ვახუშტი კოტეტიშვილი - სონეტები

ნიავის სონეტი

თქვენ მყარად დგახართ ამ მიწაზე. მე ვარ ნიავი.

თქვენ ნუ გგონიათ, გიყურებდეთ თითქოსდა უნდოდ.

გარწმუნებთ, არ მაქვს მე თქვენს მიმართ რამე სიავე,

ოღონდ ეს ჩემი ნიავობა არ შემიზღუდოთ.

მე ხომ არ მიშლის ნერვებს თქვენი მთობა, ზღვაობა,

ცათამბჯენობა, მიწიერი წონა, სიმძიმე?!

თქვენ რად გაღელვებთ, ჩვენს შორის რომ არის სხვაობა?

თქვენ მჭახედ ბრჭყვინავთ, ხოლო მე კი ოდნავ ვციმციმებ.

თქვენია, ქვეყნად ყველაფერი, რაც იყიდება,

და თვლა არა აქვთ ფუთებს, ყუთებს, ჩანთებს თუ ბოთლებს...

თქვენ მიიხვეტავთ მთელი ქვეყნის ავლა-დიდებას,

მე კი მარტოდენ შემოდგომის ნაირფერ ფოთლებს.

ითმინეთ ჩემი ნიავობა, სანამ გიგალობთ.

ნუ იზამთ ისე, რომ უეცრად ამაგრიგალოთ!

28. 02.2008

ჯინის სონეტი

მე ამ ქვეყანას სათავისოდ ვერაფერს მოვთლი,

ხელეჩო არ ვარ, ყველაფერი ჩემკენ მოვხვეტო,

სულის ზღვის ფსკერზე ხავსიანი მიგდია ბოთლი

და ჩემი ვალი ის არის, რომ ამას მოვხედო,

რათა უეცრად არ ისროლოს ჯინმა საცობი,

ბებერი კია, მაგრამ ჯინი მაინც ჯინია,

კიდევ აჯობებს სხვებს გმირობით და ვაჟკაცობით,

რადგან არაფრის და არავის არ ეშინია.

დღევანდდელობა მას ნაგრძნობი ჰქონდა ადრევე,

მისი ეჭვები რომ გამართლდა, მას ეს ამხედრებს:

როდესაც ხედავს, რომ ლომები ტვირთს მიათრევენ.

მათ ადგილზე კი ზარ-ზეიმი უდგათ სახედრებს.

მეც, ამ ყველაფრის შემხედვარეს, მომივლის ჟინი

და ვფიქრობ, ხომ არ ამომეშვა ბოთლიდან ჯინი!

03.03.2008.

მიწის სონეტი

კაცობრიობის ისტორიის ხლართებს რომ ჩეჩავ,

მისი სასტიკი სამართალი რას არ გაგონებს?!

ურჩობა ბედის რჩეულთაგან რომელ ერთს შერჩა,

მაკედონელებს, რამზესებს თუ ასარგადონებს?!

ბრუნავდა ჩვენი წუთისოფლის მძიმე ბორბალი,

საუკუნენი განა ღირდნენ ცოდვის ტირილად?!

მაგრამ იმ დღეთა ნახანძრალზე კვლავაც ხორბალი

ითესებოდა და აქა-იქ ენთო გვირილა.

დინასტიები გადაეგნენ და დარჩა გლეხი,

ქვეყნად ზეპურნი აზნაურნი უქმად მიდიან,

მხოლოდ ის რჩება, ვისაც ადგას ცხოვრების კეხი

და ხვალინდელი ლუკმა-პური ვისზეც ჰკიდია.

ეს დედამიწა კვლავ ცოცხალი ალბათ მიტოა,

რომ მას უვლიდეს და ჯიუტად ხნავდეს მიტუა.

05.03.2008.

გაზაფხულის სონეტი

გაზაფხულია, კანის საკანს ვეღარ სჯერდები.

კივის სხეული სისხლძარღვებით მონასირმები.

ხეებს ასკდებათ ვნებისაგან კვირტის კერტები

და გახელებით შეჰბღავიან ფურებს ირმები.

მდინარეებში გაუმართავთ თევზებს ჯირითი,

მდედრუნახავნი მიაპობენ წყლის ჩქერებს გუნდად,

იქ ეგულებათ, სათავეში, ქვის ქვეშ ქვირითი

და ხვაშის მოსხმით ხვაშიადის დაცხრობა უნდათ.

შენ არც თევზი ხარ, არც ირემი, არც სხვა ცხოველი,

სხეულზე მეტად შენ მეწყვილედ გჭირდება სული.

ნახევარია ამა ქვეყნად კაცი ყოველი

მას სურს მეორე ნახევარი, რომ გახდეს სრული.

და თუ იპოვა, მიხვდება, რომ სწორედ ის არი,

ვისაც ეძებდა ნააპრილარ-ნამაისარი.

12.03.2008.

სიყვარულის სონეტი

შენ სიყვარულმა აღგამაღლა აღსავლის კარად

და ოცნებებში მოგანიჭა ყველა უფლება.

