Mizmor shir
De tekst van het lied מִזְמוֹר שִׁיר (mizmoor sjier) is Psalm 92:1-5 (in de Hebreeuwse Bijbel t/m vers 6). Deze Psalm werd op de sjabbat gezongen door de Levieten in de tempel en gaat niet alleen over de sjabbat, maar ook over de komende wereld die volledig sjabbat zal zijn (aldus Rasji in zijn commentaar op het opschrift van deze Psalm).
:refrein
מִזְמוֹר שִׁיר לְיוֹם הַשַּׁבָּת
mizmoor sjier lejoom hasjabbaat
Een psalm, een lied, op den sabbatdag.
טוֹב לְהֹדוֹת לַייָ
toov lehodoot laddonaj
Het is goed, dat men den HEERE love,
וּלְזַמֵּר לְשִׁמְךָ עֶלְיוֹן
oelezammeer lesjimcha eljoon
en Uw Naam psalmzinge, o Allerhoogste!
1e couplet:
לְהַגִּיד בַּבֹּקֶר חַסְדֶּךָ
lehakkied babboker chasdecha
Dat men in den morgenstond Uw goedertierenheid verkondige,
וֶאֱמוּנָתְךָ בַּלֵּילוֹת
wè'emmoenaatecha balleloot
en Uw getrouwheid in de nachten;
עֲלֵי עָשׂוֹר וַעֲלֵי נָבֶל
allee asoor wà'allee navel
Op het tiensnarig instrument en op de luit,
עֲלֵי הִגָּיוֹן בְּכִנּוֹר
allee hikkajoon bechinoor
met een voorbedacht lied op de harp.
2e couplet:
כִּי שִׂמַּחְתַּנִי יְיָ בְּפָעֳלֶךָ
ki simachtannie addonaj befò'ollecha
Want Gij hebt mij verblijd, HEERE! met Uw daden,
בְּמַעֲשֵׂי יָדֶיךָ אֲרַנֵּן
bemà'assee jadecha arranneen
ik zal juichen over de werken Uwer handen.
מַה גָּדְלוּ מַעֲשֶׂיךָ יְיָ
mà kadeloe mà'assecha addonaj
O HEERE! hoe groot zijn Uw werken!
מְאֹד עָמְקוּ מַחְשְׁבֹתֶיךָ
meood ameqoe machsjevotecha
zeer diep zijn Uw gedachten.
Enkele opmerkingen:
Voor de bewering dat de Levieten deze Psalm op sjabbat in de tempel zongen, waarbij Rasji zijn uitspraak baseerde op informatie uit de Talmoed [1], geeft ook de Psalmtekst zelf verschillende argumenten. Zo zijn de muziekinstrumenten, de luit en harp (vers 3), de voorgeschreven instrumenten voor de Levieten in de tempel. Verder worden het huis des Heeren en de voorhoven onzes God (vers 13) expliciet genoemd. In tegenstelling tot veel teksten voor de Joodse verwelkoming van de sjabbat, die in de Middeleeuwen zijn toegevoegd, behoort deze Psalm dus misschien al vanaf het begin tot de liturgie.
Psalm 92 is tegenwoordig namelijk onderdeel van de liturgie voor de sjabbatavond (het verwelkomen van de sjabbat) en het ochtendgebed op sjabbat en feestdagen. Omdat er geen traditionele melodie is waarop deze Psalm wordt gezongen, zijn er veel verschillende melodieën in de synagogen in omloop. In de synagoge worden alle verzen van de Psalm gezongen, maar voor moderne liederen zoals deze, is vaak een gedeelte van de tekst gebruikt. Juist het middenstuk van de Psalm, waar een redeloos man, een dwaas, goddelozen, onrechtbedrijvers, Gods vijanden, verspieders en boosdoeners ter sprake worden gebracht, wordt niet bezongen.
Sommige aggadische (verhalende) bronnen schrijven het auteurschap van de Psalm toe aan Adam die het uitte in zijn grote vreugde voor de gave van berouw. In de loop der tijd werd het vergeten, totdat Mozes het, samen met tien andere Psalmen, opnieuw introduceerde [2].
Het verhaal over Adams berouw is als volgt:
Voor Adam had de sjabbat een bijzonder belang. Toen hij moest vertrekken uit het paradijs in de schemering van sjabbatavond, riepen de engelen hem na: "Adam verbleef niet in zijn glorie gedurende de nacht!" Toen verscheen de Sjabbat voor God als Adams verdediger en sprak: "O Heer van de wereld! Gedurende de zes werkdagen sneuvelde er geen schepsel. Als U nu zult beginnen met Adam te doden, wat komt er dan terecht van de heiligheid en de zegen van de Sjabbat?" Op deze manier werd Adam gered van het hellevuur, de passende straf voor zijn zonden, en uit dankbaarheid schreef hij een psalm ter ere van de Sjabbat, die David later opnam in zijn verzameling Psalmen (naar Genesis Rabba 22).
[1] Babylonische Talmoed, tractaat Tamied 33b, tractaat Rosj Hasjanna 31a
[2] bron: Encyclopaedia Judaica, artikel Mizmor shir le-yom ha-shabbat
Toelichting op bijzondere Hebreeuwse woorden in deze Psalm en een grammaticale ontleding vind je in het PDF-bestand dat onderaan deze pagina te downloaden is.
