Βιομάζα
Μέ τόν όρο βιομάζα αποκαλείται οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι τό ξύλο καί άλλα προϊόντα τού δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) καί μπορεί νά χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο γιά παραγωγή ενέργειας.
Η ενέργεια που είναι δεσμευμένη στίς φυτικές ουσίες προέρχεται από τόν ήλιο. Μέ τήν διαδικασία τής φωτοσύνθεσης, τά φυτά μετασχηματίζουν τήν ηλιακή ενέργεια σέ βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί αυτή τήν ενέργεια τήν προσλαμβάνουν μέ τήν τροφή τους καί αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή τήν ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα, μετά τήν επεξεργασία καί τήν χρήση της. Είναι μία ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στήν πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τά φυτά κατά τήν φωτοσύνθεση.
Η βιομάζα είναι η πιό παλιά καί διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Ο πρωτόγονος άνθρωπος, γιά νά ζεσταθεί καί νά μαγειρέψει, χρησιμοποίησε τήν ενέργεια (θερμότητα) που προερχόταν από τήν καύση τών ξύλων, που είναι ένα είδος βιομάζας.
Αλλά καί μέχρι σήμερα, κυρίως οι αγροτικοί πληθυσμοί, τόσο τής Αφρικής, τής Ινδίας καί τής Λατινικής Αμερικής, όσο καί τής Ευρώπης, γιά νά ζεσταθούν, νά μαγειρέψουν καί νά φωτιστούν χρησιμοποιούν ξύλα, φυτικά υπολείμματα (άχυρα, πριονίδια, άχρηστους καρπούς ή κουκούτσια κ.ά.) καί ζωικά απόβλητα (κοπριά, λίπος ζώων, άχρηστα αλιεύματα κ.ά.).
Όλα τά παραπάνω υλικά, που άμεσα ή έμμεσα προέρχονται από τόν φυτικό κόσμο, αλλά καί τά υγρά απόβλητα καί τό μεγαλύτερο μέρος από τά αστικά απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, χαρτί κ.ά.) τών πόλεων καί τών βιομηχανιών, μπορούμε νά τά μετατρέψουμε σέ ενέργεια.
Χαρακτηριστικά
Η ενέργεια τής βιομάζας (βιοενέργεια ή πράσινη ενέργεια) είναι δευτερογενής ηλιακή ενέργεια. Η ηλιακή ενέργεια μετασχηματίζεται από τά φυτά μέσω τής φωτοσύνθεσης. Οι βασικές πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, είναι τό νερό καί ο άνθρακας, που είναι άφθονα στήν φύση.
Η μόνη φυσικά ευρισκόμενη πηγή ενέργειας μέ άνθρακα που τά αποθέματά της είναι ικανά ώστε νά μπορεί νά χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο τών ορυκτών καυσίμων, είναι η βιομάζα. Αντίθετα από αυτά, η βιομάζα είναι ανανεώσιμη καθώς απαιτείται μόνο μία σύντομη χρονική περίοδος γιά νά αναπληρωθεί ό,τι χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας. Εν γένει, γιά τίς διάφορες τελικές χρήσεις υιοθετούνται διαφορετικοί όροι. Έτσι, ο όρος "βιοϊσχύς" περιγράφει τά συστήματα που χρησιμοποιούν πρώτες ύλες βιομάζας αντί τών συνήθων ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο, άνθρακα) γιά ηλεκτροπαραγωγή, ενώ ως "βιοκαύσιμα" αναφέρονται κυρίως τά υγρά καύσιμα μεταφορών που υποκαθιστούν πετρελαϊκά προϊόντα, π.χ. βενζίνη ή ντίζελ.
