1.60.
सुस्निग्ध-मधुराहारश्चतुर्थांश-विवर्जितः ।
भुज्यते शिव-सम्प्रीत्यै मिताहारः स उच्यते ॥ ६०॥
Susnigdha-madhurāhāraścaturthānśa-vivarjitaḥ.
Bhujyatē śiva-samprītyai mitāhāraḥ sa ucyatē.
Умеренное питание - это оставление четверти желудка свободной,
Принятие пиши, посвященной Шиве, легкоусваиваемой и легкодоступной.
1.61.
कट्वाम्ल-तीक्ष्ण-लवणोष्ण-हरीत-शाक-
सौवीर-तैल-तिल-सर्षप-मद्य-मत्स्यान् ।
आजादि-मांस-दधि-तक्र-कुलत्थकोल-
पिण्याक-हिङ्गु-लशुनाद्यमपथ्यमाहुः ॥ ६१॥
Kaṭvāmla-tīkṣṇa-lavaṇōṣṇa-harīta-śāka-
sauvīra-taila-tila-sarṣapa-madya-matsyān.
Ājādi-mānsa-dadhi-takra-kulat'thakōla-
piṇyāka-hiṅgu-laśunādyamapathyamāhuḥ.
Надо избегать есть острое, солёное, кислое, пряное и сильно горячее,
Также орехи и листья бетеля, растительное масло и кунжут, горчицу, вино, рыбу,
Мясо, творог, сливочное масло,
Горох и чеснок.
1.62.
भोजनमहितं विद्यात्पुनरस्योष्णी-कृतं रूक्षम् ।
अतिलवणमम्ल-युक्तं कदशन-शाकोत्कं वर्ज्यम् ॥ ६२॥
Bhōjanamahitaṁ vidyātpunarasyōṣṇī-kr̥taṁ rūkṣam.
Atilavaṇamamla-yuktaṁ kadaśana-śākōtkaṁ varjyam.
Нездоровая пища - остывшая, подогретая, пересоленая, прокисшая.
Нужно избегать согревания у огня, общения с женщинами и путешествий.
1.63.
वह्नि-स्त्री-पथि-सेवानामादौ वर्जनमाचरेत् ॥ ६३॥
Vahni-strī-pathi-sēvānāmādau varjanamācarēt.
Все передвижения следует делать только в дневное время.
1.64.
तथा हि गोरक्ष-वचनम्
वर्जयेद्दुर्जन-प्रान्तं वह्नि-स्त्री-पथि-सेवनम् ।
प्रातः-स्नानोपवासादि काय-क्लेश-विधिं तथा ॥ ६४॥
Tathā hi gōrakṣa-vacanam
varjayēddurjana-prāntaṁ vahni-strī-pathi-sēvanam.
Prātaḥ-snānōpavāsādi kāya-klēśa-vidhiṁ tathā.
Горакша говорит так:
Избегай дураков, тепла от огня зимой, путешествий и внимания женщин,
Утренних омовений, спешки и тяжелой работы.
1.65.
गोधूम-शालि-यव-षाष्टिक-शोभनान्नं
क्षीराज्य-खण्ड-नवनीत-सिद्धा-मधूनि ।
शुण्ठी-पटोल-कफलादिक-पञ्च-शाकं
मुद्गादि-दिव्यमुदकं च यमीन्द्र-पथ्यम् ॥ ६५॥
Gōdhūma-śāli-yava-ṣāṣṭika-śōbhanānnaṁ
kṣīrājya-khaṇḍa-navanīta-sid'dhā-madhūni.
Śuṇṭhī-paṭōla-kaphalādika-pañca-śākaṁ
mudgādi-divyamudakaṁ ca yamīndra-pathyam.
Можно есть пшеницу, рис, ячмень, молоко, топленое масло,
Сладости, мед, имбирь, огурцы,
Разные овощи и свежую воду.
Это благоприятно для тех, кто практикует йогу.
1.66.
पुष्टं सुमधुरं स्निग्धं गव्यं धातु-प्रपोषणम् ।
मनोभिलषितं योग्यं योगी भोजनमाचरेत् ॥ ६६॥
Puṣṭaṁ sumadhuraṁ snigdhaṁ gavyaṁ dhātu-prapōṣaṇam.
Manōbhilaṣitaṁ yōgyaṁ yōgī bhōjanamācarēt.
Пища свежая, маслянистая, с топленым маслом и молоком радует и укрепляет тело,
Способствует в йоге ясности ума и умеренности йогина в желаниях.
1.67.
युवो वृद्धोऽतिवृद्धो वा व्याधितो दुर्बलोऽपि वा ।
अभ्यासात्सिद्धिमाप्नोति सर्व-योगेष्वतन्द्रितः ॥ ६७॥
Yuvō vr̥d'dhō̕tivr̥d'dhō vā vyādhitō durbalō̕pi vā.
Abhyāsātsid'dhimāpnōti sarva-yōgēṣvatandritaḥ.
Любой, кто искренне практикует йогу, достигнет успеха,
Молодой ли он, старый, слабый или немощный.
1.68.
क्रिया-युक्तस्य सिद्धिः स्यादक्रियस्य कथं भवेत् ।
न शास्त्र-पाठ-मात्रेण योग-सिद्धिः प्रजायते ॥ ६८॥
Kriyā-yuktasya sid'dhiḥ syādakriyasya kathaṁ bhavēt.
Na śāstra-pāṭha-mātrēṇa yōga-sid'dhiḥ prajāyatē.
Навыки и умения - Сиддхи обретаются практикой. Без практики успеха не достичь.
Одно лишь чтение писаний о йоге не даст умений и навыков.
1.69.
न वेष-धारणं सिद्धेः कारणं न च तत्-कथा ।
क्रियैव कारणं सिद्धेः सत्यमेतन्न संशयः ॥ ६९॥
Na vēṣa-dhāraṇaṁ sid'dhēḥ kāraṇaṁ na ca tat-kathā.
Kriyaiva kāraṇaṁ sid'dhēḥ satyamētanna sanśayaḥ.
Ношение одежды йогина не даст умений, разговоры о йоге не дадут навыков.
Только лишь постоянная практика даст Сиддхи. Это несомненно, и другого нет.
1.70.
पीठानि कुम्भकाश्चित्रा दिव्यानि करणानि च ।
सर्वाण्यपि हठाभ्यासे राज-योग-फलावधि ॥ ७०॥
Pīṭhāni kumbhakāścitrā divyāni karaṇāni ca.
Sarvāṇyapi haṭhābhyāsē rāja-yōga-phalāvadhi.
Сидением в позах, кумбхаками и другими разными дивными способами
Хатха-йога приводит к плодам Раджа-йоги.
इति हठ-प्रदीपिकायां प्रथमोपदेशः ।
Iti haṭhapradīpikāyāṁ prathamōpadēśaḥ
Так заканчивается первая часть описания Хатха.
Перевел с санскрита Сатья Шринатх.
Google Sites
Report abuse