การจะพัฒนาวินัยในตนเองจะต้องเริ่มต้นตั้งแต่เด็กในวัยทารกและให้แรงจูงใจทางจริยธรรมแก่เด็กที่โตแล้ว การพัฒนาวินัยในตนเองจะต้องอาศัยความร่วมมือจากสถาบันต่าง ๆที่แวดล้อมตัวเด็กและต้องใช้วิธีการกระตุ้นหรือพัฒนาวินัยในตนเองของเด็กอย่างเหมาะสมด้วย

1. วินัยในตนเอง หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการควบคุมอารมณ์และพฤติกรรม โดยเกิดจากความรู้สึกมองเห็นคุณค่าในการปฏิบัติด้วยตนเอง มิได้เกิดจากอิทธิพลภายนอก เช่น ระเบียบ คำสั่ง การบังคับ ถึงแม้จะมีอุปสรรคก็ยังไม่เปลี่ยนพฤติกรรม

2.การเสริมสร้างวินัยในตนเอง ต้องเริ่มต้นจากตนเองเป็นอันดับแรก ทั้งนี้เพราะมีความเกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ และความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ สังคมมนุษย์จำเป็นต้องมีวินัยเพื่อทำให้เกิดระบบระเบียบ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างความสงบสุข และความเจริญก้าวหน้าแก่ชีวิตและสังคม

3. สร้างวินัยโดยการทำให้เป็นพฤติกรรมเคยชิน วิธีฝึกวินัยที่ดีที่สุดต้องอาศัยธรรมชาติของมนุษย์ที่ดำเนินชีวิตกันด้วยความเคยชินเป็นส่วนใหญ่ แล้วก็ยึดมั่นในความพึงพอใจในพฤติกรรมที่เคยชินนั้น การฝึกคนต้องใช้ความสามารถและต้องมีระบบต้องสอดคล้องกับธรรมชาติให้เกิดพฤติกรรมเคยชิน ถือว่าต้องสร้างวินัยให้เป็นพฤติกรรมเคยชิน

3.1 การสร้างวินัยโดยใช้ปัจจัยอื่นช่วยเสริมวินัยจะทำให้เกิดความสุขและประพฤติปฏิบัติด้วยความพึงพอใจ โดยใช้ปัจจัยอย่างอื่นมาช่วยอีกก็ได้ เช่น มีกัลยาณมิตร วินัยก็เกิดได้ง่าย มีศรัทธาและความรักเป็นองค์ประกอบเสริม ในการสร้างวินัยจากพฤติกรรมที่เคยชิน คือ

3.1.1 เป็นต้นแบบที่ดีของพฤติกรรม (ศีล)

3.1.2 มีความรัก ทำให้เกิดความอบอุ่น มีความเป็นกันเองพร้อมศรัทธาและความสุข (จิตใจ)

3.1.3 มีเหตุมีผล เข้าใจเหตุผลและเห็นคุณค่าในสิ่งที่ทำ (ปัญญา)

2.4 สร้างวินัยด้วยแรงหนุนของสภาพจิตใจ คือ การตั้งเป็นอุดมคติในจิตใจทำให้ใจมีความฝักใฝ่มุ่งมั่นอย่างแรง มีเป้าหมายอย่างแรง เป็นอุดมคติ ใฝ่ตั้งใจจริงปฏิบัติตามวินัยมีความภูมิใจรักษาวินัย

4. สร้างวินัยโดยใช้กฎเกณฑ์บังคับ การสร้างวินัยโดยใช้กฎหมาย หรือกฎเกณฑ์บังคับควบคุมโดยมีการลงโทษ วิธีนี้ก็สร้างวินัยได้ บางครั้งได้ผลแต่เมื่อกฎเกณฑ์นั้นไม่บีบบังคับรุนแรงเกินไป และมีช่วงเวลายาวพอที่จะให้คนผ่านเข้าสู่ความเคยชินจนเขาไม่รู้ตัว พอกลายเป็นความเคยชินไปแล้วก็เข้าสู่กฎธรรมชาติตามวิธีแรก คือเป็นวินัยพื้นฐานที่เกิดขึ้นโดยการสร้างพฤติกรรมเคยชินมันกลายเป็นเรื่องของความเคยชินตามธรรมชาติที่มารับทอดจากการใช้อำนาจบีบบังคับ อันนั้นต่างหากที่ได้ผล

5. พระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระบรมราโชวาท เกี่ยวกับเรื่อง วินัย ไว้ในโอกาสต่างๆ กันว่า

" สามัคคี มีวินัย คือ ปัจจัยสร้างชาติ "

" ระเบียบวินัยดี เป็นสิ่งชี้ความเจริญ "

" คำตั้งใจ ศึกษาฝึกหัดตนตามระเบียบวินัย และแบบธรรมเนียมของลูกเสือ ให้แน่วแน่ ต่อไป

ก็จะมีวามรู้ ความดี ความเจริญอย่างเต็มที่ อละสามารถที่จะคุ้มครองรักษาประเทศชาติไว้ได้อย่างแน่นอน "

" หลักการและจรรยาบรรณของลูกเสือนั้น เมื่ได้ฝึกหัดอบรมให้ถูกต้องครบถ้วนโดยบริสุทธิ์

และย่อมจะทำให้บุคคลมีจิตใจที่พร้อมเพียง มุ่งดี มุ่งเจริญต่อกันยิ่งขึ้น และเข้มแข็งเชื่อมั่นในความดีงามมากขึ้น ทั้งมีระเบียบวินัยที่ดี มีวามเข้าใจอันถูกต้องในเรื่องประโยชน์ส่วนรวม และประเทศชาติ ทำให้สามารถเป็นที่พึ่งของตนเอง และของผู้อื่นได้ในที่สุด "