Để thương hiệu rượu làng Vân bay xa

Nằm bên dòng sông Cầu, làng Vân Hà, huyện Việt Yên (Bắc Giang) đã nổi tiếng hàng trăm năm nay với nghề nấu rượu.

Nấu rượu là nghề truyền thống đã có từ lâu đời của xã Vân Hà. Ảnh: BGP/Trâm Anh.

Rượu Vân Hà đã có lịch sử lâu đời hàng trăm năm nay. Người ta bảo xưa kia cả nhà, cả làng Vân Hà đều nấu rượu. Nhưng do sự cạnh tranh của cơ chế thị trường, số lượng các hộ gia đình nấu rượu trong xã đã thu hẹp lại. Hiện toàn xã có 300 hộ gia đình nấu rượu với khoảng 600 lao động tham gia. Sản lượng trung bình khoảng 4 triệu lít/năm.

Nghệ thuật nấu rượu làng Vân rất cầu kỳ, nhiều công đoạn. Quy trình nấu rượu thì cơ bản giống nhau nhưng mỗi gia đình lại có những bí quyết riêng. Rượu được nấu bằng thứ gạo nếp cái hoa vàng thơm ngon kết hợp với loại men gia truyền là 36 vị thuốc Bắc quý hiếm như quế hồi, quế chi, sa nhân...

Sau khi gạo được nấu chín, tiến hành trộn men rồi ủ trong các chum sành, sứ ở điều kiện không có ánh sáng, yếm khí với nhiệt độ, độ ẩm phù hợp. Sau khoảng 3 ngày, tiếp tục đổ nước và một số vị thuốc gia truyền vào ngâm khoảng 5-7 ngày. Đến lúc này đã có một dung dịch nước và có mùi rất thơm, màu vàng óng.

Cuối cùng là tiến hành chưng cất, có được rượu tinh khiết.

Thưởng thức rượu làng Vân, vào miệng thấy vị cay nồng, đậm đà nhưng xuống cổ lại mang vị ngọt nhẹ. Rượu nặng, ngấm nhưng không bị đau đầu, mang nét đặc trưng riêng của rượu làng Vân.

Sản phẩm rượu làng Vân. Ảnh: BGP/Trâm Anh.

Với hương vị thơm ngon như vậy, đã có thời kỳ sản xuất rượu trở thành một nghề sản xuất chính của xã Vân Hà, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập của người lao động trong xã. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, do ảnh hưởng của cơ chế thị trường, việc sản xuất và phát triển rượu làng Vân đang gặp rất nhiều khó khăn. Số lượng hộ sản xuất và sản lượng rượu có xu hướng giảm. Cơ bản thu nhập của người làm nghề sản xuất rượu còn thấp và không ổn định. Nhiều hộ sản xuất hầu hết chưa được cấp phép sản xuất kinh doanh rượu theo quy định. Công nghệ nấu rượu còn lạc hậu.

Đặc biệt, chất lượng rượu hiện nay không đồng đều, đôi khi bị giảm chất lượng.

Hiện nay, trên địa bàn xã Vân Hà có Hội sản xuất và tiêu thụ rượu làng Vân với khoảng 70 hội viên đang tham gia hoạt động. Tuy nhiên, theo ông Đỗ Danh Thơm - Phó Chủ tịch Hội cho biết, các hộ sản xuất vẫn mạnh ai nấy làm, sản xuất riêng lẻ, mỗi người sản xuất theo một cách thức khác nhau, chưa có quy trình sản xuất chuẩn. Do đó, chất lượng rượu chưa được kiểm soát, chưa tạo được sự đồng đều về chất lượng. Trong bối cảnh mất an toàn vệ sinh thực phẩm, nhu cầu sử dụng sản phẩm sạch, an toàn ngày càng cao như hiện nay thì điều này cũng đang tạo ra rào cản lớn cho phát triển rượu làng Vân.

UBND tỉnh Bắc Giang đang chỉ đạo huyện Việt Yên tập trung chỉ đạo phát triển rượu làng Vân.

