HET PROBLEEM
Een jong echtpaar, genaamd Schuts, had twee kinderen: een jongen van 7 en een meisje van 5. Beide ouders gaven les op een basisschool in een buitenwijk. De familie Schuts woonde op het terrein van de school in een grote woning, samen met drie andere gezinnen. Het huiselijk leven van de heer en mevrouw Schuts werd bepaald door de alles overheersende zorg, de anderen in huis niet tot last te zijn. Zij woonden daar gratis en waren druk aan het sparen om uiteindelijk een eigen huis te kunnen kopen.
Een groot probleem was bedtijd. De ouders waren niet alleen bang dat het huilen van hun kinderen anderen zou Storen, maar hadden ook onjuiste opvattingen over slapengaan en nachtrust. De voor dit gezin typerende tijdsindeling van ongeveer 7 uur ‘s avonds tot 7 uur ‘s ochtends zag er als volgt uit:
19.00 uur - Moeder vraagt de kinderen, hun pyjama aan.te doen en zich klaar te maken voor de nacht. Daarover ontstaat gekibbel.
19.30 uur - Moeder neemt de kinderen mee naar de badkamer, wast hen één voor één en houdt toezicht op het tandenpoetsen.
20.00 uur - De ouders kleden zich uit en trekken hun pyjama aan. Vader gaat mee naar de kamer van de zoon en leest hem een half uur voor. Moeder doet hetzelfde voor de dochter.
20.30 uur - Vader verlaat de kamer van de zoon en kleedt zich weer aan. Moeder gaat bij haar dochter op bed liggen en blijft daar ongeveer een half uur, tot het kind in slaap is gevallen. Daarna kleedt ze zich weer aan.
22.30 uur - De ouders gaan zelf naar bed.
1.00 uur - De dochter staat op en maakt moeder wakker, die dan met het meisje naar de wc gaat, wacht tot zij klaar is, haar weer naar bed brengt, bij haar gaat liggen en wacht tot dochterlief weer in slaap is gevallen.
2.00 uur - De jongen komt naar de slaapkamer van zijn ouders en maakt vader wakker, die hem begeleidt naar de wc en hem dan weer onder de wol stopt.
4.00 uur - De dochter staat op, gaat naar de slaapkamer van haar ouders en kruipt bij hen in bed.
5.00 uur - De zoon stapt in het ouderlijk bed en vader staat op om in het bed van zijn zoon verder te slapen.
7.00 uur - De ouders staan op.
BESPREKING
Hoewel bovengeschetste situatie hoogst ongebruikelijk is, zijn problemen met het naar bed gaan een veel voorkomend - en gewoonlijk volkomen onnodig - verschijnsel. Herhaaldelijk ontstaan problemen uit misvattingen. Veel ouders zijn zich er niet van bewust dat niemand precies weet hoeveel slaap bijvoorbeeld een 10-jarige nodig heeft. Het is niet goed, een kind te dwingen een bepaald aantal uren te slapen. Ieder individu moet door eigen ervaring uitvinden hoeveel nachtrust hij nodig heeft. Op dit punt kunnen zelfs tweelingen aanzienlijk van elkaar verschillen. Joop van 10 kan bijvoorbeeld tien uur slaap nodig hebben, terwijl zijn tweelingzusje Susanne genoeg heeft aan acht uur.
Soms komt het voor dat een kind er geen idee van heeft dat slaap lichamelijk noodzakelijk is. Hij weet alleen dat zijn ouders hem een bepaalde bedtijd opleggen, waar hij het niet mee eens is en hij vindt dat hij alle recht heeft om met hen over dit onderwerp van mening te verschillen. Sommige ouders zijn bang dat hun kind niet genoeg nachtrust krijgt als zij niet eigenmachtig vaststellen hoeveel uren slaap hij nodig heeft. Ze bepalen regels, mopperen, dreigen, slaan - alles zonder resultaat.
OPLOSSING
Onze adviezen om dergelijke problemen op te lossen, moeten binnen een week helpen - als U, de ouders, ze consequent opvolgt.
Probeer in een gesprek samen met de kinderen een ook voor hen aanvaardbare bedtijd te vinden. Gewoonlijk zijn kinderen op dit punt zakelijker dan de ouders zouden verwachten. Ze kunnen bijvoorbeeld ‘half 9’ voorstellen als kinderbedtijd altijd op 8 uur was vastgesteld. Als ze zó laat naar bed willen gaan dat er voor u en uw echtgenoot geen tijd overblijft om samen te zijn, kunt u tegen hen zeggen dat ze op een vastgestelde tijd naar hun eigen kamer moeten gaan, omdat u beiden graag nog wat samen wilt zijn.
Leg uit dat ze in hun kamer moeten blijven, dat ze al dan niet het licht aan mogen hebben en dat ze mogen gaan slapen wanneer ze willen. U moet niet bij uw kind op bed gaan liggen om hem te ‘helpen’ in slaap te vallen.