Βασικό πλεονέκτημα τής βιομάζας είναι ότι είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας καί ότι παρέχει ενέργεια αποθηκευμένη μέ χημική μορφή. Η αξιοποίηση της μπορεί νά γίνει μέ μετατροπή της σέ μεγάλη ποικιλία προϊόντων, μέ διάφορες μεθόδους καί τήν χρήση σχετικά απλής τεχνολογίας. Σάν πλεονέκτημά της καταγράφεται καί τό ότι κατά τήν παραγωγή καί τήν μετατροπή της δέν δημιουργούνται οικολογικά καί περιβαλλοντολογικά προβλήματα. Από τήν άλλη, σάν μορφή ενέργειας η βιομάζα χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο, σέ σύγκριση μέ τά ορυκτά καύσιμα, λόγω χαμηλής πυκνότητας καί/ή υψηλής περιεκτικότητας σέ νερό, εποχικότητα, μεγάλη διασπορά, κλπ. Τά χαρακτηριστικά αυτά συνεπάγονται πρόσθετες, σέ σχέση μέ τά ορυκτά καύσιμα, δυσκολίες στήν συλλογή, μεταφορά καί αποθήκευσή της. Σάν συνέπεια τό κόστος μετατροπής της σέ πιό εύχρηστες μορφές ενέργειας παραμένει υψηλό.
Εντούτοις, η έρευνα καί η τεχνολογική πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί τά τελευταία 10 χρόνια έχουν καταστήσει τίς τεχνολογίες ενεργειακής μετατροπής τής βιομάζας εξαιρετικά ελκυστικές σέ παγκόσμιο επίπεδο. Οι προοπτικές, μάλιστα, τής βιοενέργειας καθίστανται διαρκώς μεγαλύτερες καί πιό ελπιδοφόρες. Στίς πιό προηγμένες οικονομικά χώρες, αναμένεται νά καλύπτει σημαντικό τμήμα τής ενεργειακής παραγωγής μελλοντικά [1].
Πλεονεκτήματα
Η καύση τής βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου τού άνθρακα (CO2) δέν συνεισφέρει στό φαινόμενο τού θερμοκηπίου - επειδή οι ποσότητες τού διοξειδίου τού άνθρακα (CO2) που απελευθερώνονται κατά τήν καύση τής βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τά φυτά γιά τήν δημιουργία τής βιομάζας.
Η μηδαμινή ύπαρξη τού θείου στήν βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στόν περιορισμό τών εκπομπών τού διοξειδίου τού θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο γιά τήν όξινη βροχή.
Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σέ ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στήν μείωση τής εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα καί βελτίωση τού εμπορικού ισοζυγίου, στήν εξασφάλιση τού ενεργειακού εφοδιασμού καί στήν εξοικονόμηση τού συναλλάγματος.
Η ενεργειακή αξιοποίηση τής βιομάζας σέ μία περιοχή, αυξάνει τήν απασχόληση στίς αγροτικές περιοχές μέ τήν χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης, σόργο, καλάμι, κενάφ) τήν δημιουργία εναλλακτικών αγορών γιά τίς παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), καί τήν συγκράτηση τού πληθυσμού στίς εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στήν κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη τής περιοχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά αποτελέσματα στόν τομέα τής απασχόλησης τόσο στόν αγροτικό όσο καί στόν βιομηχανικό χώρο.
Μειονεκτήματα
Ο αυξημένος όγκος καί η μεγάλη περιεκτικότητα σέ υγρασία, σέ σχέση μέ τά ορυκτά καύσιμα δυσχεραίνουν τήν ενεργειακή αξιοποίηση τής βιομάζας.
Η μεγάλη διασπορά καί η εποχιακή παραγωγή τής βιομάζας δυσκολεύουν τήν συνεχή τροφοδοσία μέ πρώτη ύλη τών μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης τής βιομάζας.
Βάση τών παραπάνω παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τήν συλλογή, μεταφορά, καί αποθήκευση τής βιομάζας που αυξάνουν τό κόστος τής ενεργειακής αξιοποίησης.
Οι σύγχρονες καί βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής τής βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες μέ αυτό τών συμβατικών καυσίμων.
Στήν Ελλάδα υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα καθόσον λειτουργούν 5 εργοστάσια παραγωγής πελλετών [εκκρεμεί παραπομπή], ενώ εντός τού θέρους 2010 αρχίζει παραγωγή καί ένα έκτο στό Νευροκόπι που είναι από τά μεγαλύτερα στόν κόσμο.
Σχετική βιβλιογραφία
Κοδοσάκης Ε. Δημήτρης, Διαχείριση φυσικών πόρων καί ενέργεια, σελ. 233-240, εκδ. Α. Σταμούλη, Αθήνα, 1994
Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), http://www.cres.gr
Παραπομπές
↑ http://www.biomassenergy.gr/articles/news/61-danish-2050-strategy-focuses-on-wind-and-bioenergy