THƠ VĂN VỚI THUẬT PHONG THỦY

Thơ văn cổ điển là tấm gương phản chiếu nền văn hóa truyền thống, qua đó có thể thấy cảnh quan Phong Thủy. Thuật Phong Thủy có bốn nguyên tắc cơ bản khi chọn đất : Một là bạng sơn (dựa vào núi), hai là ý thủy (kề bên nước), bạng sơn ý thủy (dựa núi kề nước), bốn là thanh sơn thủy nhiễu (núi xanh nước chảy quanh).

A/. Bạng sơn (dựa núi).

Núi là cái giá đỡ dương trạch, cũng là kho tài nguyên trời cho cuộc sống con người. Tổ tiên ta thường tựa vào núi mà xây dựng làng bản. Bản đường, nhà thơ Hạng Tư có câu : “Mặt trời giữa trưa trả bóng núi cho núi, thảm cỏ đầy vết bùn của đàn hươu chạy qua”. Lý Bạch có câu : “Sơn tòng nhân diện khởi, vận bạng mã đầu sinh” (núi dựng ngang mặt người, mây sinh bên đầu ngựa). Trong rất nhiều câu thơ, có hai câu của Đào Uyên Minh đời Đông Hán có thể coi là tuyệt cú : “Thái cúc đông li hạ, du nhiên kiến Nam Sơn” (hái hoa cúc ở bờ dậu phía đông, phóng tầm mắt thấy Nam Sơn), đọc lên, khiến người ta tưởng như nhìn thấy một bức tranh làng quê tuyệt đẹp, và tưởng như mình đang ở trong cảnh đẹp đó, mà hưởng thụ cái thú điền viên.

B/. Ý Thủy (kề nước).

Nước là nguồn sống của vạn vật. Không có nước con ngườikhông thể tồn tại. Ở gần nước là kinh nghiệm mà nhân loại tổng kết về cuộc sống, và cũng là một loại dân tục.

Nhà thơ Mạnh Hạo Nhiên đời đường có câu : “Hơi (nước) sôi đầm Vân Mộng, sóng lắc thành Nhạc Dương”. Đem thành Nhạc Dương đặt giữa đầm Vân Mộng và hồ Động Đình, mênh mông, lấy cái to làm nền cho cái nhỏ, viết nên mối quan hệ giữa nứơc và thành quách.

Tống Chi Vấn đời Đường có câu : “Lâu quan thương hải nhật môn đối Chiết Giang hồ” (đứng trên lầu ngắm cảnh mặt trời trên biển xanh, cổng nhà thì đối diện với hồ Chiết Giang), miêu tả khí thế trùm lên vạn vật và địa hình cực đẹp. Văn phong nghiêm chỉnh, ảnh sắc hùng tráng, đáng để suy ngắm.

Nhà thơ Yến Thị đời Tống cũng có câu : “Hoa lê rụng đầy vườn, màu trắng hòa với ánh trắng, tơ liễu bên hồ phất phơ trước gió”. Căn nhà quá trang nhã, hoa lê nở rộ, trắng như suối bạc, tơ liễu đong đưa, mặt hồ gợn sóng, ở trong một căn nhà như vậy cũng là một sự hưởng thụ

C/. Bạng Sơn Ỷ Thủy (dựa nước kề nước).

Người hiểu biết thích núi, ngừơi có nhân thích nước. Thuật Phong Thủy thích có núi sông. Nhỏ thì nhà ở, to thì thành phố, đều phải xây dựng ở nơi tựa núi kề sông. Về chuyện này, các nhà thơ đều có những câu thơ đẹp :

Hoàn cảnh lớn, Lục Du đời Tống có câu : “Ba vạn dặm chảy về sông, sông ra biển : năm nghìn nhẫn dựng đứng, núi chọc trời”. Đây là lấy bối cảnh sông Hoàng và Hoa Sơn ở miền Bắc để khái quát nơi ở của mọi người, ca ngợi phong cảnh hùng tráng của non sông tổ quốc.

Hoàn cảnh vừa Đỗ Thẫm đời Đường có câu : “Núi Sở chắn ngang mặt đất, sông Hán chảy về nơi chân trời”. Đây là đặc tả cảnh đẹp Nhương Phàn ở Hồ Bắc. Núi Mã Yên từ mặt đất vọt dậy cao vút lưng trời, sông Hán quanh co uốn khúc chảy về phía chân trời.

Hoàn cảnh nhỏ, Đỗ Phủ đời Đừơng có câu : “Cửa sổ đóng khuông lấy Tây Lĩnh quanh năm tuyết phủ, đỗ ở cổng ngoài là thuyền đi Đông Ngô xa vạn dặm”. Đây là miêu tả phong cảnh bên ngoài thảo đường, xa xa là tuyết, nơi gần là thuyền. Tuyết là tuyết lưu cữu hàng ngàn năm, thuyền là thuyền đi vạn dặm, thể hiện mối quan hệ có chuyển dịch gần xa.

Hoàn cảnh không giống nhau về phạm vi ấy, là bức tranh sinh động về minh đường.

D/. Sơn Thanh Thủy Nhiễu (núi xanh, sông uốn khúc).

Núi muốn có màu xanh, thì cây cỏ phải tươi tốt. Sông muốn uốn khúc phải chảy quanh nơi ở. Lý Bạch đời Đường có câu : “Núi biếc chắn ngang phía Bắc của quách (thành ngoài) sông trong chảy vào phía Đông thành”. Đây là miêu tả cảnh quan vùng Thành Tuyên (Tuyên thành) ở An Huy. Dãy núi nằm ngang xanh biếc án ngữ phía Bắc thành ngoài. Dòng sông trong vắt uốn lượn ở phía Đông ngôi thành cổ. Núi sông có tình khiến người lưu luyến.

Liễu Tông Nguyên có câu : “Lớp lớp cây rừng che khuất tằm mắt nhìn đi vạn dặm, dòng sông uốn lượn như chín khúc một”. Núi trùng điệp, rừng lớp lớp, sông quanh co như hồi tràng.

Vương An Thạch đời Tống có câu : “Một dòng sông đem màu xanh vây lấy đồng ruộng, hai dãy núi đưa màu xanh tới kèm hai bên”. Đây là miêu tả cảnh sắc nông thôn Giang Nam, một dòng sông chảy quanh đồng ruộng, hai ngọn núi như hai cái cổng, đẩy cổng mà vào nhà, gửi gắm tình cảm trong sự vật, thể hiện được phong cảnh thôn xóm đầy sức sống.

Qua thơ văn nói trên, có thể thấy những nguyên tắc cơ bản của chọn đất Phong Thủy được duy trì trong thơ, cảnh quan đẹp cũng chính là nơi mà người ta ưa chuộng.