Từ pháp lý đến thực tế

Post date: Apr 14, 2012 4:55:26 PM

Công hay diễu

Phong trào hướng đạo đang có tại Việt Nam qua sinh hoạt thường xuyên của hàng ngàn hướng đạo sinh từ Cần Thơ ra Huế là một sự thực không có tranh cãi.

Một thực tế khác – Những hướng đạo sinh Việt Nam hôm nay hay những hướng đạo sinh tại miền Nam Việt Nam trước 1975 còn yêu mến phong trào hẳn không ai không mơ đến một ngày hướng đạo Việt Nam – một tổ chức dân sự, tự nguyện, giúp giáo dục thanh thiếu niên góp phần xây dựng xã hội và làm thế giới tốt đẹp hơn – trở thành một thực thể, một pháp nhân, một hội đoàn vô vị lợi, phi chính trị, ngoài chính phủ, có hoạt động hợp pháp từ Cao Bằng cho đến Cà Mau. Đến nay, đó vẫn chỉ là một giấc mơ chung của anh chị em hướng đạo Việt Nam.

Trên mặt pháp lý, có hai quan điểm trái ngược về tư cách pháp nhân của Hội Hướng đạo Việt Nam. Quan điểm thứ nhất cho rằng tại Việt Nam hiện không có pháp nhân nào là Hội Hướng đạo Việt Nam. Quan điểm thứ hai, biện luận rằng Việt Nam hiện nay có đến hai pháp nhân Hội Hướng đạo Việt Nam; một là pháp nhân thành lập năm 1946 dưới chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Pháp nhân thứ hai là một phần của Hội Hướng đạo Việt Nam 1946, vì đất nước chia cắt nên trở thành một hội khác sinh hoạt ở miền Nam. “Hội HĐVN cũng đã chịu chung vận mệnh như đất nước khi bị chia cắt thành 2 Hội HĐVN ở 2 miền, 2 quốc gia VN từ sau năm 1954.” (Nguyễn Lệnh, 2011). Trong một bài viết mới đây cùng tác giả, ông viết,

“Một Hội HĐVN thứ 2 được thành lập sau khi Hiệp định Genève 1954 được ký kết phân chia nước VNDCCH thành 2 quốc gia. Hội HĐVN thứ 2 đó được thành lập ở miền Nam VN theo qui định của Nghị định số 326 NĐTN ngày 09/02/1953 của chính quyền Bảo Đại mà về sau là chính thể Việt Nam Cộng hòa.” (Nguyễn Lệnh, 2012)

Hội Hướng đạo Việt Nam (Quốc gia Việt Nam) thành lập ngày 9 tháng 2, 1953, mười bẩy (17) tháng trước ngày Hiệp định Geneva được ký kết, 20 tháng 7, 1954.

Thực tế, de facto

Thứ nhất, tại nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà,

“[…] Sau 1954, Hướng đạo miền Bắc không phát triển, […]” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1997)

“[…] Từ sau kháng chiến chống Pháp, ở miền Bắc tổ chức hướng đạo đã ngừng hoạt động và gia nhập Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam […]” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2004).

“Hội HĐVN ở miền Bắc được mời tham dự Đại hội thành lập Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam (HLHTNVN) ở Hà Nội ngày 9/4/1957 và chính thức tham gia vào HLHTNVN với tư cách là thành viên tập thể […]” (Nguyễn Lệnh, 2011).

Thứ hai, Hội Hướng đạo Việt Nam hoạt động ở miền Nam Việt Nam trong lãnh thổ nước Việt Nam Cộng hoà đến ngày 30 tháng 4, 1975 đã được phép hoạt động bằng Nghị định số 326–NĐ/TN do Bộ trưởng Bộ Thanh niên Thể thao Vũ Hồng Khanh ký ngày 9/2/1953. Như thế Hội Hướng Đạo Việt Nam 1953 đã được thành lập trong Quốc gia Việt Nam, dưới thời chính phủ Nguyễn Văn Tâm, và đã liên tục sinh hoạt và phát triển cho đến ngày 30 tháng 4, 1975, khi chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam, với quyết định của Uỷ ban Quân quản thành phố Sài Gòn-Gia Định, giải thể và tịch thu tài sản, cùng trụ sở tại số 18 Bùi Chu, Sài Gòn vào tháng 5, 1975.

Thứ ba, đối với WOSM, Tổ chức Thế giới của Phong trào Hướng đạo, tại Việt Nam chỉ có một Hội Hướng đạo Việt Nam duy nhất là thành viên quốc gia (National scouting organization, memberNSO) từ năm 1957 đến tháng 4, 1975. Đó là Hội Hướng đạo Việt Nam trong chính thể Việt Nam Cộng hoà. Từ ngày đó, 30 tháng 4, 1975, đến nay hướng đạo Việt Nam không còn là thành viên của WOSM.

