Embedded Files
Hướng đạo:
Lã Mạnh Hùng
Lã Mạnh Hùng
Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới (WOSM), một tổ chức phi chính trị, độc lập, phi chính phủ (NGO), là tập hợp của 172 Tổ chức Hướng đạo Quốc gia (NSO). Những hội hướng đạo quốc gia hoạt động tại 223 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Tính đến năm 2019, với hơn 57.239.000 thành viên trong một triệu liên đoàn hướng đạo ở những cộng đồng địa phương, WOSM là một trong những phong trào giáo dục thanh niên lớn và bền vững nhất thế giới (WOSM Membership Report 2021 – Trends And Analysis).
Phong trào Hướng đạo phát triển và bền vững hơn một thế kỷ là nhờ kỷ cương, giềng mối chặt chẽ của tổ chức, nguyên lý, phương pháp sinh hoạt và sự uyển chuyển và bén nhạy thích ứng với mọi thay đổi của xã hội và những đặc thù ở mỗi địa phương, hay lãnh thổ. Hơn 1 thế kỷ qua, Phong trào Hướng đạo Thế giới vẫn tiếp tục sinh hoạt giáo dục thanh thiếu niên với tất cả trưởng là những người tình nguyện giúp ích.
Trong dòng lịch sử dài hơn 100 năm đó đã có không ít trích dẫn sai lầm, thiếu, ngoài ngữ cảnh hoặc cho tác giả là Baden-Powell, Người Sáng Lập phong trào, nhưng sự thật không phải như người ta đã nói, viết và trích dẫn.
Sau đây là một số thí dụ về những trích dẫn sai đã trở thành ‘huyền thoại’ vì cho đó là lời nói hay bài viết của Baden-Powell.
1. “Hướng đạo là một trò chơi.”
2. “Hướng đạo một ngày, Hướng đạo mãi mãi ”
a. “Hướng đạo một ngày, Hướng đạo mãi mãi. B.P.[1] ”
b. “Hướng đạo, theo một châm ngôn của người Pháp nói luôn và dễ nhớ, Scout un jour, Scout toujours, mà người Việt thường tâm niệm, Hướng đạo một ngày, Hướng đạo suốt đời.[2] ”
c. “Trước hết tìm hiểu cội nguồn của dòng chữ hay ý tưởng nầy. Hỏi Tr. Nguyễn Quang Minh. Anh cho biết, chưa thấy tài liệu nào cho biết từ Baden Powell nói ra. Nhưng có thấy từ các sách báo của HĐ Anh. Anh cho biết câu nầy có bên đạo Công Giáo, từ câu “Once a Christian, always Christian” (một ngày theo đạo Chúa, luôn theo Đạo chúa).[3] ”
3. Tráng sinh và tương lai Phong trào
a. “những Hướng đạo sinh, nối tiếp nhau, đã nhận trọng trách mà B-P, người sáng lập, trong di chúc đã trao cho, ‘Hỡi các tráng sinh, tôi trao tương lai của phong trào Hướng đạo trong tay các tráng sinh.’[4] ”
b. “Trong diễn văn bế mạc Họp Bạn 1939, ông ngỏ lời từ biệt tất cả HĐS và đặc biệt nhắn gửi: ‘Tráng Sinh, tương lai Phong trào nằm trong tay anh em.’[5] ”
c. “Hỡi các Tráng sinh, Tôi trao tương lai phong trào trong tay các bạn.[6] ”
d. “Qua lời dặn của Cụ BiPi “Tráng sinh là tương lai của Phong Trào”, chúng ta có thể lý giải thêm cho phù hợp với hoàn cảnh sinh hoạt hiện tại của những tráng sinh sống tại những nơi rất xa quê hương.[7] ”
Trong những bài viết khác nhau trước đây, người viết đã trình bày rõ ràng về nguồn gốc và tác giả thật trong ba tiểu đề có nhiều trích dẫn sai lầm nêu trên.