მისგან ავდარიც გეჩვენება საამო დარად

და უმწიფარი ძახველიც კი გეალუბლება.

თუმც შესაძლოა, რომ ოდესმე შენც სწვნიო წვენი

და საყვარელი არსებისგან იგრძნო ღალატი.

ეცადე, ამით არ დაემხოს ტაძარი შენი

და ვერვინ გწამოს, თითქოს რწმენას ეჭვით ჰბღალავდი.

გრძნობა, რაც უფრო ცალმხრივია, უფრო დიდია

და უფრო მძაფრი, თუ განცდები გაწევს ლოდებად.

სიყვარული ხომ საცალფეხო ბეწვის ხიდია,

რომლის გადაღმა შენ არავინ არ გელოდება.

შენზე ძლიერი ქვეყნად განა ეშმა რითია?!

მას დასძლევ, თუკი შენი მრწამსი ჭეშმარიტია!

14.03.2008.

გზის სონეტი

რა მოხდა, თუკი არ სრულდება ის, რაც გულს უნდა

და თუ შენ მიმართ დრო-ჟამია დაუდევარი!

ან შენს თავზე თუ გრიგალივით გადაზუზუნდა

შემზარავი და ავბედითი ბედი მდევარი!

რა მოხდა, თუკი ვერ მიხვედი აღთქმულ მიზანთან

და ოცნებათა მექარავნე გზაში დავარდი!

სამაგიეროდ შენმა სულმა ხომ არ იზანტა

და თუნდაც ერთხელ შეძლო ცაში ლაღი ნავარდი!

სიცოცხლე გზაა, სიკვდილი კი ამ გზის შედეგი,

ადრე თუ გვიან ჩვენ იქ უნდა დავცეთ ბანაკი.

არსთა გამრიგემ თუკი ბრძანა: - აბა, შემდეგი! -

გიხმობს ქარონის ქარავანის ზარ-ზანზალაკი..

იქ, სამსჯავროზე შენ განგსჯიან იმის მიხედვით,

თუ ცხოვრებაში სად კი არა, როგორ მიხვედი?!

15.03.2008.

ქარავნის სონეტი

ამ უდაბნოში ხან მზე აჭერს, ხან უკუნია,

ქარნი ხორშაკნი ქვიშის ბორცვებს უჩენენ ხაოს,

არავინ უწყის, მერამდენე საუკუნეა,

აქ ქარავანი თავს ვერ აღწევს ქარების ქაოსს.

აქ ლომი ლამობს, აქლემს სადმე გამოჰკრას კბილი,

აქლემს ჰგონია, ვერ მიაღწევს ლომი მიზანსო.

აქ ყელყელაობს ყველა: ფლიდი, ქლესა თუ წბილი

და ქედმაღლურად იქადლება, ვინ რას მიზამსო?!

თვალს ვერ აამებ, ქვიშის გარდა, ვერაფრის ნახვით,

არსად ბალახი, ოაზისი, მთა თუ ტყე-ველი,

წყალიც არ არის, რომ გაერთო იმისი ნაყვით,

მხოლოდ მირაჟი, მიზანი კი მიუღწეველი.

უგზოდ და უკვლოდ მიქარავნობს აქლემთა წყება

და ზანზალაკთა ხმად ჩაესმის ძაღლების ყეფა.

17.02.2008.

სარკის სონეტი

მზეოს

სინათლის ტბაში ირეკლება ნაზი პროფილი,

ეალერსება სავარცხელი ფაფუკ დალალებს

და ვარცხნილობა, მერამდენედ უარყოფილი,

ნაუცბათევად ჩამოშლილი სწუხს და ვალალებს.

შუბლი, ღაწვები და მიმოხვრა ყელის თუ კისრის

თლილმა თითებმა საალერსოდ დაითითოვეს.

სარკე ასლების ანარეკლებს გულუხვად ისვრის,

ხოლო თავისთვის ამ ხილვათა დედანს იტოვებს.

ქალისთვის თითქოს შედედდაო დროის დინება,

თითქოს მან კვლავაც გაიხსენა ანცი ბალღობა.

პოზების ცვლისას იერი რომ შეეყინება,

მას იმწუთშივე ლბილ ღიმილად უწევს გალღობა.

და აი, უცებ მამაკაცის ბანმა მოჰბერა:

- ჩქარა, ძვირფასო, თორემ უკვე მორჩა ოპერა!

20.02.20.08.

კანტის სონეტი

ჩემი ქალაქი კენიგსბერგი, საფლავი კენტი...

გამცნობთ: - სახელი – ემანუილ და გვარი – კანტი:

მე არასოდეს არ ვყოფილვარ ფრანტი თუ დენდი,

და გარს არასდროს მომვლებია ლივრეის კანტი..

არა მყოლია ოჯახობა, ცოლი თუ შვილი,

არ მდომებია, რომ ცხოვრება რამედ მექცია.

თუ რომელიმე სტუდენტს აკლდა ქურთუკზე ღილი,

ვღელდებოდი და მეშლებოდა ლამის ლექცია.