Mặt pháp lý, de jure

Cho rằng Hội Hướng đạo Việt Nam 1946 vẫn là một pháp nhân hoạt động, trong bài thuyết trình “Hướng đạo Việt Nam ? ? ?” mới đây, tác giả Nguyễn Lệnh không đồng quan điểm với Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về cả nội dung lẫn hình thức của Thông báo số 143-TB/TW (20 tháng 4, 2004) và phủ nhận hiệu lực của thông báo này.

““Thông báo 143” có đưa ra căn cứ pháp lý là “ở miền Bắc tổ chức hướng đạo đã gia nhập Hội Liên hiệp Thanh niên VN” để cho rằng Hội HĐVN đã ngưng hoạt động. Tôi cho rằng đã có sự hiểu lầm về thuật ngữ pháp lý được sử dụng trong Thông báo. Các thuật ngữ pháp lý được giải thích rằng: hợp nhất, sáp nhập mới chấm dứt pháp nhân; còn gia nhập vào một pháp nhân khác không chấm dứt pháp nhân cũ. Hơn nữa, hiện nay vẫn còn nhiều chứng cứ khác xác định Hội HĐVN ở miền Bắc vẫn tồn tại, hoạt động từ sau ngày gia nhập Hội LHTNVN.” (Nguyễn Lệnh, 2012).

Thực ra Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ đưa ý kiến về thực tế của Hội HĐVN miền Bắc trong hai vế rất đơn giản.

Một là “Từ sau kháng chiến chống Pháp, ở miền Bắc tổ chức hướng đạo đã ngừng hoạt động”.

Và hai là “và [tổ chức hướng đạo đã] gia nhập Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam”.

Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ đưa ý kiến mà không “đưa căn cứ pháp lý” như tác giả Nguyễn Lệnh tưởng.

Về Hội HĐVN ở miền Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam cũng rất vắn tắt:

“[…] ở miền Nam hoạt động hướng đạo tiếp tục phát triển và phân hoá, ngoài tổ chức hướng đạo chính thống, Mỹ nguỵ xây dựng các loại hướng đạo trong tôn giáo, quân đội, cảnh sát… Sau 1975 tất cả các tổ chức này mặc nhiên đã giải thể.” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2004).

Về điểm này, tác giả Nguyễn Lệnh cũng bác bỏ quan điểm của Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, ông viết,

“Còn đối với Hội HĐVN ở miền Nam thì “Thông báo 143” không đưa ra một căn cứ pháp lý nào để chứng minh đã chấm dứt pháp nhân Hội HĐVN mà chỉ nêu một số lý do thuộc về chính trị, […]” (Nguyễn Lệnh, 2012).

Tiếp tục biện luận về mặt pháp lý, trong bài “Về Bài viết “Hai Hội HĐVN” của tác giả Thanh Nam”, tác giả Nguyễn Lệnh viết tiếp:

“[…] cho đến nay tôi vẫn chưa tìm thấy văn bản của “Chính phủ CMLTCHMNVN tịch thu tài sản và trụ sở 18 Bùi Chu, Sài Gòn, vào tháng 5 năm 1975 của Hội HĐVN ở miền Nam” […]”

“[…] khi chính thể VNCH không còn vào năm 1975 thì chế độ mới lên nắm quyền đương nhiên phải bảo hộ các quyền và lợi ích hợp pháp mà cá nhân và tổ chức dân sự đã có được hợp pháp dưới chế độ cũ.”

Coi vậy mà không phải vậy.

Sau 30 tháng 4, 1975 chế độ mới nắm quyền ở miền Nam đến 1976 hay từ 1976 đến nay vẫn do một đảng lãnh đạo dù có đổi tên từ Đảng Lao Động Việt Nam thành Đảng Cộng Sản Việt Nam. Và Đảng Cộng sản Việt Nam đã viết:

“Sau 30/4/1975, ta chủ trương giải thể tất cả các Hội-Đoàn quần chúng có ở miền Nam trước năm 1975, trong đó có Hội Hướng đạo.” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1997)

“Ta” ở câu văn trên là Đảng Cộng sản Việt Nam. Như thế ý kiến của Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2004, năm 2008 về Hội Hướng đạo Việt Nam ở miền Nam cũng chỉ là kiên định lập lại một quan điểm đã có từ trước.

Hơn nữa, theo Nghị định của Chính phủ Quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội số 45/2010/NĐ-CP, ngày 21 tháng 4, 2010, Điều 29 ghi:

“Điều 29. Hội bị giải thể

Hội bị giải thể theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 14 của Nghị định này trong các trường hợp sau:

1. Hội không hoạt động liên tục mười hai tháng; […]” (Nghị định số 45/2010/NĐ-CP, 2010)

Tóm lại, luật pháp của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thống nhất với quan điểm của Đảng Cộng sản Việt nam là cả hai Hội Hướng đạo Việt Nam ở hai miền Nam Bắc “mặc nhiên đã giải thể”.