1. Câu chuyện “trưởng”, Scouts Abound-Chuyện Hướng đạo, Feb 19, 2010.
2. “Hướng đạo một thời...”, Scouts Abound-Chuyện Hướng đạo, Dec 17, 2011.
3. “Ngành Tráng 1918-2018”, Scouts Abound-Chuyện Hướng đạo, Jan 26, 2019, trang 100-102
Bài này viết với mục đích đi tìm giải đáp cho câu hỏi Hướng đạo là một Phong trào hay một Tổ chức hoặc là cả hai và những lời trích dẫn về chủ đề này được cho là của Baden-Powell.
Trích dẫn sai lầm về phong trào Hướng đạo không phải chỉ xẩy ra với Hướng đạo Việt Nam mà ở những trang web và tài liệu nước ngoài cũng có những thiếu sót tương tự, nhưng ít hơn. Lý do có lẽ cũng dễ hiểu, tác giả trích dẫn thường không phải là những nhà báo điều tra chuyên nghiệp hay thuộc giới hàn lâm nghiên cứu lịch sử, xã hội hay đơn giản nhất là chưa quen với cách làm việc để tránh được những tai hại không ngờ của thời đại thông tin. Cắt và dán là thủ công của các em ngành Nhi, ngành Ấu. Vô tình hay hữu ý chép lại những trích dẫn trên mạng đưa vào trang hay bài của mình là việc rất rất tai hại nếu bỏ qua phần suy luận, phân tích và nhất là tra cứu nguồn gốc của dữ kiện (fact check). Fake news và tuyên truyền bằng tin giả đang làm giới quản trị mạng cũng như chính quyền trên thế giới quan tâm và tìm cách kiểm soát để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của vấn đề.
“Hướng đạo là một Phong trào hay một Tổ chức” cũng là một câu hỏi đang được thảo luận ở diễn đàn “Bách hợp Tình thân” trên mạng xã hội Facebook. Tham luận viên Dzung Bui ở Lyon, Pháp đã tích cực đóng góp với một bản lược dịch và giới thiệu bài của Clark Green, tựa đề “Scouting is not an Organization” đăng ngày 2 tháng 6, 2015 trên trang web Scoutmaster CG. Tác giả Clark Green, ngay phần dẫn nhập đã chép lại câu sau đây và ghi tác giả là Baden-Powell
“It is a movement, because it moves forward. As soon as it stops moving, it becomes an Organisation, and is no longer Scouting.”
“Hướng đạo là một phong trào, bởi vì nó tiến về phía trước. Ngay khi nó ngừng di chuyển, nó trở thành một Tổ chức, và không còn là Hướng đạo nữa.”
Dĩ nhiên ở thời đại xa lộ thông tin còn nhiều trang web khác cũng trích dẫn câu nói trên và cho tác giả là Baden-Powell, ví dụ như trong bài “All About Scout”, trong phần giới thiệu của một trang web Hướng đạo của Châu North Yorkshire, (UK), thuộc Hội Hướng đạo Anh quốc. Tương tự một số trang Hướng đạo khác ở Anh cũng trích dẫn tương tự.
Trang nhà của WOSM cũng thế. Bài của APR tựa đề “APR Targets Over 42 Million Scouting Membership Growth By 2023” đăng ngày 24 tháng 7, 2017 cũng trích dẫn lời của B.-P. ngay ở đoạn đầu.
“Scouting is a movement, because it moves forward. As soon as it stops moving, it becomes an organisation, and is no longer Scouting”
Baden Powell
Vẫn câu trích dẫn đó cũng nằm ngay trên trang 4 của Báo cáo Ba năm 2017-2021 của Ủy ban Hướng đạo Thế giới tại Hội nghị Hướng đạo lần thứ 42, tổ chức trên mạng từ 18 -22 và 25-29 Tháng 8 2021.
