ΕΟΖ: μοντέλο ανάπτυξης ή το αντίστροφο;

Ημερομηνία δημοσίευσης: Apr 30, 2012 8:33:40 PM

(αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Ηπειρώτικος Αγών")

Υπάρχουν οι υπέρμαχοί της αλλά και οι εχθροί της. Η επιφυλακτικότητα απέναντι στις ΕΟΖ κάθε άλλο παρά αδικαιολόγητη είναι. Στις περισσότερες από τις χιλιάδες ΕΟΖ ανά τον κόσμο επικρατεί ένας εργασιακός μεσαίωνας, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει εμπειρία σε αυτό το ιδιόμορφο καθεστώς λειτουργίας των επιχειρήσεων, αν εξαιρέσει κανείς την Πολωνία όπου μια τέτοια ζώνη προϋπήρχε της ένταξής της στην Ένωση.

Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο πάθος για τη δημιουργία ΕΟΖ το έχει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, η οποία έχει δει πολλές από τις επιχειρήσεις στην περιοχή της να κλείνουν και να μετακομίζουν σε κάποια βαλκανική χώρα. Τον τελευταίο καιρό, τις ΕΟΖ κυνηγά και η Περιφέρεια Ηπείρου. Την περασμένη μάλιστα εβδομάδα ο περιφερειάρχης Αλέκος Καχριμάνης και ο δήμαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης συναντήθηκαν με τον γενικό γραμματέα Στρατηγικών Επενδύσεων Πέτρο Σεντέλο. Ο κ. Καψάλης είναι αυτός που στην ουσία έβαλε την Περιφέρεια στη διαδικασία να κυνηγήσει τις ΕΟΖ. Ανέκαθεν, από τις εποχές του πρώην δήμου Καλπακίου υπήρχε η έντονη επιθυμία να δημιουργηθεί στην περιοχή ένα βιοτεχνικό πάρκο. Ο νυν δήμος Πωγωνίου βλέπει στις ΕΟΖ την ευκαιρία να πραγματοποιήσει το όνειρό του. Και δεν είναι ο μόνος φορέας που τις θέλει. Συζητήσεις για ΕΟΖ γίνονται και στις περιοχές της Ηγουμενίτσας και της Κόνιτσας, ενώ το Επιμελητήριο Άρτας εδώ και καιρό έχει υποβάλει το ίδιο αίτημα με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, τους αρμόδιους υπουργούς και τον περιφερειάρχη. Όσον αφορά το Επιμελητήριο Ιωαννίνων, επιστολή μπορεί να μην υπάρχει, αλλά το ενδιαφέρον του για τις ΕΟΖ είναι δεδομένο. Μάλιστα ο πρόεδρός του Δημήτρης Δημητρίου είχε μιλήσει για την αναγκαιότητα των ΕΟΖ στην πρόσφατη συνεδρίαση της ειδικής μόνιμης επιτροπής των Περιφερειών στη Βουλή. Παρά την κινητοποίηση των φορέων που υπάρχει (μεταξύ αυτών και του ίδιου του περιφερειάρχη), μέχρι σήμερα το Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου δεν έχει ασχοληθεί με τις ΕΟΖ οι οποίες θα έχουν σημαντικές επιδράσεις στη ζωή των πολιτών και της χώρας γενικότερα.

Υπό εξέλιξη το σχέδιο

Το σχέδιο των ΕΟΖ το επεξεργάζεται αυτή την περίοδο η Γενική Γραμματεία Στρατηγικών Επενδύσεων μετά από τη σχετική κατ’ αρχήν έγκριση, προφορική όμως, των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ΕΟΖ στην κοινοτική επικράτεια (με εξαίρεση την Πολωνία), η Κομισιόν φαίνεται ότι θα δικαιολογήσει την αναγκαιότητα ύπαρξής τους στην Ελλάδα, επικαλούμενη την έκτακτη οικονομική συγκυρία. Σε πρώτη τουλάχιστον φάση, οι ΕΟΖ προωθούνται να γίνουν σε περιοχές με μεγάλη ανεργία και οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε μισθολογικό και φορολογικό ντάμπινγκ από γειτονικές χώρες.

Διεθνώς, λοιπόν, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός των ΕΟΖ, απολαμβάνουν ευνοϊκότερους φορολογικούς συντελεστές αγοράς, φοροαπαλλαγή για την απόκτηση γηπέδων και κτιρίων, απαλλαγή από εταιρικό φόρο εισοδήματος, ελεύθερο επαναπατρισμό των κερδών, σύντμηση των αδειοδοτικών διαδικασιών και των σχετικών προθεσµιών αλλά και συμβάσεις εργασίας με μισθούς κατώτερους των συλλογικών συμβάσεων. Η Γενική Γραμματεία Στρατηγικών Επενδύσεων, στο καίριο ζήτημα των μισθών, διαβεβαιώνει ότι «δεν θα θιγούν εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα». Η Ελλάδα, για κάποιο λόγο, πιστεύει δηλαδή ότι θα διαφοροποιηθεί από τη διεθνή πρακτική, εν μέσω οικονομικής κρίσης και πιέσεων από ευρωπαίους εταίρους της για φτηνές επενδύσεις.

