Gần đây, chủ tịch hội Hướng đạo hoa Kỳ, ông Mazzuca (Robert J. Mazzuca, Chief Scout Executive, BSA hình bên – Scouts abound), đã xác nhận rằng, chính hội HĐ Hoa kỳ phải cần nhờ đến một đại công ty tư vấn quốc tế như McKinsey (McKinsey & Company) để giúp Hội Hướng đạo Hoa kỳ tiếp tục thích nghi, phát triển và vươn lên. Chúng ta ù trệ có lẽ là vì tính cả nễ, chấp nhận những gì là di sản là tuyền thống, là tình anh em, rồi không một ai dám bước ra, đi vòng bên ngoài, để có một tầm nhìn chính xác về hiện trạng thực của phong trào. Nguyên đo chính của sự ù trệ của gần một thập niên qua chính là sự xa cách, thiếu hội nhập vào những bước tiến, sinh hoạt và sự sôi động, nhất là việc đánh mất mọi nguồn tài nguyên sẵn có của hội Hướng đạo Hoa kỳ. Trong khi Hướng đạo Việt đã và đang gây chú ý, quan tâm và được trực tiếp hổ trợ nhiều từ hội Hướng đạo Hoa Kỳ.

4. Lãnh đạo ngành Thiếu

Trên hết mọi sự, người Trưởng hôm nay đang đối diện với một nhu cầu thanh thiếu niên hoàn toàn khác với môi trường, xã hội, truyền thống mà người Trưởng khi còn là một hướng đạo sinh, hoặc đã được huấn luyện để nắm đo àn ba lăm, bốn mươi, hay năm mươi năm trước bên quê nhà.

Về nguyên tắc, Trưởng phải đăng ký gia nhập hướng đạo nước sở tại, Hoa kỳ, Canada, Úc, Đức, Pháp v.v., và phải tuyệt đối tuân chỉ những thủ tục giấy tờ, nội qui sinh hoạt của địa phương. Tương quan giữa Trưởng và đoàn sinh cũng hoàn toàn thay đổi; vì biến chuyển về luật pháp; vì những khủng hoảng vì vấn đề nhiều trẻ em bị sách nhiễu; vì quan điểm và đòi hỏi của phụ huynh khi đưa con gia nhập phong trào; vì những cơ sở, đoàn thể bảo trợ như chùa, nhà thờ đều theo một mô thức hành xử khác hẳn với mấy thập niên trước đây ở quê nhà.

Nói chung, người lãnh đạo hướng đạo sinh hôm nay đòi buộc những yếu tố tất định: Tham gia các khoá huấn luyện; thông suốt nguyên tắc sinh hoạt, những chương trình thăng tiến, trau dồi kỹ năng lãnh đạo của các em, và trên hết mọi sự, đó chính là việc áp dụng những nguyên lý lãnh đạo vào đời sống và mọi sinh hoạt của hướng đạo.

Không phải là một sự ngẫu nhiên mà hàng loạt những tỷ phú như Sam Walton, Michael Bloomberg, Bill Marriott, Ross Perot và rất nhiều khoa học gia, lãnh đạo trong quân đội, chính quyền, đều xuất thân từ hướng đạo, đặc biệt là đã đạt được huy hiệu Đại bàng (Eagle Scout) khi còn là thiếu sinh. Chính vì thế, không phụ huynh nào và không thiếu sinh nào mà không muốn mình đạt được cấp Hướng đạo Đại bàng.

Vì nếu là trưởng lãnh đạo, nhưng không am tường những nấc thang huấn luyện về lãnh đạo cho hướng đạo sinh, làm sao có thể giúp các em tiếp tục gặt hái những kết quả để đạt được bậc Hướng đạo Đại bàng (Eagle Scout.) Như vậy, trưởng sẽ là bức tường vô hình ngăn cản mọi bước tiến, và đánh mất đi tất cả những cơ hội thăng tiến của các em.