Als ze in hun kamer zijn, kunnen ze u roepen om een verhaaltje voor te lezen of om hen alleen even in te stoppen. Daarna kunnen ze gaan slapen of wakker blijven, maar ze moeten in hun kamer blijven.
Als het kind uit zijn kamer komt, breng hem dan zwijgend snel weer terug. Als hij er opnieuw uitkomt, breng hem dan opnieuw snel en zwijgend terug. Herhaal dat zo vaak als nodig is. Blijf zo nodig bij de deur van zijn kamer staan.
Zie erop toe dat het kind op zijn vaste tijd opstaat. Als hij moe is, zoveel te beter. Hem moet niet worden toegestaan uit te slapen als hij de avond tevoren te lang is opgebleven.
Als een kind ‘s nachts naar de wc moet, ga dan met niet hem mee. Laat in de gang en op de wc een nachtlampje branden. Hij kan best alleen gaan.
Sta een kind niet toe bij u in bed te kruipen, tenzij u dat goed vindt. U kunt hem bijvoorbeeld zeggen dat hij wèl op zaterdag en/of zondagochtend bij u in bed mag komen; dan kunt u de deur van uw slaapkamer uitnodigend openzetten. Als u hem vanaf het begin niet toestaat in uw bed te slapen, zal hij dat aanvaarden. Als hij u al zo heeft opgevoed dat u hem in uw bed toelaat, zeg hem dan - maar slechts één keer - dat dat uw slaap verstoort en dat u dat niet langer meer wilt. Als hij zich daar niets van aantrekt, doe dan uw slaapkamerdeur op slot, zodat hij niet binnen kan komen. U zult de deur niet meer dan één of twee keer hoeven af te sluiten.
Als een kind een nare droom heeft of bang is in het donker, besteed er dan niet al te veel aandacht aan. In hoofdstuk 27 zullen, wij dit tot in bijzonderheden bespreken.
Maak niet te veel drukte over nachtrust, want dat kan er de oorzaak van zijn dat het kind ongewenste slaapgewoonten ontwikkelt, die tot in de volwassenheid kunnen voortduren.
OPLOSSING, TOEGEPAST IN HET GEZIN SCHUTS
De aanwijzingen van hun counselor opvolgend, gingen de heer en mevrouw Schuts naar hun buren om uit te leggen wat ze van plan waren te doen om het probleem op te lossen. De buren waren blij dat de familie Schuts professionele hulp had ingeroepen en gaven de verzekering dat het hun niet zou hinderen als de kinderen een tijdje zouden huilen. Gesterkt door dit begrip spraken de ouders met hun kinderen en deelden hun mee dat ze van nu af aan om half 9 naar hun kamer moesten gaan, maar als ze dat wilden, zouden vader en moeder een paar minuten bij hen komen om welterusten te zeggen of een verhaaltje voor te lezen. Voortaan zouden zij zelf naar de wc moeten gaan. Alleen op zon en feestdagen mochten ze ‘s ochtends bij hun ouders in bed komen. De dochter kondigde aan dat ze zou gaan huilen als moeder niet bij haar zou komen slapen. Moeder, die ervoor was gewaarschuwd dat kinderen de neiging hebben tot chanteren, zei alleen maar: ‘Nou, ga je gang, huil maar als je dat wilt.’
Die avond, precies om half 9, werden beide kinderen naar hun kamer gebracht. Tot verrassing van hun ouders huilde geen van beiden. Om ongeveer 9 uur riep de zoon vader om een verhaaltje te komen vertellen: vader deed dat graag. Het kleine meisje vroeg niet om een verhaaltje. Uiteindelijk gingen de kinderen slapen en de ouders gingen naar bed. Om ongeveer 1 uur, op haar gebruikelijke tijdstip, verscheen de dochter aan moeders bed, maar moeder weigerde op te staan. Het meisje begon te huilen. Moeder hield zich aan de instructies van de counselor: ze stond op, zette het kind de slaapkamer uit en sloot de deur (maar deed die niet op slot).
Het meisje huilde vijf minuten en ging toen naar bed. Om een uur of 2 kwam de zoon opdagen aan vaders zijde en wachtte daar zwijgend. Vader stond niet op. Tenslotte ging de jongen terug naar zijn kamer. Om 4 uur probeerde de dochter bij moeder in bed te kruipen, maar moeder duwde haar eruit. Toen probeerde ze het bij vader, maar ook hij duwde haar eruit. Toen kroop ze er aan het voeteneind in. Vader tilde haar op - zwijgend -, zette haar de kamer uit en deed de deur dicht. Weer huilde ze, maar ze ging naar haar kamer. De jongen kwam niet opdagen voor zijn gebruikelijke bezoek van 5 uur.
Twee dagen later was het probleem geheel opgelost. Op zondag -de ouders hadden hen er de avond van tevoren aan herinnerd - werden ze om 7 uur verwelkomd in het ouderlijk bed.