Ảnh: BGP/Trâm Anh.

Một thương hiệu sản phẩm thành công phải được tạo ra từ chất lượng và mẫu mã sản phẩm. Thế nhưng, công tác xây dựng thương hiệu, thiết kế nhãn mác, bao bì rượu làng Vân vẫn còn rất nhiều hạn chế. Ông Nguyễn Văn Tường - Giám đốc Hợp tác xã Vân Hương cho biết: “Sản phẩm rượu làng Vân mới chỉ tiêu thụ chủ yếu trong tỉnh, một vài tỉnh lân cận như Bắc Giang, Lạng Sơn và dừng lại ở các cửa hàng nhỏ lẻ, chưa vào được các trung tâm thương mại, siêu thị lớn, các tập đoàn bán lẻ do bao bì, mẫu mã chưa đáp ứng yêu cầu. Bao bì không đẹp, sứ dễ vỡ, không đảm bảo an toàn trong vận chuyển. Đem sản phẩm của mình đi thi ở những cuộc thi lớn cũng thấy chưa đẹp so với sản phẩm của các tỉnh”.

Với những khó khăn như vậy, rượu làng Vân vẫn chưa tạo ra được giá trị lớn, chưa đem lại thu nhập cao cho người dân. Hiện một lít rượu nếp cái hoa vàng đang bán trên thị trường mới chỉ có giá 60-70 nghìn đồng/lít, nếu đóng chai cũng chỉ từ 150-150 nghìn đồng/lít. Nếu như xây dựng được thương hiệu, mẫu mã sản phẩm, xử lý công nghệ hiện đại chắc chắn giá trị đem lại sẽ lớn hơn. Đơn cử như sản phẩm chè xanh Bản Ven của huyện Yên Thế, do được xử lý công nghệ hút chân không, đóng gói tem nhãn, mẫu mã bao bì đẹp, một gói chè Bản Ven 200 gram đang được bán với giá 250 nghìn đồng, trung bình 1,2 triệu đồng/kg. Trong khi đó chè xanh bình thường, sản xuất thô chỉ có giá khoảng 300 nghìn đồng/kg.

Với mục tiêu tiếp tục duy trì, phát triển rượu làng Vân trở thành sản phẩm nổi tiếng trong cả nước, tiêu biểu cho các sản phẩm làng nghề truyền thống mang nét đặc trưng của tỉnh Bắc Giang, cuối năm 2014, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã phê duyệt Đề án phát triển rượu làng Vân. Qua đó đã đầu tư các thiết bị công nghệ xử lý hiện đại, 8 dây chuyền, thiết bị tinh chế, lọc rượu mới với công suất 70 nghìn lít/năm/dây chuyền cho các hộ, cơ sở sản xuất có đủ khả năng thực hiện làm nòng cốt để tập hợp, liên kết với toàn bộ các hộ, cơ sở khác để tham gia, trong đó ngân sách tỉnh hỗ trợ 100%. Bên cạnh đó hỗ trợ kinh phí tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm thị trường.

Đặc biệt vừa qua, rượu làng Vân đã được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt là 1 trong 52 sản phẩm đặc sản, chủ lực, đặc trưng, tiềm năng năm 2017 của tỉnh Bắc Giang. Qua đó làm cơ sở để đưa ra những chính sách phát triển phù hợp, trọng tâm đối với sản phẩm rượu Làng Vân.

Mới đây, sau khi khảo sát thực tế tình hình sản xuất và phát triển rượu làng Vân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái đã giao Sở Công Thương phối hợp với huyện Việt Yên tổ chức tuyên truyền, tập huấn cho các hộ sản xuất về cách thức tổ chức sản xuất, xây dựng một quy trình sản xuất chuẩn, tạo ra sản phẩm rượu đồng đều về chất lượng, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Cùng đó, hỗ trợ địa phương nghiên cứu thiết kế mẫu mã, bao bì, tem nhãn sản phẩm, tăng cường tuyên truyền, xây dựng và quảng bá thương hiệu rượu làng Vân. /.