Deel VI. Samenwerking in het gezin
COMMUNICATIE
Ouders klagen er veelvuldig over dat zij niet in staat zijn met hun kinderen te communiceren. Wat deze ouders bedoelen, is dat ze geen positieve gedachten overbrengen of ontvangen. En maar al te vaak is de reden hiervan dat er geen positieve gevoelens zijn!
Sandra komt thuis uit school. Moeder opent een spervuur van vragen: ‘Waarom ben je zo laat? Je weet dat ik me dan ongerust maak. Je had al lang aan je huiswerk bezig moeten zijn. Je moet niet met die ruwe kinderen omgaan.’ Sandra kijkt haar moeder lelijk aan en verdwijnt naar haar kamer.
Praten zou moeten worden gereserveerd voor positieve doeleinden: het geven van informatie, het vertellen van verhaaltjes, het oplossen van moeilijkheden, het uitwisselen van gedachten en gevoelens. Ouders die welwillendheid tonen zullen deze houding in het algemeen op hun kinderen overdragen.
Vermijd woorden tijdens een conflict. Zwijgen is dan een doeltreffende vorm van communicatie; het geeft u bovendien de mogelijkheid om af te koelen. Onze adviezen met betrekking tot logische gevolgen (hoofdstuk 5) kunnen u helpen uw kinderen te reguleren en tegelijkertijd respect voor hen als persoon te tonen. Dit zal ertoe bijdragen, een goede verstandhouding met uw kinderen te handhaven.
HET UITZENDEN VAN POSITIEVE SIGNALEN
Aanvaard het kind
Het kind moet geloven dat hij in beginsel oké is en dat u van hem houdt, ongeacht wat hij zegt of doet. Het kan zijn dat u het niet leuk vindt wat hij doet, maar u houdt van hem als persoon. Slechts een enkel woord zal gewoonlijk voldoende zijn: ‘Fijn’, of: ‘Dat gevoel heb ik ook af en toe.’ Bij een glimlach een knipoog of een omhelzing zijn helemaal geen woorden nodig; een klein gebaar zegt het kind al dat u hem accepteert.
Toon genegenheid
Sommige ouders tonen alleen genegenheid als het kind erg jong is. Ons hele leven lang hebben we lichamelijk contact en warmte nodig. Aanvaard ook de genegenheid van uw kind en moedig hem daarin aan.
Breng wedijver tussen kinderen tot een minimum terug
Degene die het in een concurrentiestrijd verliest, voelt zich niet tevreden over zichzelf. Het is het beste om samenwerking aan te moedigen.
Let op de toon van uw stem
Een zacht, vriendelijk stemgeluid is innemender dan een schelle, kijvende stem.
Let op niet-verbale signalen
Een boze gelaatsuitdrukking geeft een negatieve geesteshouding weer. Blijf kalm en vriendelijk.
Geef uw eigen onvolkomenheden toe
Door uw eigen vergissingen toe te geven, laat u het kind zien dat u ook maar een mens bent en geeft u aan dat u het ook niet altijd bij het rechte eind hebt, en dat zelf wel weet.
Toon waardering
Laat het kind merken hoezeer u hem als persoon waardeert en met alleen wat hij doet.
Toon uw enthousiasme en spontaniteit
Plezierige momenten, samen doorgebracht, zijn bouwstenen voor een goede verstandhouding.
Laat geen signalen in de trant van ‘jij moet’ van u uitgaan
Zeg niet: ‘je moet geen ruzie maken met je broer’, maar: ‘Ik ga de kamer uit als jullie ruzie maken.’
DOELTREFFEND LUISTEREN
Sta niet direct met uw oordeel klaar
Erken dat het kind het recht heeft om er zijn eigen ideeën op na te houden, zelfs als deze niet overeenstemmen met de uwe.
Wees een actief toehoorder
Als het kind iets wil vertellen, toon dan aandacht voor hem. Joop: ‘Mam, het was vandaag niks leuk op school; ik heb een repetitie verknoeid.’ Moeder (onderbreekt het opmaken van de bedden en gaat naar Joop toe): ‘Vertel eens?’
Probeer te begrijpen wat een kind wil zeggen
Het ontwikkelen van taalvaardigheid kost tijd en een jong kind zegt soms iets anders dan hij bedoelt. Mark (4 jaar): ‘Oma, papa gaat met me naar de kelder.’ Oma (Verbaasd, maar probeert het te begrijpen): ‘Wat ga je daar doen?’Mark: ‘Weet je, daar zijn botsautootjes en je kunt er met ballen gooien en dingen winnen.’Oma: ‘O, je gaat met papa naar de kermis?’ Mark: ‘ja.’
Denk na over de gevoelens van een kind
Van tijd tot tijd vertellen de wóórden van een kind niet het hele verhaal; dan kan hij zijn eigen gevoelens niet onder woorden brengen, en soms kènt hij ze niet eens. Als ouders kunnen tonen dat ze zijn gevoelens begrijpen, dan bevordert dat de verstandhouding. Evert: ‘Pap, kijk nou eens naar mijn vrachtauto. Hans heeft hem kapot gemaakt, dat gemene rotjoch! Ik ga ook een auto van hem kapot maken!’Vader: ‘je bent boos op hem en je wilt het hem betaald zetten.’ Evert: ‘Ja.’
In dit boek proberen wij ouders te leren hoe ze een positieve verstandhouding met hun kinderen kunnen opbouwen. Een goede communicatie is in dit proces van vitaal belang. Wilt u meer weten over communiceren met kinderen, leest u dan de boeken van Thomas Gordon over dit onderwerp.(Luisteren naar kinderen. Elsevier 1979/ Beter omgaan met kinderen. Elsevier 1979/ Luisteren naar elkaar Dekker & v.d.Vegt 1979).
Communiceren is van zulk essentieel belang, dat wij het instellen van een gezinsraad - een gestructureerd middel voor doeltreffende gedachtewisselingen - het belangrijkste advies vinden dat we ouders kunnen geven. In het volgende hoofdstuk gaan we er uitgebreid op in.