Ακόμα και αν όντως ισχύσει η δέσμευση περί διασφάλισης των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, μπορεί το μοντέλο των ΕΟΖ να αλλάξει τα αναπτυξιακά δεδομένα της χώρας μας; Στην Ήπειρο, όπως κι αλλού, οι περισσότεροι φορείς είναι σίγουροι. Μόνο και μόνο στο άκουσμα των λέξεων «προσέλκυση επενδύσεων» είναι θετικοί.

Ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΠΑΣΟΚ Θανάσης Οικονόμου είναι από αυτούς που πιστεύουν στις ΕΟΖ, οι οποίες παρεμπιπτόντως έχουν καθαρά εξαγωγικό προσανατολισμό. Θεωρεί όμως ότι πρέπει να τηρηθούν κάποιοι όροι. «Η ζώνη αυτή πρέπει να είναι ειδικού σκοπού με στόχο την ενίσχυση των εξαγωγών και να λειτουργήσει για ένα χρονικό διάστημα 10 χρόνων, με τις εργασιακές σχέσεις να μη θίγονται» τονίζει στον «Η.Α.». Ο κ. Οικονόμου στη δημιουργία των ΕΟΖ βλέπει την ευκαιρία της Ηπείρου να ενισχύσει τον εξαγωγικό της προσανατολισμό. «Εκτιμώ ότι είμαστε ανταγωνιστικοί σε διάφορους κλάδους, όπως ο τουρισμός και η μεταποίηση. Μια ΕΟΖ θα μπορούσε να φιλοξενήσει επιχειρήσεις μεταποίησης, κυρίως τροφίμων. Στη μεταποίηση τροφίμων μπορεί να είμαστε καλά στην Ελλάδα, αλλά όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο» τονίζει. Προσθέτει δε ότι «πρέπει να δούμε τις ΕΟΖ σαν μια αναπτυξιακή δράση και όχι σαν επιχειρηματική».

Η άλλη πλευρά του νομίσματος

Η άποψη του κ. Οικονόμου αποτελεί τη μια πλευρά του νομίσματος: Την ενίσχυση των εξαγωγών των ελληνικών επιχειρήσεων. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά του νομίσματος που «σηκώνει» πολλή συζήτηση. Κι αυτή είναι η προσέλκυση εξαγωγικά προσανατολισμένων βιομηχανιών από το εξωτερικό με ευνοϊκούς όρους. Δεν είναι λίγες οι φωνές που ακούγονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις οποίες οι ΕΟΖ δεν ενισχύουν τις χώρες υποδοχής των ΕΟΖ αλλά αυτές που λειτουργούν προς όφελος των ξένων επενδυτών. Ότι ευνοείται δηλαδή η αναπτυξιακή στρατηγική των άλλων χωρών και όχι της Ελλάδας. Οι φωνές αυτές προέρχονται κυρίως από τα κόμματα της Αριστεράς. Η ΓΣΕΕ μέχρι στιγμής δεν έχει ασχοληθεί εντατικά με το ζήτημα και εμφανίζεται μουδιασμένη. Αυτός που έχει αναλάβει να μιλήσει επίσημα κατά των ΕΟΖ είναι ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ Σάββας Ρομπόλης. Ωστόσο η πληροφορία δεν έχει διαχυθεί ακόμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα Γιάννενα, το Εργατικό Κέντρο δεν γνωρίζει καν τι είναι οι ΕΟΖ!

Αναμφίβολα, οι ΕΟΖ στην Ελλάδα θα λειτουργήσουν για να υποδεχθούν ξένες βιομηχανίες, οι οποίες έχουν έρθει σε επαφή ήδη με τους κατάλληλους ανθρώπους στη χώρα μας. Ο δήμαρχος Πωγωνίου κ. Καψάλης μάς λέει ότι και ο ίδιος έχει ενημερωθεί ότι για την περιοχή της Ηπείρου ενδιαφέρεται μια γερμανική εταιρία παραγωγής οικολογικών χρωμάτων. «Οι ΕΟΖ έχουν κινήσει το ενδιαφέρον πολλών ξένων επενδυτών» τονίζει. Ο δήμος Πωγωνίου έχει αναθέσει ήδη την προμελέτη για την ανάπτυξη ΕΟΖ στην περιοχή σε ειδικό σύμβουλο. Η ΕΟΖ αυτή δεν θα είναι θεματική, δεν θα υποδέχεται δηλαδή επιχειρήσεις με παρόμοιο προϊόν, αλλά κάθε είδους επιχείρηση, εκτός από βαριά βιομηχανία. Η προμελέτη μάλιστα θα παρουσιαστεί μετά το Πάσχα στην τοπική κοινωνία. Στην παρουσίαση αυτή, σύμφωνα με τον κ. Καψάλη, θα παραστεί ο κ. Σεντέλος, ο οποίος εμφανίζεται θετικός στην ανάπτυξη ΕΟΖ στην Ήπειρο.

Η δημιουργία μιας ΕΟΖ όμως δεν μπορεί να αποτελεί θέμα συζήτησης μόνο στο γραφείο ενός γενικού γραμματέα, χωρίς να έχουν εκφραστεί οι απόψεις των οργάνων και των φορέων της περιοχής και χωρίς να έχει υπάρξει σοβαρή συζήτηση. Μια ΕΟΖ στο Πωγώνι, στην Ηγουμενίτσα, στην Κόνιτσα ή οπουδήποτε αλλού θα επηρεάσει τις ζωές όχι μόνο των κατοίκων των περιοχών αυτών, αλλά ολόκληρης της Ηπείρου.