Ảnh 1: WORLD SCOUT COMMITTEE 2017 - 2021 TRIENNIAL REPORT, trang 4
Điểm chung của hầu hết những trang web trích dẫn ý kiến của B.-P. về phong trào và tổ chức đều không dẫn nguồn nguyên cấp. Nghĩa là B.-P. đã viết câu đó trong tác phẩm nào của ông hay đã tuyên bố như thế khi nào và tại đâu.
Tuy vậy, có một trang web Hướng đạo khác, cũng tại Anh, đã cố gắng giải thích thêm chi tiết cho rằng B.-P. đã phát biểu câu nói đó vào lúc phong trào mới khai sinh ở London và tại sao, dù không có nguồn nguyên cấp.
Trong phần “Khởi đầu của một Phong trào” đăng ở phần giới thiệu về lịch sử Phong trào Hướng đạo của Liên đoàn 20th Lewisham South cách London 8 dặm về phía đông nam đã trích dẫn nguyên văn câu nói trên và có lời giải thích như sau.
Ngay từ đầu, không thể gọi là Hướng đạo là một Tổ chức, vì nó còn lâu mới có gọi là có tổ chức. B.-P. lúc đó vẫn là một sĩ quan tại ngũ, có trách nhiệm tổ chức lực lượng tự nguyện bán thời gian thuộc Quân đội Anh ở Northumberland (Territorial Force) cách xa trung tâm của Phong trào Hướng đạo ở London. Những việc hành chánh thuộc phạm trù tổ chức như ghi danh gấp rút hàng loạt đông đảo đoàn sinh đều do ông Cyril Arthur Pearson phụ trách. Cyril Arthur Pearson là chủ nhân nhà xuất bản cuốn Hướng đạo cho Trẻ em (Scouting for Boys, 1908), sau đó là nhiều ấn phẩm Hướng đạo khác, và tạp chí The Scout vừa xuất bản (14 tháng 4, 1908).
Một thời sau, Hướng đạo ở Anh sớm thấy cần tách khỏi nhà xuất bản để có được vị thế xứng đáng. Phong trào phát triển chậm, rất dân chủ ở cấp cơ sở, đoàn trưởng Hướng đạo có khá nhiều tự do trong sinh hoạt, miễn là theo trong lý tưởng của Phong trào Hướng đạo.
Năm sau, 1909, Hội Hướng đạo mở văn phòng đầu tiên ở đường Victoria, và cuối cùng cắt mối quan hệ đã có với Pearsons. Năm 1910 B.-P. giải ngũ để cống hiến thời gian, công sức và tiền bạc của ông cho Phong trào Hướng đạo – ông tặng tất cả tiền bản quyền từ cuốn Hướng đạo cho Trẻ em cho Phong trào. 1910 cũng là năm đầu tiên có điều tra sĩ số đoàn sinh tại Anh quốc. Lúc đó có hơn một trăm ngàn Hướng đạo sinh ở Anh. Trong vòng chưa đầy ba năm, Phong trào Hướng đạo đã có một chỗ đứng vững chắc.
Lời trích dẫn “Hướng đạo là một phong trào” được cho là của B.-P. ở một mặt khác tự nó lại là một cuộc luận chiến thú vị – nói lên tầm quan trọng của sự thay đổi và phát triển không ngừng.
Nhưng lời trích dẫn “Hướng đạo là một phong trào” có phải đúng là lời của Baden-Powell hay không? Rất khó có thể xác tín vào điều này khi không có nguồn nguyên cấp.
