Khảo cổ là hoạt động khai quật các di tích và di vật để nghiên cứu. Nắm vững quan niệm Phong Thủy thì có lợi cho công tác khảo cổ. Qua khảo cổ, lại có thể nghiên cứu sâu về Phong Thủy.
Người xưa có thói quen ở nơi kề núi gần nước, quay mặt ra đồng bằng. Căn cứ vào tập tục đó, khảo cổ của ta chọn vùng sơn thủy để tiến hành khai quật như di chỉ Tử Sơn ở huyện Vũ An tỉnh Hà Bắc là nơi tiếp giáp giữa sơn mạch Thái Hàng với đồng bằng Hoa Bắc, trên triền đất ở bên sông Nam chiếu cao 25 mét so với lòng sông, diện tích 80.000m2.
Đây là di chỉ đầu thời kỳ đồ đá mới được phát hiện đầu tiên ở đồng bằng Hoa Bắc. Lại như Bùi Lý Cương – di chỉ đầu thờikỳ đồ đá mới được phát hiện ở huyện Tân Trịnh tỉnh Hà Nam, nằm ở vùng ven phía Tây vùng đồng bằng Hoa Bắc, nằm trên một ngọn đồi hơi xa khúc ngoặt của Song Tự, cao 25 mét so với lòng sông, diện tích 20.000m2. Di chỉ văn hóa Ngưỡng Thiều
là triền đất nơi giao hội củahai dòng sông. Di chỉ Bán Pha ở Tây An là nằm trên triền đất cấp hai của con sông Sản. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn phát hiện được di tích thành cỗ Hậu Mã đời Tấn ở khoảng giữa hai con sông Phần sông Hội. Đã phát hiện thành cổ Trịnh Hàn nơi giao hội giữa Trị Hà và Hoàng Thủy Hà. Đã phát hiện di chỉ Hạ Đô triều Yên ở Dịch Thủy. Đã phát hiện di chỉ Hàm Đan nước Triệu ở nơi giao hội của Tấm Hà và Chừ Hà.Đã phát hiện kinh đô An Ap của Ngụy ở lưu vực Thanh Long Hà. Đã phát hiện thành Kỳ Nam của nước Sở ở khoảng giữa Chu Hà. Long Kiều Hà và Tân Kiều Hà.
Có thể căn cứ vào quan điểm Phong Thủy để giải quyết khó khăn trong khảo cổ. Từ khảo cố, ta thấy tổ tiên rất tinh vi trong xây dựng nhà ở.
Khi khai quật di chỉ văn hóa Ngưỡng Thiều, phát hiện gần 400 nền nhà, có nền hình tròn nửa chìm nửa nổi, có nền hình tròn trên mặt đất, có nền hình vuông nửa chìm nửa nổi, có nền hình vuông trên mặt đất, có nền vuông các gian nối tiếp nhau. Các cửa đều hướng Nam, hơi chếch sang hướng Tây.
Qua phát hiện khảo cổ, ta thấy tổ tiên có nhiều kinh nghiệm trong việc bảo tồn di hài. Tại Mã Vương Đôi – Trường Sa phát hiện một xác phụ nữ thời Tây Hán, cách đây hơn hai ngàn năm. Ngoại hình của xác hoàn chỉnh, nội tạng hoàn hảo, đây là điều hiếm thấy trên thế giới. Theo lời các chuyên gia thì xác được bảo quản tốt như vậy do mộ thất kết cấu chặt chẽ, được phong bế bằng than và thạch cao. Các nhà khảo cổ còn khai quật được một xác đàn ông đời Hán ở núi Phượng Hoàng, Giang Lãng, Hồ Bắc, bảo quản còn tốt hơn cái xác phụ nữ ở Mã Vương Đôi, thi hài được ngâm trong 100 lít dung dịch màu đỏ trong quan tài.
Từ khảo cổ, thấy được quan niệm khác nhau về Phong Thủy qua các thời đại. Như lăng mộ Nam triều đều tựa lưng vào núi, hướng về đồng bằng, huyệt mộ đào rất lớn, lát nhiều lớp gạch rồi xây mộ thất lên trên : mộ thất xây xong, lại lắp đất nện chặt. Mộ thất đều xây kiểu vòm cuốn, có đường thông tới phòng lẻ, hai lối đi đều có cửa bằng đá. Nếu các nhà khảo cổ gặp di chỉ kiểu này thì hiểu ngay đó là mộ cổ Nam triều.
Vì vậy, nắm vững quan niệm Phong Thủy rất có lợi cho công tác khảo cổ.