Một Trưởng lãnh đạo đơn vị hôm nay tuyệt nhiên phải biết rằng, để đ ược đạt đến Hướng đạo Đại bàng, mọi hướng đạo sinh phải xuy ên qua nhiều cấp huấn luyện l ãnh đạo như Den Chief, Oak Leaf, và Goden Acorn; có khi còn tham gia vào Order of Arrow (OA.) Không những vậy, nếu muốn thăng tiến, hướng đạo sinh phải nắm vai trò lãnh đạo trong đội, đơn vị. Những gì hướng đạo sinh được huấn luyện về lãnh đạo từ khi vừa bước chân vào sinh hoạt trong thiếu đoàn, cũng sẽ là những gì Hướng đạo Hoa Kỳ đào tạo lãnh đạo Trưởng trong các khoá Dự bị (Adult Leader Training) hay Huy hiệu Rừng (Wood Badge), nhưng với một chiều kích sâu rộng hơn, thế thôi. Nếu, một người Trưởng không am tường, đã quên đi, hay vô tình không áp dụng những nguyên lý lãnh đạo vào mọi sinh hoạt của hướng đạo, chính người trưởng đã không làm tròn vai trò và trọng trách lãnh đạo.

5. Lãnh đạo ngành Thanh-Venturing Leadership

Nói đến Hướng đạo Hoa Kỳ thì không thể nào quên nhắc đến Ngành Thanh. Vì Hướng đạo Hoa Kỳ không có ngành Tráng, thành ra ngành Thanh mang sứ mệnh gần như ngành Tráng, với châm ngôn: Lãnh đạo và Giúp ích (Leadership and Service to Others.)

Đây là một sáng kiến vô cùng thực tế để Hướng đạo Hoa Kỳ tiếp tục tồn tại và phát triển; đáp ứng tâm lý và nguyện vọng của thanh nam-thiếu nữ vẫn thiết tha với những sinh hoạt hữu ích của hướng đạo. Ngoài việc biến dạng ngành Kha (Exploring) duy chỉ có nam hướng đạo sinh, ngành Thanh lại có sự tham gia tích cực của nữ thanh. Đây là một lý do Thanh đoàn luôn luôn cần có ít nhất một vài Trưởng nữ, được huấn luyện thuần thục, tham gia sinh hoạt thường xuyên để mọi kế hoạch và hoạt động của thanh đoàn được quân bình, và cũng để tránh mọi trở ngại có thể xảy ra khi đi thám du, cắm trại xa, lâu ngày. Tuổi trong ngành Thanh lại nối nhịp, chồng lên trên tuổi thiếu sinh; từ 14 tuổi trở lên đến 20, nghĩa là thiếu sinh chưa đạt đến Hướng đạo Đại bàng cũng đã có thể sinh hoạt gần gũi, hoặc song song với những hoạt động của Thanh đoàn; giúp cho thiếu sinh một hướng đi sau khi vượt ra ngoài lớp tuổi thiếu (11-17.)

Mô thức tổ chức và hoạt động của Thanh đoàn gần như một tổ hợp, một toán (Crew) lãnh đạo của một tổ chức, công ty, thành ra danh xưng của những người mang trách nhiệm điểu khiển hàng đội của Thanh được gọi là President, Vice President, Secretary, chứ không còn Đội trưởng (Patrol Leader) nữa.

Một điều đáng nhắc đến là phương pháp huấn luyện của Ngành Thanh; phuơng pháp và nguyên lý huấn luyện (Commissions) dựa vào năm yếu tố: (a) Hiệu quả của Toán (Effective Teams), (b) Giá trị/Viễn kiến (Values/Vision), (c)Truyền thông (Communication), (d) Khả năn quyết định (Decision-Making) và (e) Kế hoạch (Planning)

Nhìn thoáng qua năm yếu tố huấn luyện của Thanh sinh, chúng ta nhận diện ngay không một kỹ năng chuyên môn nào được nhắc đến, nhấn mạnh, hoặc lặp đi lặp lại của ngành Thiếu.

