Deel I BASISPRINCIPES VAN PRAKTISCH OUDERSCHAP
01. Het ideale gezin - het ideale kind
02. Grondbeginselen van de ontwikkeling van het kind
03. Democratisch in plaats van autoritair optreden
04. Belonen en straffen: een misverstand
05. Natuurlijke en logische gevolgen
07. Algemene regels voor het opvoeden van kinderen
Toen oma De Vries door haar man Henk van het station werd gehaald, vroeg hij haar: ‘Hoe was het met Elly en de kinderen?’
‘Goed , antwoordde ze. ‘Ik heb het er erg fijn gehad.’
‘Mooi’, zei Henk, maar er klonk twijfel in zijn stem. De vorige keer hadden ze samen bij hun dochter Elly, haar man Arie en hun drie kinderen gelogeerd; hij had het afschuwelijk gevonden.
‘Henk, het is gewoon niet te geloven hoe die kinderen zijn veranderd. Ik verwachtte het ergste: schreeuwende, veeleisende, ongehoorzame kleine boeven. Ik dacht dat Elly op van de zenuwen zou zijn. Ik weet nog hoe woedend Arie steeds op de kinderen was. Maar het was er deze keer erg plezierig. je had mee moeten gaan.’
Henk de Vries keek zijn vrouw eens goed aan. ‘Is dat waar?’
Zijn vrouw antwoordde: ‘Het lijkt wel een wonder. De kinderen waren vriendelijk, beleefd en aanhankelijk en ze toonden zelfs respect. Ik vroeg aan Elly wat er in ‘s hemelsnaam was gebeurd. Ze zei dat ze met maagklachten naar de dokter was gegaan; ze had hem verteld dat ze kapotging aan de toestand thuis. dat ze de hele dag de kinderen achterna moest lopen. De dokter raadde haar aan naar een bureau voor gezinsmoeilijkheden te gaan. Daar leerde ze hoe ze de zaak moest aanpakken. Binnen een maand, vertelde ze me - en Arie bevestigde dat -, waren de ruzies praktisch afgelopen en maakten de kinderen geen rommel meer in huis. Marten treuzelde niet meer, Marieke zoog niet meer op haar duim, een autoritje was geen kwelling meer en met Bart ging het beter op school - zo ongeveer álles ging beter. Toen kwam er wel een terugslag, maar Elly en Arie hielden vol. Na ongeveer drie maanden liep alles weer naar wens en nu gaat het al bijna een jaar goed. Elly weet nog hoe ondersteboven jij vorig jaar was en dat je zei datje pas terug zou komen als de kinderen volwassen zijn. Nou, zo lang hoefje nu niet meer te wachten - je zult het er nu erg leuk vinden. We hebben erover gepraat in hun gezinsraad.’
‘Gezinsraad?’, vroeg Henk. ‘Wat is dat?’
‘Zo noemen ze dat. Het is zoiets als democratie in het gezin. Eén keer per week komen ze bij elkaar in de gezinsraad, waar ze over allerlei zaken praten, besluiten nemen en moeilijkheden oplossen.’
‘Je zei dat Marten niet meer treuzelt? Hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen?’
‘O, dat was eenvoudig. Ze bleven gewoon niet meer op hem wachten. Bij het eten hoefde hij niet meer aan tafel te blijven zitten tot hij zijn bord leeg had. Hij moest zelf opscheppen en hij kon net zo veel of net zo weinig nemen als hij wilde. Na ongeveer twintig minuten, als iedereen klaar was, haalden ze zijn bord weg.’
‘Haalden ze zijn eten weg?’
‘Ja, en het hielp; hij eet nu goed. Als hij niet klaar was om mee te gaan, zetten ze hem in zijn pyjama in de auto en daar moest hij zich dan aankleden. Ze noemen dat ‘logische gevolgen.’
Het is onze ervaring dat zulke succesverhalen niet ongewoon zijn. Ouders kunnen leren zichzelf te veranderen. Kinderen kunnen leren zich aan te passen aan de nieuwe strategie van hun ouders. Gezinnen worden dan beter georganiseerd en daardoor efficiënter en gelukkiger.
Er zijn natuurlijk vele verschillende manieren om met verhoudingen en moeilijkheden binnen het gezin om te gaan. De manier waaraan wij de voorkeur geven, is ontwikkeld door dr. Alfred Adler, een Oostenrijkse psychiater, die in 1922 in Wenen medisch-opvoedkundige bureaus oprichtte. Dit zijn de voorlopers van de bureaus voor gezinsmoeilijkheden zoals wij die nu onder andere ook in Nederland kennen. in de loop der jaren zijn in de Verenigde Staten van Amerika honderden van zulke Adleriaanse bureaus opgericht en zijn tienduizenden gezinnen daar geholpen. ,
De essentie van het Adleriaanse systeem met betrekking tot verhoudingen binnen het gezin is respect. Ouders moeten leren respect te hebben voor zichzelf; zij moeten ook leren hun kinderen te respecteren.
