Tròpa gràzia

TRÒPA GRAZIA (di Vittorio Crapella - 21-09-2018) Libera traduzione del racconto scritto in questo link

Adès ai dìs i dìs dol tèep ca le cambiàat, ca l'è ca pü cóma 'n bòt ma se 'n va a vidìi bée gh'era la sùa a 'na òlta.

Vöi cüntaf sü la stòria de quànca en de 'na estàat sücia e sèca 'l piöeva ca da quài mìis e sü àach a San Salvadù la pastüra e i pràc' i'era órmài tüc' brüśegac' dal süc' ca l'era.

La géet, sü coli vàchi, i'era 'n bél póo 'nfularmac' e i seva ca pü che dàch de maiàa e bìif a li vàchi ma àach par lóor l'àcqua l'era órmài pòoca.

I gh'eva póo già prüat a ca di sù pàter, de chi fàc' a posta par òl tèep (rogaziù), ma 'l gha ca üt sücés, tüt inütel, òl sùul 'l picàva gió de brüt tüc' i dì sènsa requi e de àcqua gnàa l'umbrìa.

A 'na fémna végia, ca l'era sü a lée coli vàchi, al gh'è ignüt 'n mèet che, tacat a la géśa, gh'era ilò li cràpi dei mòrt; i gh'à sèmpri pensat ca chili cràpi li püdiva vès bélébée bùni par fàa miracoi.

Iscè la urìit l'òsari e la scirnìt la cràpa de 'n mòrt püsée gròśa, 'l la töcia sü e l'è 'ndàcia ià 'ndela val ilò a pröof, le póo par chèsto ca la se ciama Val dela Géśa, e 'n chèla pòoca àcqua 'la lavada gió bée bée, a la fìi, chèla cràpa, l'era ignüda lüśènta .

La vègiata l'era sücüra ca 'l sarès sücès òl miracol e la gh'à dìc' a tüc': "vedarìi che tra póoch 'l se mètarà a piöf, dal bùu póo àach."

La fàc' apèna 'n tèep a mèt al sò pòst la cràpa e seràa fò la porta del òsari, ca'l cél la cuminciat a vignìi nigro, piée de niulù scür e póo gió somelèch, scarìzi e tùu ca i spacàva li órégi, al pariva scià la fìi dol mònt.

'L se viat gió l'àcqua e tüc' i'era fò di àsci dal contéet; chi ca i ósàva, chi ca i cantàva e vargü iè 'ndàc' a töo 'l fiasch del vìi par fàa ciòca e i diśeva: "te idüt, i mòrt i ma fàc' la grazia."

I gh'eva 'nviat ià la fèsta ma l'è ca dürada tàat, òl fiasch l'era amò quàśi piée ca i gh'à duüt smèt, órmài la s'era viada gió ca 'l pariva batüda gió dal cél con la sadèla e 'nsèma 'l vigniva gió a tompésti gròśi cóma nós, e póo 'l se lagat sü a 'l vèt iscè fórt da trà gió pèsc’ e làres e 'l portàva ià a li piödi di téc'.

La Val dela Géśa la fava pùra, 'ndàva àcqua da par tüt e la géet l'è 'ndàcia de prèsa a seràs sü ditè a pregàa amò 'n bòt par fàa ca 'l piantàs ilò 'l brüt tèep e vargü la batüt ià bràchi de sàal sùra òl sàagrat dela Géśa e póo i sunàva a i campàni, ma a chèsta òlta le ca servit a tàat e le 'ndàc' inàaz a piöf , 'n chèla manera, par quài dì.

Par dàs 'na spiegaziù, de chèl ca l'era sücés, i'à pensat ca avìi tucat chèla cràpa del mòrt l'è stàc' 'na ròba sacrilega ca la gh'à dàc' 'n bélpóo fastédi a chi póri mòrt, ca i durmiva ómài da quài sécòi, da fai rabbiàs ma rabbiàs dal bùu.

(di Vittorio Crapella - 21-09-2018)

clicca e ascolta--> Ascolta Tròpa grazia recitato da Anna Gherardi

___________ clicca --> 'l gh'è nè amò ___________

IL TEMPO DI UNA VOLTA

<<..Nel 1216 l Inverno fu pure atrocissimo, seccò gli alberi e le viti, il ghiaccio del Pò fu grosso 15 braccia..>>

<<..Nel 1473 per l'estremo caldo l'uva maturò al san Giovanni e la vendemmia si fece in luglio. Nel 1571 gelarono tutti i fiumi assideraronsi fiori foglie e niun raccolto venne a maturazione..>>

<<..Nel 1641 non cadde pioggia in Friuli dall'aprile al novembre e disseccati fiumi e sorgenti i Friulani correvano colle botti per attinger sino al Brenta ..>>

Link al libro del 1784