Một lần nữa, chúng ta lại thấy vai trò quan trọng của Truyền Thông là một trong những yếu tố then chốt liên tục trong mọi chương trình huấn luyện hướng đạo sinh, từ Den Chief khi các em mới bước chân lên Thiếu đoàn, đến tuổi lên ngành Thanh với các khoá đào tạo lãnh đạo mang tên Kodiak/Kodiak-X. Không một chương trình huấn luyện lãnh đạo nào mà không nhấn mạnh về chức năng của Truyền Thông.

Đã vậy, trưởng lãnh đạo của ngành Thanh không còn gọi là “ScoutMaster” nhưng chỉ là một cố vấn (advisor) đứng bên lề để giúp ý kiến, thúc đẩy và hướng dẫn, thay vì chỉ huy, la lệnh hoặc làm những gì người thanh sinh có thể làm được, từ lúc khai triển kế hoạch đến khi áp dụng mọi chương trình đã soạn thảo.

Quan trọng hơn nữa, người lãnh đạo, Trưởng, của thanh đoàn lại có trọng trách huấn luyện, đào tạo về lãnh đạo cho Thanh đoàn. Nếu, người lãnh đạo nghĩ rằng, chỉ cần tham dự các khoá huấn luyện tất nhiên trở thành những người lãnh đạo hữu dụng nhưng không hiểu rõ những nguyên lý về lãnh đạo, không áp dụng vào chính đời sống riêng mình, không sống với phong cách một người lãnh đạo, tất nhiên không phải là người lãnh đạo gương mẫu mà Thanh sinh có thể nhìn lên và tôn kính, nghe theo.

6. Lãnh đạo - Những nguyên lý người Trưởng cần có

Tóm lại, để trở thành một người Lãnh đạo đúng cách, Trưởng phụ trách đơn vị, hướng dẩn các em đạt đến mục tiêu của hội Hướng đạo Hoa kỳ đề ra, người Trưởng phải dứt khoát am tường nguyên lý lãnh đạo, tổ chức và điều hành đơn vị; và trên hết mọi sự, phải tuyệt đối hiểu được mọi tính chất lãnh đạo theo nhu cầu của hướng đạo sinh hôm nay. Để được như vậy, Hướng đạo Hoa kỳ đã luôn mở cửa mời gọi những người yêu mến phong trào, thiết tha với giới trẻ, thường xuyên tham gia những chương trình huấn luyện ở mọi cấp, từ ở Đạo, lên đến Châu, hay ngay tại Trại Trường Quốc gia Philmont (New Mexico.)

Những Trưởng nào đã tham gia chương trình huấn luyện Huy hiệu Rừng gần đây, theo chương trình của Thế kỷ 21, bắt đầu từ năm 2000, đã thấy rõ những thay đổi trong nội dung cũng như nguyên lý so với các khoá huấn luyện Rừng trước đây. Chung qui lại, có nhiều yếu tố then chốt để được gọi là một người lãnh đạo, Trưởng, có kết quả. Trong khuôn khổ giới hạn, người viết bài này chỉ bàn về ba yếu tố chính người Lãnh đạo cần phải có, và mong rằng, nếu huynh trưởng đạt được những điều cơ bản nầy, Hướng đạo Việt Nam của chúng ta sẽ cùng lớn mạnh và phát triển song song với Hướng đạo Hoa kỳ.

6.1 Truyền thông (Communication)

Là người Lãnh đạo, chúng ta luôn luôn biết đón nhận và cùng lúc và cung cấp thông tin. Không chỉ biết, nhưng phải thông tin đúng lúc, đứng nơi, đúng người, đúng phương tiện, kỹ thuật và tất nhiêu thông tin sao cho hữu hiệu. Khi thông tin đạt hiệu năng cao, chính nó sẽ nâng cao tinh thần của đơn vị, của tập thể.

