การลูกเสือเป็นขบวนการทางการศึกษาสำหรับเด็กและเยาวชนที่มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างบุคลิกภาพและพัฒนาการทางสังคมให้กับเด็กและเยาวชนเพื่อให้เป็นพลเมืองดีของประเทศ โดยใช้วิธีการของลูกเสือที่ยึดมั่นในกฎและคำปฏิญาณ ซึ่งลูกเสือกับการพัฒนาความเป็นพลเมืองดี เกี่ยวกับความหมายของพลเมืองดี ความเป็นพลเมืองดีในทัศนะของการลูกเสือและแนวทางการพัฒนาการลูกเสือไทย เพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองดี โดยมีรายละเอียด ดังนี้

ขอบข่ายเนื้อหา ประกอบด้วย

3.1 ความหมายของพลเมืองดี

3.2 ความเป็นพลเมืองดีในทัศนะของการลูกเสือ

3.3 แนวทางการพัฒนาการลูกเสือไทยเพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองดี

พลเมืองดี หมายถึง ผู้ปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของชาติ คำสั่งสอนของพ่อ แม่ ครู อาจารย์ มีความสามัคคี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ซึ่งกันและกัน รู้จักรับผิดชอบชั่วดีตามหลักจริยธรรมและหลักธรรมของศาสนา มีความรอบรู้ มีสติปัญญา ขยันขันแข็ง สร้างความเจริญก้าวหน้าให้แก่ตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติได้ครบถ้วนทั้งภารกิจที่ต้องทำและภารกิจที่ควรทำ

ภารกิจที่ต้องทำ หมายถึง สิ่งที่คนส่วนใหญ่เห็นว่าเป็นหน้าที่ที่ต้องกระทำหรือห้ามกระทำ

ถ้าทำก็จะก่อให้เกิดผลดี เกิดประโยชน์ต่อตนเอง ครอบครัว หรือสังคมส่วนรวม แล้วแต่กรณี

ถ้าไม่ทำหรือละเว้นการกระทำตามที่กำหนดจะได้รับผลเสียโดยตรง คือได้รับโทษ หรือถูกบังคับ เช่น ปรับ จำคุก หรือประหารชีวิต เป็นต้น โดยทั่วไปสิ่งที่ระบุภารกิจที่ต้องทำ ได้แก่ กฎหมาย ข้อบังคับและระเบียบต่าง ๆ

ภารกิจที่ควรทำ หมายถึง สิ่งที่คนส่วนใหญ่เห็นว่าเป็นหน้าที่ที่ควรทำ หรือควรละเว้นการกระทำ

ถ้าไม่ทำหรือละเว้นการกระทำ จะได้รับผลเสียโดยทางอ้อม เช่น ได้รับการดูหมิ่นเหยียดหยาม หรือไม่คบค้าสมาคมด้วย เป็นต้น

ถ้าทำจะได้รับการยกย่อง สรรเสริญจากคนในสังคม โดยทั่วไปสิ่งที่ระบุกิจที่ควรทำ เช่น วัฒนธรรม ประเพณี เป็นต้น

“พลเมืองดี” ในทัศนะของการลูกเสือ คือ บุคคลที่มีเกียรติ เชื่อถือได้มีระเบียบวินัย สามารถบังคับใจตนเอง สามารถพึ่งตนเองและสามารถที่จะช่วยเหลือชุมชนและบำเพ็ญประโยชน์ต่อผู้อื่น ทั้งนี้ ต้องคำนึงถึงสภาวะแวดล้อม สถานภาพของตนเองและขีดความสามารถของตนเอง เพื่อป้องกันหรือไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่ตนเองและครอบครัว

การพัฒนาตนเองให้เป็นพลเมืองดีในทัศนะของการลูกเสือ มีดังนี้

1) มีความจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

2) มีเกียรติเชื่อถือได้

3) มีระเบียบวินัย สามารถบังคับใจตนเองได้

4) สามารถพึ่งตนเองได้

5) เต็มใจและสามารถช่วยเหลือชุมชนและบำเพ็ญประโยชน์ต่อผู้อื่นได้ทุกเมื่อ

พลเมืองดีมีความสำคัญที่ทำให้สังคมและประเทศชาติเจริญก้าวหน้า การฝึกวินัยให้ลูกเสือเป็นผู้มีความซื่อสัตย์ มีจิตอาสาที่จะช่วยเหลือผู้อื่น มีส่วนร่วม มีคุณธรรม รู้จักหน้าที่ของตนและไม่ทำความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น

แนวทางการพัฒนาลูกเสือไทย เพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองดี กระทำได้โดย การจัดทำกิจกรรมที่เหมาะสมกับวัย ความสามารถของลูกเสือและกิจกรรมควรมุ่งเน้นให้ลูกเสือเป็นผู้มีจิตอาสา มีวินัยและรู้จักหน้าที่ของตนด้วยการปฏิบัติจริงโดยยึดคำปฏิญาณและกฎของลูกเสือเป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมภายใต้สภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติเพื่อให้ลูกเสือสามารถซึมซับธรรมชาติและประยุกต์ทฤษฎีสู่การปฏิบัติ