WAT IS RESPECT?
Wij kennen allen de gebruikelijke betekenis van dit woord. In welke betekenis gebruiken wij het met betrekking tot verhoudingen binnen het gezin? Wat is respectloos ouderlijk gedrag?
Naar ons oordeel geven ouders geen blijk van respect als zij:
hun kinderen voorschrijven wat en hoeveel ze moeten eten (uitgezonderd natuurlijk dingen die giftig zijn);
hun kinderen werk uit handen nemen dat deze zèlf zouden moeten doen;
op hun kinderen mopperen;
hen straffen;
hen belonen;
op hen vitten;
hen herhaaldelijk voor dezelfde dingen waarschuwen;
alles voor hen opruimen;
zeggen wie wel en wie niet hun vriendjes mogen zijn;
hun zakgeld beheren;
getreuzel toestaan;
zich bemoeien met hun schoolwerk;
bevelen herhalen.
HET IDEALE KIND
‘Individualpsychologie een school van denken die is gesticht door dr. Alfred Adler, legt de nadruk op menselijke waardigheid en vrijheid. In onze benadering ligt het accent voor zowel kinderen als ouders op het begrip ‘respect’ of ‘achting’. Wij zijn van mening dat de opvoedende fase van het ouderschap een uiterst boeiende en voldoening gevende ervaring in het leven kan zijn. Helaas ondervinden ouders maar al te vaak dat hun kinderen hun heel wat moeilijkheden bezorgen. Meer dan door welke andere factor ook worden huwelijken ontwricht door ruzies over de kinderen - meer dan door moeilijkheden over geld, seks of schoonouders.
Hoewel ouders fijne kinderen willen, weten zij gewoonlijk niet hoe ze hen moeten opvoeden. In de loop der jaren, werkend met duizenden ouders, hebben wij ontdekt dat bijna alle ouders het erover eens zijn dat het ideale kind moet beschikken over de volgende vier eigenschappen:
Respect
Het ideale kind houdt rekening met de gevoelens van anderen. Hij behandelt hen eerlijk. Hij staat niet toe dat anderen hem niet netjes behandelen.
Kinderen ontwikkelen respect als zij met respect worden behandeld.
Verantwoordelijkheidsgevoel
Het ideale kind levert een bijdrage aan het welbevinden van het gezin. Hij is thuis hulpvaardig. Hij doet zijn karweitjes zoals dat van hem verwacht wordt, zonder dat men hem eraan hoeft te herinneren. Hij neemt graag deel aan het gezinsleven en gedraagt zich niet als een vorst die dienstbetoon verwacht.
Kinderen ontwikkelen verantwoordelijkheidsgevoel door verantwoordelijkheid te leren dragen.
Vindingrijkheid
Het ideale kind zorgt voor zichzelf Hij kan zichzelf bezighouden. Hij kan de confrontatie met nieuwe mensen en nieuwe situaties aan. Hij is onafhankelijk en vol zelfvertrouwen.
Kinderen ontwikkelen vindingrijkheid als zij de kans krijgen om problemen in hun leven zelf op te lossen.
Gemeenschapsgevoel
Het ideale kind is vriendelijk, hartelijk en liefdevol. Hij vindt volwassenen aardig en vindt het erg plezierig met volwassenen samen te zijn. Hij geniet van het leven. Als lid van het gezin ontvangt hij liefde en doet hij zijn best om ook zelf liefde te geven.
Kinderen ontwikkelen gemeenschapsgevoel als zij eerlijk en met liefde en respect worden behandeld.
Als kinderen voortdurend met respect worden benaderd en als verantwoordelijke mensen worden behandeld, als er van hen wordt verwacht dat zij zelf hun eigen problemen kunnen oplossen en als de houding van de ouders vriendelijk en liefdevol is, zullen kinderen deze gewenste eigenschappen ontwikkelen. Boze, opstandige, niet-coöperatieve, vijandige of wraakzuchtige kinderen zijn gewoonlijk zo geworden door gebrek aan kennis bij de ouders. Vele ouders wéten gewoon niet hoe zij hun taak moeten opvatten. Zij begrijpen het kind met. Zij begrijpen menselijk gedrag niet. Zij hebben onjuiste opvattingen over discipline en opvoeding.
Twee houdingen:
Een houding die getuigt van respect. Een houding die getuigt van gebrek aan respect.