Theo trang web của Hội Nam và Nữ Hướng đạo Anh quốc (The British Boy Scouts and British Girl Scouts Association không phải là The Scout Association) thì
“Không, Baden-Powell không nói điều đó; đó là một trong những câu trích dẫn sai lầm lớn nhất trong Hướng đạo. Nó được cho là lời của Baden-Powell nhưng những người trích dẫn nó không bao giờ có trích dẫn thích đáng. Nguồn gần nhất thực sự viết như thế này:
‘Một ủy viên Hướng đạo đến gặp tôi vào hôm trước với một kế hoạch tổ chức Phong trào trên một nền móng tốt hơn so với cách hiện nay. Nó cần một ngân sách để chi tiêu cho văn phòng phẩm, trả lương cho thư ký toàn thời gian, v.v. [...] hệ thống tập trung và có lớp lang hơn này có thể lưu giữ hồ sơ về sự phát triển chính xác hơn rất nhiều, có thể thiết lập một tiêu chuẩn hiệu năng bình thường hơn và duy trì một sự giám sát chung tốt hơn cho những Thiếu đoàn [đơn vị].
‘Bạn thân mến của tôi ơi! Nhưng bạn chưa hiểu rõ về Phong trào Hướng đạo. Chúng ta là một phong trào không phải là một tổ chức.’
Baden-Powell, 'The Scouter', tháng 7 năm 1921.
Do đó, câu trích dẫn thực sự có ý nghĩa hoàn toàn khác, Baden-Powell phản đối việc Hướng đạo trở thành một tổ chức từ-trên-xuống với nhân viên được trả lương.”
Nguyên văn phần trích dẫn lời B.-P.:
“A Scout officer came to me the other day with a scheme for organising the Movement on a better footing than hereto. It involved a certain amount of expense in offices, whole-time secretaries, etc. [...] in this more centralised and ordered system a far more accurate record could be kept of the development, a more regular standard of efficiency among Troops could be set up, and a better general supervision maintained."
"My dear chap! But you have not got the hang of Scouting. We are a movement not an organisation.”
Baden-Powell, 'The Scouter', July 1921.[8]
Đoạn trích dẫn trên đây là một tuyên bố thú vị và phức tạp hơn nhiều. Ở đây, như nhận định của trang web của Hội Nam và Nữ Hướng đạo Anh quốc, B.-P. dường như có ý cho rằng việc tập trung tổ chức và điều hành – nhóm lãnh đạo trung ương quyết định mọi mục tiêu, dự án và công tác không có sự tham gia và ý kiến của những thành phần khác – không phải là một lựa chọn tốt và như thế sẽ đi ngược lại toàn bộ tinh thần và giá trị của Phong trào dựa trên những Nguyên lý, Luật, và Lời hứa Hướng đạo đơn giản.
Để ý một chút sẽ thấy trích dẫn của trang web của Hội Nam và Nữ Hướng đạo Anh quốc ghi nguồn nguyên cấp là “Baden-Powell, 'The Scouter', tháng 7 năm 1921.”
Người viết đã liên lạc với phòng Di sản của Hội Hướng đạo Anh Quốc để giúp tìm tài liệu nguyên cấp về những lời trích dẫn “Hướng đạo là một phong trào” được cho là của B.-P..
Bà Sally Webb, Điều hợp viên của Phòng Di sản, Hội Hướng đạo Anh đã nhanh chóng trả lời cho biết câu
“It is a movement, because it moves forward. As soon as it stops moving, it becomes an Organisation, and is no longer Scouting”
cho tác giả là B.-P. là một trích dẫn sai lầm, và đã gởi cho người viết một trang (PDF) của tờ HEADQUARTERS GAZETTE[9] , số tháng Bảy năm 1921.
Vì những điểm quan trọng cần biết, xin được trích lại một đoạn của ‘Headquarters Gazette’ 1921, dù hơi dài,
Ảnh 2: Trang 182, tờ Headquarters Gazette số tháng 7, 1921, gồm 2 cột được sắp xếp lại cho dễ đọc. Nguồn: Heritage Service, The Scouts, Gilwell Park, Chingford, E4 7QW
“The Hang of the Thing
A SCOUT officer came to me the other day with a scheme for organising the Movement on a better footing than heretofore. It involved a certain amount of expense in offices, whole time secretaries, etc. But there was a plan to meet this with an adequate contribution of funds from Local Associations.