Truyền thông có nhiều lối; từ lới nói, thư từ, hành động, đến ngay sự yên lặng, làm thinh, bất di bất dịch, cũng là truyền thông. Nhưng đơn thuần nhất là truyền thông bằng lời. Tiến trình để con người phát biểu một ý kiến, cảm tưởng hoặc trình bày một sự việc gì đó, đòi hỏi cả một sự móc nối của một mạng lưới những tế bào, thần kinh, hoá chất và gàn lọc trước khi tuôn ra khỏi miệng. Thường con người nói năng trong đời thường ít khi quan tâm đến những tác động của lời nói, nhất là nói năng trong gia đình, với người thân, nói xả láng, ít đắn đo, vì ít ai bắt lỗi buộc tội vạ mình. Nhưng khi thưa gửi với người bên ngoài gia đình, nhất là những người xa lạ, cấp trên, có địa vị xã hội, có quyền thế, chức tước, cách thưa gửi, ăn nói, hoàn toàn khác.

Truyền thông là một cuộc trao đổi thông tin, tín hiệu giữ hai hoặc nhiều người, trực tiếp hoặc gián tiếp. Theo nguyên tắc truyền thông, nghe thôi (hear), chưa đủ. Phải lắng nghe (listen). Lắng nghe thôi, chưa đủ, nhưng phải chú ý lắng nghe, người Mỹ gọi là attentive listening.

Lẽ tự nhiên, con người phải lắng nghe hai lần so với số lượng phát biểu, vì con người có đến hai tai, và chỉ có một miệng, nói năng, ăn, uống, v.v… cũng chỉ có một miệng, thành ra chúng ta không có giới hạn trong việc lắng nghe.

Là một người Lãnh đạo trong phong trào hướng đạo, chúng ta nói năng nhiều với cấp dưới, đoàn sinh, những người chúng ta tự nguyện nhận trách nhiệm hướng dẫn và trông coi. Cái nói của hôm nay, trong môi trường sống hiện tại là một thử thách, đặc biệt là các em sinh ra và lớn lên ở Mỹ, thiếu hẳn khả năng về tiếng Việt; chuyện tất yếu là người trưởng phải biết Anh ngữ thông thạo. Sinh hoạt hướng đạo không phải là trường dạy Việt ngữ, thành ra muốn các em nhận được những thông điệp, hướng dẫn, chúng ta phải tuyệt đối sử dụng ngôn ngữ chính (primary language) của các em.

Có một số quan niệm phải sử dụng tiếng Việt khi sinh hoạt, nhưng nhìn chung, tại các trại họp bạn lớn, chúng ta sẽ thấy tiếng Anh bộc phát một cách tự nhiên, và các em nhận thong tin, nhắn gửi và những hướng dẫn một cách chính xác. Khi các em không thấu triệt mệnh lệnh, bằng tiếng Việt, tất nhiên kết quả cuộc chơi sẽ không như mong muốn! Xa hơn nữa, nếu chúng ta biết nới rộng kiến thức để đọc được những ngôn ngữ trong âm thầm, bằng cử chỉ, hoặc cử động của cơ thể, do tiềm thức điều khiển, nhưng lắm khi nhắn gửi rất nhiều những gì còn tìm ẩn bên trong mà người Mỹ gọi là “body language,” chúng ta mới nhận chân ra một phần nào giá trị của truyền thông.

6.2 Tận dụng nguồn Tài nguyên (Maximize the uses of Resources)

Biết và tận dụng tài nguyên của từng hướng đạo sinh, phụ huynh, thân hữu, trưởng, đơn vị, liên đoàn, đạo (District) và châu (Council,) và cũng có thể trực tiếp với Văn phòng Trung ương Hướng đạo Hoa kỳ, là một điều rất cần thiết để duy trì và nuôi d ưỡng mọi sinh hoạt, sự sống còn của đơn vị. Nếu chúng ta nhận thức được mỗi người là một cuốn bách khoa tự điển, chúng ta sẽ trân quí nó và tận dụng những tinh hoa của từng cá nhân cho mục đích chung-phục vụ giới trẻ.

