16. Ký Lý Đãm NguyênTích

寄李儋元錫 KÝ LÝ ĐÃM NGUYÊN TÍCH

去年花裡逢君別, Khứ niên hoa lý phùng quân biệt,

今日花開又一年。 Kim nhựt hoa khai hựu nhất niên.

世事茫茫難自料， Thế sự mang mang nan tự liệu,

春愁黯黯獨成眠。 Xuân sầu ảm ảm độc thành miên.

身多疾病思田里， Thân đa tật bệnh tư điền lý,

邑有流亡愧俸錢。 Ấp hữu lưu vong quỹ bổng tiền.

聞道欲來相問訊， Văn đạo dục lai tương vấn tín,

西樓望月幾回圓。 Tây lầu vọng nguyệt kỷ hồi viên !

韋應物 Vi Ứng Vật

*CHÚ THÍCH :

- LÝ ĐÃM NGUYÊN TÍCH : là bạn của Vi Ứng Vật, Họ LÝ tên ĐÃM, tự là Nguyên Tích, đang giữ chức Điện Trung Thị Ngự Sử ở Trường an.

- Mang Mang : là Mờ mịt, mông lung.

- Ảm Ảm : là Vẻ sầu thương buồn bã.

- Điền Lý 田里 : Điền là Ruộng, Lý là Làng. Ruộng Làng ở đây chỉ Quê Hương, Xứ sở.

- Ấp : ở đây chỉ cái địa phận cai quản của quan chức địa phương.

- Lưu Vong : là Những người lưu lạc vì loạn lạc đói kém.

- Quỹ : là Tàm Quỹ, là Thẹn thùng, là Lấy làm thẹn về việc gì đó …

- Quỹ Bổng Tiền : Thẹn vì lãnh lương bổng mà làm không được việc.

- Văn Đạo : Nghe nói rằng …

*NGHĨA BÀI THƠ :

Gởi cho Lý Đãm Nguyên Tích

Năm ngoái khi gặp anh rồi thì lại phải chia tay. Ngày hôm nay hoa lại nở mới biết rằng đã lại qua một năm nữa rồi ! Chuyện đời mờ mịt không biết đâu mà liệu định cho được. Mùa xuân buồn bã ta ngủ đi một mình trong sầu thương áo não. Tấm thân già nua nhiều bệnh tật lại luôn tưởng nhớ đến quê hương. Trong thôn ấp có nhiều người lưu vong lại càng cảm thấy thẹn thùng vì hưởng bổng lộc mà làm quan không trọn. Nghe nói bạn muốn đến đây để thăm hỏi nhau, nên ta lên lầu tây mà trông ngóng mãi suốt mấy con trăng tròn rồi !( Không biết tới chừng nào mới gặp được bạn đây ?!).

Câu " Ấp hữu lưu vong quỹ bổng tiền 邑有流亡愧俸錢 " Vi Ứng Vật được khen là ông quan thanh liêm, có lương tâm, tự thẹn vì không làm tròn bổn phận của một quan phụ mẫu, để cho dân chúng phải sống lưu vong lang thang mà mình vẫn hưởng đầy đủ bổng lộc của triều đình, không như những tham quan của thời buổi ngày nay, dân chết mặc dân, chỉ lo cho mình vinh thân phì gia là trên hết ! Vi Ứng Vật lại buồn vì già nua bệnh tật và nhớ quê nữa.

Làm quan xa nhà đã buồn rầu áo não là thế, huống hồ với thân phận lưu vong tha phương cầu thực như chúng ta hiện nay, gởi thân nơi xứ lạ quê người, có về lại làng quê thì cũng không tìm đâu ra người xưa cảnh cũ ! Quê hương thì vẫn còn là quê hương, tỉnh thành vẫn là tỉnh thành, làng quê thì vẫn là làng quê, nhưng tất cả đều như xa lạ, ngỡ ngàng … đâu rồi những tháng ngày qua với người xưa cảnh cũ !!!

*DIỄN NÔM :

Chia tay năm trước mùa hoa thắm,

Hoa nở năm nay lại một năm.

Mờ mịt chuyện đời khôn định liệu,

Ngổn ngang thế sự khó đi nằm.

Thân nhiều bệnh tật mơ quê cũ,

Ấp lắm lưu vong thẹn chẳng chăm.

Nghe bạn đến thăm mừng xiết kể,

Lầu tây trông ngóng biết bao rằm !

Lục bát :

Mùa hoa năm trước chia tay

Nay hoa lại nở cho dài một năm.

Chuyện đời mờ mịt xa xăm,

Sầu xuân khó ngủ buồn nằm riêng ta.

Thân nhiều tật bệnh la đà,

Dân lưu vong mãi lòng ta thẹn thầm.

Nghe tin bạn đến viếng thăm,

Lầu tây ngóng đợi mấy rằm trăng qua !

Đỗ Chiêu Đức