An integral part of the idea was the formation of a fully representative committee by general election to manage the whole organisation; the advantage was that it could eliminate the present sporadic and uneven arrangement of Local Associations running their shows on different lines of their own. In this more centralised and ordered system a far more accurate record could be kept of the development, a more regular standard of efficiency 'among the Troops could be set up, and a better general supervision maintained. He was going on to describe further advantages of the scheme when I felt bound to save him the trouble, and I burst in on him with the remark, “My dear chap! But you have not got the hang of Scouting. For one thing the Movement extends considerably beyond the United Kingdom. Your elected committee would have to represent all parts of the Empire. How could election supply the expert heads required for the different departments at Headquarters? Local Associations would enjoy subscribing funds to run the office—I don't think. These are some of the minor material objections. But there is another and far greater consideration that upsets the whole caboodle. WE ARE (and I quoted the Chief Guide) A MOVEMENT NOT AN ORGANISATION.”
(HEADQUARTERS GAZETTE, trang 182, July 1921)
Ảnh 3: Quý bà Olave Baden-Powell và nữ Hướng đạo tại một trại ở Lydhurst, năm 1924. Ảnh của Central Press/Hulton Archive/Getty Images.
Trích dẫn trên đây cho thấy đề nghị cải tổ gồm cả việc tổ chức một cuộc bầu cử toàn quốc để cử ra một ban đại diện, điều hành sinh hoạt của Hướng đạo ở Anh. Đó là một điểm khác trong số những quan tâm của B.-P. về phương pháp điều hành, cũng như việc quản trị của một cơ cấu lớn và luôn thay đổi.
Thứ đến, điểm rất đáng lưu ý là B.-P. đã trân trọng trích dẫn lời của Lady Olave Baden-Powell, vợ ông, và là Tổng ủy viên[10] của Nữ Hướng đạo Anh lúc bấy giờ,
“CHÚNG TA LÀ MỘT PHONG TRÀO KHÔNG PHẢI LÀ MỘT TỔ CHỨC.”
Lady Olave Baden-Powell
Bà Webb, Điều hợp viên của Phòng Di sản, Hội Hướng đạo Anh, cũng cho biết thêm, tại Trại Họp bạn Hướng đạo Thế giới lần đầu tiên tổ chức từ ngày 30 tháng 7 năm 1920 đến ngày 8 tháng 8 năm 1920 tại Kensington Olympia ở London, Anh Quốc với 8.000 hướng đạo sinh từ 34 quốc gia tham dự, B.-P. đã nói về Phong trào Hướng đạo như sau,
“The Scout Movement is a spontaneous growth, and not a planned organisation. It has sprung from the natural desires of the young people, and has not been imposed upon them as a syllabus of instruction.”
B.-P., World Scout Jamboree 1921
“Phong trào Hướng đạo là một sự lớn mạnh không gò bó, và không phải là một tổ chức có kế hoạch. Nó xuất phát từ mong muốn tự nhiên của những người trẻ tuổi, và nó không áp đặt lên họ như một đề cương chỉ dẫn.”
B.-P., Trại Họp bạn Hướng đạo Thế giới 1921
B.-P. đã có những lo ngại về vấn để tổ chức, tập trung hóa trong Hướng đạo, phần lớn là về những điều lệ hơn là tinh thần của Phong trào; tuy vậy, 25 năm sau, vào năm 1932, được biết ông đã nói về lợi ích của sự hiểu biết về những con số phát triển của Phong trào có được là nhờ những cuộc điều tra sĩ số đoàn sinh, kết quả trực tiếp của sự làm việc và yểm trợ đã tập trung hóa ở văn phòng Hướng đạo Anh quốc.