Mục tiêu của hướng đạo không là xây dựng chỉ một số thanh thiếu niên, một giai cấp, để trở thành một số con người hữu dụng, trong một lãnh vực nào đó của xã hội, nhưng là cho mọi thanh thiếu niên, trên mọi miền của thế giới, trong mọi giai cấp của xã hội. Người lãnh đạo biết tận dụng tài nguyên chung quanh, s ẽ không phải hụt h ơi hoặc thiếu hụt năng lực cũng như sự giúp đỡ, hợp tác; và chương trình cho mọi sinh hoạt sẽ phong phú, đáp ứng nhu cầu của mọi người trong và ngoài hướng đạo.

Mỗi đơn vị phải có một danh sách phụ huynh, những tình nguyện viên, thân hữu với những chuyên môn, tài năng, và khả năng đóng góp cho đơn vị, nhất là một danh dách của những cố vấn về chuyên hiệu (merit badge counselor) để bất cứ lúc nào cần đến, các em sẽ không bị đình trệ trong tiến trình lấy những chuyên hiệu theo khả năng hoặc bắt buộc để thăng tiến. (Xin nghiêm cứu thêm tài liệu Program Capability Inventory).

6.3 Biết cách giải quyết tranh chấp (Know how to Manage Conflict)

Xung đột, tranh chấp là bản năng tự nhiên của con người. Từ chính bản thân, có những xung khắc tự tại, đến gia đình, xung đột ngay trong tình yêu, người mình yêu, mình thân, người mình sẵn sang chết cho; xung khắc không chừa ai. Bên ngoài xã hội, trăm người ngàn ý, tuy chỉ là một xã hội thuần người Việt, hướng đạo toàn là người Việt với nhau, nhưng xung khắc đâu có đi vắng giây phút nào đâu.

Chấp nhận, nhưng làm thế nào để nhận chân ra sự tranh chấp. Khi một bệnh nhân vào nhà thương, người ta phải trải qua nhiều thử nghiệm, chụp hình đủ loại, rồi mới dám chẩn đoán, chưa dám đoan chắc. Vì lắm khi, đã làm đủ mọi thủ tục, nghiên cứu hẳn hòi, nhưng vẫn có ngưòi chết oan vì chữa trị lầm trở nên tàn phế vô cớ; khi chúng ta không xác định được chính xác nguyên nhân của tranh chấp thì làm sao có thể đưa đến giải pháp, cách giải quyết những xung đột giữa người với người, giữa tập thể với tập thể.

Xung khắc/tranh chấp phát sinh từ ba yếu tố chính: Sự nhận thức (perception,) cảm xúc (emotion, feeling), ứng xử và hành động (behavior, action). Vô tình hay ý thức, con người lọt vào vùng trời xung khắc chỉ vì những nhu cầu, quyền lợi, ước muốn của chính họ thua thiệt với những người khác (needs, interests, wants, values, incompatible with someone else’s - Bernard Mayer.) Nhưng để chẩn được cái bệnh xung khắc, lắm khi tự tại, người lãnh đạo phải thật sự can đảm. can đảm để biết, nhận chân được những nhận thức, cảm xúc, và nhất là hành động của riêng mình.

Thường người ta vẫn nói bệnh nhân là người y sĩ trung thực nhất. Vì nếu mà bệnh nhân dấu bệnh, hoặc không kê khai những triệu chứng một cách chính xác, trung thực, bác sỹ có thể chẩn đoán và đi đến một cách chữa trị vổ bổ hoặc có tác động nghịch!

Cũng theo Bernard Mayer, con đường chính yếu đi từ tranh chấp đến hoà giải, giải thoát những xung khắc chính là: Truyền-Thông. Bên dưới hai chữ truyền thông, nếu thiếu hai chữ “thành thật”, thì không mấy xung khắc nào được giải toả; nghĩa là mọi tâm tư, hành động đều phải hợp nhất thì sự hài hoà (harmony) mới phát triển và vững bền.

Huấn Luyện -Training