ამქვეყნად ორი საოცრებით ვიყავი სავსე

და მათ განსჯაში არ შემცვლია ალღო თუ გეში:

ეს ვარსკვლავებით მოჭედილი ზეცა ჩემს თავზე

და უმტკიცესი ზნეობრივი კანონი ჩემში.

ეს შენც თუ იგრძენ და გზა-კვალი არ აგერია,

იცოდე: ქვეყნად დანარჩენი - არაფერია!

25.02.2008.

ტროას სონეტი

ვიხსენებ მითებს, იწყებოდა ახალი ერა

კაცობრიობის და ამ სურათს ვერაფრით წაშლი.

სამი ქალღმერთი: აფროდიტე, ათინა, ჰერა –

ეს სამი ევა და მათ შორის სადავო ვაშლი...

პირისპირ მდგარი დაბნეული ნორჩი პარისი...

ტროა, ქცეული სამუდამო ლაქად თუ დაღად.

აწ რომელი დგას ნეტავ რიგში: რომი, პარიზი,

ფილადელფია თუ მოსკოვი, ვენა თუ პრაღა?

ვის ელის ახლა ისტორიის მსახვრალი ტორი,

ვინ განიცადოს, აწ რომელმან წალკოტმან შლილმან?..

იქნება, ეს დღე, ავბედითი, არც არის შორი.

თქვენი გუმანი რას გკარნახობთ, ბატონო შლიმან?

დღეს მითიურზე ბევრად უფრო საშიში დროა,

ნუთუ არაფერს გვეუბნება ეს სიტყვა: ტროა?!

25.02.2008.

ბუნების სონეტი

ბუნება ითმენს ჩვენს ჯებირებს, ხიდებს, კაშხალებს,

მაღაროებს და ცათამბჯენებს, თხრას თუ დაცობას.

ჩვენსავ წარმართულ ზარ-ზეიმებს, ზათქს და მაშხალებს,

მუდმივ ტრაბახს და ამბიციურ ქონდრისკაცობას.

ბუნება ითმენს თვინიერად რაღაცა ზღვრამდე,

რადგანაც იგი არ მიგვიჩნევს ნამდვილ მეტოქედ,

უცებ მოიმცვრევს მხარ-ბეჭიდან, ვინ იცის, რამდენ

საუკუნეებს, ჩვენი აზრით, დიად ეპოქებს.

და იმარხება ქვესკნელების წიაღ ცივილი-

ზაციები და კულტურები ავლა-დიდებით,

მას კი არარად მიაჩნია ჩვენი ტკივილი –

ჰერკულანუმი, პომპეა თუ ატლანტიდები...

ბუნების კანონს, ნუ გგონია, რომ წინ უძღვები,

შენა ხარ მისთვის, ვით მშობლისთვის, შვილი უძღები.

26.02.2008.

საჭიროების სონეტი

გვაქვს მოცემული ბარაქა და ხვავი ულევად,

მან რა მოიგო, ვინც ამ დოვლათს ზურგი უქცია?!

ქვეყნად ყვალაფერს აქვს თავისი დანიშნულება

და ყოველ საგანს აკისრია თავის ფუნქცია.

და რომ ცხოვრება გქონდეს, მართლაც, ლაზათიანი

და ამქვეყნიურ მსუყე ტრაპეზს არ უჯდე უქმად,

შენ ეს იცი, რომ კოვზით უნდა ხვრიპო წვნიანი,

ხოლო ჩანგლით კი დაითრიო მოზრდილი ლუკმა.

გარდა ამისა, იცი, რისთვის გჭირდება ფული,

ფონდი, კრედიტი, განვადება, ნაღდი, ნისია...

ეს იცი, მაგრამ ვერ გაიგე, რა არის სული,

ანდა თვით ლექსი ამაქვეყნად რის მაქნისია?!

თოთო ტვინს თითი ერთხელ მაინც რომ დააჭირო,

იქნება მიხვდე, რისთვის არის ლექსი საჭირო.

28.02.2008

მწყრების სონეტი

ძნელია, იყო სანიმუშო ზნეობის მქონე,

არ გებადოს და არ გებუდოს არცერთი მწყერი.

თავით ფეხამდე დავარცხნილს და გაპარსულს, ვგონებ,

სჯობს, ვისაც ზოგჯერ გასაპარსი დარჩება წვერი.

და ვისი სქესიც შორიდანვე უკვეა ცხადი,

ვისაც ფრანტობას უჯობს, იყოს ოდნავ აპაში,

ვინც ამ მიწაზე მამაკაცურ მიმოხვრით დადის

და არა ისე, როგორც ქალი ვიწრო კაბაში.

მცირეს თუ დიდის შემოქმედი მხოლოდ ღმერთია

თვით უმცირესსაც ნურასოდეს აქცევ ქილიკად.

ღვთისთვის ლოცვაა მთავარი და სად - სულერთია:

გუმბათოვანი ტაძარია თუ ბაზილიკა.

შენ კაცი იყავ და როდესაც მოგიწევს ჯერი,

ღმერთი შეგინდობს, თუკი გყავდა ორიოდ მწყერი.

28.02.2008