Việc B.-P. đã mặc nhiên công nhận thành quả của “tổ chức” trong phong trào Hướng đạo thể hiện ở một đoạn trong thông điệp sau cùng Người Sáng lập Phong trào gởi cho Trưởng nam và nữ Hướng đạo[11] , trong đó có đoạn B.-P. viết
“... The Movement is only now getting into its stride. (When I speak of Scouting I include in it Guiding also.) The one part which I can claim as mine towards promoting the Movement is that I have been lucky enough to find you men and women to form a group of the right stamp who can be relied upon to carry it on to its goal. You will do well to keep your eyes open, in your turn, for worthy successors to who you can, with confidence, hand on the torch. Don't let it become a salaried organization: keep it a voluntary movement of patriotic service…”
“... Phong trào bây giờ mới đi vào nền nếp. (Khi tôi nói về nam HĐ, tôi cũng gồm cả nữ HĐ.) Một phần mà tôi có thể khẳng định là đóng góp của tôi trong việc cổ xúy Phong trào là tôi đã may mắn tìm được những anh chị em để lập thành một nhóm đúng khả năng có thể trông cậy vào để đưa Phong trào đến mục đích. Đến lượt mình, anh chị em cần mở rộng tầm nhìn, tìm những người thay thế xứng đáng mà anh chị em có thể tin tưởng trao đuốc. Đừng để Phong trào trở thành một tổ chức làm công ăn lương: hãy giữ nó là một phong trào tự nguyện giúp ích yêu nước.”
Ước nguyện sau cùng của B.-P. là ông mong rường cột của phong trào vẫn phải là những trưởng xứng đáng, những người tình nguyện trong một phong trào giúp ích yêu nước và đừng để Hướng đạo trở thành một tổ chức của những người làm công ăn lương.
Và dù Lady Olave Baden-Powel đã nói, “Chúng Ta Là Một Phong Trào Không Phải Là Một Tổ Chức” thì ngày nay, cả hai phong trào Nam và Nữ Hướng đạo trên toàn thế giới đã có Văn phòng Hướng đạo Thế giới. Cả hai đều có những đội ngũ truyền thông và tiếp thị, bộ phận kinh doanh và thương mại, gây quỹ, khối phụ trách biên soạn những đề nghị cho chương trình cho thanh thiếu niên, toán tuyển dụng, nhân sự và tài chính. Cả hai Phong trào cũng có các nhóm công tác nghiên cứu việc thực hiện đúng và điều lệ cũng như sự hỗ trợ cần thiết cho các trưởng tình nguyện ở những NSO trong lĩnh vực này. Mô hình đó được lập lại ở mỗi Hội Hướng đạo quốc gia, ở mức độ nhỏ hay đơn giản hơn, tùy theo hoàn cảnh địa phương của 172 thành viên của WOSM (World Organization of the Scout Movement) và ở 152 quốc gia thành viên của WAGGGS (World Association of Girl Guides and Girl Scouts) với gần 10 triệu nữ Hướng đạo.
Tóm lại, Hướng đạo là một Phong trào góp phần giáo dục giới trẻ, bằng một hệ thống giá trị dựa trên Lời hứa và Luật Hướng đạo, để giúp xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, nơi mọi người tự hoàn thành ước nguyện và giữ một vai trò xây dựng trong xã hội.
Phong trào Hướng đạo phát triển và bền vững hơn một thế kỷ là nhờ kỷ cương, giềng mối chặt chẽ của Tổ chức cho cả thế giới và ở mỗi quốc gia, với sự uyển chuyển và bén nhạy liên tục thích ứng với mọi thay đổi của xã hội và những đặc thù ở mỗi địa phương, hay lãnh thổ.
Hơn 1 thế kỷ qua, Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới vẫn tiếp tục phát triển sinh hoạt giáo dục thanh thiếu niên với tất cả trưởng là những người tình nguyện giúp ích và đoàn sinh là những người tự nguyện tham gia.
B.-P. và Olave Baden-Powell hẳn đang mỉm cười nơi chín suối.
Montréal, Tháng Ba, 2022
Page updated
Google Sites
Report abuse