MEER VOORBEELDEN
Cor van 2 ½ jaar, wiens ouders gescheiden waren, ging koppig in de keuken op de grond zitten toen zijn moeder zei dat het bedtijd was. Maar moeder had van de counselor iets geleerd over logische gevolgen: ze ging naar haar eigen slaapkamer, deed de deur dicht en las tot ze in slaap viel. De volgende morgen vond ze Cor slapend op de keukenvloer. Ze zei niets tegen hem over dit voorval. Daarna ging Cor op tijd naar bed, omdat hij inzag dat hij niets te winnen had (aandacht of ruzie) bij zijn weigering naar bed te gaan.
De 4-jarige Marco en zijn moeder kwamen naar het bureau voor gezinsmoeilijkheden. Moeder vertelde de counselor dat Marco niet op tijd naar bed wilde en dat ze daar elke avond ruzie over hadden. De counselor sprak met Marco, terwijl moeder buiten wachtte.
Counselor: ‘je moeder zegt dat je ‘s avonds niet naar bed wilt.’
Marco: ‘Dat is waar.’
Counselor: ‘Tot hoe laat zou je op willen blijven?’
Marco: ‘Laat.’
Counselor: ‘Zolang als er nieuws komt op de televisie?’
Marco: ‘ja.’
Counselor: ‘Zolang tot de televisie is afgelopen?’
Marco: ‘Ja.’
Counselor: ‘Hoeveel avonden?’
Marco: ‘Drie.’
Counselor: ‘Goed. je mag drie avonden opblijven. Je gaat dan niet naar bed, maar je kunt op de bank in de huiskamer gaan liggen.’
Marco: ‘Goed.’
Moeder kreeg de opdracht, Marco toe te staan op te blijven en vader over het plan te vertellen.
Een paar dagen later belde ze de counselor op om verslag te doen: Marco was alle drie de avonden in zijn bed gekropen. Over bedtijd hadden ze geen moeilijkheden meer met Marco. Hij had geleerd dat slaap noodzakelijk is.
In het gezin De Groot was bedtijd altijd een probleem geweest. Zowel David als Betty, respectievelijk 8 en 9 jaar oud, streden elke avond om langer te mogen opblijven dan de bedtijd die de ouders eigenmachtig hadden vastgesteld. Na de counselor te hebben geraadpleegd, maakten de ouders de volgende afspraak met de kinderen: ze konden opblijven zo lang als ze wilden, maar als ze na half 9 ruzie zochten of als één van hen herrie maakte, dan zou de schuldige of allebei de rustverstoorders naar hun kamer worden gestuurd en niet eerder dan ‘s ochtends weer te voorschijn mogen komen. De kinderen gingen graag akkoord met deze regeling en verschillende avonden waren er geen moeilijkheden. De kinderen bleven laat op en waren ‘s morgens nogal moe, maar de ouders maakten zich niet al te ongerust - de counselor had gezegd dat ze konden verwachten dat de kinderen er vroeger of later zelf achter zouden komen wat voor hen de juiste tijd was om naar bed te gaan.
Ongeveer een week nadat deze gang van zaken was ingevoerd, kregen de kinderen op een avond om kwart voor 9 ruzie. Onmiddellijk stuurde vader hen naar hun kamer. Betty ging meteen, maar David weigerde en zei dat hij de rest van het televisieprogramma wilde zien. Zwijgend pakte vader David op en zette hem in zijn kamer neer met een vriendelijk ‘welterusten’. Een minuut later was David weer terug in de zitkamer en richtte zijn blik op de televisie. Vader droeg hem snel en zwijgend terug. Binnen dertig seconden was David er al weer. Toen vader hem ten derden male wilde terugbrengen naar zijn kamer, begon David zich te verzetten. Vader zei niets, maar bracht hem terug naar zijn kamer en bleef bij de deur staan. Toen David wéér verscheen, duwde vader hem zwijgend, vastberaden, maar vriendelijk weer naar binnen. In het volgende half uur herhaalde deze procedure zich nog ongeveer twaalf keer. Vader verloor geen moment zijn geduld en bleef vriendelijk in zijn manier van doen. Eindelijk verstond David de boodschap; hij bleef in zijn kamer en ging slapen.
Zoiets gebeurde nooit met Betty, maar David probeerde de situatie nog enkele keren uit vóór hij zich realiseerde dat vader en moeder hem aan de afspraak zouden houden.
Binnen een maand hadden de kinderen hun eigen bedtijd vastgesteld. Ze kregen ruim voldoende rust, zoals bleek uit hun verschijning iedere ochtend: fit en uitgeslapen.
SAMENVATTING
Veel ouders hebben er geen vertrouwen in dat hun kinderen verstandig kunnen handelen; dit is in feite een blijk van gebrek aan respect voor het kind. Als hij de kans krijgt, zal een normaal kind laten zien dat hij waakzaam, voorzichtig en verstandig is. Hij is zeer goed in staat uit ervaring te leren hoeveel slaap hij nodig heeft en ervoor te zorgen dat hij dat ook krijgt. Zodoende leert hij verantwoordelijk te zijn voor zichzelf.